| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
5. හීනායාවත්‌තනපඤ්‌හො
5. Hīnāyāvattanapañho
5. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, මහන්‌තං ඉදං තථාගතසාසනං සාරං වරං සෙට්‌ඨං පවරං අනුපමං පරිසුද්‌ධං විමලං පණ්‌ඩරං අනවජ්‌ජං, න යුත්‌තං ගිහිං තාවතකං පබ්‌බජෙතුං, ගිහී යෙව 1 එකස්‌මිං ඵලෙ විනෙත්‌වා යදා අපුනරාවත්‌තී හොති තදා සො පබ්‌බාජෙතබ්‌බො. කිං කාරණා? ඉමෙ දුජ්‌ජනා තාව තත්‌ථ සාසනෙ විසුද්‌ධෙ පබ්‌බජිත්‌වා පටිනිවත්‌තිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති, තෙසං පච්‌චාගමනෙන අයං මහාජනො එවං විචින්‌තෙති ‘තුච්‌ඡකං වත භො එතං සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාසනං භවිස්‌සති, යං ඉමෙ පටිනිවත්‌තන්‌තී’ති, ඉදමෙත්‌ථ කාරණ’’න්‌ති.
5. ‘‘Bhante nāgasena, mahantaṃ idaṃ tathāgatasāsanaṃ sāraṃ varaṃ seṭṭhaṃ pavaraṃ anupamaṃ parisuddhaṃ vimalaṃ paṇḍaraṃ anavajjaṃ, na yuttaṃ gihiṃ tāvatakaṃ pabbajetuṃ, gihī yeva 2 ekasmiṃ phale vinetvā yadā apunarāvattī hoti tadā so pabbājetabbo. Kiṃ kāraṇā? Ime dujjanā tāva tattha sāsane visuddhe pabbajitvā paṭinivattitvā hīnāyāvattanti, tesaṃ paccāgamanena ayaṃ mahājano evaṃ vicinteti ‘tucchakaṃ vata bho etaṃ samaṇassa gotamassa sāsanaṃ bhavissati, yaṃ ime paṭinivattantī’ti, idamettha kāraṇa’’nti.
‘‘යථා, මහාරාජ, තළාකො භවෙය්‍ය සම්‌පුණ්‌ණසුචිවිමලසීතලසලිලො, අථ යො කොචි කිලිට්‌ඨො මලකද්‌දමගතො තං තළාකං ගන්‌ත්‌වා අනහායිත්‌වා කිලිට්‌ඨොව පටිනිවත්‌තෙය්‍ය, තත්‌ථ, මහාරාජ, කතමං ජනො ගරහෙය්‍ය කිලිට්‌ඨං වා තළාකං වා’’ති? ‘‘කිලිට්‌ඨං, භන්‌තෙ, ජනො ගරහෙය්‍ය ‘අයං තළාකං ගන්‌ත්‌වා අනහායිත්‌වා කිලිට්‌ඨොව පටිනිවත්‌තො, කිං ඉමං අනහායිතුකාමං තළාකො සයං නහාපෙස්‌සති, කො දොසො තළාකස්‌සා’ති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ , තථාගතො විමුත්‌තිවරසලිලසම්‌පුණ්‌ණං සද්‌ධම්‌මවරතළාකං මාපෙසි ‘යෙ කෙචි කිලෙසමලකිලිට්‌ඨා සචෙතනා බුධා, තෙ ඉධ නහායිත්‌වා සබ්‌බකිලෙසෙ පවාහයිස්‌සන්‌තී’ති. යදි කොචි තං සද්‌ධම්‌මවරතළාකං ගන්‌ත්‌වා අනහායිත්‌වා සකිලෙසොව පටිනිවත්‌තිත්‌වා හීනායාවත්‌තති තං යෙව ජනො ගරහිස්‌සති ‘අයං ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා තත්‌ථ පතිට්‌ඨං අලභිත්‌වා හීනායාවත්‌තො, කිං ඉමං අප්‌පටිපජ්‌ජන්‌තං ජිනසාසනං සයං බොධෙස්‌සති, කො දොසො ජිනසාසනස්‌සා’ති?
