Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ੨. ਇਦ੍ਧਿਕਥਾ

    2. Iddhikathā

    ਇਦ੍ਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Iddhikathāvaṇṇanā

    ੯. ਇਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਕਥਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਕਥਿਤਾਯ ਇਦ੍ਧਿਕਥਾਯ ਅਪੁਬ੍ਬਤ੍ਥਾਨੁવਣ੍ਣਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁ ਤਾવ ਕਾ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਸਭਾવਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯੋਤਿ ਪਭੇਦਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਿ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਸਮ੍ਭਾਰਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਿ ਪਾਦਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਿ ਪਦਾਨੀਤਿ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਿ ਮੂਲਾਨੀਤਿ ਆਦਿਕਾਰਣਪੁਚ੍ਛਾ। વਿਸਜ੍ਜਨੇਸੁ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਪਟਿਲਾਭਟ੍ਠੇਨ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਞ੍ਹਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ ਪਟਿਲਬ੍ਭਤਿ ਚ, ਤਂ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੭੭੨)। ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਪਟਿਹਰਤੀਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੩.੩੨)। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧਿ, ਉਪਾਯਸਮ੍ਪਦਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਉਪਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਹਿ ਇਜ੍ਝਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਫਲਪ੍ਪਸવਨਤੋ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਸੀਲવਾ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ, ਸਚੇ ਪਣਿਦਹਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਰਾਜਾ ਅਸ੍ਸਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ’ਤਿ। ਇਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਸੀਲવਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੫੨)। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ। ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਾ વੁਦ੍ਧਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    9. Idāni paññākathāya anantaraṃ paññānubhāvaṃ dassentena kathitāya iddhikathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha pucchāsu tāva kā iddhīti sabhāvapucchā. Kati iddhiyoti pabhedapucchā. Kati bhūmiyoti sambhārapucchā. Kati pādāti patiṭṭhapucchā. Kati padānīti āsannakāraṇapucchā. Kati mūlānīti ādikāraṇapucchā. Visajjanesu ijjhanaṭṭhena iddhīti nipphattiatthena paṭilābhaṭṭhena cāti attho. Yañhi nipphajjati paṭilabbhati ca, taṃ ijjhatīti vuccati. Yathāha – ‘‘kāmaṃ kāmayamānassa, tassa cetaṃ samijjhatī’’ti (su. ni. 772). ‘‘Nekkhammaṃ ijjhatīti iddhi, paṭiharatīti pāṭihāriya’’ntiādi (paṭi. ma. 3.32). Aparo nayo – ijjhanaṭṭhena iddhi, upāyasampadāyetaṃ adhivacanaṃ. Upāyasampadā hi ijjhati adhippetaphalappasavanato. Yathāha – ‘‘ayaṃ kho, citto gahapati, sīlavā kalyāṇadhammo, sace paṇidahissati ‘anāgatamaddhānaṃ rājā assaṃ cakkavattī’ti. Ijjhissati hi sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā’’ti (saṃ. ni. 4.352). Aparo nayo – etāya sattā ijjhantīti iddhi. Ijjhantīti iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti vuttaṃ hoti.

    ੧੦. ਦਸਸੁ ਇਦ੍ਧੀਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਪਕਤਿવਣ੍ਣવਿਜਹਨવਿਕਾਰવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਕੁਬ੍ਬਨਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮਨੋਮਯਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਮਯਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਞਾਣਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਾ ਤਂਖਣੇ વਾ ਞਾਣਾਨੁਭਾવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વਿਸੇਸੋ ਞਾਣવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਸਮਾਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਾ ਤਂਖਣੇ વਾ ਸਮਥਾਨੁਭਾવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વਿਸੇਸੋ ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਚੇਤੋવਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂਯੇવ ਸਮ੍ਭવਤੋ ਅਰਿਯਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕવਸੇਨ ਜਾਤੋ વਿਸੇਸੋ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਜਾਤੋ વਿਸੇਸੋ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿ। વਿਜ੍ਜਾਯ ਜਾਤੋ વਿਸੇਸੋ વਿਜ੍ਜਾਮਯਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਇਜ੍ਝਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਪਚ੍ਚਯਾ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧਿ।

