| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੫. ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨਪਞ੍ਹੋ
5. Hīnāyāvattanapañho
੫. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਇਦਂ ਤਥਾਗਤਸਾਸਨਂ ਸਾਰਂ વਰਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਪવਰਂ ਅਨੁਪਮਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ વਿਮਲਂ ਪਣ੍ਡਰਂ ਅਨવਜ੍ਜਂ, ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਗਿਹਿਂ ਤਾવਤਕਂ ਪਬ੍ਬਜੇਤੁਂ, ਗਿਹੀ ਯੇવ 1 ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ વਿਨੇਤ੍વਾ ਯਦਾ ਅਪੁਨਰਾવਤ੍ਤੀ ਹੋਤਿ ਤਦਾ ਸੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਇਮੇ ਦੁਜ੍ਜਨਾ ਤਾવ ਤਤ੍ਥ ਸਾਸਨੇ વਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਾਗਮਨੇਨ ਅਯਂ ਮਹਾਜਨੋ ਏવਂ વਿਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ‘ਤੁਚ੍ਛਕਂ વਤ ਭੋ ਏਤਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਇਮੇ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ।
5. ‘‘Bhante nāgasena, mahantaṃ idaṃ tathāgatasāsanaṃ sāraṃ varaṃ seṭṭhaṃ pavaraṃ anupamaṃ parisuddhaṃ vimalaṃ paṇḍaraṃ anavajjaṃ, na yuttaṃ gihiṃ tāvatakaṃ pabbajetuṃ, gihī yeva 2 ekasmiṃ phale vinetvā yadā apunarāvattī hoti tadā so pabbājetabbo. Kiṃ kāraṇā? Ime dujjanā tāva tattha sāsane visuddhe pabbajitvā paṭinivattitvā hīnāyāvattanti, tesaṃ paccāgamanena ayaṃ mahājano evaṃ vicinteti ‘tucchakaṃ vata bho etaṃ samaṇassa gotamassa sāsanaṃ bhavissati, yaṃ ime paṭinivattantī’ti, idamettha kāraṇa’’nti.
‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਲ਼ਾਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਸੁਚਿવਿਮਲਸੀਤਲਸਲਿਲੋ, ਅਥ ਯੋ ਕੋਚਿ ਕਿਲਿਟ੍ਠੋ ਮਲਕਦ੍ਦਮਗਤੋ ਤਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨਹਾਯਿਤ੍વਾ ਕਿਲਿਟ੍ਠੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਥ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਤਮਂ ਜਨੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ વਾ ਤਲ਼ਾਕਂ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਨੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯ ‘ਅਯਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨਹਾਯਿਤ੍વਾ ਕਿਲਿਟ੍ਠੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਇਮਂ ਅਨਹਾਯਿਤੁਕਾਮਂ ਤਲ਼ਾਕੋ ਸਯਂ ਨਹਾਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਦੋਸੋ ਤਲ਼ਾਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ , ਤਥਾਗਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿવਰਸਲਿਲਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮવਰਤਲ਼ਾਕਂ ਮਾਪੇਸਿ ‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕਿਲੇਸਮਲਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਸਚੇਤਨਾ ਬੁਧਾ, ਤੇ ਇਧ ਨਹਾਯਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਪવਾਹਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਯਦਿ ਕੋਚਿ ਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮવਰਤਲ਼ਾਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨਹਾਯਿਤ੍વਾ ਸਕਿਲੇਸੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ ਤਂ ਯੇવ ਜਨੋ ਗਰਹਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਅਯਂ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਇਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਸਯਂ ਬੋਧੇਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਦੋਸੋ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ?