‘‘Yathā, mahārāja, taḷāko bhaveyya sampuṇṇasucivimalasītalasalilo, atha yo koci kiliṭṭho malakaddamagato taṃ taḷākaṃ gantvā anahāyitvā kiliṭṭhova paṭinivatteyya, tattha, mahārāja, katamaṃ jano garaheyya kiliṭṭhaṃ vā taḷākaṃ vā’’ti? ‘‘Kiliṭṭhaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ taḷākaṃ gantvā anahāyitvā kiliṭṭhova paṭinivatto, kiṃ imaṃ anahāyitukāmaṃ taḷāko sayaṃ nahāpessati, ko doso taḷākassā’ti. Evameva kho, mahārāja , tathāgato vimuttivarasalilasampuṇṇaṃ saddhammavarataḷākaṃ māpesi ‘ye keci kilesamalakiliṭṭhā sacetanā budhā, te idha nahāyitvā sabbakilese pavāhayissantī’ti. Yadi koci taṃ saddhammavarataḷākaṃ gantvā anahāyitvā sakilesova paṭinivattitvā hīnāyāvattati taṃ yeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessati, ko doso jinasāsanassā’ti?
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, පුරිසො පරමබ්‍යාධිතො රොගුප්‌පත්‌තිකුසලං අමොඝධුවසිද්‌ධකම්‌මං භිසක්‌කං සල්‌ලකත්‌තං දිස්‌වා අතිකිච්‌ඡාපෙත්‌වා සබ්‍යාධිකොව පටිනිවත්‌තෙය්‍ය, තත්‌ථ කතමං ජනො ගරහෙය්‍ය ආතුරං වා භිසක්‌කං වා’’ති? ‘‘ආතුරං, භන්‌තෙ, ජනො ගරහෙය්‍ය ‘අයං රොගුප්‌පත්‌තිකුසලං අමොඝධුවසිද්‌ධකම්‌මං භිසක්‌කං සල්‌ලකත්‌තං දිස්‌වා අතිකිච්‌ඡාපෙත්‌වා සබ්‍යාධිකොව පටිනිවත්‌තො, කිං ඉමං අතිකිච්‌ඡාපෙන්‌තං භිසක්‌කො සයං තිකිච්‌ඡිස්‌සති, කො දොසො භිසක්‌කස්‌සා’’’ති? ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො අන්‌තොසාසනසමුග්‌ගෙ කෙවලං සකලකිලෙසබ්‍යාධිවූපසමනසමත්‌ථං අමතොසධං පක්‌ඛිපි, ‘යෙ කෙචි කිලෙසබ්‍යාධිපීළිතා සචෙතනා බුධා, තෙ ඉමං අමතොසධං පිවිත්‌වා සබ්‌බකිලෙසබ්‍යාධිං වූපසමෙස්‌සන්‌තී’ති. යදි කොචි යං අමතොසධං අපිවිත්‌වා සකිලෙසොව පටිනිවත්‌තිත්‌වා හීනායාවත්‌තති, තං යෙව ජනො ගරහිස්‌සති ‘අයං ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා තත්‌ථ පතිට්‌ඨං අලභිත්‌වා හීනායාවත්‌තො, කිං ඉමං අප්‌පටිපජ්‌ජන්‌තං ජිනසාසනං සයං බොධෙස්‌සති, කො දොසො ජිනසාසනස්‌සා’ති?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso paramabyādhito roguppattikusalaṃ amoghadhuvasiddhakammaṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ disvā atikicchāpetvā sabyādhikova paṭinivatteyya, tattha katamaṃ jano garaheyya āturaṃ vā bhisakkaṃ vā’’ti? ‘‘Āturaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ roguppattikusalaṃ amoghadhuvasiddhakammaṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ disvā atikicchāpetvā sabyādhikova paṭinivatto, kiṃ imaṃ atikicchāpentaṃ bhisakko sayaṃ tikicchissati, ko doso bhisakkassā’’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato antosāsanasamugge kevalaṃ sakalakilesabyādhivūpasamanasamatthaṃ amatosadhaṃ pakkhipi, ‘ye keci kilesabyādhipīḷitā sacetanā budhā, te imaṃ amatosadhaṃ pivitvā sabbakilesabyādhiṃ vūpasamessantī’ti. Yadi koci yaṃ amatosadhaṃ apivitvā sakilesova paṭinivattitvā hīnāyāvattati, taṃ yeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessati, ko doso jinasāsanassā’ti?
