| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
பச்சயனித்³தே³ஸோ
Paccayaniddeso
1. ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா
1. Hetupaccayaniddesavaṇṇanā
1. இதா³னி ஸப்³பே³பி தே பச்சயே உத்³தி³ட்ட²படிபாடியா நித்³தி³ஸித்வா த³ஸ்ஸேதுங் ஹேதுபச்சயோதி ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் த⁴ம்மானங் தங்ஸமுட்டா²னானஞ்ச ரூபானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதிஆதி³மாஹ. தத்த² ஹேதுபச்சயோதி சதுவீஸதியா பச்சயேஸு நிக்கி²த்தபடிபாடியா ஸப்³ப³பட²மங் பா⁴ஜேதப்³ப³ஸ்ஸ பது³த்³தா⁴ரோ. ஸேஸபச்சயேஸுபி இமினாவ நயேன பட²மங் பா⁴ஜேதப்³ப³பத³ங் உத்³த⁴ரித்வா விஸ்ஸஜ்ஜனங் கதந்தி வேதி³தப்³ப³ங். அயங் பனெத்த² ஸம்ப³ந்தோ⁴ – யோ பச்சயுத்³தே³ஸே ஹேதுபச்சயோதி உத்³தி³ட்டோ², ஸோ நித்³தே³ஸதோ ‘‘ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் த⁴ம்மானங் தங்ஸமுட்டா²னானஞ்ச ரூபானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயோ’’தி ஏவங் வேதி³தப்³போ³ . இமினா உபாயேன ஸப்³ப³பச்சயேஸு பா⁴ஜேதப்³ப³ஸ்ஸ பத³ஸ்ஸ விஸ்ஸஜ்ஜனேன ஸத்³தி⁴ங் ஸம்ப³ந்தோ⁴ வேதி³தப்³போ³.
1. Idāni sabbepi te paccaye uddiṭṭhapaṭipāṭiyā niddisitvā dassetuṃ hetupaccayoti hetū hetusampayuttakānaṃ dhammānaṃ taṃsamuṭṭhānānañca rūpānaṃ hetupaccayena paccayotiādimāha. Tattha hetupaccayoti catuvīsatiyā paccayesu nikkhittapaṭipāṭiyā sabbapaṭhamaṃ bhājetabbassa paduddhāro. Sesapaccayesupi imināva nayena paṭhamaṃ bhājetabbapadaṃ uddharitvā vissajjanaṃ katanti veditabbaṃ. Ayaṃ panettha sambandho – yo paccayuddese hetupaccayoti uddiṭṭho, so niddesato ‘‘hetū hetusampayuttakānaṃ dhammānaṃ taṃsamuṭṭhānānañca rūpānaṃ hetupaccayena paccayo’’ti evaṃ veditabbo . Iminā upāyena sabbapaccayesu bhājetabbassa padassa vissajjanena saddhiṃ sambandho veditabbo.
இதா³னி ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகானந்தி எத்த² ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி அவத்வா ‘‘ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி கஸ்மா வுத்தந்தி? பச்சயஸ்ஸ சேவ பச்சயுப்பன்னானஞ்ச வவத்தா²பனதோ. ஹேதுஸம்பயுத்தகானந்தி ஹி வுத்தே ஹேதுனா ஸம்பயுத்தகானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி அத்தோ² ப⁴வெய்ய. ஏவங் ஸந்தே அஸுகோ நாம த⁴ம்மோ ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி பச்சயவவத்தா²னங் ந பஞ்ஞாயெய்ய. அதா²பி ஹேதுனா ஸம்பயுத்தகானங் ஹேதுஸம்பயுத்தகானந்தி அத்த²ங் அக்³க³ஹெத்வாவ யேஸங் கேஸஞ்சி ஸம்பயுத்தகானங் ஹேதூ ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி அத்தோ² ப⁴வெய்ய, ஏவங் ஸந்தே ஹேதுனா விப்பயுத்தா சக்கு²விஞ்ஞாணாத³யோபி ஸம்பயுத்தகாயேவ, ஹேதுனா ஸம்பயுத்தா குஸலாத³யோபி. தத்த² அயங் ஹேது அஸுகஸ்ஸ நாம ஸம்பயுத்தகத⁴ம்மஸ்ஸ பச்சயோதி பச்சயுப்பன்னவவத்தா²னங் ந பஞ்ஞாயெய்ய. தஸ்மா பச்சயஞ்சேவ பச்சயுப்பன்னஞ்ச வவத்தா²பெந்தோ ‘‘ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி ஆஹ. தஸ்ஸத்தோ² – ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் குஸலாதி³த⁴ம்மானங் யோ ஹேது ஸம்பயுத்தகோ, ஸோ ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி. தத்ராபி ‘‘பச்சயோ’’தி அவத்வா ‘‘ஹேதுபச்சயேனா’’தி வசனங் ஹேதுனோ அஞ்ஞதா² பச்சயபா⁴வபடிஸேத⁴னத்த²ங். அயஞ்ஹி ஹேது ஹேதுபச்சயேனாபி பச்சயோ ஹோதி, ஸஹஜாதாதி³பச்சயேனாபி. தத்ராஸ்ஸ ய்வாயங் ஸஹஜாதாதி³பச்சயவஸேன அஞ்ஞதா²பி பச்சயபா⁴வோ, தஸ்ஸ படிஸேத⁴னத்த²ங் ஹேதுபச்சயேனாதி வுத்தங். ஏவங் ஸந்தேபி ‘‘தங்ஸம்பயுத்தகான’’ந்தி அவத்வா கஸ்மா ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி வுத்தந்தி? நித்³தி³ஸிதப்³ப³ஸ்ஸ அபாகடத்தா. தங்ஸம்பயுத்தகானந்தி ஹி வுத்தே யேன தே தங்ஸம்பயுத்தகா நாம ஹொந்தி , அயங் நாம ஸோதி நித்³தி³ஸிதப்³போ³ அபாகடோ. தஸ்ஸ அபாகடத்தா யேன ஸம்பயுத்தா தே தங்ஸம்பயுத்தகாதி வுச்சந்தி, தங் ஸரூபதோவ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி வுத்தங்.
Idāni hetū hetusampayuttakānanti ettha ‘‘hetusampayuttakāna’’nti avatvā ‘‘hetū hetusampayuttakāna’’nti kasmā vuttanti? Paccayassa ceva paccayuppannānañca vavatthāpanato. Hetusampayuttakānanti hi vutte hetunā sampayuttakānaṃ hetupaccayena paccayoti attho bhaveyya. Evaṃ sante asuko nāma dhammo hetupaccayena paccayoti paccayavavatthānaṃ na paññāyeyya. Athāpi hetunā sampayuttakānaṃ hetusampayuttakānanti atthaṃ aggahetvāva yesaṃ kesañci sampayuttakānaṃ hetū hetupaccayena paccayoti attho bhaveyya, evaṃ sante hetunā vippayuttā cakkhuviññāṇādayopi sampayuttakāyeva, hetunā sampayuttā kusalādayopi. Tattha ayaṃ hetu asukassa nāma sampayuttakadhammassa paccayoti paccayuppannavavatthānaṃ na paññāyeyya. Tasmā paccayañceva paccayuppannañca vavatthāpento ‘‘hetū hetusampayuttakāna’’nti āha. Tassattho – hetusampayuttakānaṃ kusalādidhammānaṃ yo hetu sampayuttako, so hetupaccayena paccayoti. Tatrāpi ‘‘paccayo’’ti avatvā ‘‘hetupaccayenā’’ti vacanaṃ hetuno aññathā paccayabhāvapaṭisedhanatthaṃ. Ayañhi hetu hetupaccayenāpi paccayo hoti, sahajātādipaccayenāpi. Tatrāssa yvāyaṃ sahajātādipaccayavasena aññathāpi paccayabhāvo, tassa paṭisedhanatthaṃ hetupaccayenāti vuttaṃ. Evaṃ santepi ‘‘taṃsampayuttakāna’’nti avatvā kasmā ‘‘hetusampayuttakāna’’nti vuttanti? Niddisitabbassa apākaṭattā. Taṃsampayuttakānanti hi vutte yena te taṃsampayuttakā nāma honti , ayaṃ nāma soti niddisitabbo apākaṭo. Tassa apākaṭattā yena sampayuttā te taṃsampayuttakāti vuccanti, taṃ sarūpatova dassetuṃ ‘‘hetusampayuttakāna’’nti vuttaṃ.