    10. Dasasu iddhīsu adhiṭṭhānavasena nipphannattā adhiṭṭhānā iddhi. Pakativaṇṇavijahanavikāravasena pavattattā vikubbanā iddhi. Sarīrabbhantare aññassa manomayassa sarīrassa nipphattivasena pavattattā manomayā iddhi. Ñāṇappavattito pubbe vā pacchā vā taṃkhaṇe vā ñāṇānubhāvanibbatto viseso ñāṇavipphārā iddhi. Samādhito pubbe vā pacchā vā taṃkhaṇe vā samathānubhāvanibbatto viseso samādhivipphārā iddhi. Cetovasippattānaṃ ariyānaṃyeva sambhavato ariyā iddhi. Kammavipākavasena jāto viseso kammavipākajā iddhi. Pubbe katapuññassa jāto viseso puññavato iddhi. Vijjāya jāto viseso vijjāmayā iddhi. Tena tena sammāpayogena tassa tassa kammassa ijjhanaṃ tattha tattha sammāpayogapaccayā ijjhanaṭṭhena iddhi.

    ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਯਥਾਲਾਭવਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવਿਕੁਬ੍ਬਨਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿਯਾ ਏવ ਭੂਮਿਯੋ, ਨ ਸੇਸਾਨਂ। વਿવੇਕਜਾ ਭੂਮੀਤਿ વਿવੇਕਤੋ વਾ વਿવੇਕੇ વਾ ਜਾਤਾ વਿવੇਕਜਾ ਭੂਮਿ। ਪੀਤਿਸੁਖਭੂਮੀਤਿ ਪੀਤਿਸੁਖਯੁਤ੍ਤਾ ਭੂਮਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਭੂਮੀਤਿ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚ ਸੁਖੇਨ ਚ ਯੁਤ੍ਤਾ ਭੂਮਿ। ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਭੂਮੀਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖવੇਦਨਾਯੁਤ੍ਤਾ ਭੂਮਿ। ਤੇਸੁ ਪਠਮਦੁਤਿਯਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ, ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਸੁਖਫਰਣਤਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਫਰਣੇਨ ਚ ਸੁਖਫਰਣੇਨ ਚ ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਲਹੁਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਕਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਇਦ੍ਧਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨਤੋ ਸਮ੍ਭਾਰਭੂਮਿਯੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਲਾਭਾਯ ਪਕਤਿਭੂਮਿਯੇવ। ਇਦ੍ਧਿਲਾਭਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਾਤੁਭਾવવਸੇਨ ਇਦ੍ਧੀਨਂ ਲਾਭਾਯ। ਇਦ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾਯਾਤਿ ਪਰਿਹੀਨਾਨਂ વਾ ਇਦ੍ਧੀਨਂ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭવਸੇਨ ਪੁਨ ਲਾਭਾਯ, ਉਪਸਗ੍ਗવਸੇਨ વਾ ਪਦਂ વਡ੍ਢਿਤਂ। ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਤਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ વਿવਿਧਕਰਣਭਾવਾਯ। ਇਦ੍ਧਿવਿਸવਿਤਾਯਾਤਿ વਿવਿਧਂ વਿਸੇਸਂ ਸવਤਿ ਜਨੇਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਤੀਤਿ વਿਸવੀ, વਿવਿਧਂ ਸવਨਂ વਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ વਿਸવੀ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ વਿਸવਿਤਾ। ਤਸ੍ਸਾ વਿਸવਿਤਾਯ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ વਿવਿਧવਿਸੇਸਪવਤ੍ਤਨਭਾવਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦ੍ਧਿવਸੀਭਾવਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਇਸ੍ਸਰਭਾવਾਯ। ਇਦ੍ਧਿવੇਸਾਰਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿવਿਸਾਰਦਭਾવਾਯ। ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਞਾਣਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ।

    Iddhiyācatasso bhūmiyoti avisesetvā vuttepi yathālābhavasena adhiṭṭhānavikubbanamanomayiddhiyā eva bhūmiyo, na sesānaṃ. Vivekajā bhūmīti vivekato vā viveke vā jātā vivekajā bhūmi. Pītisukhabhūmīti pītisukhayuttā bhūmi. Upekkhāsukhabhūmīti tatramajjhattupekkhāya ca sukhena ca yuttā bhūmi. Adukkhamasukhābhūmīti adukkhamasukhavedanāyuttā bhūmi. Tesu paṭhamadutiyāni jhānāni pītipharaṇatā, tīṇi jhānāni sukhapharaṇatā, catutthajjhānaṃ cetopharaṇatā. Ettha ca purimāni tīṇi jhānāni yasmā pītipharaṇena ca sukhapharaṇena ca sukhasaññañca lahusaññañca okkamitvā lahumudukammaññakāyo hutvā iddhiṃ pāpuṇāti, tasmā iminā pariyāyena iddhilābhāya saṃvattanato sambhārabhūmiyoti veditabbāni. Catutthajjhānaṃ pana iddhilābhāya pakatibhūmiyeva. Iddhilābhāyāti attano santāne pātubhāvavasena iddhīnaṃ lābhāya. Iddhipaṭilābhāyāti parihīnānaṃ vā iddhīnaṃ vīriyārambhavasena puna lābhāya, upasaggavasena vā padaṃ vaḍḍhitaṃ. Iddhivikubbanatāyāti iddhiyā vividhakaraṇabhāvāya. Iddhivisavitāyāti vividhaṃ visesaṃ savati janeti pavattetīti visavī, vividhaṃ savanaṃ vā assa atthīti visavī, tassa bhāvo visavitā. Tassā visavitāya, iddhiyā vividhavisesapavattanabhāvāyāti attho. Iddhivasībhāvāyāti iddhiyā issarabhāvāya. Iddhivesārajjāyāti iddhivisāradabhāvāya. Iddhipādā ñāṇakathāyaṃ vuttatthā.

    ਛਨ੍ਦਂ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਯਦਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍વਾ। ਲਭਤਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ ਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਲਭਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦવੀਰਿਯਚਿਤ੍ਤવੀਮਂਸਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮਾਧੀ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨੀਤਿ ਏવਂ ਅਟ੍ਠ ਪਦਾਨਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਮੁਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮਤਾਛਨ੍ਦੋ ਸਮਾਧਿਨਾ ਏਕਤੋ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋવ ਇਦ੍ਧਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਥਾ વੀਰਿਯਾਦਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪਦਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

    Chandaṃce bhikkhu nissāyāti yadi bhikkhu chandaṃ nissāya chandaṃ adhipatiṃ karitvā. Labhati samādhinti samādhiṃ paṭilabhati nibbatteti. Sesesupi eseva nayo. Tattha chandavīriyacittavīmaṃsā cattāri padāni, taṃsampayuttā cattāro samādhī cattāri padānīti evaṃ aṭṭha padāni. Yasmā pana iddhimuppādetukāmatāchando samādhinā ekato niyuttova iddhilābhāya saṃvattati, tathā vīriyādayo, tasmā imāni aṭṭha padāni vuttānīti veditabbāni.

    ਯਂ ਤਂ ਭਗવਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੋਗવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਸੋ ਏવਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ વਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩੮) ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਥੇਰੋ ਸੋਲ਼ਸਧਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੋਲ਼ਸਮੂਲਾਨੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੋਨਤਨ੍ਤਿ ਕੋਸਜ੍ਜવਸੇਨ ਅਨੋਨਤਂ, ਅਸਲ੍ਲੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੁਨ੍ਨਤਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚવਸੇਨ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਆਰੁਲ਼੍ਹਂ, ਅਨੁਦ੍ਧਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਭਿਨਤਨ੍ਤਿ ਲੋਭવਸੇਨ ਨ ਅਭਿਨਤਂ, ਅਨਲ੍ਲੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਕਾਮਤਾਯ ਨਤਂ ਅਭਿਨਤਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਤਾਦਿਸਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਰਾਗੇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰવਤ੍ਥੁਕੇਨ ਲੋਭੇਨ। ਅਨਪਨਤਨ੍ਤਿ ਦੋਸવਸੇਨ ਨ ਅਪਨਤਂ, ਨ ਘਟ੍ਟਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਨਤਂ ਨਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ। ਅਪਗਤਨਤਨ੍ਤਿ ਅਪਨਤਂ, ਇਦਂ ਤਾਦਿਸਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਾਸਾવਸੇਨ ਨਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ। ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਤਿ ਸਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਕੇਨ ਲੋਭੇਨ। વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਮੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਕਾਮਰਾਗਤੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ। ਅਥ વਾ ਪਞ੍ਚવਿਮੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਕਾਮਰਾਗਤੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ। ਅਥ વਾ ਪਞ੍ਚવਿਮੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਤਤੋ ਤਤੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੇਖਾਸੇਖਾਨਮ੍ਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣੇ ‘‘ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਞਾਣਚਰਿਯਾਹੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੮੪) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਥਾਲਾਭવਸੇਨ ਪਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਾਮਰਾਗੇਤਿ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ। વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤੋ ਸੇਸਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਯੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਤੋ વਾ વਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਲੇਸੇਤਿ ਸੇਸਕਿਲੇਸੇਨ। વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤਨ੍ਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਬ੍ਬਮਰਿਯਾਦવਸੇਨ વਿਗਤਕਿਲੇਸਮਰਿਯਾਦਂ ਕਤਂ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਮਰਿਯਾਦવਸੇਨ વਾ વਿਗਤਕਿਲੇਸਮਰਿਯਾਦਂ ਕਤਂ। ਕਿਲੇਸਮਰਿਯਾਦੇਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਹੀਨੇਨ ਕਿਲੇਸਮਰਿਯਾਦੇਨ। ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਏਕਤ੍ਤਗਤਨ੍ਤਿ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਗਤਂ। ਨਾਨਤ੍ਤਕਿਲੇਸੇਹੀਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪવਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ। ਇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਮਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਅਨੋਨਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਕਿਲੇਸੇ ਏવ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ। ਓਭਾਸਗਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ વਿਸਦਪ੍ਪવਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪਞ੍ਞੋਭਾਸਂ ਗਤਂ। ਅવਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰੇਤਿ ਬਲવਅવਿਜ੍ਜਾਯ। ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਭੂਮਿਯੋ ਸੋਲ਼ਸ ਚ ਮੂਲਾਨਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਪਾਦਾ ਅਟ੍ਠ ਚ ਪਦਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗવਸੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਯੋਗવਸੇਨ ਚ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ।

    Yaṃ taṃ bhagavatā abhiññā uppādetukāmassa yogino kattabbayogavidhiṃ dassentena ‘‘so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte’’ti (dī. ni. 1.238) cittassa āneñjaṃ vuttaṃ, taṃ thero soḷasadhā dassento soḷasamūlānītiādimāha. Tattha anonatanti kosajjavasena anonataṃ, asallīnanti attho. Anunnatanti uddhaccavasena uddhaṃ na āruḷhaṃ, anuddhatanti attho. Anabhinatanti lobhavasena na abhinataṃ, anallīnanti attho. Abhikāmatāya nataṃ abhinatanti, idaṃ tādisaṃ na hotīti vuttaṃ hoti. Rāgeti saṅkhāravatthukena lobhena. Anapanatanti dosavasena na apanataṃ, na ghaṭṭananti attho. ‘‘Nataṃ natī’’ti atthato ekaṃ. Apagatanatanti apanataṃ, idaṃ tādisaṃ na hotīti vuttaṃ hoti. Anissitanti anattato diṭṭhattā diṭṭhivasena ‘‘attā’’ti vā ‘‘attaniya’’nti vā kiñci na nissitaṃ. Appaṭibaddhanti paccupakārāsāvasena nappaṭibaddhaṃ. Chandarāgeti sattavatthukena lobhena. Vippamuttanti vikkhambhanavimuttivasena kāmarāgato vippamuttaṃ. Atha vā pañcavimuttivasena kāmarāgato vippamuttaṃ. Atha vā pañcavimuttivasena tato tato paṭipakkhato vippamuttaṃ. Idaṃ puthujjanasekhāsekhānampi abhiññāya uppādanato nirodhasamāpattiñāṇe ‘‘soḷasahi ñāṇacariyāhī’’ti (paṭi. ma. 1.84) vuttanayena ukkaṭṭhaparicchedena vuttaṃ, yathālābhavasena pana gahetabbaṃ. Kāmarāgeti methunarāgena. Visaññuttanti vikkhambhanato sesakilesehi visaṃyuttaṃ, ukkaṭṭhanayena samucchedato vā vippayuttaṃ. Kileseti sesakilesena. Vimariyādikatanti vikkhambhitabbamariyādavasena vigatakilesamariyādaṃ kataṃ, tena tena maggena pahātabbamariyādavasena vā vigatakilesamariyādaṃ kataṃ. Kilesamariyādeti tena tena pahīnena kilesamariyādena. Liṅgavipallāso cettha daṭṭhabbo. Ekattagatanti ekārammaṇagataṃ. Nānattakilesehīti nānārammaṇe pavattamānehi kilesehi. Idaṃ ārammaṇamapekkhitvā vuttaṃ, ‘‘anonata’’ntiādi pana kilese eva apekkhitvā. Obhāsagatanti paññāya visadappavattivasena paññobhāsaṃ gataṃ. Avijjandhakāreti balavaavijjāya. Catasso ca bhūmiyo soḷasa ca mūlāni iddhiyā pubbabhāgavasena vuttāni, cattāro ca pādā aṭṭha ca padāni pubbabhāgavasena ca sampayogavasena ca vuttānīti.

