| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. ពោជ្ឈង្គសំយុត្តំ
2. Bojjhaṅgasaṃyuttaṃ
១. បព្ពតវគ្គោ
1. Pabbatavaggo
១. ហិមវន្តសុត្តវណ្ណនា
1. Himavantasuttavaṇṇanā
១៨២. ពោជ្ឈង្គសំយុត្តស្ស បឋមេ នាគាតិ ឥមេបិ មហាសមុទ្ទបិដ្ឋេ ឩមិអន្តរវាសិនោវ, ន វិមានដ្ឋកនាគា។ តេសំ ហិមវន្តំ និស្សាយ កាយវឌ្ឍនាទិសព្ពំ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ ពោជ្ឈង្គេតិ ឯត្ថ ពោធិយា, ពោធិស្ស វា អង្គាតិ ពោជ្ឈង្គា។ កិំ វុត្តំ ហោតិ? យា ហិ អយំ ធម្មសាមគ្គី, យាយ លោកិយលោកុត្តរមគ្គក្ខណេ ឧប្បជ្ជមានាយ លីនុទ្ធច្ចបតិដ្ឋានាយូហន កាមសុខត្តកិលមថានុយោគឧច្ឆេទសស្សតាភិនិវេសាទីនំ អនេកេសំ ឧបទ្ទវានំ បដិបក្ខភូតាយ សតិធម្មវិចយវីរិយបីតិបស្សទ្ធិសមាធិឧបេក្ខាសង្ខាតាយ ធម្មសាមគ្គិយា អរិយសាវកោ ពុជ្ឈតីតិ កត្វា ពោធីតិ វុច្ចតិ។ ពុជ្ឈតីតិ កិលេសសន្តាននិទ្ទាយ ឧដ្ឋហតិ, ចត្តារិ វា អរិយសច្ចានិ បដិវិជ្ឈតិ, និព្ពានមេវ វា សច្ឆិករោតីតិ វុត្តំ ហោតិ។ យថាហ ‘‘សត្ត ពោជ្ឈង្គេ ភាវេត្វា អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុទ្ធោ’’តិ (សំ. និ. ៥.៣៧៨; ទី. និ. ៣.១៤៣)។ តស្សា ធម្មសាមគ្គិសង្ខាតាយ ពោធិយា អង្គាតិ ពោជ្ឈង្គា ឈានង្គមគ្គង្គាទយោ វិយ។ យោបេស យថាវុត្តប្បការាយ ឯតាយ ធម្មសាមគ្គិយា ពុជ្ឈតីតិ កត្វា អរិយសាវកោ ពោធីតិ វុច្ចតិ, តស្ស ពោធិស្ស អង្គាតិបិ ពោជ្ឈង្គា សេនង្គរថង្គាទយោ វិយ។ តេនាហុ អដ្ឋកថាចរិយា – ‘‘ពុជ្ឈនកស្ស បុគ្គលស្ស អង្គាតិ វា ពោជ្ឈង្គា’’តិ។
182. Bojjhaṅgasaṃyuttassa paṭhame nāgāti imepi mahāsamuddapiṭṭhe ūmiantaravāsinova, na vimānaṭṭhakanāgā. Tesaṃ himavantaṃ nissāya kāyavaḍḍhanādisabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Bojjhaṅgeti ettha bodhiyā, bodhissa vā aṅgāti bojjhaṅgā. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yā hi ayaṃ dhammasāmaggī, yāya lokiyalokuttaramaggakkhaṇe uppajjamānāya līnuddhaccapatiṭṭhānāyūhana kāmasukhattakilamathānuyogaucchedasassatābhinivesādīnaṃ anekesaṃ upaddavānaṃ paṭipakkhabhūtāya satidhammavicayavīriyapītipassaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātāya dhammasāmaggiyā ariyasāvako bujjhatīti katvā bodhīti vuccati. Bujjhatīti kilesasantānaniddāya uṭṭhahati, cattāri vā ariyasaccāni paṭivijjhati, nibbānameva vā sacchikarotīti vuttaṃ hoti. Yathāha ‘‘satta bojjhaṅge bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’’ti (saṃ. ni. 5.378; dī. ni. 3.143). Tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā aṅgāti bojjhaṅgā jhānaṅgamaggaṅgādayo viya. Yopesa yathāvuttappakārāya etāya dhammasāmaggiyā bujjhatīti katvā ariyasāvako bodhīti vuccati, tassa bodhissa aṅgātipi bojjhaṅgā senaṅgarathaṅgādayo viya. Tenāhu aṭṭhakathācariyā – ‘‘bujjhanakassa puggalassa aṅgāti vā bojjhaṅgā’’ti.
អបិច ‘‘ពោជ្ឈង្គាតិ កេនដ្ឋេន ពោជ្ឈង្គា? ពោធាយ សំវត្តន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា, ពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា, អនុពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា, បដិពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា, សម្ពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា’’ឥច្ចាទិនា (បដិ. ម. ២.១៧) បដិសម្ភិទានយេនាបិ ពោជ្ឈង្គត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Apica ‘‘bojjhaṅgāti kenaṭṭhena bojjhaṅgā? Bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā, bujjhantīti bojjhaṅgā, anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sambujjhantīti bojjhaṅgā’’iccādinā (paṭi. ma. 2.17) paṭisambhidānayenāpi bojjhaṅgattho veditabbo.
សតិសម្ពោជ្ឈង្គន្តិអាទីសុ បន បសត្ថោ សុន្ទរោ ច ពោជ្ឈង្គោតិ សម្ពោជ្ឈង្គោ។ សតិយេវ សម្ពោជ្ឈង្គោតិ សតិសម្ពោជ្ឈង្គោ, តំ សតិសម្ពោជ្ឈង្គន្តិ ឯវំ សព្ពត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ភាវេតីតិ វឌ្ឍេតិ, អត្តនោ ចិត្តសន្តានេ បុនប្បុនំ ជនេតិ, អភិនិព្ពត្តេតីតិ អត្ថោ។ វិវេកនិស្សិតន្តិអាទីនិ កោសលសំយុត្តេ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិំ ភាវេតិ វិវេកនិស្សិត’’ន្តិ ឯត្ថ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពានិ។
Satisambojjhaṅgantiādīsu pana pasattho sundaro ca bojjhaṅgoti sambojjhaṅgo. Satiyeva sambojjhaṅgoti satisambojjhaṅgo, taṃ satisambojjhaṅganti evaṃ sabbattha attho veditabbo. Bhāvetīti vaḍḍheti, attano cittasantāne punappunaṃ janeti, abhinibbattetīti attho. Vivekanissitantiādīni kosalasaṃyutte ‘‘sammādiṭṭhiṃ bhāveti vivekanissita’’nti ettha vuttanayeneva veditabbāni.
អយំ បន វិសេសោ – តត្ថ តទង្គវិវេកនិស្សិតំ, សមុច្ឆេទវិវេកនិស្សិតំ, និស្សរណវិវេកនិស្សិតន្តិ, វិវេកត្តយមេវ វុត្តំ, ពោជ្ឈង្គភាវនំ បត្វា បន បញ្ចវិធវិវេកនិស្សិតម្បិ ឯកេ វណ្ណយន្តិ។ តេ ហិ ន កេវលំ ពលវវិបស្សនាមគ្គផលក្ខណេសុ ឯវ ពោជ្ឈង្គេ ឧទ្ធរន្តិ វិបស្សនាបាទក-កសិណជ្ឈាន-អានាបានាសុភ-ព្រហ្មវិហារជ្ឈានេសុបិ ឧទ្ធរន្តិ, ន ច បដិសិទ្ធា អដ្ឋកថាចរិយេហិ។ តស្មា តេសំ មតេន ឯតេសំ ឈានានំ បវត្តិក្ខណេ កិច្ចតោ ឯវ វិក្ខម្ភនវិវេកនិស្សិតំ។ យថា ច វិបស្សនាក្ខណេ ‘‘អជ្ឈាសយតោ និស្សរណវិវេកនិស្សិត’’ន្តិ វុត្តំ, ឯវំ បដិបស្សទ្ធិវិវេកនិស្សិតម្បិ ភាវេតីតិ វត្តុំ វដ្ដតិ។ សេសមេត្ថ ហេដ្ឋា វុត្តនយមេវ។
Ayaṃ pana viseso – tattha tadaṅgavivekanissitaṃ, samucchedavivekanissitaṃ, nissaraṇavivekanissitanti, vivekattayameva vuttaṃ, bojjhaṅgabhāvanaṃ patvā pana pañcavidhavivekanissitampi eke vaṇṇayanti. Te hi na kevalaṃ balavavipassanāmaggaphalakkhaṇesu eva bojjhaṅge uddharanti vipassanāpādaka-kasiṇajjhāna-ānāpānāsubha-brahmavihārajjhānesupi uddharanti, na ca paṭisiddhā aṭṭhakathācariyehi. Tasmā tesaṃ matena etesaṃ jhānānaṃ pavattikkhaṇe kiccato eva vikkhambhanavivekanissitaṃ. Yathā ca vipassanākkhaṇe ‘‘ajjhāsayato nissaraṇavivekanissita’’nti vuttaṃ, evaṃ paṭipassaddhivivekanissitampi bhāvetīti vattuṃ vaṭṭati. Sesamettha heṭṭhā vuttanayameva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. ហិមវន្តសុត្តំ • 1. Himavantasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១.ហិមវន្តសុត្តវណ្ណនា • 1.Himavantasuttavaṇṇanā