தங்ஸமுட்டா²னானந்தி எத்த² பன நித்³தி³ஸிதப்³ப³ஸ்ஸ பாகடத்தா தங்-க³ஹணங் கதங். அயஞ்ஹெத்த² அத்தோ² – தே ஹேதூ சேவ ஹேதுஸம்பயுத்தகா ச த⁴ம்மா ஸமுட்டா²னங் ஏதேஸந்தி தங்ஸமுட்டா²னானி. தேஸங் தங்ஸமுட்டா²னானங், ஹேதுதோ சேவ ஹேதுஸம்பயுத்தத⁴ம்மேஹி ச நிப்³ப³த்தானந்தி அத்தோ². இமினா சித்தஸமுட்டா²னரூபங் க³ண்ஹாதி . கிங் பன தங் சித்ததோ அஞ்ஞேனபி ஸமுட்டா²தீதி? ஆம, ஸமுட்டா²தி. ஸப்³பே³பி ஹி சித்தசேதஸிகா ஏகதோ ஹுத்வா ரூபங் ஸமுட்டா²பெந்தி. லோகியத⁴ம்மதே³ஸனாயங் பன சித்தஸ்ஸ அதி⁴கபா⁴வதோ ததா²வித⁴ங் ரூபங் சித்தஸமுட்டா²னந்தி வுச்சதி. தேனேவாஹ சித்தசேதஸிகா த⁴ம்மா சித்தஸமுட்டா²னானங் ரூபானங் ஸஹஜாதபச்சயேன பச்சயோதி.
Taṃsamuṭṭhānānanti ettha pana niddisitabbassa pākaṭattā taṃ-gahaṇaṃ kataṃ. Ayañhettha attho – te hetū ceva hetusampayuttakā ca dhammā samuṭṭhānaṃ etesanti taṃsamuṭṭhānāni. Tesaṃ taṃsamuṭṭhānānaṃ, hetuto ceva hetusampayuttadhammehi ca nibbattānanti attho. Iminā cittasamuṭṭhānarūpaṃ gaṇhāti . Kiṃ pana taṃ cittato aññenapi samuṭṭhātīti? Āma, samuṭṭhāti. Sabbepi hi cittacetasikā ekato hutvā rūpaṃ samuṭṭhāpenti. Lokiyadhammadesanāyaṃ pana cittassa adhikabhāvato tathāvidhaṃ rūpaṃ cittasamuṭṭhānanti vuccati. Tenevāha cittacetasikā dhammā cittasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ sahajātapaccayena paccayoti.
யதி³ ஏவங் இதா⁴பி ‘‘தங்ஸமுட்டா²னான’’ந்தி அவத்வா சித்தஸமுட்டா²னானந்தி கஸ்மா ந வுத்தந்தி? அசித்தஸமுட்டா²னானம்பி ஸங்க³ண்ஹனதோ. பஞ்ஹாவாரஸ்மிஞ்ஹி ‘‘படிஸந்தி⁴க்க²ணே விபாகாப்³யாகதா ஹேதூ ஸம்பயுத்தகானங் க²ந்தா⁴னங் கடத்தா ச ரூபானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி ஆக³தங்’’. தஸ்ஸ ஸங்க³ண்ஹனத்த²ங் இத⁴ சித்தஸமுட்டா²னானந்தி அவத்வா தங்ஸமுட்டா²னானந்தி வுத்தங். தஸ்ஸத்தோ² – சித்தஜரூபங் அஜனயமானாபி தே ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகா த⁴ம்மா ஸஹஜாதாதி³பச்சயவஸேன ஸமுட்டா²னங் ஏதேஸந்தி தங்ஸமுட்டா²னானி. தேஸங் தங்ஸமுட்டா²னானங் பவத்தே சித்தஜானங் படிஸந்தி⁴யஞ்ச கடத்தாரூபானம்பி ஹேதூ ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி. இமினா உபாயேன அஞ்ஞேஸுபி தங்ஸமுட்டா²னானந்தி ஆக³தட்டா²னேஸு அத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
Yadi evaṃ idhāpi ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti avatvā cittasamuṭṭhānānanti kasmā na vuttanti? Acittasamuṭṭhānānampi saṅgaṇhanato. Pañhāvārasmiñhi ‘‘paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā hetū sampayuttakānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ hetupaccayena paccayoti āgataṃ’’. Tassa saṅgaṇhanatthaṃ idha cittasamuṭṭhānānanti avatvā taṃsamuṭṭhānānanti vuttaṃ. Tassattho – cittajarūpaṃ ajanayamānāpi te hetū hetusampayuttakā dhammā sahajātādipaccayavasena samuṭṭhānaṃ etesanti taṃsamuṭṭhānāni. Tesaṃ taṃsamuṭṭhānānaṃ pavatte cittajānaṃ paṭisandhiyañca kaṭattārūpānampi hetū hetupaccayena paccayoti. Iminā upāyena aññesupi taṃsamuṭṭhānānanti āgataṭṭhānesu attho veditabbo.