‘‘Yathā, mahārāja, taḷāko bhaveyya sampuṇṇasucivimalasītalasalilo, atha yo koci kiliṭṭho malakaddamagato taṃ taḷākaṃ gantvā anahāyitvā kiliṭṭhova paṭinivatteyya, tattha, mahārāja, katamaṃ jano garaheyya kiliṭṭhaṃ vā taḷākaṃ vā’’ti? ‘‘Kiliṭṭhaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ taḷākaṃ gantvā anahāyitvā kiliṭṭhova paṭinivatto, kiṃ imaṃ anahāyitukāmaṃ taḷāko sayaṃ nahāpessati, ko doso taḷākassā’ti. Evameva kho, mahārāja , tathāgato vimuttivarasalilasampuṇṇaṃ saddhammavarataḷākaṃ māpesi ‘ye keci kilesamalakiliṭṭhā sacetanā budhā, te idha nahāyitvā sabbakilese pavāhayissantī’ti. Yadi koci taṃ saddhammavarataḷākaṃ gantvā anahāyitvā sakilesova paṭinivattitvā hīnāyāvattati taṃ yeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessati, ko doso jinasāsanassā’ti?
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਪਰਮਬ੍ਯਾਧਿਤੋ ਰੋਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਂ ਅਮੋਘਧੁવਸਿਦ੍ਧਕਮ੍ਮਂ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤਿਕਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਯਾਧਿਕੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਜਨੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯ ਆਤੁਰਂ વਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਤੁਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਨੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯ ‘ਅਯਂ ਰੋਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਂ ਅਮੋਘਧੁવਸਿਦ੍ਧਕਮ੍ਮਂ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤਿਕਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਯਾਧਿਕੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਇਮਂ ਅਤਿਕਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤਂ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਯਂ ਤਿਕਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਦੋਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਨ੍ਤੋਸਾਸਨਸਮੁਗ੍ਗੇ ਕੇવਲਂ ਸਕਲਕਿਲੇਸਬ੍ਯਾਧਿવੂਪਸਮਨਸਮਤ੍ਥਂ ਅਮਤੋਸਧਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿ, ‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕਿਲੇਸਬ੍ਯਾਧਿਪੀਲ਼ਿਤਾ ਸਚੇਤਨਾ ਬੁਧਾ, ਤੇ ਇਮਂ ਅਮਤੋਸਧਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਬ੍ਯਾਧਿਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਯਦਿ ਕੋਚਿ ਯਂ ਅਮਤੋਸਧਂ ਅਪਿવਿਤ੍વਾ ਸਕਿਲੇਸੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਯੇવ ਜਨੋ ਗਰਹਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਅਯਂ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਇਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਸਯਂ ਬੋਧੇਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਦੋਸੋ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso paramabyādhito roguppattikusalaṃ amoghadhuvasiddhakammaṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ disvā atikicchāpetvā sabyādhikova paṭinivatteyya, tattha katamaṃ jano garaheyya āturaṃ vā bhisakkaṃ vā’’ti? ‘‘Āturaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ roguppattikusalaṃ amoghadhuvasiddhakammaṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ disvā atikicchāpetvā sabyādhikova paṭinivatto, kiṃ imaṃ atikicchāpentaṃ bhisakko sayaṃ tikicchissati, ko doso bhisakkassā’’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato antosāsanasamugge kevalaṃ sakalakilesabyādhivūpasamanasamatthaṃ amatosadhaṃ pakkhipi, ‘ye keci kilesabyādhipīḷitā sacetanā budhā, te imaṃ amatosadhaṃ pivitvā sabbakilesabyādhiṃ vūpasamessantī’ti. Yadi koci yaṃ amatosadhaṃ apivitvā sakilesova paṭinivattitvā hīnāyāvattati, taṃ yeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessati, ko doso jinasāsanassā’ti?