    ੧੦. ਏવਂ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਭੂਮਿਪਾਦਪਦਮੂਲਭੂਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਾ ਇਦ੍ਧਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਤਮਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਇਦ੍ਧੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ। ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਪਕਾਰવਸੇਨ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਕਾਰਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવ ਚ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਭੂਮਿਪਾਦਪਦਮੂਲਭੂਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੩੬੫-੩੬੬) વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਪਨ੍ਨਰਸਹਿ વਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਦਮਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਚ ਛਨ੍ਦਾਦਿਏਕੇਕਾਧਿਪਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਆવਜ੍ਜਨਾਦਿવਸੀਭਾવવਸੇਨ ਚ ਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਕਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਚ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ। ਬਲવਪੁਬ੍ਬਯੋਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭੇਨੇવ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭੂਮਿਆਦੀਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਸੋਪਿ વੁਤ੍ਤੋવ ਹੋਤਿ।

    10. Evaṃ iddhiyā bhūmipādapadamūlabhūte dhamme dassetvā idāni tā iddhiyo dassento katamā adhiṭṭhānā iddhītiādimāha. Tattha uddesapadānaṃ attho iddhividhañāṇaniddese vuttoyeva. Idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane bhikkhu. Tena sabbapakāravasena iddhividhakārakassa aññattha abhāvaṃ dīpeti. Imesaṃ dvinnaṃ padānaṃ niddeso heṭṭhā vuttattho. Teneva ca iddhiyā bhūmipādapadamūlabhūtehi dhammehi samannāgato visuddhimagge (visuddhi. 2.365-366) vuttehi cuddasahi pannarasahi vā ākārehi paridamitacittatā ca chandādiekekādhipatisamāpajjanavasena āvajjanādivasībhāvavasena ca mudukammaññakatacittatā ca vuttā hoti. Balavapubbayogasampanno pubbayogasampattiyā arahattapaṭilābheneva paṭiladdhābhiññādiguṇo bhikkhu bhūmiādīhi dhammehi samannāgato hotīti katvā sopi vuttova hoti.

    ਬਹੁਕਂ ਆવਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਸਚੇ ਸਤਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ‘‘ਸਤਂ ਹੋਮਿ, ਸਤਂ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣવਸੇਨ ਆવਜ੍ਜਤਿ। ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੩੮੬) ‘‘ਆવਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮવਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਕਂ ਆવਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਤੇਸਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਸਾਨੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘ਬਹੁਕੋ ਹੋਮੀ’ਤਿ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪવਤ੍ਤਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਨવਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਏਕੇਨੇવ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏવਮੇવ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ‘‘ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਯਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਾਨੀਯਂ ਅਪਿવਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਧੋવਨਾਦੀਨਿ ਅਕਤ੍વਾ ਭੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਮੇવ ਸਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ‘‘ਭੁਤ੍વਾ ਸਯਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਮਿਧਾਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਠਮਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅવੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ। ਤੇਨ ਪਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞਾਣੇਨ ਸਹੇવ ਸਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਹਸ੍ਸੇਪਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਏવਂ ਨ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਪੁਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਏਕવਾਰਂ ਦ੍વਿવਾਰਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ વਾ ਸਹਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ વਾ। ਤਾਨਿ ਚ ਖੋ વਣ੍ਣવਸੇਨ, ਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਸੇਨ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਥੇવ ਸਤਾਰਮ੍ਮਣਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਂ વਾ। ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਮਿવ ਗੋਤ੍ਰਭੁਅਨਨ੍ਤਰਂ ਏਕਮੇવ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਰੂਪਾવਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਂ।