கஸ்மா பனாயங் ஹேது படிஸந்தி⁴யமேவ கடத்தாரூபானங் ஹேதுபச்சயோ ஹோதி, ந பவத்தேதி? படிஸந்தி⁴யங் கம்மஜரூபானங் சித்தபடிப³த்³த⁴வுத்திதாய. படிஸந்தி⁴யஞ்ஹி கம்மஜரூபானங் சித்தபடிப³த்³தா⁴ பவத்தி, சித்தவஸேன உப்பஜ்ஜந்தி சேவ திட்ட²ந்தி ச. தஸ்மிஞ்ஹி க²ணே சித்தங் சித்தஜரூபங் ஜனேதுங் ந ஸக்கோதி, தானிபி வினா சித்தேன உப்பஜ்ஜிதுங் வா டா²துங் வா ந ஸக்கொந்தி. தேனேவாஹ – ‘‘விஞ்ஞாணபச்சயா நாமரூபங், தஸ்மிங் பதிட்டி²தே விஞ்ஞாணே நாமரூபஸ்ஸ அவக்கந்தி ஹோதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.39). பவத்தியங் பன தேஸங் சித்தே விஜ்ஜமானேபி கம்மபடிப³த்³தா⁴வ பவத்தி, ந சித்தபடிப³த்³தா⁴. அவிஜ்ஜமானே சாபி சித்தே நிரோத⁴ஸமாபன்னானங் உப்பஜ்ஜந்தியேவ.
Kasmā panāyaṃ hetu paṭisandhiyameva kaṭattārūpānaṃ hetupaccayo hoti, na pavatteti? Paṭisandhiyaṃ kammajarūpānaṃ cittapaṭibaddhavuttitāya. Paṭisandhiyañhi kammajarūpānaṃ cittapaṭibaddhā pavatti, cittavasena uppajjanti ceva tiṭṭhanti ca. Tasmiñhi khaṇe cittaṃ cittajarūpaṃ janetuṃ na sakkoti, tānipi vinā cittena uppajjituṃ vā ṭhātuṃ vā na sakkonti. Tenevāha – ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇe nāmarūpassa avakkanti hotī’’ti (saṃ. ni. 2.39). Pavattiyaṃ pana tesaṃ citte vijjamānepi kammapaṭibaddhāva pavatti, na cittapaṭibaddhā. Avijjamāne cāpi citte nirodhasamāpannānaṃ uppajjantiyeva.
கஸ்மா பன படிஸந்தி⁴க்க²ணே சித்தங் சித்தஜரூபங் ஜனேதுங் ந ஸக்கோதீதி? கம்மவேக³க்கி²த்ததாய சேவ அப்பதிட்டி²தவத்து²தாய ச து³ப்³ப³லத்தா. தஞ்ஹி ததா³ கம்மவேக³க்கி²த்தங் அபுரேஜாதவத்து²கத்தா ச அப்பதிட்டி²தவத்து²கந்தி து³ப்³ப³லங் ஹோதி. தஸ்மா பபாதே பதிதமத்தோ புரிஸோ கிஞ்சி ஸிப்பங் காதுங் விய ரூபங் ஜனேதுங் ந ஸக்கோதி; கம்மஜரூபமேவ பனஸ்ஸ சித்தஸமுட்டா²னரூபட்டா²னே திட்ட²தி. தஞ்ச கம்மஜரூபஸ்ஸேவ பீ³ஜட்டா²னே திட்ட²தி. கம்மங் பனஸ்ஸ கெ²த்தஸதி³ஸங், கிலேஸா ஆபஸதி³ஸா. தஸ்மா ஸந்தேபி கெ²த்தே ஆபே ச பட²முப்பத்தியங் பீ³ஜானுபா⁴வேன ருக்கு²ப்பத்தி விய படிஸந்தி⁴க்க²ணே சித்தானுபா⁴வேன ரூபகாயஸ்ஸ உப்பத்தி. பீ³ஜே பன விக³தேபி பத²வீஆபானுபா⁴வேன ருக்க²ஸ்ஸ உபரூபரி பவத்தி விய; வினா சித்தேன கம்மதோவ கடத்தாரூபானங் பவத்தி ஹோதீதி வேதி³தப்³பா³. வுத்தம்பி சேதங் – ‘‘கம்மங் கெ²த்தங் விஞ்ஞாணங் பீ³ஜங் தண்ஹா ஸ்னேஹோ’’தி (அ॰ நி॰ 3.77).
Kasmā pana paṭisandhikkhaṇe cittaṃ cittajarūpaṃ janetuṃ na sakkotīti? Kammavegakkhittatāya ceva appatiṭṭhitavatthutāya ca dubbalattā. Tañhi tadā kammavegakkhittaṃ apurejātavatthukattā ca appatiṭṭhitavatthukanti dubbalaṃ hoti. Tasmā papāte patitamatto puriso kiñci sippaṃ kātuṃ viya rūpaṃ janetuṃ na sakkoti; kammajarūpameva panassa cittasamuṭṭhānarūpaṭṭhāne tiṭṭhati. Tañca kammajarūpasseva bījaṭṭhāne tiṭṭhati. Kammaṃ panassa khettasadisaṃ, kilesā āpasadisā. Tasmā santepi khette āpe ca paṭhamuppattiyaṃ bījānubhāvena rukkhuppatti viya paṭisandhikkhaṇe cittānubhāvena rūpakāyassa uppatti. Bīje pana vigatepi pathavīāpānubhāvena rukkhassa uparūpari pavatti viya; vinā cittena kammatova kaṭattārūpānaṃ pavatti hotīti veditabbā. Vuttampi cetaṃ – ‘‘kammaṃ khettaṃ viññāṇaṃ bījaṃ taṇhā sneho’’ti (a. ni. 3.77).
அயஞ்ச பனத்தோ² ஓகாஸவஸேனேவ க³ஹேதப்³போ³. தயோ ஹி ஓகாஸா – நாமோகாஸோ, ரூபோகாஸோ, நாமரூபோகாஸோதி. தத்த² அரூபப⁴வோ நாமோகாஸோ நாம. தத்ர ஹி ஹத³யவத்து²மத்தம்பி ரூபபச்சயங் வினா அரூபத⁴ம்மாவ உப்பஜ்ஜந்தி. அஸஞ்ஞப⁴வோ ரூபோகாஸோ நாம. தத்ர ஹி படிஸந்தி⁴சித்தமத்தம்பி அரூபபச்சயங் வினா ரூபத⁴ம்மாவ உப்பஜ்ஜந்தி. பஞ்சவோகாரப⁴வோ நாமரூபோகாஸோ நாம. தத்ர ஹி வத்து²ரூபமத்தம்பி வினா படிஸந்தி⁴யங் அரூபத⁴ம்மா, படிஸந்தி⁴சித்தஞ்ச வினா கம்மஜாபி ரூபத⁴ம்மா நுப்பஜ்ஜந்தி. யுக³னத்³தா⁴வ ரூபாரூபானங் உப்பத்தி. யதா² ஹி ஸஸ்ஸாமிகே ஸராஜகே கே³ஹே ஸத்³வாரபாலகே ராஜாணத்திங் வினா பட²மப்பவேஸோ நாம நத்தி², அபரபா⁴கே³ பன வினாபி ஆணத்திங் புரிமாணத்திஆனுபா⁴வேனேவ ஹோதி, ஏவமேவ பஞ்சவோகாரே படிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணராஜஸ்ஸ ஸஹஜாதாதி³பச்சயதங் வினா ரூபஸ்ஸ படிஸந்தி⁴வஸேன பட²முப்பத்தி நாம நத்தி². அபரபா⁴கே³ பன வினாபி படிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஸஹஜாதாதி³பச்சயானுபா⁴வங் புரிமானுபா⁴வவஸேன லத்³த⁴ப்பவேஸஸ்ஸ கம்மதோ பவத்தி ஹோதி. அஸஞ்ஞப⁴வோ பன யஸ்மா அரூபோகாஸோ ந ஹோதி, தஸ்மா தத்த² வினாவ அரூபபச்சயா அஸஞ்ஞோகாஸத்தா ரூபங் பவத்ததி, அஸ்ஸாமிகே ஸுஞ்ஞகே³ஹே அத்தனோ கே³ஹே ச புரிஸஸ்ஸ பவேஸோ விய. அரூபப⁴வோபி யஸ்மா ரூபோகாஸோ ந ஹோதி, தஸ்மா தத்த² வினாவ ரூபபச்சயா அஞ்ஞோகாஸத்தா அரூபத⁴ம்மா பவத்தந்தி. பஞ்சவோகாரப⁴வோ பன ரூபாரூபோகாஸோதி நத்தெ²த்த² அரூபபச்சயங் வினா படிஸந்தி⁴க்க²ணே ரூபானங் உப்பத்தீதி. இதி அயங் ஹேது படிஸந்தி⁴யமேவ கடத்தாரூபானங் பச்சயோ ஹோதி, ந பவத்தேதி.
Ayañca panattho okāsavaseneva gahetabbo. Tayo hi okāsā – nāmokāso, rūpokāso, nāmarūpokāsoti. Tattha arūpabhavo nāmokāso nāma. Tatra hi hadayavatthumattampi rūpapaccayaṃ vinā arūpadhammāva uppajjanti. Asaññabhavo rūpokāso nāma. Tatra hi paṭisandhicittamattampi arūpapaccayaṃ vinā rūpadhammāva uppajjanti. Pañcavokārabhavo nāmarūpokāso nāma. Tatra hi vatthurūpamattampi vinā paṭisandhiyaṃ arūpadhammā, paṭisandhicittañca vinā kammajāpi rūpadhammā nuppajjanti. Yuganaddhāva rūpārūpānaṃ uppatti. Yathā hi sassāmike sarājake gehe sadvārapālake rājāṇattiṃ vinā paṭhamappaveso nāma natthi, aparabhāge pana vināpi āṇattiṃ purimāṇattiānubhāveneva hoti, evameva pañcavokāre paṭisandhiviññāṇarājassa sahajātādipaccayataṃ vinā rūpassa paṭisandhivasena paṭhamuppatti nāma natthi. Aparabhāge pana vināpi paṭisandhiviññāṇassa sahajātādipaccayānubhāvaṃ purimānubhāvavasena laddhappavesassa kammato pavatti hoti. Asaññabhavo pana yasmā arūpokāso na hoti, tasmā tattha vināva arūpapaccayā asaññokāsattā rūpaṃ pavattati, assāmike suññagehe attano gehe ca purisassa paveso viya. Arūpabhavopi yasmā rūpokāso na hoti, tasmā tattha vināva rūpapaccayā aññokāsattā arūpadhammā pavattanti. Pañcavokārabhavo pana rūpārūpokāsoti natthettha arūpapaccayaṃ vinā paṭisandhikkhaṇe rūpānaṃ uppattīti. Iti ayaṃ hetu paṭisandhiyameva kaṭattārūpānaṃ paccayo hoti, na pavatteti.
நனு ‘‘ஹேதூ ஸஹஜாதானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி வுத்தே ஸப்³போ³பி அயமத்தோ² க³ஹிதோ ஹோதி, அத² கஸ்மா ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் த⁴ம்மானங் தங்ஸமுட்டா²னானஞ்ச ரூபான’’ந்தி இத³ங் க³ஹிதந்தி? பவத்தியங் கடத்தாரூபாதீ³னங் பச்சயபா⁴வபடிபா³ஹனதோ. ஏவஞ்ஹி ஸதி யானி பவத்தியங் ஹேதுனா ஸஹ ஏகக்க²ணே கடத்தாரூபானி சேவ உதுஆஹாரஸமுட்டா²னானி ச ஜாயந்தி, தேஸம்பி ஹேதூ ஹேதுபச்சயோதி ஆபஜ்ஜெய்ய, ந ச ஸோ தேஸங் பச்சயோ. தஸ்மா தேஸங் பச்சயபா⁴வஸ்ஸ படிபா³ஹனத்த²மேதங் க³ஹிதந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.
Nanu ‘‘hetū sahajātānaṃ hetupaccayena paccayoti vutte sabbopi ayamattho gahito hoti, atha kasmā ‘‘hetusampayuttakānaṃ dhammānaṃ taṃsamuṭṭhānānañca rūpāna’’nti idaṃ gahitanti? Pavattiyaṃ kaṭattārūpādīnaṃ paccayabhāvapaṭibāhanato. Evañhi sati yāni pavattiyaṃ hetunā saha ekakkhaṇe kaṭattārūpāni ceva utuāhārasamuṭṭhānāni ca jāyanti, tesampi hetū hetupaccayoti āpajjeyya, na ca so tesaṃ paccayo. Tasmā tesaṃ paccayabhāvassa paṭibāhanatthametaṃ gahitanti veditabbaṃ.
இதா³னி ‘‘நானப்பகாரபே⁴த³தோ பச்சயுப்பன்னதோ’’தி இமேஸங் பதா³னங் வஸேனெத்த² விஞ்ஞாதப்³போ³ வினிச்ச²யோ. தேஸு நானப்பகாரபே⁴த³தோதி அயஞ்ஹி ஹேது நாம ஜாதிதோ குஸலாகுஸலவிபாககிரியபே⁴த³தோ சதுப்³பி³தோ⁴. தத்த² குஸலஹேது பூ⁴மந்தரதோ காமாவசராதி³பே⁴தே³ன சதுப்³பி³தோ⁴, அகுஸலஹேது காமாவசரோவ விபாகஹேது காமாவசராதி³பே⁴தே³ன சதுப்³பி³தோ⁴, கிரியஹேது காமாவசரோ ரூபாவசரோ அரூபாவசரோதி திவிதோ⁴. தத்த² காமாவசரகுஸலஹேது நாமதோ அலோபா⁴தி³வஸேன திவிதோ⁴. ரூபாவசராதி³குஸலஹேதூஸுபி ஏஸேவ நயோ. அகுஸலஹேது லோபா⁴தி³வஸேன திவிதோ⁴. விபாககிரியஹேதூ பன அலோபா⁴தி³வஸேன தயோ தயோ ஹொந்தி. தங்தங்சித்தஸம்பயோக³வஸேன பன தேஸங் தேஸங் ஹேதூனங் நானப்பகாரபே⁴தோ³யேவாதி ஏவங் தாவெத்த² நானப்பகாரபே⁴த³தோ விஞ்ஞாதப்³போ³ வினிச்ச²யோ.
Idāni ‘‘nānappakārabhedato paccayuppannato’’ti imesaṃ padānaṃ vasenettha viññātabbo vinicchayo. Tesu nānappakārabhedatoti ayañhi hetu nāma jātito kusalākusalavipākakiriyabhedato catubbidho. Tattha kusalahetu bhūmantarato kāmāvacarādibhedena catubbidho, akusalahetu kāmāvacarova vipākahetu kāmāvacarādibhedena catubbidho, kiriyahetu kāmāvacaro rūpāvacaro arūpāvacaroti tividho. Tattha kāmāvacarakusalahetu nāmato alobhādivasena tividho. Rūpāvacarādikusalahetūsupi eseva nayo. Akusalahetu lobhādivasena tividho. Vipākakiriyahetū pana alobhādivasena tayo tayo honti. Taṃtaṃcittasampayogavasena pana tesaṃ tesaṃ hetūnaṃ nānappakārabhedoyevāti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
பச்சயுப்பன்னதோதி இமினா பச்சயேன இமே த⁴ம்மா உப்பஜ்ஜந்தி, இமேஸங் நாம த⁴ம்மானங் அயங் பச்சயோதி ஏவம்பி விஞ்ஞாதப்³போ³ வினிச்ச²யோதி அத்தோ². தத்த² இமஸ்மிங் தாவ ஹேதுபச்சயே காமாவசரகுஸலஹேது காமப⁴வரூபப⁴வேஸு அத்தனா ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானஞ்சேவ சித்தஸமுட்டா²னரூபானஞ்ச ஹேதுபச்சயோ ஹோதி, அரூபப⁴வே ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானங்யேவ. ரூபாவசரகுஸலஹேது காமப⁴வரூபப⁴வேஸுயேவ ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானஞ்சேவ சித்தஸமுட்டா²னரூபானஞ்ச ஹேதுபச்சயோ. அரூபாவசரகுஸலஹேது காமாவசரகுஸலஹேதுஸதி³ஸோவ. ததா² அபரியாபன்னகுஸலஹேது, ததா² அகுஸலஹேது. காமாவசரவிபாகஹேது பன காமப⁴வஸ்மிங்யேவ அத்தனா ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானங், படிஸந்தி⁴யங் கடத்தாரூபானங், பவத்தே சித்தஸமுட்டா²னரூபானஞ்ச ஹேதுபச்சயோ. ரூபாவசரவிபாகஹேது ரூபப⁴வே வுத்தப்பகாரானஞ்ஞேவ ஹேதுபச்சயோ. அரூபாவசரவிபாகஹேது அரூபப⁴வே ஸம்பயுத்தகானஞ்ஞேவ ஹேதுபச்சயோ. அபரியாபன்னவிபாகஹேது காமப⁴வரூபப⁴வேஸு ஸம்பயுத்தகானஞ்சேவ சித்தஸமுட்டா²னரூபானஞ்ச அரூபப⁴வே அரூபத⁴ம்மானஞ்ஞேவ ஹேதுபச்சயோ. கிரியஹேதூஸு பன தேபூ⁴மகேஸுபி குஸலஹேதுஸதி³ஸோவ பச்சயோதி. ஏவமெத்த² பச்சயுப்பன்னதோபி விஞ்ஞாதப்³போ³ வினிச்ச²யோதி.
Paccayuppannatoti iminā paccayena ime dhammā uppajjanti, imesaṃ nāma dhammānaṃ ayaṃ paccayoti evampi viññātabbo vinicchayoti attho. Tattha imasmiṃ tāva hetupaccaye kāmāvacarakusalahetu kāmabhavarūpabhavesu attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca hetupaccayo hoti, arūpabhave sampayuttadhammānaṃyeva. Rūpāvacarakusalahetu kāmabhavarūpabhavesuyeva sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca hetupaccayo. Arūpāvacarakusalahetu kāmāvacarakusalahetusadisova. Tathā apariyāpannakusalahetu, tathā akusalahetu. Kāmāvacaravipākahetu pana kāmabhavasmiṃyeva attanā sampayuttadhammānaṃ, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpānaṃ, pavatte cittasamuṭṭhānarūpānañca hetupaccayo. Rūpāvacaravipākahetu rūpabhave vuttappakārānaññeva hetupaccayo. Arūpāvacaravipākahetu arūpabhave sampayuttakānaññeva hetupaccayo. Apariyāpannavipākahetu kāmabhavarūpabhavesu sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca arūpabhave arūpadhammānaññeva hetupaccayo. Kiriyahetūsu pana tebhūmakesupi kusalahetusadisova paccayoti. Evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா.
Hetupaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / (2) பச்சயனித்³தே³ஸோ • (2) Paccayaniddeso
