Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
౨. బోజ్ఝఙ్గసంయుత్తం
2. Bojjhaṅgasaṃyuttaṃ
౧. పబ్బతవగ్గో
1. Pabbatavaggo
౧.హిమవన్తసుత్తవణ్ణనా
1.Himavantasuttavaṇṇanā
౧౮౨. బుజ్ఝతి చతుసచ్చం అరియసావకో ఏతాయాతి బోధం, ధమ్మసామగ్గీ, అరియసావకో పన చతుసచ్చం బుజ్ఝతీతి బోధి. అఙ్గాతి కారణా. యాయ ధమ్మసామగ్గియాతి సమ్బన్ధో. తణ్హావసేన పతిట్ఠానం, దిట్ఠివసేన ఆయూహనా. సస్సతదిట్ఠియా పతిట్ఠానం, ఉచ్ఛేదదిట్ఠియా ఆయూహనా. లీనవసేన పతిట్ఠానం, ఉద్ధచ్చవసేన ఆయూహనా. కామసుఖానుయోగవసేన పతిట్ఠానం, అత్తకిలమథానుయోగవసేన ఆయూహనా. ఓఘతరణసుత్తవణ్ణనాయం (సం॰ ని॰ ౧.౧) –
182. Bujjhati catusaccaṃ ariyasāvako etāyāti bodhaṃ, dhammasāmaggī, ariyasāvako pana catusaccaṃ bujjhatīti bodhi. Aṅgāti kāraṇā. Yāya dhammasāmaggiyāti sambandho. Taṇhāvasena patiṭṭhānaṃ, diṭṭhivasena āyūhanā. Sassatadiṭṭhiyā patiṭṭhānaṃ, ucchedadiṭṭhiyā āyūhanā. Līnavasena patiṭṭhānaṃ, uddhaccavasena āyūhanā. Kāmasukhānuyogavasena patiṭṭhānaṃ, attakilamathānuyogavasena āyūhanā. Oghataraṇasuttavaṇṇanāyaṃ (saṃ. ni. 1.1) –
‘‘కిలేసవసేన పతిట్ఠానం, అభిసఙ్ఖారవసేన ఆయూహనా. తణ్హాదిట్ఠీహి పతిట్ఠానం, అవసేసకిలేసాభిసఙ్ఖారేహి ఆయూహనా, సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారవసేన పతిట్ఠానం, సబ్బలోకియకుసలాభిసఙ్ఖారవసేన ఆయూహనా’’తి –
‘‘Kilesavasena patiṭṭhānaṃ, abhisaṅkhāravasena āyūhanā. Taṇhādiṭṭhīhi patiṭṭhānaṃ, avasesakilesābhisaṅkhārehi āyūhanā, sabbākusalābhisaṅkhāravasena patiṭṭhānaṃ, sabbalokiyakusalābhisaṅkhāravasena āyūhanā’’ti –
వుత్తేసు పకారేసు ఇధ అవుత్తానం వసేన వేదితబ్బో. కిలేససన్తాననిద్దాయ ఉట్ఠహతీతి ఏతేన సిఖాపత్తవిపస్సనాసహగతానమ్పి సతిఆదీనం బోజ్ఝఙ్గభావం దస్సేతి. చత్తారీతిఆదినా మగ్గఫలేన సహగతానం. సత్తహి బోజ్ఝఙ్గేహి భావితేహి సచ్చపటివేధో హోతీతి కథమిదం జానితబ్బన్తి చోదనం సన్ధాయాహ ‘‘యథాహా’’తిఆది. ఝానఙ్గమగ్గఙ్గాదయో వియాతి ఏతేన బోధిబోజ్ఝఙ్గసద్దానం సముదాయావయవవిసయతం దస్సేతి. సేనఙ్గరథఙ్గాదయో వియాతి ఏతేన పుగ్గలపఞ్ఞత్తియా అవిజ్జమానపఞ్ఞత్తిభావం దస్సేతి.
Vuttesu pakāresu idha avuttānaṃ vasena veditabbo. Kilesasantānaniddāya uṭṭhahatīti etena sikhāpattavipassanāsahagatānampi satiādīnaṃ bojjhaṅgabhāvaṃ dasseti. Cattārītiādinā maggaphalena sahagatānaṃ. Sattahi bojjhaṅgehi bhāvitehi saccapaṭivedho hotīti kathamidaṃ jānitabbanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yathāhā’’tiādi. Jhānaṅgamaggaṅgādayo viyāti etena bodhibojjhaṅgasaddānaṃ samudāyāvayavavisayataṃ dasseti. Senaṅgarathaṅgādayo viyāti etena puggalapaññattiyā avijjamānapaññattibhāvaṃ dasseti.
బోధాయ సంవత్తన్తీతి బోజ్ఝఙ్గాతి వుత్తం ‘‘కారణత్థో అఙ్గసద్దో’’తి. బుజ్ఝతీతి బోధి, బోధియా ఏవ అఙ్గాతి బోజ్ఝఙ్గాతి వుత్తం ‘‘బుజ్ఝన్తీతి బోజ్ఝఙ్గా’’తి. విపస్సనాదీనం కారణానం బుజ్ఝితబ్బానం సచ్చానం అనురూపం పచ్చక్ఖభావేన పటిముఖం అవిపరీతం సమ్మా బుజ్ఝన్తీతి ఏవం వత్థువిసేసదీపకేహి ఉపరిమగ్గేహి అనుబుజ్ఝన్తీతిఆదినా వుత్తబోధిసద్దేహి నిప్పదేసేన వుత్తం ‘‘బుజ్ఝనతాసామఞ్ఞేన సఙ్గణ్హాతీ’’తి. ఏత్థ చ లీనపతిట్ఠాన-కామసుఖల్లికానుయోగ-ఉచ్ఛేదాభినివేసానం ధమ్మవిచయ-వీరియపీతిపధాన-ధమ్మసామగ్గీ పటిపక్ఖో. ఉద్ధచ్చాయూహనఅత్తకిలమథానుయోగ-సస్సతాభినివేసానం పస్సద్ధిసమాధి-ఉపేక్ఖాపధాన-ధమ్మసామగ్గీ పటిపక్ఖో. సతి పన ఉభయత్థాపి ఇచ్ఛితబ్బా. తథా హి సా సబ్బత్థికా వుత్తా.
Bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgāti vuttaṃ ‘‘kāraṇattho aṅgasaddo’’ti. Bujjhatīti bodhi, bodhiyā eva aṅgāti bojjhaṅgāti vuttaṃ ‘‘bujjhantīti bojjhaṅgā’’ti. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānaṃ saccānaṃ anurūpaṃ paccakkhabhāvena paṭimukhaṃ aviparītaṃ sammā bujjhantīti evaṃ vatthuvisesadīpakehi uparimaggehi anubujjhantītiādinā vuttabodhisaddehi nippadesena vuttaṃ ‘‘bujjhanatāsāmaññena saṅgaṇhātī’’ti. Ettha ca līnapatiṭṭhāna-kāmasukhallikānuyoga-ucchedābhinivesānaṃ dhammavicaya-vīriyapītipadhāna-dhammasāmaggī paṭipakkho. Uddhaccāyūhanaattakilamathānuyoga-sassatābhinivesānaṃ passaddhisamādhi-upekkhāpadhāna-dhammasāmaggī paṭipakkho. Sati pana ubhayatthāpi icchitabbā. Tathā hi sā sabbatthikā vuttā.
సం-సద్దో పసంసాయం. పునదేవ సున్దరో చ అత్థోపీతి ఆహ ‘‘పసత్థో సున్దరో చ బోజ్ఝఙ్గో’’తి. అభినిబ్బత్తేతీతి అభివిసిట్ఠభావేన నిబ్బత్తేతి సవిసేసభావం వదతి. ‘‘ఏకే వణ్ణయన్తీ’’తి వత్వా తత్థ యథావుత్తవివేకత్తయతో అఞ్ఞం వివేకద్వయం ఉద్ధరిత్వా దస్సేతుం ‘‘తే హీ’’తిఆది వుత్తం. తత్థ ఝానక్ఖణే తావ కిచ్చతో విక్ఖమ్భనవివేకనిస్సితం, విపస్సనాక్ఖణే అజ్ఝాసయతో పటిప్పస్సద్ధివివేకనిస్సితం భావేతీతి. తేనాహ – ‘‘అనుత్తరం విమోక్ఖం ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సామీ’’తి. తత్థ తత్థ నిచ్ఛయతాయ కసిణజ్ఝానగ్గహణేన అనుప్పాదానమ్పి గహణం దట్ఠబ్బం.
Saṃ-saddo pasaṃsāyaṃ. Punadeva sundaro ca atthopīti āha ‘‘pasattho sundaro ca bojjhaṅgo’’ti. Abhinibbattetīti abhivisiṭṭhabhāvena nibbatteti savisesabhāvaṃ vadati. ‘‘Eke vaṇṇayantī’’ti vatvā tattha yathāvuttavivekattayato aññaṃ vivekadvayaṃ uddharitvā dassetuṃ ‘‘te hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha jhānakkhaṇe tāva kiccato vikkhambhanavivekanissitaṃ, vipassanākkhaṇe ajjhāsayato paṭippassaddhivivekanissitaṃ bhāvetīti. Tenāha – ‘‘anuttaraṃ vimokkhaṃ upasampajja viharissāmī’’ti. Tattha tattha nicchayatāya kasiṇajjhānaggahaṇena anuppādānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
హిమవన్తసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Himavantasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౧. హిమవన్తసుత్తం • 1. Himavantasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౧. హిమవన్తసుత్తవణ్ణనా • 1. Himavantasuttavaṇṇanā