    Bahukaṃ āvajjatīti pathavīkasiṇārammaṇaṃ abhiññāpādakaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya sace sataṃ icchati, ‘‘sataṃ homi, sataṃ homī’’ti parikammakaraṇavasena āvajjati. Āvajjitvāñāṇena adhiṭṭhātīti evaṃ parikammaṃ katvā abhiññāñāṇena adhiṭṭhāti. Ettha parikammaṃ katvā puna pādakajjhānasamāpajjanaṃ na vuttaṃ. Kiñcāpi na vuttaṃ, atha kho aṭṭhakathāyaṃ (visuddhi. 2.386) ‘‘āvajjatīti parikammavaseneva vuttaṃ, āvajjitvā ñāṇena adhiṭṭhātīti abhiññāñāṇavasena vuttaṃ, tasmā bahukaṃ āvajjati, tato tesaṃ parikammacittānaṃ avasāne samāpajjati, samāpattito vuṭṭhahitvā puna ‘bahuko homī’ti āvajjitvā tato paraṃ pavattānaṃ tiṇṇaṃ catunnaṃ vā pubbabhāgacittānaṃ anantarā uppannena sanniṭṭhāpanavasena adhiṭṭhānanti laddhanāmena ekeneva abhiññāñāṇena adhiṭṭhātīti evamettha attho daṭṭhabbo’’ti vuttattā evameva daṭṭhabbaṃ. Yathā ‘‘bhuñjitvā sayatī’’ti vutte pānīyaṃ apivitvā hatthadhovanādīni akatvā bhuttānantarameva sayatīti attho na hotīti antarā santesupi aññesu kiccesu ‘‘bhutvā sayatī’’ti vuccati, evamidhāpīti daṭṭhabbaṃ. Paṭhamaṃ pādakajjhānasamāpajjanampi hi pāḷiyaṃ avuttamevāti. Tena pana adhiṭṭhānañāṇena saheva sataṃ hoti. Sahassepi satasahassepi eseva nayo. Sace evaṃ na ijjhati, puna parikammaṃ katvā dutiyampi samāpajjitvā vuṭṭhāya adhiṭṭhātabbaṃ. Saṃyuttaṭṭhakathāyañhi ‘‘ekavāraṃ dvivāraṃ samāpajjituṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Tattha pādakajjhānacittaṃ nimittārammaṇaṃ, parikammacittāni satārammaṇāni vā sahassārammaṇāni vā. Tāni ca kho vaṇṇavasena, na paṇṇattivasena. Adhiṭṭhānacittampi tatheva satārammaṇaṃ vā sahassārammaṇaṃ vā. Taṃ pubbe vuttaappanācittamiva gotrabhuanantaraṃ ekameva uppajjati rūpāvacaracatutthajjhānikaṃ.

    ਯਥਾਯਸ੍ਮਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤੀਤਿ ਬਹੁਧਾਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। વਤ੍ਤਮਾਨવਚਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਥਾਕਰਣਪਕਤਿਕਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਧਰਮਾਨਕਾਲਤ੍ਤਾ ਚ ਕਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਕੋ ਹੋਤੀਤਿ વਾਰੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Yathāyasmā cūḷapanthako ekopi hutvā bahudhā hotīti bahudhābhāvassa kāyasakkhidassanatthaṃ vuttaṃ. Vattamānavacanaṃ panettha therassa tathākaraṇapakatikattā tassa dharamānakālattā ca katanti veditabbaṃ. Eko hotīti vārepi eseva nayo.

    ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੩੮੬) – ਤੇ ਦ੍વੇ ਭਾਤਰੋ ਕਿਰ ਥੇਰਾ ਪਨ੍ਥੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਨ੍ਥਕਾ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠੋ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਅਰਹਾ ਹੁਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ –

    Tatridaṃ vatthu (visuddhi. 2.386) – te dve bhātaro kira therā panthe jātattā ‘‘panthakā’’ti nāmaṃ labhiṃsu. Tesu jeṭṭho mahāpanthako pabbajitvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. So arahā hutvā cūḷapanthakaṃ pabbājetvā –

    ‘‘ਪਦੁਮਂ ਯਥਾ ਕੋਕਨਦਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ, ਪਾਤੋ ਸਿਯਾ ਫੁਲ੍ਲਮવੀਤਗਨ੍ਧਂ।

    ‘‘Padumaṃ yathā kokanadaṃ sugandhaṃ, pāto siyā phullamavītagandhaṃ;

    ਅਙ੍ਗੀਰਸਂ ਪਸ੍ਸ વਿਰੋਚਮਾਨਂ, ਤਪਨ੍ਤਮਾਦਿਚ੍ਚਮਿવਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੯੫; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੨੩) –

    Aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ, tapantamādiccamivantalikkhe’’ti. (a. ni. 5.195; saṃ. ni. 1.123) –

    ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਪਗੁਣਂ ਕਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ ਤ੍વਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ, ਨਿਕ੍ਖਮ ਇਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਕਾਲੇ ਥੇਰੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਹੋਤਿ। ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਬਹੁਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਆਦਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਮ੍ਬવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਆਦਾਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿવੇਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋਪਿ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਸੇਸਾਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਦੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ વਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਾਸਨੇ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ વਿਹਾਰਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਰੋਦਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।

    Imaṃ gāthaṃ adāsi. So taṃ catūhi māsehi paguṇaṃ kātuṃ nāsakkhi. Atha naṃ thero ‘‘abhabbo tvaṃ imasmiṃ sāsane, nikkhama ito’’ti āha. Tasmiñca kāle thero bhattuddesako hoti. Jīvako komārabhacco bahuṃ mālāgandhavilepanaṃ ādāya attano ambavanaṃ gantvā satthāraṃ pūjetvā dhammaṃ sutvā dasabalaṃ vanditvā theraṃ upasaṅkamitvā ‘‘sve, bhante, buddhappamukhāni pañca bhikkhusatāni ādāya amhākaṃ nivesane bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti āha. Theropi ‘‘ṭhapetvā cūḷapanthakaṃ sesānaṃ adhivāsemī’’ti āha. Taṃ sutvā cūḷapanthako bhiyyoso mattāya domanassappatto hutvā punadivase pātova vihārā nikkhamitvā sāsane sāpekkhatāya vihāradvārakoṭṭhake rodamāno aṭṭhāsi.

    ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਭਗવਾ ‘‘ਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਅਭਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਮਾ ਸੋਚਿ, ਪਨ੍ਥਕਾ’’ਤਿ ਚਕ੍ਕਚਿਤ੍ਤਤਲੇਨ ਪਾਣਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਬਾਹਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਮੁਖੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਂ ‘‘ਇਮਂ ਪਿਲੋਤਿਕਂ ‘ਰਜੋਹਰਣਂ ਰਜੋਹਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦ, ਪਨ੍ਥਕਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਂ ਦਤ੍વਾ ਕਾਲੇ ਆਰੋਚਿਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਂ ਤਥਾਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਹੁਤ੍વਾ ਕਮੇਨ ਕਾਲ਼વਣ੍ਣਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ‘‘ਇਦਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਂ, ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਦੋਸੋ, ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਨਾਯਂ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਞਾਣਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਓਭਾਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਰੂਪੋ ਹੁਤ੍વਾ ਇਮਾ ਓਭਾਸਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Bhagavā tassa upanissayaṃ disvā taṃ upasaṅkamitvā ‘‘kasmā rodasī’’ti āha. So taṃ pavattiṃ ācikkhi. Bhagavā ‘‘na sajjhāyaṃ kātuṃ asakkonto mama sāsane abhabbo nāma hoti, mā soci, panthakā’’ti cakkacittatalena pāṇinā tassa sīsaṃ parāmasitvā taṃ bāhāyaṃ gahetvā vihāraṃ pavisitvā gandhakuṭipamukhe nisīdāpetvā iddhiyā abhisaṅkhataṃ parisuddhaṃ pilotikakhaṇḍaṃ ‘‘imaṃ pilotikaṃ ‘rajoharaṇaṃ rajoharaṇa’nti hatthena parimajjanto nisīda, panthakā’’ti vatvā tassa pilotikakhaṇḍaṃ datvā kāle ārocite bhikkhusaṅghaparivuto jīvakassa gehaṃ gantvā paññattāsane nisīdi. Tassa taṃ pilotikakhaṇḍaṃ tathāparimajjantassa kiliṭṭhaṃ hutvā kamena kāḷavaṇṇaṃ ahosi. So ‘‘idaṃ parisuddhaṃ pilotikakhaṇḍaṃ, natthettha doso, attabhāvaṃ nissāya panāyaṃ doso’’ti saññaṃ paṭilabhitvā pañcasu khandhesu ñāṇaṃ otāretvā vipassanaṃ vaḍḍhesi. Athassa bhagavā obhāsaṃ vissajjetvā purato nisinno viya paññāyamānarūpo hutvā imā obhāsagāthā abhāsi –

    ‘‘ਰਾਗੋ ਰਜੋ ਨ ਚ ਪਨ ਰੇਣੁ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਰਜੋਤਿ।

    ‘‘Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati, rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    ਏਤਂ ਰਜਂ વਿਪ੍ਪਜਹਿਤ੍વ ਭਿਕ੍ਖવੋ, વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇ વਿਗਤਰਜਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ॥

    Etaṃ rajaṃ vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa sāsane.