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, ඡාතො පුරිසො මහතිමහාපුඤ්‌ඤභත්‌තපරිවෙසනං ගන්‌ත්‌වා තං භත්‌තං අභුඤ්‌ජිත්‌වා ඡාතොව පටිනිවත්‌තෙය්‍ය, තත්‌ථ කතමං ජනො ගරහෙය්‍ය ඡාතං වා පුඤ්‌ඤභත්‌තං වා’’ති? ‘‘ඡාතං, භන්‌තෙ, ජනො ගරහෙය්‍ය ‘අයං ඛුදාපීළිතො පුඤ්‌ඤභත්‌තං පටිලභිත්‌වා අභුඤ්‌ජිත්‌වා ඡාතොව පටිනිවත්‌තො, කිං ඉමස්‌ස අභුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස භොජනං සයං මුඛං පවිසිස්‌සති, කො දොසො භොජනස්‌සා’’’ති? ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො අන්‌තොසාසනසමුග්‌ගෙ පරමපවරං සන්‌තං සිවං පණීතං අමතං පරමමධුරං කායගතාසතිභොජනං ඨපෙසි ‘යෙ කෙචි කිලෙසඡාතජ්‌ඣත්‌තා තණ්‌හාපරෙතමානසා සචෙතනා බුධා, තෙ ඉමං භොජනං භුඤ්‌ජිත්‌වා කාමරූපාරූපභවෙසු සබ්‌බං තණ්‌හමපනෙස්‌සන්‌තී’ති. යදි කොචි තං භොජනං අභුඤ්‌ජිත්‌වා තණ්‌හාසිතොව පටිනිවත්‌තිත්‌වා හීනායාවත්‌තති, තඤ්‌ඤෙව ජනො ගරහිස්‌සති ‘අයං ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා තත්‌ථ පතිට්‌ඨං අලභිත්‌වා හීනායාවත්‌තො, කිං ඉමං අප්‌පටිපජ්‌ජන්‌තං ජිනසාසනං සයං බොධෙස්‌සසි, කො දොසො ජිනසාසනස්‌සා’ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, chāto puriso mahatimahāpuññabhattaparivesanaṃ gantvā taṃ bhattaṃ abhuñjitvā chātova paṭinivatteyya, tattha katamaṃ jano garaheyya chātaṃ vā puññabhattaṃ vā’’ti? ‘‘Chātaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ khudāpīḷito puññabhattaṃ paṭilabhitvā abhuñjitvā chātova paṭinivatto, kiṃ imassa abhuñjantassa bhojanaṃ sayaṃ mukhaṃ pavisissati, ko doso bhojanassā’’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato antosāsanasamugge paramapavaraṃ santaṃ sivaṃ paṇītaṃ amataṃ paramamadhuraṃ kāyagatāsatibhojanaṃ ṭhapesi ‘ye keci kilesachātajjhattā taṇhāparetamānasā sacetanā budhā, te imaṃ bhojanaṃ bhuñjitvā kāmarūpārūpabhavesu sabbaṃ taṇhamapanessantī’ti. Yadi koci taṃ bhojanaṃ abhuñjitvā taṇhāsitova paṭinivattitvā hīnāyāvattati, taññeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessasi, ko doso jinasāsanassā’ti.
‘‘යදි, මහාරාජ, තථාගතො ගිහිං යෙව එකස්‌මිං ඵලෙ විනීතං පබ්‌බාජෙය්‍ය, න නාමායං පබ්‌බජ්‌ජා කිලෙසප්‌පහානාය විසුද්‌ධියා වා, නත්‌ථි පබ්‌බජ්‌ජාය කරණීයං. යථා, මහාරාජ, පුරිසො අනෙකසතෙන කම්‌මෙන තළාකං ඛණාපෙත්‌වා පරිසාය එවමනුස්‌සාවෙය්‍ය ‘මා මෙ, භොන්‌තො, කෙචි සංකිලිට්‌ඨා ඉමං තළාකං ඔතරථ, පවාහිතරජොජල්‌ලා පරිසුද්‌ධා විමලමට්‌ඨා ඉමං තළාකං ඔතරථා’ති. අපි නු ඛො, මහාරාජ, තෙසං පවාහිතරජොජල්‌ලානං පරිසුද්‌ධානං විමලමට්‌ඨානං තෙන තළාකෙන කරණීයං භවෙය්‍යා’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ, යස්‌සත්‌ථාය තෙ තං තළාකං උපගච්‌ඡෙය්‍යුං, තං අඤ්‌ඤත්‍රෙව තෙසං කතං කරණීයං, කිං තෙසං තෙන තළාකෙනා’’ති? ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යදි තථාගතො ගිහිං යෙව එකස්‌මිං ඵලෙ විනීතං පබ්‌බාජෙය්‍ය, තත්‌ථෙව තෙසං කතං කරණීයං, කිං තෙසං පබ්‌බජ්‌ජාය.
‘‘Yadi, mahārāja, tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, na nāmāyaṃ pabbajjā kilesappahānāya visuddhiyā vā, natthi pabbajjāya karaṇīyaṃ. Yathā, mahārāja, puriso anekasatena kammena taḷākaṃ khaṇāpetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā me, bhonto, keci saṃkiliṭṭhā imaṃ taḷākaṃ otaratha, pavāhitarajojallā parisuddhā vimalamaṭṭhā imaṃ taḷākaṃ otarathā’ti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ pavāhitarajojallānaṃ parisuddhānaṃ vimalamaṭṭhānaṃ tena taḷākena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ taḷākaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tena taḷākenā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, සභාවඉසිභත්‌තිකො සුතමන්‌තපදධරො අතක්‌කිකො රොගුප්‌පත්‌තිකුසලො අමොඝධුවසිද්‌ධකම්‌මො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තො සබ්‌බරොගූපසමභෙසජ්‌ජං සන්‌නිපාතෙත්‌වා පරිසාය එවමනුස්‌සාවෙය්‍ය ‘මා ඛො, භොන්‌තො , කෙචි සබ්‍යාධිකා මම සන්‌තිකෙ උපගච්‌ඡථ, අබ්‍යාධිකා අරොගා මම සන්‌තිකෙ උපගච්‌ඡථා’ති. අපි නු ඛො, මහාරාජ, තෙසං අබ්‍යාධිකානං අරොගානං පරිපුණ්‌ණානං උදග්‌ගානං තෙන භිසක්‌කෙන කරණීයං භවෙය්‍යා’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ, යස්‌සත්‌ථාය තෙ තං භිසක්‌කං සල්‌ලකත්‌තං උපගච්‌ඡෙය්‍යුං, තං අඤ්‌ඤත්‍රෙව තෙසං කතං කරණීයං, කිං තෙසං තෙන භිසක්‌කෙනා’’ති? ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යදි තථාගතො ගිහිං යෙව එකස්‌මිං ඵලෙ විනීතං පබ්‌බාජෙය්‍ය, තත්‌ථෙව තෙසං කතං කරණීයං, කිං තෙසං පබ්‌බජ්‌ජාය?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, sabhāvaisibhattiko sutamantapadadharo atakkiko roguppattikusalo amoghadhuvasiddhakammo bhisakko sallakatto sabbarogūpasamabhesajjaṃ sannipātetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā kho, bhonto , keci sabyādhikā mama santike upagacchatha, abyādhikā arogā mama santike upagacchathā’ti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ abyādhikānaṃ arogānaṃ paripuṇṇānaṃ udaggānaṃ tena bhisakkena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tena bhisakkenā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya?
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, කොචි පුරිසො අනෙකථාලිපාකසතං භොජනං පටියාදාපෙත්‌වා පරිසාය එවමනුස්‌සාවෙය්‍ය ‘මා මෙ, භොන්‌තො, කෙචි ඡාතා ඉමං පරිවෙසනං උපගච්‌ඡථ, සුභුත්‌තා තිත්‌තා සුහිතා ධාතා පීණිතා පරිපුණ්‌ණා ඉමං පරිවෙසනං උපගච්‌ඡථා’’ති. අපි නු ඛො මහාරාජ, තෙසං භුත්‌තාවීනං තිත්‌තානං සුහිතානං ධාතානං පීණිතානං පරිපුණ්‌ණානං තෙන භොජනෙන කරණීයං භවෙය්‍යා’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ, යස්‌සත්‌ථාය තෙ තං පරිවෙසනං උපගච්‌ඡෙය්‍යුං, තං අඤ්‌ඤත්‍රෙව තෙසං කතං කරණීයං, කිං තෙසං තාය පරිවෙසනායා’’ති? ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යදි තථාගතො ගිහිං යෙව එකස්‌මිං ඵලෙ විනීතං පබ්‌බාජෙය්‍ය, තත්‌ථෙව තෙසං කතං කරණීයං, කිං තෙසං පබ්‌බජ්‌ජාය?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koci puriso anekathālipākasataṃ bhojanaṃ paṭiyādāpetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā me, bhonto, keci chātā imaṃ parivesanaṃ upagacchatha, subhuttā tittā suhitā dhātā pīṇitā paripuṇṇā imaṃ parivesanaṃ upagacchathā’’ti. Api nu kho mahārāja, tesaṃ bhuttāvīnaṃ tittānaṃ suhitānaṃ dhātānaṃ pīṇitānaṃ paripuṇṇānaṃ tena bhojanena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ parivesanaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tāya parivesanāyā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya?