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਛਾਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਤਿਮਹਾਪੁਞ੍ਞਭਤ੍ਤਪਰਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਛਾਤੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਜਨੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯ ਛਾਤਂ વਾ ਪੁਞ੍ਞਭਤ੍ਤਂ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਛਾਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਨੋ ਗਰਹੇਯ੍ਯ ‘ਅਯਂ ਖੁਦਾਪੀਲ਼ਿਤੋ ਪੁਞ੍ਞਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਛਾਤੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੋਜਨਂ ਸਯਂ ਮੁਖਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਦੋਸੋ ਭੋਜਨਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਨ੍ਤੋਸਾਸਨਸਮੁਗ੍ਗੇ ਪਰਮਪવਰਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸਿવਂ ਪਣੀਤਂ ਅਮਤਂ ਪਰਮਮਧੁਰਂ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਭੋਜਨਂ ਠਪੇਸਿ ‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕਿਲੇਸਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਪਰੇਤਮਾਨਸਾ ਸਚੇਤਨਾ ਬੁਧਾ, ਤੇ ਇਮਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਭવੇਸੁ ਸਬ੍ਬਂ ਤਣ੍ਹਮਪਨੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਯਦਿ ਕੋਚਿ ਤਂ ਭੋਜਨਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਾਸਿਤੋવ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ, ਤਞ੍ਞੇવ ਜਨੋ ਗਰਹਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਅਯਂ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਇਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਸਯਂ ਬੋਧੇਸ੍ਸਸਿ, ਕੋ ਦੋਸੋ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, chāto puriso mahatimahāpuññabhattaparivesanaṃ gantvā taṃ bhattaṃ abhuñjitvā chātova paṭinivatteyya, tattha katamaṃ jano garaheyya chātaṃ vā puññabhattaṃ vā’’ti? ‘‘Chātaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ khudāpīḷito puññabhattaṃ paṭilabhitvā abhuñjitvā chātova paṭinivatto, kiṃ imassa abhuñjantassa bhojanaṃ sayaṃ mukhaṃ pavisissati, ko doso bhojanassā’’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato antosāsanasamugge paramapavaraṃ santaṃ sivaṃ paṇītaṃ amataṃ paramamadhuraṃ kāyagatāsatibhojanaṃ ṭhapesi ‘ye keci kilesachātajjhattā taṇhāparetamānasā sacetanā budhā, te imaṃ bhojanaṃ bhuñjitvā kāmarūpārūpabhavesu sabbaṃ taṇhamapanessantī’ti. Yadi koci taṃ bhojanaṃ abhuñjitvā taṇhāsitova paṭinivattitvā hīnāyāvattati, taññeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessasi, ko doso jinasāsanassā’ti.
‘‘ਯਦਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤੋ ਗਿਹਿਂ ਯੇવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ વਿਨੀਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਨਾਮਾਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਾਯ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ વਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਕਰਣੀਯਂ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਨੇਕਸਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਤਲ਼ਾਕਂ ਖਣਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਸਾਯ ਏવਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਯ੍ਯ ‘ਮਾ ਮੇ, ਭੋਨ੍ਤੋ, ਕੇਚਿ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਇਮਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਓਤਰਥ, ਪવਾਹਿਤਰਜੋਜਲ੍ਲਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ વਿਮਲਮਟ੍ਠਾ ਇਮਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਓਤਰਥਾ’ਤਿ। ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਸਂ ਪવਾਹਿਤਰਜੋਜਲ੍ਲਾਨਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਨਂ વਿਮਲਮਟ੍ਠਾਨਂ ਤੇਨ ਤਲ਼ਾਕੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਤੇ ਤਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਤੇਸਂ ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਤੇਸਂ ਤੇਨ ਤਲ਼ਾਕੇਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਦਿ ਤਥਾਗਤੋ ਗਿਹਿਂ ਯੇવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ વਿਨੀਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਥੇવ ਤੇਸਂ ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ।
‘‘Yadi, mahārāja, tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, na nāmāyaṃ pabbajjā kilesappahānāya visuddhiyā vā, natthi pabbajjāya karaṇīyaṃ. Yathā, mahārāja, puriso anekasatena kammena taḷākaṃ khaṇāpetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā me, bhonto, keci saṃkiliṭṭhā imaṃ taḷākaṃ otaratha, pavāhitarajojallā parisuddhā vimalamaṭṭhā imaṃ taḷākaṃ otarathā’ti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ pavāhitarajojallānaṃ parisuddhānaṃ vimalamaṭṭhānaṃ tena taḷākena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ taḷākaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tena taḷākenā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਭਾવਇਸਿਭਤ੍ਤਿਕੋ ਸੁਤਮਨ੍ਤਪਦਧਰੋ ਅਤਕ੍ਕਿਕੋ ਰੋਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲੋ ਅਮੋਘਧੁવਸਿਦ੍ਧਕਮ੍ਮੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਰੋਗੂਪਸਮਭੇਸਜ੍ਜਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਪਰਿਸਾਯ ਏવਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਯ੍ਯ ‘ਮਾ ਖੋ, ਭੋਨ੍ਤੋ , ਕੇਚਿ ਸਬ੍ਯਾਧਿਕਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਗਚ੍ਛਥ, ਅਬ੍ਯਾਧਿਕਾ ਅਰੋਗਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਗਚ੍ਛਥਾ’ਤਿ। ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਯਾਧਿਕਾਨਂ ਅਰੋਗਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਂ ਉਦਗ੍ਗਾਨਂ ਤੇਨ ਭਿਸਕ੍ਕੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਤੇ ਤਂ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਤੇਸਂ ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਤੇਸਂ ਤੇਨ ਭਿਸਕ੍ਕੇਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਦਿ ਤਥਾਗਤੋ ਗਿਹਿਂ ਯੇવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ વਿਨੀਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਥੇવ ਤੇਸਂ ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, sabhāvaisibhattiko sutamantapadadharo atakkiko roguppattikusalo amoghadhuvasiddhakammo bhisakko sallakatto sabbarogūpasamabhesajjaṃ sannipātetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā kho, bhonto , keci sabyādhikā mama santike upagacchatha, abyādhikā arogā mama santike upagacchathā’ti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ abyādhikānaṃ arogānaṃ paripuṇṇānaṃ udaggānaṃ tena bhisakkena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tena bhisakkenā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya?
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ ਅਨੇਕਥਾਲਿਪਾਕਸਤਂ ਭੋਜਨਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਸਾਯ ਏવਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਯ੍ਯ ‘ਮਾ ਮੇ, ਭੋਨ੍ਤੋ, ਕੇਚਿ ਛਾਤਾ ਇਮਂ ਪਰਿવੇਸਨਂ ਉਪਗਚ੍ਛਥ, ਸੁਭੁਤ੍ਤਾ ਤਿਤ੍ਤਾ ਸੁਹਿਤਾ ਧਾਤਾ ਪੀਣਿਤਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਇਮਂ ਪਰਿવੇਸਨਂ ਉਪਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ। ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਸਂ ਭੁਤ੍ਤਾવੀਨਂ ਤਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਹਿਤਾਨਂ ਧਾਤਾਨਂ ਪੀਣਿਤਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਂ ਤੇਨ ਭੋਜਨੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਤੇ ਤਂ ਪਰਿવੇਸਨਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਤੇਸਂ ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਤੇਸਂ ਤਾਯ ਪਰਿવੇਸਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਦਿ ਤਥਾਗਤੋ ਗਿਹਿਂ ਯੇવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ વਿਨੀਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਥੇવ ਤੇਸਂ ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koci puriso anekathālipākasataṃ bhojanaṃ paṭiyādāpetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā me, bhonto, keci chātā imaṃ parivesanaṃ upagacchatha, subhuttā tittā suhitā dhātā pīṇitā paripuṇṇā imaṃ parivesanaṃ upagacchathā’’ti. Api nu kho mahārāja, tesaṃ bhuttāvīnaṃ tittānaṃ suhitānaṃ dhātānaṃ pīṇitānaṃ paripuṇṇānaṃ tena bhojanena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ parivesanaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tāya parivesanāyā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya?
‘‘ਅਪਿ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਅਤੁਲਿਯੇ ਗੁਣੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਭੂਮਿਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਿਮਲਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਪੇਹਿ ਅਸਂવਾਸਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ, ਦੁਪ੍ਪਟਿવੇਧਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ, ਬਹੁਸਂવਰਰਕ੍ਖਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ।
‘‘Api ca, mahārāja, ye hīnāyāvattanti, te jinasāsanassa pañca atuliye guṇe dassenti. Katame pañca? Bhūmimahantabhāvaṃ dassenti, parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti, pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti, duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti, bahusaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘ਕਥਂ ਭੂਮਿਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ? ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਧਨੋ ਹੀਨਜਚ੍ਚੋ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸੋ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰਿਹੀਨੋ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਪਰਿਪਤਤਿ ਪਰਿਧਂਸਤਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਯਸਤੋ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ ? ਮਹਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਸ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਾ ਅਕਤਪੁਞ੍ਞਾ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰਿਹੀਨਾ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪવਰੁਤ੍ਤਮਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਜਿਨਸਾਸਨਾ ਪਰਿਪਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿਧਂਸਿਤ੍વਾ ਪਰਿਹਾਯਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਮਹਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਜਿਨਸਾਸਨਭੂਮਿਯਾ। ਏવਂ ਭੂਮਿਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ।
‘‘Kathaṃ bhūmimahantabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, puriso adhano hīnajacco nibbiseso buddhiparihīno mahārajjaṃ paṭilabhitvā na cirasseva paripatati paridhaṃsati parihāyati yasato, na sakkoti issariyaṃ sandhāretuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ ? Mahantattā issariyassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci nibbisesā akatapuññā buddhiparihīnā jinasāsane pabbajanti, te taṃ pabbajjaṃ pavaruttamaṃ sandhāretuṃ avisahantā na cirasseva jinasāsanā paripatitvā paridhaṃsitvā parihāyitvā hīnāyāvattanti, na sakkonti jinasāsanaṃ sandhāretuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Mahantattā jinasāsanabhūmiyā. Evaṃ bhūmimahantabhāvaṃ dassenti.
‘‘ਕਥਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਿਮਲਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ? ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, વਾਰਿ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤੇ વਿਕਿਰਤਿ વਿਧਮਤਿ વਿਧਂਸੇਤਿ, ਨ ਠਾਨਮੁਪਗਚ੍ਛਤਿ ਨੂਪਲਿਮ੍ਪਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਿਮਲਤ੍ਤਾ ਪਦੁਮਸ੍ਸ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਠਾ ਕੂਟਾ વਙ੍ਕਾ ਕੁਟਿਲਾ વਿਸਮਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਿਮਲਨਿਕ੍ਕਣ੍ਟਕਪਣ੍ਡਰવਰਪ੍ਪવਰਸਾਸਨਤੋ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ વਿਧਮਿਤ੍વਾ વਿਧਂਸੇਤ੍વਾ ਅਸਣ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਲਿਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਿਮਲਤ੍ਤਾ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸ। ਏવਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਿਮਲਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ।
‘‘Kathaṃ parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, vāri pokkharapatte vikirati vidhamati vidhaṃseti, na ṭhānamupagacchati nūpalimpati. Kiṃ kāraṇaṃ? Parisuddhavimalattā padumassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci saṭhā kūṭā vaṅkā kuṭilā visamadiṭṭhino jinasāsane pabbajanti, te parisuddhavimalanikkaṇṭakapaṇḍaravarappavarasāsanato na cirasseva vikiritvā vidhamitvā vidhaṃsetvā asaṇṭhahitvā anupalimpitvā hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Parisuddhavimalattā jinasāsanassa. Evaṃ parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti.
‘‘ਕਥਂ ਪਾਪੇਹਿ ਅਸਂવਾਸਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ? ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਨ ਮਤੇਨ ਕੁਣਪੇਨ ਸਂવਸਤਿ, ਯਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਮਤਂ ਕੁਣਪਂ, ਤਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਤੀਰਂ ਉਪਨੇਤਿ ਥਲਂ વਾ ਉਸ੍ਸਾਰੇਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਭવਨਤ੍ਤਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਪਾਪਕਾ ਅਸਂવੁਤਾ ਅਹਿਰਿਕਾ ਅਕਿਰਿਯਾ ਓਸਨ੍ਨવੀਰਿਯਾ ਕੁਸੀਤਾ ਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਦੁਜ੍ਜਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਜਿਨਸਾਸਨਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤવਿਮਲਖੀਣਾਸવਮਹਾਭੂਤਭવਨਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਸਂવਸਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਪਾਪੇਹਿ ਅਸਂવਾਸਿਯਤ੍ਤਾ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸ। ਏવਂ ਪਾਪੇਹਿ ਅਸਂવਾਸਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ।
‘‘Kathaṃ pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati, yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ, taṃ khippameva tīraṃ upaneti thalaṃ vā ussāreti. Kiṃ kāraṇaṃ? Mahābhūtānaṃ bhavanattā mahāsamuddassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci pāpakā asaṃvutā ahirikā akiriyā osannavīriyā kusītā kiliṭṭhā dujjanā manussā jinasāsane pabbajanti, te na cirasseva jinasāsanato arahantavimalakhīṇāsavamahābhūtabhavanato nikkhamitvā asaṃvasitvā hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Pāpehi asaṃvāsiyattā jinasāsanassa. Evaṃ pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘ਕਥਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿવੇਧਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ? ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਅਛੇਕਾ ਅਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਅਸਿਪ੍ਪਿਨੋ ਮਤਿવਿਪ੍ਪਹੀਨਾ ਇਸ੍ਸਾਸਾ 3 વਾਲਗ੍ਗવੇਧਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤਾ વਿਗਲ਼ਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਦੁਪ੍ਪਟਿવੇਧਤ੍ਤਾ વਾਲਗ੍ਗਸ੍ਸ । ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਜਲ਼ਾ ਏਲ਼ਮੂਗਾ ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਦਨ੍ਧਗਤਿਕਾ ਜਨਾ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤਂ ਪਰਮਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤਾ ਜਿਨਸਾਸਨਾ વਿਗਲ਼ਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਪਰਮਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਦੁਪ੍ਪਟਿવੇਧਤਾਯ ਸਚ੍ਚਾਨਂ। ਏવਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿવੇਧਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ।
‘‘Kathaṃ duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, ye keci achekā asikkhitā asippino mativippahīnā issāsā 4 vālaggavedhaṃ avisahantā vigaḷanti pakkamanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Saṇhasukhumaduppaṭivedhattā vālaggassa . Evameva kho, mahārāja, ye keci duppaññā jaḷā eḷamūgā mūḷhā dandhagatikā janā jinasāsane pabbajanti, te taṃ paramasaṇhasukhumacatusaccappaṭivedhaṃ paṭivijjhituṃ avisahantā jinasāsanā vigaḷitvā pakkamitvā na cirasseva hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Paramasaṇhasukhumaduppaṭivedhatāya saccānaṃ. Evaṃ duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti.
‘‘ਕਥਂ ਬਹੁਸਂવਰਰਕ੍ਖਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ? ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੋਚਿਦੇવ ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਤਿਮਹਾਯੁਦ੍ਧਭੂਮਿਮੁਪਗਤੋ ਪਰਸੇਨਾਯ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਾਹਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਸਤ੍ਤਿਹਤ੍ਥਂ ਜਨਮੁਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤੋ ਓਸਕ੍ਕਤਿ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਤਿ ਪਲਾਯਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਬਹੁવਿਧਯੁਦ੍ਧਮੁਖਰਕ੍ਖਣਭਯਾ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਪਾਪਕਾ ਅਸਂવੁਤਾ ਅਹਿਰਿਕਾ ਅਕਿਰਿਯਾ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤੀ ਚਪਲਾ ਚਲਿਤਾ ਇਤ੍ਤਰਾ ਬਾਲਜਨਾ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਬਹੁવਿਧਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਰਿਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤਾ ਓਸਕ੍ਕਿਤ੍વਾ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਬਹੁવਿਧਸਂવਰਰਕ੍ਖਿਯਭਾવਤ੍ਤਾ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸ। ਏવਂ ਬਹੁવਿਧਸਂવਰਰਕ੍ਖਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ।
‘‘Kathaṃ bahusaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, kocideva puriso mahatimahāyuddhabhūmimupagato parasenāya disāvidisāhi samantā parivārito sattihatthaṃ janamupentaṃ disvā bhīto osakkati paṭinivattati palāyati. Kiṃ kāraṇaṃ? Bahuvidhayuddhamukharakkhaṇabhayā. Evameva kho, mahārāja, ye keci pāpakā asaṃvutā ahirikā akiriyā akkhantī capalā calitā ittarā bālajanā jinasāsane pabbajanti, te bahuvidhaṃ sikkhāpadaṃ parirakkhituṃ avisahantā osakkitvā paṭinivattitvā palāyitvā na cirasseva hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Bahuvidhasaṃvararakkhiyabhāvattā jinasāsanassa. Evaṃ bahuvidhasaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘ਥਲਜੁਤ੍ਤਮੇਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, વਸ੍ਸਿਕਾਗੁਮ੍ਬੇ ਕਿਮਿવਿਦ੍ਧਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਕੁਰਾਨਿ ਸਙ੍ਕੁਟਿਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਯੇવ ਪਰਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਸੁ ਪਰਿਪਤਿਤੇਸੁ વਸ੍ਸਿਕਾਗੁਮ੍ਬੋ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਗਨ੍ਧੇਨ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਂ ਅਭਿਬ੍ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਕਿਮਿવਿਦ੍ਧਾਨਿ વਸ੍ਸਿਕਾਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਿਯ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਹਿਤਾ ਨਿਬ੍ਬਣ੍ਣਾਕਾਰਸੀਲਾ ਅਭਬ੍ਬਾ વੇਪੁਲ੍ਲਾਯ, ਨ ਚ ਤੇਸਂ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨੇਨ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਹੀਲ਼ਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤੇ ਸਦੇવਕਂ ਲੋਕਂ ਸੀਲવਰਗਨ੍ਧੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ।
‘‘Thalajuttamepi, mahārāja, vassikāgumbe kimividdhāni pupphāni honti, tāni aṅkurāni saṅkuṭitāni antarā yeva paripatanti, na ca tesu paripatitesu vassikāgumbo hīḷito nāma hoti. Yāni tattha ṭhitāni pupphāni, tāni sammā gandhena disāvidisaṃ abhibyāpenti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te jinasāsane kimividdhāni vassikāpupphāni viya vaṇṇagandharahitā nibbaṇṇākārasīlā abhabbā vepullāya, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te sadevakaṃ lokaṃ sīlavaragandhena abhibyāpenti.
‘‘ਸਾਲੀਨਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਰਾਤਙ੍ਕਾਨਂ ਲੋਹਿਤਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਕਰੁਮ੍ਭਕਂ ਨਾਮ ਸਾਲਿਜਾਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਯੇવ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚ ਤਸ੍ਸਾ વਿਨਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਲੋਹਿਤਕਸਾਲੀ ਹੀਲ਼ਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਸਾਲੀ, ਤੇ ਰਾਜੂਪਭੋਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਲੋਹਿਤਕਸਾਲੀਨਮਨ੍ਤਰੇ ਕਰੁਮ੍ਭਕਾ વਿਯ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਨ વਡ੍ਢਿਤ੍વਾ વੇਪੁਲ੍ਲਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ 5 ਅਨ੍ਤਰਾ ਯੇવ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਸਂ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨੇਨ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਹੀਲ਼ਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
‘‘Sālīnampi, mahārāja, nirātaṅkānaṃ lohitakānaṃ antare karumbhakaṃ nāma sālijāti uppajjitvā antarā yeva vinassati, na ca tassā vinaṭṭhattā lohitakasālī hīḷitā nāma honti. Ye tattha ṭhitā sālī, te rājūpabhogā honti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te lohitakasālīnamantare karumbhakā viya jinasāsane na vaḍḍhitvā vepullataṃ na pāpuṇitvā 6 antarā yeva hīnāyāvattanti, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū te arahattassa anucchavikā honti.
‘‘ਕਾਮਦਦਸ੍ਸਾਪਿ , ਮਹਾਰਾਜ, ਮਣਿਰਤਨਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ 7 ਕਕ੍ਕਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਕਕ੍ਕਸੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਣਿਰਤਨਂ ਹੀਲ਼ਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਮਣਿਰਤਨਸ੍ਸ, ਤਂ ਜਨਸ੍ਸ ਹਾਸਕਰਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਕਕ੍ਕਸਾ ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਪਟਿਕਾ, ਨ ਚ ਤੇਸਂ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨੇਨ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਹੀਲ਼ਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤੇ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਾਸਜਨਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
‘‘Kāmadadassāpi , mahārāja, maṇiratanassa ekadesaṃ 8 kakkasaṃ uppajjati, na ca tattha kakkasuppannattā maṇiratanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Yaṃ tattha parisuddhaṃ maṇiratanassa, taṃ janassa hāsakaraṃ hoti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, kakkasā te jinasāsane papaṭikā, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te devamanussānaṃ hāsajanakā honti.
‘‘ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਪੂਤਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਗਨ੍ਧਂ। ਨ ਤੇਨ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਂ ਹੀਲ਼ਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਅਪੂਤਿਕਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ, ਤਂ ਸਮਨ੍ਤਾ વਿਧੂਪੇਤਿ ਅਭਿਬ੍ਯਾਪੇਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਸਾਰਨ੍ਤਰੇ ਪੂਤਿਕਦੇਸਮਿવ ਛਡ੍ਡਨੀਯਾ ਜਿਨਸਾਸਨੇ, ਨ ਚ ਤੇਸਂ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨੇਨ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਹੀਲ਼ਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤੇ ਸਦੇવਕਂ ਲੋਕਂ ਸੀਲવਰਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧੇਨ ਅਨੁਲਿਮ੍ਪਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Jātisampannassapi, mahārāja, lohitacandanassa ekadesaṃ pūtikaṃ hoti appagandhaṃ. Na tena lohitacandanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Yaṃ tattha apūtikaṃ sugandhaṃ, taṃ samantā vidhūpeti abhibyāpeti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te lohitacandanasārantare pūtikadesamiva chaḍḍanīyā jinasāsane, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te sadevakaṃ lokaṃ sīlavaracandanagandhena anulimpayantī’’ti.
‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੇਨ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਦਿਸੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਨਿਰવਜ੍ਜਮਨੁਪਾਪਿਤਂ ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਸੇਟ੍ਠਭਾવੇਨ ਪਰਿਦੀਪਿਤਂ, ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਯੇવ ਪਰਿਦੀਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Sādhu, bhante nāgasena, tena tena anucchavikena tena tena sadisena kāraṇena niravajjamanupāpitaṃ jinasāsanaṃ seṭṭhabhāvena paridīpitaṃ, hīnāyāvattamānāpi te jinasāsanassa seṭṭhabhāvaṃ yeva paridīpentī’’ti.
ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨਪਞ੍ਹੋ ਪਞ੍ਚਮੋ।
Hīnāyāvattanapañho pañcamo.
Footnotes:
