| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੨. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਂਯੁਤ੍ਤਂ
2. Bojjhaṅgasaṃyuttaṃ
੧. ਪਬ੍ਬਤવਗ੍ਗੋ
1. Pabbatavaggo
੧.ਹਿਮવਨ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1.Himavantasuttavaṇṇanā
੧੮੨. ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਏਤਾਯਾਤਿ ਬੋਧਂ, ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਪਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੋਧਿ। ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਕਾਰਣਾ। ਯਾਯ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ। ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਆਯੂਹਨਾ। ਲੀਨવਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚવਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ। ਕਾਮਸੁਖਾਨੁਯੋਗવਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗવਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ। ਓਘਤਰਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧) –
182. Bujjhati catusaccaṃ ariyasāvako etāyāti bodhaṃ, dhammasāmaggī, ariyasāvako pana catusaccaṃ bujjhatīti bodhi. Aṅgāti kāraṇā. Yāya dhammasāmaggiyāti sambandho. Taṇhāvasena patiṭṭhānaṃ, diṭṭhivasena āyūhanā. Sassatadiṭṭhiyā patiṭṭhānaṃ, ucchedadiṭṭhiyā āyūhanā. Līnavasena patiṭṭhānaṃ, uddhaccavasena āyūhanā. Kāmasukhānuyogavasena patiṭṭhānaṃ, attakilamathānuyogavasena āyūhanā. Oghataraṇasuttavaṇṇanāyaṃ (saṃ. ni. 1.1) –
‘‘ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ। ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅવਸੇਸਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਆਯੂਹਨਾ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ’’ਤਿ –
‘‘Kilesavasena patiṭṭhānaṃ, abhisaṅkhāravasena āyūhanā. Taṇhādiṭṭhīhi patiṭṭhānaṃ, avasesakilesābhisaṅkhārehi āyūhanā, sabbākusalābhisaṅkhāravasena patiṭṭhānaṃ, sabbalokiyakusalābhisaṅkhāravasena āyūhanā’’ti –
વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਇਧ ਅવੁਤ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਨਨਿਦ੍ਦਾਯ ਉਟ੍ਠਹਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਸਿਖਾਪਤ੍ਤવਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤਿਆਦੀਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿਆਦਿਨਾ ਮਗ੍ਗਫਲੇਨ ਸਹਗਤਾਨਂ। ਸਤ੍ਤਹਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਹਿ ਭਾવਿਤੇਹਿ ਸਚ੍ਚਪਟਿવੇਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਥਮਿਦਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਝਾਨਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦਯੋ વਿਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਬੋਧਿਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯਾવਯવવਿਸਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੇਨਙ੍ਗਰਥਙ੍ਗਾਦਯੋ વਿਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Vuttesu pakāresu idha avuttānaṃ vasena veditabbo. Kilesasantānaniddāya uṭṭhahatīti etena sikhāpattavipassanāsahagatānampi satiādīnaṃ bojjhaṅgabhāvaṃ dasseti. Cattārītiādinā maggaphalena sahagatānaṃ. Sattahi bojjhaṅgehi bhāvitehi saccapaṭivedho hotīti kathamidaṃ jānitabbanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yathāhā’’tiādi. Jhānaṅgamaggaṅgādayo viyāti etena bodhibojjhaṅgasaddānaṃ samudāyāvayavavisayataṃ dasseti. Senaṅgarathaṅgādayo viyāti etena puggalapaññattiyā avijjamānapaññattibhāvaṃ dasseti.
ਬੋਧਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ ਅਙ੍ਗਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ। ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੋਧਿ, ਬੋਧਿਯਾ ਏવ ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾવੇਨ ਪਟਿਮੁਖਂ ਅવਿਪਰੀਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ વਤ੍ਥੁવਿਸੇਸਦੀਪਕੇਹਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗੇਹਿ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਬੋਧਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਲੀਨਪਤਿਟ੍ਠਾਨ-ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗ-ਉਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿવੇਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮવਿਚਯ-વੀਰਿਯਪੀਤਿਪਧਾਨ-ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ। ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਯੂਹਨਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗ-ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿવੇਸਾਨਂ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿ-ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਧਾਨ-ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ। ਸਤਿ ਪਨ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਾ વੁਤ੍ਤਾ।
Bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgāti vuttaṃ ‘‘kāraṇattho aṅgasaddo’’ti. Bujjhatīti bodhi, bodhiyā eva aṅgāti bojjhaṅgāti vuttaṃ ‘‘bujjhantīti bojjhaṅgā’’ti. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānaṃ saccānaṃ anurūpaṃ paccakkhabhāvena paṭimukhaṃ aviparītaṃ sammā bujjhantīti evaṃ vatthuvisesadīpakehi uparimaggehi anubujjhantītiādinā vuttabodhisaddehi nippadesena vuttaṃ ‘‘bujjhanatāsāmaññena saṅgaṇhātī’’ti. Ettha ca līnapatiṭṭhāna-kāmasukhallikānuyoga-ucchedābhinivesānaṃ dhammavicaya-vīriyapītipadhāna-dhammasāmaggī paṭipakkho. Uddhaccāyūhanaattakilamathānuyoga-sassatābhinivesānaṃ passaddhisamādhi-upekkhāpadhāna-dhammasāmaggī paṭipakkho. Sati pana ubhayatthāpi icchitabbā. Tathā hi sā sabbatthikā vuttā.
ਸਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਸਂਸਾਯਂ। ਪੁਨਦੇવ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ। ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਭਿવਿਸਿਟ੍ਠਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ ਸવਿਸੇਸਭਾવਂ વਦਤਿ। ‘‘ਏਕੇ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਿવੇਕਤ੍ਤਯਤੋ ਅਞ੍ਞਂ વਿવੇਕਦ੍વਯਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ ਤਾવ ਕਿਚ੍ਚਤੋ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਅਜ੍ਝਾਸਯਤੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਭਾવੇਤੀਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ વਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਛਯਤਾਯ ਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Saṃ-saddo pasaṃsāyaṃ. Punadeva sundaro ca atthopīti āha ‘‘pasattho sundaro ca bojjhaṅgo’’ti. Abhinibbattetīti abhivisiṭṭhabhāvena nibbatteti savisesabhāvaṃ vadati. ‘‘Eke vaṇṇayantī’’ti vatvā tattha yathāvuttavivekattayato aññaṃ vivekadvayaṃ uddharitvā dassetuṃ ‘‘te hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha jhānakkhaṇe tāva kiccato vikkhambhanavivekanissitaṃ, vipassanākkhaṇe ajjhāsayato paṭippassaddhivivekanissitaṃ bhāvetīti. Tenāha – ‘‘anuttaraṃ vimokkhaṃ upasampajja viharissāmī’’ti. Tattha tattha nicchayatāya kasiṇajjhānaggahaṇena anuppādānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
ਹਿਮવਨ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Himavantasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਹਿਮવਨ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Himavantasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਹਿਮવਨ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Himavantasuttavaṇṇanā