‘‘අපි ච, මහාරාජ, යෙ හීනායාවත්‌තන්‌ති, තෙ ජිනසාසනස්‌ස පඤ්‌ච අතුලියෙ ගුණෙ දස්‌සෙන්‌ති. කතමෙ පඤ්‌ච? භූමිමහන්‌තභාවං දස්‌සෙන්‌ති, පරිසුද්‌ධවිමලභාවං දස්‌සෙන්‌ති, පාපෙහි අසංවාසියභාවං දස්‌සෙන්‌ති, දුප්‌පටිවෙධභාවං දස්‌සෙන්‌ති, බහුසංවරරක්‌ඛියභාවං දස්‌සෙන්‌ති.
‘‘Api ca, mahārāja, ye hīnāyāvattanti, te jinasāsanassa pañca atuliye guṇe dassenti. Katame pañca? Bhūmimahantabhāvaṃ dassenti, parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti, pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti, duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti, bahusaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘කථං භූමිමහන්‌තභාවං දස්‌සෙන්‌ති? යථා, මහාරාජ, පුරිසො අධනො හීනජච්‌චො නිබ්‌බිසෙසො බුද්‌ධිපරිහීනො මහාරජ්‌ජං පටිලභිත්‌වා න චිරස්‌සෙව පරිපතති පරිධංසති පරිහායති යසතො, න සක්‌කොති ඉස්‌සරියං සන්‌ධාරෙතුං. කිං කාරණං ? මහන්‌තත්‌තා ඉස්‌සරියස්‌ස. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ කෙචි නිබ්‌බිසෙසා අකතපුඤ්‌ඤා බුද්‌ධිපරිහීනා ජිනසාසනෙ පබ්‌බජන්‌ති, තෙ තං පබ්‌බජ්‌ජං පවරුත්‌තමං සන්‌ධාරෙතුං අවිසහන්‌තා න චිරස්‌සෙව ජිනසාසනා පරිපතිත්‌වා පරිධංසිත්‌වා පරිහායිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති, න සක්‌කොන්‌ති ජිනසාසනං සන්‌ධාරෙතුං. කිං කාරණං? මහන්‌තත්‌තා ජිනසාසනභූමියා. එවං භූමිමහන්‌තභාවං දස්‌සෙන්‌ති.
‘‘Kathaṃ bhūmimahantabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, puriso adhano hīnajacco nibbiseso buddhiparihīno mahārajjaṃ paṭilabhitvā na cirasseva paripatati paridhaṃsati parihāyati yasato, na sakkoti issariyaṃ sandhāretuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ ? Mahantattā issariyassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci nibbisesā akatapuññā buddhiparihīnā jinasāsane pabbajanti, te taṃ pabbajjaṃ pavaruttamaṃ sandhāretuṃ avisahantā na cirasseva jinasāsanā paripatitvā paridhaṃsitvā parihāyitvā hīnāyāvattanti, na sakkonti jinasāsanaṃ sandhāretuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Mahantattā jinasāsanabhūmiyā. Evaṃ bhūmimahantabhāvaṃ dassenti.
‘‘කථං පරිසුද්‌ධවිමලභාවං දස්‌සෙන්‌ති? යථා, මහාරාජ, වාරි පොක්‌ඛරපත්‌තෙ විකිරති විධමති විධංසෙති, න ඨානමුපගච්‌ඡති නූපලිම්‌පති. කිං කාරණං? පරිසුද්‌ධවිමලත්‌තා පදුමස්‌ස. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ කෙචි සඨා කූටා වඞ්‌කා කුටිලා විසමදිට්‌ඨිනො ජිනසාසනෙ පබ්‌බජන්‌ති, තෙ පරිසුද්‌ධවිමලනික්‌කණ්‌ටකපණ්‌ඩරවරප්‌පවරසාසනතො න චිරස්‌සෙව විකිරිත්‌වා විධමිත්‌වා විධංසෙත්‌වා අසණ්‌ඨහිත්‌වා අනුපලිම්‌පිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති. කිං කාරණං? පරිසුද්‌ධවිමලත්‌තා ජිනසාසනස්‌ස. එවං පරිසුද්‌ධවිමලභාවං දස්‌සෙන්‌ති.
‘‘Kathaṃ parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, vāri pokkharapatte vikirati vidhamati vidhaṃseti, na ṭhānamupagacchati nūpalimpati. Kiṃ kāraṇaṃ? Parisuddhavimalattā padumassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci saṭhā kūṭā vaṅkā kuṭilā visamadiṭṭhino jinasāsane pabbajanti, te parisuddhavimalanikkaṇṭakapaṇḍaravarappavarasāsanato na cirasseva vikiritvā vidhamitvā vidhaṃsetvā asaṇṭhahitvā anupalimpitvā hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Parisuddhavimalattā jinasāsanassa. Evaṃ parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti.
‘‘කථං පාපෙහි අසංවාසියභාවං දස්‌සෙන්‌ති? යථා, මහාරාජ, මහාසමුද්‌දො න මතෙන කුණපෙන සංවසති, යං හොති මහාසමුද්‌දෙ මතං කුණපං, තං ඛිප්‌පමෙව තීරං උපනෙති ථලං වා උස්‌සාරෙති. කිං කාරණං? මහාභූතානං භවනත්‌තා මහාසමුද්‌දස්‌ස. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ කෙචි පාපකා අසංවුතා අහිරිකා අකිරියා ඔසන්‌නවීරියා කුසීතා කිලිට්‌ඨා දුජ්‌ජනා මනුස්‌සා ජිනසාසනෙ පබ්‌බජන්‌ති, තෙ න චිරස්‌සෙව ජිනසාසනතො අරහන්‌තවිමලඛීණාසවමහාභූතභවනතො නික්‌ඛමිත්‌වා අසංවසිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති. කිං කාරණං? පාපෙහි අසංවාසියත්‌තා ජිනසාසනස්‌ස. එවං පාපෙහි අසංවාසියභාවං දස්‌සෙන්‌ති.
‘‘Kathaṃ pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati, yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ, taṃ khippameva tīraṃ upaneti thalaṃ vā ussāreti. Kiṃ kāraṇaṃ? Mahābhūtānaṃ bhavanattā mahāsamuddassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci pāpakā asaṃvutā ahirikā akiriyā osannavīriyā kusītā kiliṭṭhā dujjanā manussā jinasāsane pabbajanti, te na cirasseva jinasāsanato arahantavimalakhīṇāsavamahābhūtabhavanato nikkhamitvā asaṃvasitvā hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Pāpehi asaṃvāsiyattā jinasāsanassa. Evaṃ pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘කථං දුප්‌පටිවෙධභාවං දස්‌සෙන්‌ති? යථා, මහාරාජ, යෙ කෙචි අඡෙකා අසික්‌ඛිතා අසිප්‌පිනො මතිවිප්‌පහීනා ඉස්‌සාසා 3 වාලග්‌ගවෙධං අවිසහන්‌තා විගළන්‌ති පක්‌කමන්‌ති. කිං කාරණං? සණ්‌හසුඛුමදුප්‌පටිවෙධත්‌තා වාලග්‌ගස්‌ස . එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ කෙචි දුප්‌පඤ්‌ඤා ජළා එළමූගා මූළ්‌හා දන්‌ධගතිකා ජනා ජිනසාසනෙ පබ්‌බජන්‌ති, තෙ තං පරමසණ්‌හසුඛුමචතුසච්‌චප්‌පටිවෙධං පටිවිජ්‌ඣිතුං අවිසහන්‌තා ජිනසාසනා විගළිත්‌වා පක්‌කමිත්‌වා න චිරස්‌සෙව හීනායාවත්‌තන්‌ති. කිං කාරණං? පරමසණ්‌හසුඛුමදුප්‌පටිවෙධතාය සච්‌චානං. එවං දුප්‌පටිවෙධභාවං දස්‌සෙන්‌ති.
‘‘Kathaṃ duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, ye keci achekā asikkhitā asippino mativippahīnā issāsā 4 vālaggavedhaṃ avisahantā vigaḷanti pakkamanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Saṇhasukhumaduppaṭivedhattā vālaggassa . Evameva kho, mahārāja, ye keci duppaññā jaḷā eḷamūgā mūḷhā dandhagatikā janā jinasāsane pabbajanti, te taṃ paramasaṇhasukhumacatusaccappaṭivedhaṃ paṭivijjhituṃ avisahantā jinasāsanā vigaḷitvā pakkamitvā na cirasseva hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Paramasaṇhasukhumaduppaṭivedhatāya saccānaṃ. Evaṃ duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti.
‘‘කථං බහුසංවරරක්‌ඛියභාවං දස්‌සෙන්‌ති? යථා, මහාරාජ, කොචිදෙව පුරිසො මහතිමහායුද්‌ධභූමිමුපගතො පරසෙනාය දිසාවිදිසාහි සමන්‌තා පරිවාරිතො සත්‌තිහත්‌ථං ජනමුපෙන්‌තං දිස්‌වා භීතො ඔසක්‌කති පටිනිවත්‌තති පලායති. කිං කාරණං? බහුවිධයුද්‌ධමුඛරක්‌ඛණභයා. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ කෙචි පාපකා අසංවුතා අහිරිකා අකිරියා අක්‌ඛන්‌තී චපලා චලිතා ඉත්‌තරා බාලජනා ජිනසාසනෙ පබ්‌බජන්‌ති, තෙ බහුවිධං සික්‌ඛාපදං පරිරක්‌ඛිතුං අවිසහන්‌තා ඔසක්‌කිත්‌වා පටිනිවත්‌තිත්‌වා පලායිත්‌වා න චිරස්‌සෙව හීනායාවත්‌තන්‌ති. කිං කාරණං? බහුවිධසංවරරක්‌ඛියභාවත්‌තා ජිනසාසනස්‌ස. එවං බහුවිධසංවරරක්‌ඛියභාවං දස්‌සෙන්‌ති.
‘‘Kathaṃ bahusaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, kocideva puriso mahatimahāyuddhabhūmimupagato parasenāya disāvidisāhi samantā parivārito sattihatthaṃ janamupentaṃ disvā bhīto osakkati paṭinivattati palāyati. Kiṃ kāraṇaṃ? Bahuvidhayuddhamukharakkhaṇabhayā. Evameva kho, mahārāja, ye keci pāpakā asaṃvutā ahirikā akiriyā akkhantī capalā calitā ittarā bālajanā jinasāsane pabbajanti, te bahuvidhaṃ sikkhāpadaṃ parirakkhituṃ avisahantā osakkitvā paṭinivattitvā palāyitvā na cirasseva hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Bahuvidhasaṃvararakkhiyabhāvattā jinasāsanassa. Evaṃ bahuvidhasaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘ථලජුත්‌තමෙපි, මහාරාජ, වස්‌සිකාගුම්‌බෙ කිමිවිද්‌ධානි පුප්‌ඵානි හොන්‌ති, තානි අඞ්‌කුරානි සඞ්‌කුටිතානි අන්‌තරා යෙව පරිපතන්‌ති, න ච තෙසු පරිපතිතෙසු වස්‌සිකාගුම්‌බො හීළිතො නාම හොති. යානි තත්‌ථ ඨිතානි පුප්‌ඵානි, තානි සම්‌මා ගන්‌ධෙන දිසාවිදිසං අභිබ්‍යාපෙන්‌ති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ තෙ ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති, තෙ ජිනසාසනෙ කිමිවිද්‌ධානි වස්‌සිකාපුප්‌ඵානි විය වණ්‌ණගන්‌ධරහිතා නිබ්‌බණ්‌ණාකාරසීලා අභබ්‌බා වෙපුල්‌ලාය, න ච තෙසං හීනායාවත්‌තනෙන ජිනසාසනං හීළිතං නාම හොති. යෙ තත්‌ථ ඨිතා භික්‌ඛූ, තෙ සදෙවකං ලොකං සීලවරගන්‌ධෙන අභිබ්‍යාපෙන්‌ති.
‘‘Thalajuttamepi, mahārāja, vassikāgumbe kimividdhāni pupphāni honti, tāni aṅkurāni saṅkuṭitāni antarā yeva paripatanti, na ca tesu paripatitesu vassikāgumbo hīḷito nāma hoti. Yāni tattha ṭhitāni pupphāni, tāni sammā gandhena disāvidisaṃ abhibyāpenti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te jinasāsane kimividdhāni vassikāpupphāni viya vaṇṇagandharahitā nibbaṇṇākārasīlā abhabbā vepullāya, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te sadevakaṃ lokaṃ sīlavaragandhena abhibyāpenti.
‘‘සාලීනම්‌පි, මහාරාජ, නිරාතඞ්‌කානං ලොහිතකානං අන්‌තරෙ කරුම්‌භකං නාම සාලිජාති උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා අන්‌තරා යෙව විනස්‌සති, න ච තස්‌සා විනට්‌ඨත්‌තා ලොහිතකසාලී හීළිතා නාම හොන්‌ති. යෙ තත්‌ථ ඨිතා සාලී, තෙ රාජූපභොගා හොන්‌ති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ තෙ ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති, තෙ ලොහිතකසාලීනමන්‌තරෙ කරුම්‌භකා විය ජිනසාසනෙ න වඩ්‌ඪිත්‌වා වෙපුල්‌ලතං න පාපුණිත්‌වා 5 අන්‌තරා යෙව හීනායාවත්‌තන්‌ති, න ච තෙසං හීනායාවත්‌තනෙන ජිනසාසනං හීළිතං නාම හොති. යෙ තත්‌ථ ඨිතා භික්‌ඛූ තෙ අරහත්‌තස්‌ස අනුච්‌ඡවිකා හොන්‌ති.
‘‘Sālīnampi, mahārāja, nirātaṅkānaṃ lohitakānaṃ antare karumbhakaṃ nāma sālijāti uppajjitvā antarā yeva vinassati, na ca tassā vinaṭṭhattā lohitakasālī hīḷitā nāma honti. Ye tattha ṭhitā sālī, te rājūpabhogā honti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te lohitakasālīnamantare karumbhakā viya jinasāsane na vaḍḍhitvā vepullataṃ na pāpuṇitvā 6 antarā yeva hīnāyāvattanti, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū te arahattassa anucchavikā honti.
‘‘කාමදදස්‌සාපි , මහාරාජ, මණිරතනස්‌ස එකදෙසං 7 කක්‌කසං උප්‌පජ්‌ජති, න ච තත්‌ථ කක්‌කසුප්‌පන්‌නත්‌තා මණිරතනං හීළිතං නාම හොති. යං තත්‌ථ පරිසුද්‌ධං මණිරතනස්‌ස, තං ජනස්‌ස හාසකරං හොති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ තෙ ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති, කක්‌කසා තෙ ජිනසාසනෙ පපටිකා, න ච තෙසං හීනායාවත්‌තනෙන ජිනසාසනං හීළිතං නාම හොති. යෙ තත්‌ථ ඨිතා භික්‌ඛූ, තෙ දෙවමනුස්‌සානං හාසජනකා හොන්‌ති.
‘‘Kāmadadassāpi , mahārāja, maṇiratanassa ekadesaṃ 8 kakkasaṃ uppajjati, na ca tattha kakkasuppannattā maṇiratanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Yaṃ tattha parisuddhaṃ maṇiratanassa, taṃ janassa hāsakaraṃ hoti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, kakkasā te jinasāsane papaṭikā, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te devamanussānaṃ hāsajanakā honti.
‘‘ජාතිසම්‌පන්‌නස්‌සපි, මහාරාජ, ලොහිතචන්‌දනස්‌ස එකදෙසං පූතිකං හොති අප්‌පගන්‌ධං. න තෙන ලොහිතචන්‌දනං හීළිතං නාම හොති. යං තත්‌ථ අපූතිකං සුගන්‌ධං, තං සමන්‌තා විධූපෙති අභිබ්‍යාපෙති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ තෙ ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා හීනායාවත්‌තන්‌ති, තෙ ලොහිතචන්‌දනසාරන්‌තරෙ පූතිකදෙසමිව ඡඩ්‌ඩනීයා ජිනසාසනෙ, න ච තෙසං හීනායාවත්‌තනෙන ජිනසාසනං හීළිතං නාම හොති. යෙ තත්‌ථ ඨිතා භික්‌ඛූ, තෙ සදෙවකං ලොකං සීලවරචන්‌දනගන්‌ධෙන අනුලිම්‌පයන්‌තී’’ති.
‘‘Jātisampannassapi, mahārāja, lohitacandanassa ekadesaṃ pūtikaṃ hoti appagandhaṃ. Na tena lohitacandanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Yaṃ tattha apūtikaṃ sugandhaṃ, taṃ samantā vidhūpeti abhibyāpeti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te lohitacandanasārantare pūtikadesamiva chaḍḍanīyā jinasāsane, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te sadevakaṃ lokaṃ sīlavaracandanagandhena anulimpayantī’’ti.
‘‘සාධු, භන්‌තෙ නාගසෙන, තෙන තෙන අනුච්‌ඡවිකෙන තෙන තෙන සදිසෙන කාරණෙන නිරවජ්‌ජමනුපාපිතං ජිනසාසනං සෙට්‌ඨභාවෙන පරිදීපිතං, හීනායාවත්‌තමානාපි තෙ ජිනසාසනස්‌ස සෙට්‌ඨභාවං යෙව පරිදීපෙන්‌තී’’ති.
‘‘Sādhu, bhante nāgasena, tena tena anucchavikena tena tena sadisena kāraṇena niravajjamanupāpitaṃ jinasāsanaṃ seṭṭhabhāvena paridīpitaṃ, hīnāyāvattamānāpi te jinasāsanassa seṭṭhabhāvaṃ yeva paridīpentī’’ti.
හීනායාවත්‌තනපඤ්‌හො පඤ්‌චමො.
Hīnāyāvattanapañho pañcamo.
Footnotes:
