| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੬. ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
੬੦. ਛਟ੍ਠੇ ਹਤ੍ਥਿਂ ਸਾਰੇਤੀਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰੀ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਕਿਰ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਹਤ੍ਥਿਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੁਖੁਮੇਸੁ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਸੁ ਕੁਸਲੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤੀਤਿ ਥੇਰੇਹਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਕਥਾਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਥਂ ਪવੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਂਸਗ੍ਗੇਹੀਤਿ ਸવਨਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਦਸ੍ਸਨਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਸਮੁਲ੍ਲਾਪਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਸਮ੍ਭੋਗਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਂਸਗ੍ਗੇਹਿ। ਕਿਟ੍ਠਖਾਦਕੋਤਿ ਕਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਸ੍ਸਞ੍ਹਿ ਕਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ। ਸਿਪ੍ਪਿਯੋ ਸੁਤ੍ਤਿਯੋ। ਸਮ੍ਬੁਕਾਤਿ ਸਙ੍ਖਮਾਹ।
60. Chaṭṭhe hatthiṃ sāretīti hatthisārī, tassa puttoti hatthisāriputto. So kira sāvatthiyaṃ hatthiācariyassa putto bhagavato santike pabbajitvā tīṇi piṭakāni uggahetvā sukhumesu khandhadhātuāyatanādīsu atthantaresu kusalo ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātetī’’ti. Tattha antarantarā kathaṃ opātetīti therehi vuccamānassa kathāpabandhassa antare antare attano kathaṃ pavesetīti attho. Pañcahi saṃsaggehīti savanasaṃsaggo, dassanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggoti imehi pañcahi saṃsaggehi. Kiṭṭhakhādakoti kiṭṭhaṭṭhāne uppannasassañhi kiṭṭhanti vuttaṃ kāraṇūpacārena. Sippiyo suttiyo. Sambukāti saṅkhamāha.
ਗਿਹਿਭਾવੇ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਸੀਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੪੨੨) ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਾਸਨੇ ਦ੍વੇ ਸਹਾਯਕਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਗ੍ਗਾ ਏਕਤੋવ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਅਨਭਿਰਤੋ ਗਿਹਿਭਾવੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਇਤਰਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ਗਿਹਿਭਾવੇ ਆਦੀਨવਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਓવਦਿ। ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਭਿਰਮਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਏਕਦਿવਸਂ ਤਾਦਿਸੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਏવਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਮਾਹਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਲੋਭੇਨ ਤਸ੍ਸ ਗਿਹਿਭਾવੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਆਦੀਨવਂ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਗਿਹਿਭਾવਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਮੇવ ਅਭਿਰਮਿ। ਏવਮੇਸ ਤਦਾ ਸੀਲવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਗਿਹਿਭਾવੇ ਆਨਿਸਂਸਕਥਾਯ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਇਦਾਨਿ ਛ વਾਰੇ વਿਬ੍ਭਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮવਾਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰੋ ਅਪਸਾਦੇਸਿ। ਸੋ ਮਹਾਸਾવਕਸ੍ਸ ਕਥਿਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ વਿਬ੍ਭਮਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿ ਜਾਤੋ। ਪੋਟ੍ਠਪਾਦਸ੍ਸ ਪਨਾਯਂ ਗਿਹਿਸਹਾਯਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਬ੍ਭਮਿਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਤੀਹਚ੍ਚਯੇਨ ਪੋਟ੍ਠਪਾਦਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਤਯਾ ਕਤਂ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਾ ਅਪਸਕ੍ਕਨ੍ਤੋਸਿ, ਏਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਦਾਨਿ ਤੇ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਮੇ વਾਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀ’’ਤਿ।
Gihibhāve vaṇṇaṃ kathesīti (dī. ni. aṭṭha. 1.422) kassapasammāsambuddhassa kira sāsane dve sahāyakā ahesuṃ, aññamaññaṃ samaggā ekatova sajjhāyanti. Tesu eko anabhirato gihibhāve cittaṃ uppādetvā itarassa ārocesi. So gihibhāve ādīnavaṃ, pabbajjāya ānisaṃsaṃ dassetvā ovadi. So taṃ sutvā abhiramitvā puna ekadivasaṃ tādise citte uppanne taṃ etadavoca – ‘‘mayhaṃ, āvuso, evarūpaṃ cittaṃ uppajjati, imāhaṃ pattacīvaraṃ tuyhaṃ dassāmī’’ti. So pattacīvaralobhena tassa gihibhāve ānisaṃsaṃ dassetvā pabbajjāya ādīnavaṃ kathesi. Tassa taṃ sutvāva gihibhāvato cittaṃ nivattetvā pabbajjāyameva abhirami. Evamesa tadā sīlavantassa bhikkhuno gihibhāve ānisaṃsakathāya kathitattā idāni cha vāre vibbhamitvā sattamavāre pabbajitvā mahāmoggallānassa mahākoṭṭhikattherassa ca abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātesi. Atha naṃ mahākoṭṭhikatthero apasādesi. So mahāsāvakassa kathite patiṭṭhātuṃ asakkonto vibbhamitvā gihi jāto. Poṭṭhapādassa panāyaṃ gihisahāyako ahosi, tasmā vibbhamitvā dvīhatīhaccayena poṭṭhapādassa santikaṃ gato. Atha naṃ so disvā – ‘‘samma, kiṃ tayā kataṃ, evarūpassa nāma satthu sāsanā apasakkantosi, ehi pabbajituṃ dāni te vaṭṭatī’’ti taṃ gahetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Tasmiṃ ṭhāne pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ ‘‘sattame vāre pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇī’’ti.
ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੬. ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Hatthisāriputtasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੬. ਹਤ੍ਥਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
