| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
பச்சயனித்³தே³ஸோ
Paccayaniddeso
1. ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா
1. Hetupaccayaniddesavaṇṇanā
1. ஹேதுபச்சயேன பச்சயபா⁴வோ ஹேதுபச்சயோதி உத்³தி³ட்டோ², ந ஹேதுபச்சயத⁴ம்மோதி அத்தோ². ஸோதி ஹேதுபா⁴வேன பச்சயோ. எத்த² ச பட²மவிகப்பே யோ ஹேதுபச்சயேன பச்சயபா⁴வோ வுத்தோ, யோ ச து³தியவிகப்பே ஹேதுபா⁴வேன பச்சயோ வுத்தோ, ஸோ யஸ்மா அத்த²தோ யதா²வுத்தஸ்ஸ பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ யதா²வுத்தானங் பச்சயுப்பன்னானங் ஹேதுபச்சயபா⁴வோயேவ, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘உப⁴யதா²பி ஹேதுபா⁴வேன உபகாரகதா ஹேதுபச்சயோதி உத்³தி³ட்டோ²தி த³ஸ்ஸிதங் ஹோதீ’’தி. யதா² செத்த², ஏவங் ‘‘ஆரம்மணபச்சயேன பச்சயபா⁴வோ, ஆரம்மணபா⁴வேன வா பச்சயோ ஆரம்மணபச்சயோ’’திஆதி³னா ஆரம்மணபச்சயாதீ³ஸு அத்தோ² நேதப்³போ³தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏஸ நயோ ஸேஸபச்சயேஸுபீ’’தி ஆஹ. த⁴ம்மஸபா⁴வோ ஏவ, ந த⁴ம்மதோ அஞ்ஞா த⁴ம்மஸத்தி நாம அத்தீ²தி. உபகாரகங் த⁴ம்மந்தி பச்சயத⁴ம்மங் ஆஹ. உபகாரகதந்தி பச்சயதங்.
1. Hetupaccayena paccayabhāvo hetupaccayoti uddiṭṭho, na hetupaccayadhammoti attho. Soti hetubhāvena paccayo. Ettha ca paṭhamavikappe yo hetupaccayena paccayabhāvo vutto, yo ca dutiyavikappe hetubhāvena paccayo vutto, so yasmā atthato yathāvuttassa paccayadhammassa yathāvuttānaṃ paccayuppannānaṃ hetupaccayabhāvoyeva, tasmā vuttaṃ ‘‘ubhayathāpi hetubhāvena upakārakatā hetupaccayoti uddiṭṭhoti dassitaṃ hotī’’ti. Yathā cettha, evaṃ ‘‘ārammaṇapaccayena paccayabhāvo, ārammaṇabhāvena vā paccayo ārammaṇapaccayo’’tiādinā ārammaṇapaccayādīsu attho netabboti dassento ‘‘esa nayo sesapaccayesupī’’ti āha. Dhammasabhāvo eva, na dhammato aññā dhammasatti nāma atthīti. Upakārakaṃ dhammanti paccayadhammaṃ āha. Upakārakatanti paccayataṃ.
பச்சத்தனித்³தி³ட்டோ²தி பச்சத்தவஸேன நித்³தி³ட்டோ², பட²மாய விப⁴த்தியா நித்³தி³ட்டோ²தி அத்தோ². தேனாதி பச்சயத⁴ம்மனித்³தே³ஸபூ⁴தேன பச்சத்தனித்³தி³ட்டே²ன பட²மேன ஹேதுஸத்³தே³ன. ஏதஸ்ஸாதி ஹேதுஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யமத்த²மாஹ. ஸோ ஹி ச²ப்³பி³தோ⁴ நவவிதோ⁴ த்³வாத³ஸவிதோ⁴தி அனேகபே⁴தே³ன பி⁴ன்னோபி ஹேதுபா⁴வஸாமஞ்ஞேன ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா ஏகவசனேன வுத்தோ. து³தியோ ஹேதுஸத்³தோ³தி ஆனெத்வா யோஜனா. ஹேதுனா ஸம்பயுத்தானந்தி அதி⁴கதத்தா வுத்தங் ‘‘ஹேது ஸம்பயுத்தானங் பச்சயோ ஹொந்தோ ஹேதுனா ஸம்பயுத்தானமேவ பச்சயோ ஹோதி, ந விப்பயுத்தான’’ந்தி ஏவங் பத³மேதங். ந ஹி ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் ஹேதுவிப்பயுத்தத⁴ம்மானங் ஹேதுபச்சயோ ந ஹோதீதி. ஸம்பயுத்தஸத்³த³ஸ்ஸ ஸம்ப³ந்தீ⁴ஸத்³த³த்தா ‘‘ஸம்பயுத்தஸத்³த³ஸ்ஸ ஸாபெக்க²த்தா’’தி வுத்தங். ஸம்பயுத்தோதி ஹி வுத்தே கேன ஸம்பயுத்தோதி ஏகந்ததோ ஸம்ப³ந்தி⁴அந்தரங் அபெக்கி²தப்³ப³ங். தேனாஹ ‘‘அஞ்ஞஸ்ஸ…பே॰… விஞ்ஞாயதீ’’தி. நாயங் ஏகந்தோதி ய்வாயங் ‘‘து³தியே ஹேதுஸத்³தே³ அவிஜ்ஜமானே’’திஆதி³னா வுத்தோ அத்தோ², அயமேகந்தோ ந ஹோதி, அஞ்ஞாபெக்கோ²பி ஸத்³தோ³ அஞ்ஞஸ்ஸ விஸேஸனங் ஹோதீதி இத³ங் ந ஸப்³ப³த்தே²வ ஸம்ப⁴வதீதி அத்தோ². ‘‘பச்சத்தனித்³தி³ட்டோ²’’தி இமினா பட²மஸ்ஸ ஹேதுஸத்³த³ஸ்ஸ ஸம்பயுத்தஸத்³தா³னபெக்க²தங் ஆஹ. தேன வுத்தங் ‘‘ஹேஹுபச்சயேன பச்சயோதி எத்தே²வ ப்³யாவடோ’’தி. அவிஸிட்டா²தி ந விஸேஸிதா. ஏவந்தி யதா² ஹேதுஸத்³தே³ன அஞ்ஞத்த² ப்³யாவடேன ஸம்பயுத்தா ந விஸேஸியந்தி கிச்சந்தரபஸுதத்தா, ஏவங் ஸம்பயுத்தஸத்³தே³ன ஹேதுஸத்³த³விஸேஸனரஹிதேன தத³த்த²மத்தப்³யாவடத்தா அவிஸேஸதோ ஸம்பயுத்தானங் க³ஹணங் ஸியா. தேன வுத்தங் ‘‘ஸம்பயுத்தஸத்³தே³னா’’திஆதி³. ஆஹாரிந்த்³ரியாஸம்பயுத்தஸ்ஸ அபா⁴வதோதி ஆஹாரேஹி இந்த்³ரியேஹி ச நஸம்பயுத்தஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ அபா⁴வதோ. ந ஹி ப²ஸ்ஸசேதனாவிஞ்ஞாணவேத³னாஜீவிதவிரஹிதோ சித்துப்பாதோ³ அத்தி². தேனாஹ ‘‘வஜ்ஜேதப்³பா³…பே॰… தங் ந கத’’ந்தி. வஜ்ஜேதப்³ப³ங் ஹேதுவிப்பயுத்தங்.
Paccattaniddiṭṭhoti paccattavasena niddiṭṭho, paṭhamāya vibhattiyā niddiṭṭhoti attho. Tenāti paccayadhammaniddesabhūtena paccattaniddiṭṭhena paṭhamena hetusaddena. Etassāti hetusaddābhidheyyamatthamāha. So hi chabbidho navavidho dvādasavidhoti anekabhedena bhinnopi hetubhāvasāmaññena ekajjhaṃ katvā ekavacanena vutto. Dutiyo hetusaddoti ānetvā yojanā. Hetunā sampayuttānanti adhikatattā vuttaṃ ‘‘hetu sampayuttānaṃ paccayo honto hetunā sampayuttānameva paccayo hoti, na vippayuttāna’’nti evaṃ padametaṃ. Na hi sabbena sabbaṃ hetuvippayuttadhammānaṃ hetupaccayo na hotīti. Sampayuttasaddassa sambandhīsaddattā ‘‘sampayuttasaddassa sāpekkhattā’’ti vuttaṃ. Sampayuttoti hi vutte kena sampayuttoti ekantato sambandhiantaraṃ apekkhitabbaṃ. Tenāha ‘‘aññassa…pe… viññāyatī’’ti. Nāyaṃ ekantoti yvāyaṃ ‘‘dutiye hetusadde avijjamāne’’tiādinā vutto attho, ayamekanto na hoti, aññāpekkhopi saddo aññassa visesanaṃ hotīti idaṃ na sabbattheva sambhavatīti attho. ‘‘Paccattaniddiṭṭho’’ti iminā paṭhamassa hetusaddassa sampayuttasaddānapekkhataṃ āha. Tena vuttaṃ ‘‘hehupaccayena paccayoti ettheva byāvaṭo’’ti. Avisiṭṭhāti na visesitā. Evanti yathā hetusaddena aññattha byāvaṭena sampayuttā na visesiyanti kiccantarapasutattā, evaṃ sampayuttasaddena hetusaddavisesanarahitena tadatthamattabyāvaṭattā avisesato sampayuttānaṃ gahaṇaṃ siyā. Tena vuttaṃ ‘‘sampayuttasaddenā’’tiādi. Āhārindriyāsampayuttassa abhāvatoti āhārehi indriyehi ca nasampayuttassa dhammassa abhāvato. Na hi phassacetanāviññāṇavedanājīvitavirahito cittuppādo atthi. Tenāha ‘‘vajjetabbā…pe… taṃ na kata’’nti. Vajjetabbaṃ hetuvippayuttaṃ.
ஏவம்பீதி து³தியேன ஹேதுஸத்³தே³ன க³ய்ஹமானேபி நாபஜ்ஜதி. யதி³பி ஹேதவோ ப³ஹவோ, ஸாமஞ்ஞனித்³தே³ஸோ சாயங், ததா²பி ஸாமஞ்ஞஜோதனாய விஸேஸனித்³தி³ட்ட²த்தாதி அதி⁴ப்பாயோ. தேன வுத்தங் ‘‘பச்சத்த…பே॰… வுத்தத்தா’’தி. வினாபி து³தியேன ஹேதுஸத்³தே³ன ஹேதுஸம்பயுத்தபா⁴வே ஸித்³தே⁴பீதி இமினா யங் வுத்தங் ‘‘நாயமேகந்தோ’’தி, தமேவ உல்லிங்கே³தி. ந பன ஹேதூனந்தி இத³ங் ஹேதுஸ்ஸ பச்சயபா⁴வேன க³ஹிதத்தா பச்சயுப்பன்னபா⁴வேன க³ஹணங் ந யுஜ்ஜெய்யாதி ஆஸங்கமானங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். தேனேவாஹ ‘‘ஏவம்பி க³ஹணங் ஸியா’’தி. ஸோதி து³தியோ ஹேதுஸத்³தோ³. அபரே பன ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி எத்த² ஹேதூனஞ்ச ஸம்பயுத்தகானஞ்சாதி ஸமாஸங் விகப்பெந்தி. பதிட்டா²மத்தாதி³பா⁴வேன நிரபெக்கா²தி ஹேதுஜா²னமக்³க³த⁴ம்மா பதிட்டா²னஉபனிஜ்ஜா²னநிய்யானமத்தேன அஞ்ஞத⁴ம்மனிரபெக்கா² ஹேதுஜா²னமக்³க³பச்சயகிச்சங் கரொந்தி. ஸாபெக்கா² ஏவாதி அஞ்ஞஸாபெக்கா² ஏவ. ஆஹரிதப்³ப³இஸிதப்³பா³ ஆஹாரிந்த்³ரியபச்சயேஹி உபகத்தப்³ப³த⁴ம்மா. தஸ்மாதி யஸ்மா யேஹி ஸாபெக்கா², தே அத்தனோ பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மே பச்சயபா⁴வேனேவ பரிச்சி²ந்தி³த்வா திட்ட²ந்தி, தஸ்மா. தேனாஹ ‘‘தே வினாபி…பே॰… ந கத’’ந்தி. பரிச்சி²ந்த³ந்தி விஸேஸெந்தி. தந்தி து³தியங் ஆஹாரிந்த்³ரியக்³க³ஹணங். தத்தா²தி ஆஹாரிந்த்³ரியபச்சயனித்³தே³ஸே. ந கேவலஞ்ச தத்தே²வ, இத⁴ ச ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸே து³தியேன ஹேதுக்³க³ஹணேன பச்சயுப்பன்னானங் புன விஸேஸனகிச்சங் நத்தி², கஸ்மா? பச்சயபூ⁴தேனேவ ஹேதுனா ஸம்பயுத்தானங் அஞ்ஞேஸஞ்ச ஹேதூனங் அவிச்சி²ன்னத்தா.
Evampīti dutiyena hetusaddena gayhamānepi nāpajjati. Yadipi hetavo bahavo, sāmaññaniddeso cāyaṃ, tathāpi sāmaññajotanāya visesaniddiṭṭhattāti adhippāyo. Tena vuttaṃ ‘‘paccatta…pe… vuttattā’’ti. Vināpi dutiyena hetusaddena hetusampayuttabhāve siddhepīti iminā yaṃ vuttaṃ ‘‘nāyamekanto’’ti, tameva ulliṅgeti. Na pana hetūnanti idaṃ hetussa paccayabhāvena gahitattā paccayuppannabhāvena gahaṇaṃ na yujjeyyāti āsaṅkamānaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenevāha ‘‘evampi gahaṇaṃ siyā’’ti. Soti dutiyo hetusaddo. Apare pana ‘‘hetusampayuttakāna’’nti ettha hetūnañca sampayuttakānañcāti samāsaṃ vikappenti. Patiṭṭhāmattādibhāvena nirapekkhāti hetujhānamaggadhammā patiṭṭhānaupanijjhānaniyyānamattena aññadhammanirapekkhā hetujhānamaggapaccayakiccaṃ karonti. Sāpekkhā evāti aññasāpekkhā eva. Āharitabbaisitabbā āhārindriyapaccayehi upakattabbadhammā. Tasmāti yasmā yehi sāpekkhā, te attano paccayuppannadhamme paccayabhāveneva paricchinditvā tiṭṭhanti, tasmā. Tenāha ‘‘te vināpi…pe… na kata’’nti. Paricchindanti visesenti. Tanti dutiyaṃ āhārindriyaggahaṇaṃ. Tatthāti āhārindriyapaccayaniddese. Na kevalañca tattheva, idha ca hetupaccayaniddese dutiyena hetuggahaṇena paccayuppannānaṃ puna visesanakiccaṃ natthi, kasmā? Paccayabhūteneva hetunā sampayuttānaṃ aññesañca hetūnaṃ avicchinnattā.
புரிமவசனாபெக்கோ² வுத்தஸ்ஸேவ நித்³தே³ஸோதி தங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ படினித்³தே³ஸபா⁴வமாஹ. பாகடீபூ⁴தே ஏவ அத்தே² பவத்ததி, பாகடீபா⁴வோ ச அஞ்ஞானபெக்கே²ன ஸத்³தே³ன பகாஸிதத்தா வேதி³தப்³போ³. அனபெக்க²னீயோ அத்த²ந்தரப்³யாவடத்தா. அஞ்ஞோதி ஹேதுஸத்³த³தோ அஞ்ஞோ. நித்³தி³ஸிதப்³ப³பகாஸகோ வுத்தோ நத்தி², யோ தங்-ஸத்³தே³ன படினித்³தே³ஸங் லபெ⁴ய்ய.
Purimavacanāpekkho vuttasseva niddesoti taṃ-saddassa paṭiniddesabhāvamāha. Pākaṭībhūte eva atthe pavattati, pākaṭībhāvo ca aññānapekkhena saddena pakāsitattā veditabbo. Anapekkhanīyo atthantarabyāvaṭattā. Aññoti hetusaddato añño. Niddisitabbapakāsako vutto natthi, yo taṃ-saddena paṭiniddesaṃ labheyya.
யதி³ ஏவங் ‘‘தங்ஸமுட்டா²னான’’ந்தி எத்த² கத²ந்தி ஆஹ ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகானந்தி இமினா பனா’’திஆதி³. தத்த² பன-ஸத்³தோ³ ஸதிபி ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் நித்³தே³ஸபா⁴வே ஹேதுஸம்பயுத்தகஸத்³தே³ லப்³ப⁴மானானங் நித்³தி³ஸிதப்³பா³னங் பாகடீகரணஸங்கா²தங் ஹேதுஸத்³த³தோ விஸேஸங் ஜோதேதி. ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி இமஸ்ஸ ஸமாஸபத³ஸ்ஸ உத்தரபத³த்த²ப்பதா⁴னத்தமாஹ ‘‘பச்சயுப்பன்னவசனேனா’’தி. தேன ச யதா²தி⁴ப்பேதஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஏகதே³ஸோவ வுச்சதி த⁴ம்மானங் விஸேஸனபா⁴வதோதி ஆஹ ‘‘அஸமத்தேனா’’தி. விஸேஸனங் நாம விஸேஸிதப்³பா³பெக்க²ந்தி ஆஹ ‘‘பச்சயுப்பன்னவசனந்தராபெக்கே²னா’’தி. வுத்ததாய வினா படினித்³தே³ஸதா நத்தீ²தி ‘‘புப்³பே³ வுத்தேனா’’தி வுத்தங்.
Yadi evaṃ ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti ettha kathanti āha ‘‘hetusampayuttakānanti iminā panā’’tiādi. Tattha pana-saddo satipi hetū hetusampayuttakānaṃ niddesabhāve hetusampayuttakasadde labbhamānānaṃ niddisitabbānaṃ pākaṭīkaraṇasaṅkhātaṃ hetusaddato visesaṃ joteti. ‘‘Hetusampayuttakāna’’nti imassa samāsapadassa uttarapadatthappadhānattamāha ‘‘paccayuppannavacanenā’’ti. Tena ca yathādhippetassa atthassa ekadesova vuccati dhammānaṃ visesanabhāvatoti āha ‘‘asamattenā’’ti. Visesanaṃ nāma visesitabbāpekkhanti āha ‘‘paccayuppannavacanantarāpekkhenā’’ti. Vuttatāya vinā paṭiniddesatā natthīti ‘‘pubbe vuttenā’’ti vuttaṃ.
தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³ப³ந்தி ‘‘தங்ஸமுட்டா²னான’’ந்தி எத்த² தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³ப³ங் ஹேதுஸம்பயுத்தகஸத்³தே³ பாகடீபூ⁴தங் கிங் பனாதி புச்ச²தி. தே ஹேதூ சேவ…பே॰… ஹேதுஸம்பயுத்தகா ச தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³பா³ ஹேதுஸம்பயுத்தகஸத்³தே³ பாகடீபூ⁴தாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அஞ்ஞதா²தி ‘‘யேஹி ஹேதூஹீ’’திஆதி³னா வுத்தப்பகாரதோ அஞ்ஞதா² அஞ்ஞேன பகாரேன. தங் அஞ்ஞங் பகாரங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘தே ஹேதூ…பே॰… ஸம்ப³ந்தே⁴ ஸதீ’’தி ஆஹ. இதா⁴தி அனந்தரங் வுத்தஸம்ப³ந்த⁴னங் பு⁴ம்மனித்³தே³ஸேன பராமஸதி. தேனேவாதி பட²மேனேவ ஹேதுஸத்³தே³ன. தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³பா³தி ‘‘தங்ஸமுட்டா²னான’’ந்தி எத்த² தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³பா³ யதா² பாகடா, ஏவங் புப்³பே³ ‘‘தங்ஸம்பயுத்தகான’’ந்தி வுத்தசோத³னாயம்பி ஏவமேவ தேனேவ தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³பா³ பாகடா ப⁴விதுங் அரஹந்தி. ததா² ச ஸதி நித்³தி³ஸிதப்³ப³ஸ்ஸ…பே॰… ந யுஜ்ஜெய்ய. து³வித⁴ம்பி வா ஹேதுக்³க³ஹணங் அபனெத்வாதி ‘‘ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி எத்த² கதங் த்³விப்பகாரஹேதுக்³க³ஹணங் அவிசாரெத்வா ‘‘தங்ஸம்பயுத்தகானந்தி அவத்வா’’திஆதி³னா தங்-ஸத்³த³வசனீயதங் சோதே³தி, ‘‘நித்³தி³ஸிதப்³ப³ஸ்ஸ அபாகடத்தா’’திஆதி³னா பரிஹரதி ச. ஹேதூ ஹி பச்சயாதி இத³ங் அயங் ஹேதுபச்சயகதா²தி கத்வா வுத்தங்.
Taṃ-saddenaniddisitabbanti ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti ettha taṃ-saddena niddisitabbaṃ hetusampayuttakasadde pākaṭībhūtaṃ kiṃ panāti pucchati. Te hetū ceva…pe… hetusampayuttakā ca taṃ-saddena niddisitabbā hetusampayuttakasadde pākaṭībhūtāti sambandho. Aññathāti ‘‘yehi hetūhī’’tiādinā vuttappakārato aññathā aññena pakārena. Taṃ aññaṃ pakāraṃ dassento ‘‘te hetū…pe… sambandhe satī’’ti āha. Idhāti anantaraṃ vuttasambandhanaṃ bhummaniddesena parāmasati. Tenevāti paṭhameneva hetusaddena. Taṃ-saddena niddisitabbāti ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti ettha taṃ-saddena niddisitabbā yathā pākaṭā, evaṃ pubbe ‘‘taṃsampayuttakāna’’nti vuttacodanāyampi evameva teneva taṃ-saddena niddisitabbā pākaṭā bhavituṃ arahanti. Tathā ca sati niddisitabbassa…pe… na yujjeyya. Duvidhampi vā hetuggahaṇaṃ apanetvāti ‘‘hetū hetusampayuttakāna’’nti ettha kataṃ dvippakārahetuggahaṇaṃ avicāretvā ‘‘taṃsampayuttakānanti avatvā’’tiādinā taṃ-saddavacanīyataṃ codeti, ‘‘niddisitabbassa apākaṭattā’’tiādinā pariharati ca. Hetū hi paccayāti idaṃ ayaṃ hetupaccayakathāti katvā vuttaṃ.
தங் ந வுத்தந்தி சித்தஸமுட்டா²னவசனங் ந வுத்தங். தஸ்ஸாதி ஸஹஜாதபச்சயஸ்ஸ. கடத்தாரூபஸ்ஸ பச்சயபா⁴வோ ந வுத்தோ ப⁴வெய்ய, வுத்தோவ ஸோ ‘‘விபாகாப்³யாகதோ ஏகோ க²ந்தோ⁴ திண்ணன்னங் க²ந்தா⁴னங் கடத்தா ச ரூபானங் ஸஹஜாதபச்சயேன பச்சயோ, தயோ க²ந்தா⁴ ஏகஸ்ஸ க²ந்த⁴ஸ்ஸ கடத்தா ச ரூபான’’ந்திஆதி³னா, தஸ்மா சித்தசேதஸிகானங் கடத்தாரூபபச்சயபா⁴வோ ந ஸக்கா நிவாரேதுங். தத்தா²தி ஸஹஜாதபச்சயனித்³தே³ஸே. தத்த² ஹி ‘‘சித்தசேதஸிகா த⁴ம்மா சித்தஸமுட்டா²னானங் ரூபானங் ஸஹஜாதபச்சயேன பச்சயோ’’தி சித்தஸமுட்டா²னரூபானி ஏவ நித்³தி³ட்டா²னி. இதா⁴பீதி இமஸ்மிங் ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸேபி. ஏவங் ப⁴விதப்³ப³ந்தி ‘‘சித்தஸமுட்டா²னான’’ந்தி நித்³தே³ஸேன ப⁴விதப்³ப³ங். யதி³ ஏவங் கஸ்மா ததா² ந வுத்தந்தி ஆஹ ‘‘சித்தஸமுட்டா²னானந்தி பனா’’திஆதி³. விஸேஸிதங் ஹோதி ஸப்³ப³சித்தசேதஸிகாஸமுட்டா²னபா⁴வேன. வசனேனாதி யதா²த³ஸ்ஸிதேன ஸஹஜாதபச்சயனித்³தே³ஸவசனேன. சித்தசேதஸிகானங் பச்சயபா⁴வோ ஏவ ஹி தத்த² பச்சயனித்³தே³ஸே வுத்தோ, ந சித்தசேதஸிகானங் ஸமுட்டா²னபா⁴வோதி அதி⁴ப்பாயோ.
Taṃ na vuttanti cittasamuṭṭhānavacanaṃ na vuttaṃ. Tassāti sahajātapaccayassa. Kaṭattārūpassa paccayabhāvo na vutto bhaveyya, vuttova so ‘‘vipākābyākato eko khandho tiṇṇannaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ sahajātapaccayena paccayo, tayo khandhā ekassa khandhassa kaṭattā ca rūpāna’’ntiādinā, tasmā cittacetasikānaṃ kaṭattārūpapaccayabhāvo na sakkā nivāretuṃ. Tatthāti sahajātapaccayaniddese. Tattha hi ‘‘cittacetasikā dhammā cittasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ sahajātapaccayena paccayo’’ti cittasamuṭṭhānarūpāni eva niddiṭṭhāni. Idhāpīti imasmiṃ hetupaccayaniddesepi. Evaṃ bhavitabbanti ‘‘cittasamuṭṭhānāna’’nti niddesena bhavitabbaṃ. Yadi evaṃ kasmā tathā na vuttanti āha ‘‘cittasamuṭṭhānānanti panā’’tiādi. Visesitaṃ hoti sabbacittacetasikāsamuṭṭhānabhāvena. Vacanenāti yathādassitena sahajātapaccayaniddesavacanena. Cittacetasikānaṃ paccayabhāvo eva hi tattha paccayaniddese vutto, na cittacetasikānaṃ samuṭṭhānabhāvoti adhippāyo.
ஹேதுஆதி³படிப³த்³த⁴தஞ்ச த³ஸ்ஸேதி யத³க்³கே³ன தானி சித்தபடிப³த்³த⁴வுத்தீனி, தத³க்³கே³ன தங்ஸம்பயுத்தத⁴ம்மபடிப³த்³த⁴வுத்தீனிபி ஹொந்தீதி. ஆரம்மணமேதங் ஹோதீதி யதே³தங் குஸலாகுஸலசேதனாவஸேன மனொத்³வாரே சேதனங் ஸேஸத்³வாரேஸு காயவசீபயோக³வஸேன ஸங்கப்பனங், யஞ்ச காமராகா³தீ³னங் ஸந்தானே அனுஸயனங், ஏதங் ஆரம்மணங் ஏஸோ பச்சயோ கம்மவிஞ்ஞாணஸ்ஸ டி²தியா பதிட்டா²னாய. பதிட்டி²தேதி கம்மங் ஜவாபெத்வா படிஸந்தி⁴ஆகட்³ட⁴னஸமத்த²தாபதிட்டா²பத்தே கம்மவிஞ்ஞாணே விருள்ஹேதி ததோ ஏவ கம்மவிஞ்ஞாணதோ படிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணபீ³ஜே விருள்ஹே விருஹந்தேதி அத்தோ². அத² வா பதிட்டா² விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஹோதீதி கிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ரஸங்கா²தே கம்மவிஞ்ஞாணஸ்ஸ டி²தியா பவத்தியா ஆரம்மணே பச்சயே படிஸித்³தே⁴ ஆயதிபடிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணஸ்ஸ பதிட்டா² ஹோதி, தஸ்மிங் படிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணே புனப்³ப⁴வாபி⁴னிப்³ப³த்திவஸேன பதிட்டி²தே பதிட்ட²ஹந்தே விருள்ஹே பீ³ஜபா⁴வேன விருஹந்தே நாமரூபஸ்ஸ அவக்கந்தி ஹோதீதி ஏவமெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. தேனாஹ ‘‘படிஸந்தி⁴னாமரூபஸ்ஸ விஞ்ஞாணபச்சயதா வுத்தா’’தி.
Hetuādipaṭibaddhatañca dasseti yadaggena tāni cittapaṭibaddhavuttīni, tadaggena taṃsampayuttadhammapaṭibaddhavuttīnipi hontīti. Ārammaṇametaṃ hotīti yadetaṃ kusalākusalacetanāvasena manodvāre cetanaṃ sesadvāresu kāyavacīpayogavasena saṅkappanaṃ, yañca kāmarāgādīnaṃ santāne anusayanaṃ, etaṃ ārammaṇaṃ eso paccayo kammaviññāṇassa ṭhitiyā patiṭṭhānāya. Patiṭṭhiteti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāpatiṭṭhāpatte kammaviññāṇe viruḷheti tato eva kammaviññāṇato paṭisandhiviññāṇabīje viruḷhe viruhanteti attho. Atha vā patiṭṭhā viññāṇassa hotīti kilesābhisaṅkhārasaṅkhāte kammaviññāṇassa ṭhitiyā pavattiyā ārammaṇe paccaye paṭisiddhe āyatipaṭisandhiviññāṇassa patiṭṭhā hoti, tasmiṃ paṭisandhiviññāṇe punabbhavābhinibbattivasena patiṭṭhite patiṭṭhahante viruḷhe bījabhāvena viruhante nāmarūpassa avakkanti hotīti evamettha attho veditabbo. Tenāha ‘‘paṭisandhināmarūpassa viññāṇapaccayatā vuttā’’ti.
புரிமதரஸித்³தா⁴யாதி கெ²த்தபா⁴வனிப்³ப³த்தியா புரேதரமேவ ஸித்³தா⁴ய பத²வியா. அத்தலாபோ⁴யேவ செத்த² பதிட்டா²னங், ந படிலத்³த⁴த்தபா⁴வானங் அவட்டா²னந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘பதிட்டா²னங் கம்மஸ்ஸ கடத்தா உப்பத்தீதி வுத்தங் ஹோதீ’’தி ஆஹ.
Purimatarasiddhāyāti khettabhāvanibbattiyā puretarameva siddhāya pathaviyā. Attalābhoyeva cettha patiṭṭhānaṃ, na paṭiladdhattabhāvānaṃ avaṭṭhānanti dassento ‘‘patiṭṭhānaṃ kammassa kaṭattā uppattīti vuttaṃ hotī’’ti āha.
ஸேஸரூபானந்தி படிஸந்தி⁴க்க²ணே பத²வீதா⁴துஆதீ³னங் ஸேஸரூபானங், பவத்தே பன திஸந்ததிரூபானம்பி. ஸஹப⁴வனமத்தங் வா த³ஸ்ஸேதி. ஸஹபா⁴வேனபி ஹி அத்தி² காசி விஸேஸமத்தா. கத்த²சி கத்த²சீதி பகதிகாலப⁴வவிஸேஸாதி³கே. ததியபகதியஞ்ஹி பட²மகப்பிககாலே ச பா⁴வகலாபோ நத்தி², ரூபப⁴வே காயகலாபோபி. ஆதி³-ஸத்³தே³ன தத்தே²வ கா⁴னஜிவ்ஹாகலாபா, காமப⁴வே ச அந்தா⁴தீ³னங் சக்கா²தி³கலாபா ஸங்க³ய்ஹந்தி. கத்த²சி அபா⁴வாபா⁴வதோதி நாமரூபோகாஸே கத்த²சிபி அபா⁴வாபா⁴வதோ.
Sesarūpānanti paṭisandhikkhaṇe pathavīdhātuādīnaṃ sesarūpānaṃ, pavatte pana tisantatirūpānampi. Sahabhavanamattaṃ vā dasseti. Sahabhāvenapi hi atthi kāci visesamattā. Katthaci katthacīti pakatikālabhavavisesādike. Tatiyapakatiyañhi paṭhamakappikakāle ca bhāvakalāpo natthi, rūpabhave kāyakalāpopi. Ādi-saddena tattheva ghānajivhākalāpā, kāmabhave ca andhādīnaṃ cakkhādikalāpā saṅgayhanti. Katthaci abhāvābhāvatoti nāmarūpokāse katthacipi abhāvābhāvato.
தேஸந்தி பவத்தியங் கடத்தாரூபாதீ³னங். ந ஹி ஹேது பவத்தியங் கடத்தாரூபஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதி, உதுஆஹாரஜானங் பன ஸம்ப⁴வோயேவ நத்தி². தேன வுத்தங் ‘‘பச்சயபா⁴வப்பஸங்கோ³யேவ நத்தீ²’’தி. ந பன லப்³ப⁴தி பச்சயபச்சனீயே தாதி³ஸஸ்ஸ வாரஸ்ஸ அனுத்³த⁴டத்தா. இத³ந்தி ‘‘பவத்தியங் கடத்தாரூபாதீ³னங் பச்சயபா⁴வபடிபா³ஹனதோ’’தி இத³ங் ‘‘ஹேதூ ஸஹஜாதான’’ந்தி அதே³ஸனாய பரிஹாரவசனங், ஈதி³ஸீ பன சோத³னா அனோகாஸா ஏவாதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ப⁴க³வா பனா’’திஆதி³ வுத்தங். யோ ஹி த⁴ம்மோ யதா² ப⁴க³வதா தே³ஸிதோ, ஸோ ததே²வ க³ஹேதப்³போ³தி.
Tesanti pavattiyaṃ kaṭattārūpādīnaṃ. Na hi hetu pavattiyaṃ kaṭattārūpassa paccayo hoti, utuāhārajānaṃ pana sambhavoyeva natthi. Tena vuttaṃ ‘‘paccayabhāvappasaṅgoyeva natthī’’ti. Na pana labbhati paccayapaccanīye tādisassa vārassa anuddhaṭattā. Idanti ‘‘pavattiyaṃ kaṭattārūpādīnaṃ paccayabhāvapaṭibāhanato’’ti idaṃ ‘‘hetū sahajātāna’’nti adesanāya parihāravacanaṃ, īdisī pana codanā anokāsā evāti dassetuṃ ‘‘bhagavā panā’’tiādi vuttaṃ. Yo hi dhammo yathā bhagavatā desito, so tatheva gahetabboti.
ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Hetupaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / (2) பச்சயனித்³தே³ஸோ • (2) Paccayaniddeso
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 1. ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா • 1. Hetupaccayaniddesavaṇṇanā
