| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೬. ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
೬೦. ಛಟ್ಠೇ ಹತ್ಥಿಂ ಸಾರೇತೀತಿ ಹತ್ಥಿಸಾರೀ, ತಸ್ಸ ಪುತ್ತೋತಿ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ। ಸೋ ಕಿರ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಹತ್ಥಿಆಚರಿಯಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸುಖುಮೇಸು ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಾದೀಸು ಅತ್ಥನ್ತರೇಸು ಕುಸಲೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಥೇರಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಥಂ ಓಪಾತೇತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಥಂ ಓಪಾತೇತೀತಿ ಥೇರೇಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನಸ್ಸ ಕಥಾಪಬನ್ಧಸ್ಸ ಅನ್ತರೇ ಅನ್ತರೇ ಅತ್ತನೋ ಕಥಂ ಪವೇಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಞ್ಚಹಿ ಸಂಸಗ್ಗೇಹೀತಿ ಸವನಸಂಸಗ್ಗೋ, ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗೋ, ಸಮುಲ್ಲಾಪಸಂಸಗ್ಗೋ, ಸಮ್ಭೋಗಸಂಸಗ್ಗೋ, ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೋತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಂಸಗ್ಗೇಹಿ। ಕಿಟ್ಠಖಾದಕೋತಿ ಕಿಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಸಸ್ಸಞ್ಹಿ ಕಿಟ್ಠನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಕಾರಣೂಪಚಾರೇನ। ಸಿಪ್ಪಿಯೋ ಸುತ್ತಿಯೋ। ಸಮ್ಬುಕಾತಿ ಸಙ್ಖಮಾಹ।
60. Chaṭṭhe hatthiṃ sāretīti hatthisārī, tassa puttoti hatthisāriputto. So kira sāvatthiyaṃ hatthiācariyassa putto bhagavato santike pabbajitvā tīṇi piṭakāni uggahetvā sukhumesu khandhadhātuāyatanādīsu atthantaresu kusalo ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātetī’’ti. Tattha antarantarā kathaṃ opātetīti therehi vuccamānassa kathāpabandhassa antare antare attano kathaṃ pavesetīti attho. Pañcahi saṃsaggehīti savanasaṃsaggo, dassanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggoti imehi pañcahi saṃsaggehi. Kiṭṭhakhādakoti kiṭṭhaṭṭhāne uppannasassañhi kiṭṭhanti vuttaṃ kāraṇūpacārena. Sippiyo suttiyo. Sambukāti saṅkhamāha.
ಗಿಹಿಭಾವೇ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇಸೀತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೪೨೨) ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಕಿರ ಸಾಸನೇ ದ್ವೇ ಸಹಾಯಕಾ ಅಹೇಸುಂ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಮಗ್ಗಾ ಏಕತೋವ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ತೇಸು ಏಕೋ ಅನಭಿರತೋ ಗಿಹಿಭಾವೇ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಇತರಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ। ಸೋ ಗಿಹಿಭಾವೇ ಆದೀನವಂ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಓವದಿ। ಸೋ ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅಭಿರಮಿತ್ವಾ ಪುನ ಏಕದಿವಸಂ ತಾದಿಸೇ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಮಯ್ಹಂ, ಆವುಸೋ, ಏವರೂಪಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಇಮಾಹಂ ಪತ್ತಚೀವರಂ ತುಯ್ಹಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ಪತ್ತಚೀವರಲೋಭೇನ ತಸ್ಸ ಗಿಹಿಭಾವೇ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಆದೀನವಂ ಕಥೇಸಿ। ತಸ್ಸ ತಂ ಸುತ್ವಾವ ಗಿಹಿಭಾವತೋ ಚಿತ್ತಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಮೇವ ಅಭಿರಮಿ। ಏವಮೇಸ ತದಾ ಸೀಲವನ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗಿಹಿಭಾವೇ ಆನಿಸಂಸಕಥಾಯ ಕಥಿತತ್ತಾ ಇದಾನಿ ಛ ವಾರೇ ವಿಬ್ಭಮಿತ್ವಾ ಸತ್ತಮವಾರೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಚ ಅಭಿಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಥಂ ಓಪಾತೇಸಿ। ಅಥ ನಂ ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿಕತ್ಥೇರೋ ಅಪಸಾದೇಸಿ। ಸೋ ಮಹಾಸಾವಕಸ್ಸ ಕಥಿತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ವಿಬ್ಭಮಿತ್ವಾ ಗಿಹಿ ಜಾತೋ। ಪೋಟ್ಠಪಾದಸ್ಸ ಪನಾಯಂ ಗಿಹಿಸಹಾಯಕೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಬ್ಭಮಿತ್ವಾ ದ್ವೀಹತೀಹಚ್ಚಯೇನ ಪೋಟ್ಠಪಾದಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗತೋ। ಅಥ ನಂ ಸೋ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಸಮ್ಮ, ಕಿಂ ತಯಾ ಕತಂ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ನಾಮ ಸತ್ಥು ಸಾಸನಾ ಅಪಸಕ್ಕನ್ತೋಸಿ, ಏಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ದಾನಿ ತೇ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸತ್ತಮೇ ವಾರೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀ’’ತಿ।
Gihibhāve vaṇṇaṃ kathesīti (dī. ni. aṭṭha. 1.422) kassapasammāsambuddhassa kira sāsane dve sahāyakā ahesuṃ, aññamaññaṃ samaggā ekatova sajjhāyanti. Tesu eko anabhirato gihibhāve cittaṃ uppādetvā itarassa ārocesi. So gihibhāve ādīnavaṃ, pabbajjāya ānisaṃsaṃ dassetvā ovadi. So taṃ sutvā abhiramitvā puna ekadivasaṃ tādise citte uppanne taṃ etadavoca – ‘‘mayhaṃ, āvuso, evarūpaṃ cittaṃ uppajjati, imāhaṃ pattacīvaraṃ tuyhaṃ dassāmī’’ti. So pattacīvaralobhena tassa gihibhāve ānisaṃsaṃ dassetvā pabbajjāya ādīnavaṃ kathesi. Tassa taṃ sutvāva gihibhāvato cittaṃ nivattetvā pabbajjāyameva abhirami. Evamesa tadā sīlavantassa bhikkhuno gihibhāve ānisaṃsakathāya kathitattā idāni cha vāre vibbhamitvā sattamavāre pabbajitvā mahāmoggallānassa mahākoṭṭhikattherassa ca abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātesi. Atha naṃ mahākoṭṭhikatthero apasādesi. So mahāsāvakassa kathite patiṭṭhātuṃ asakkonto vibbhamitvā gihi jāto. Poṭṭhapādassa panāyaṃ gihisahāyako ahosi, tasmā vibbhamitvā dvīhatīhaccayena poṭṭhapādassa santikaṃ gato. Atha naṃ so disvā – ‘‘samma, kiṃ tayā kataṃ, evarūpassa nāma satthu sāsanā apasakkantosi, ehi pabbajituṃ dāni te vaṭṭatī’’ti taṃ gahetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Tasmiṃ ṭhāne pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ ‘‘sattame vāre pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇī’’ti.
ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೬. ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತಂ • 6. Hatthisāriputtasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