    ‘‘ਦੋਸੋ…ਪੇ॰… ਸਾਸਨੇ॥

    ‘‘Doso…pe… sāsane.

    ‘‘ਮੋਹੋ ਰਜੋ ਨ ਚ ਪਨ ਰੇਣੁ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਮੋਹਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਰਜੋਤਿ।

    ‘‘Moho rajo na ca pana reṇu vuccati, mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    ਏਤਂ ਰਜਂ વਿਪ੍ਪਜਹਿਤ੍વ ਭਿਕ੍ਖવੋ, વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇ વਿਗਤਰਜਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ॥ (ਮਹਾਨਿ॰ ੨੦੯)।

    Etaṃ rajaṃ vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa sāsane. (mahāni. 209);

    ‘‘ਅਧਿਚੇਤਸੋ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ, ਮੁਨਿਨੋ ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋ।

    ‘‘Adhicetaso appamajjato, munino monapathesu sikkhato;

    ਸੋਕਾ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ, ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦਾ ਸਤੀਮਤੋ’’ਤਿ॥ (ਉਦਾ॰ ੩੭)।

    Sokā na bhavanti tādino, upasantassa sadā satīmato’’ti. (udā. 37);

    ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਥੇਰੋ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਮਨੋਮਯਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ, ਬਹੁਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਭવਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨੇવਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਛ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਆਗਮਿਂਸੁ।

    Gāthāpariyosāne thero saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. So manomayajjhānalābhī hutvā eko hutvā bahudhā, bahudhā hutvā eko bhavituṃ samattho ahosi. Arahattamaggenevassa tīṇi piṭakāni cha ca abhiññā āgamiṃsu.

    ਜੀવਕੋਪਿ ਖੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਉਪਨਾਮੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘વਿਹਾਰੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਜੀવਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਪੇਸੇਸਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਅਯ੍ਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੀਘਂ ਏਹੀ’’ਤਿ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਆਗਮਨਾਯੇવ ਭਾਤਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤવਿਸੇਸਂ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਏਕੇਨ ਅਸਦਿਸਂ, ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਚੀવਰવਿਚਾਰਣਾਦਿਸਾਮਣਕਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਸਦਿਸਂ ਅਕਾਸਿ। ਪੁਰਿਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰੇ ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਬਹੂ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਪਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਯ੍ਯਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ। ਜੀવਕੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ ਕਤਰੋ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ, ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ’’ਤਿ ਸਕਿਂਯੇવ ਮੁਖਸਹਸ੍ਸਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਪੁਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਰ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਾ, ਅਹਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਜੀવਕੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਤਾਯ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਨਯਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਭਗવਾ ਆਹ – ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਯਂ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਤਂ ਚੀવਰਕਣ੍ਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀਤਿ વਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਤਾવਦੇવ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਮੁਖਧੋવਨਾਦਿਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਠਮਤਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਤ੍ਥਾ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੇਨੇવ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥਾਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਦੀਘਮਜ੍ਝਿਮਾਗਮਪ੍ਪਮਾਣਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸੀਤਿ।

    Jīvakopi kho dasabalassa dakkhiṇodakaṃ upanāmesi. Satthā pattaṃ hatthena pidahitvā ‘‘kiṃ bhante’’ti puṭṭho ‘‘vihāre eko bhikkhu atthi, jīvakā’’ti āha. So purisaṃ pesesi ‘‘gaccha ayyaṃ gahetvā sīghaṃ ehī’’ti. Cūḷapanthakatthero tassa purisassa pure āgamanāyeva bhātaraṃ attano pattavisesaṃ ñāpetukāmo bhikkhusahassaṃ nimminitvā ekampi ekena asadisaṃ, ekassāpi ca cīvaravicāraṇādisāmaṇakakammaṃ aññena asadisaṃ akāsi. Puriso gantvā vihāre bahū bhikkhū disvā paccāgantvā ‘‘bahū, bhante, vihāre bhikkhū, pakkositabbaṃ ayyaṃ na passāmī’’ti jīvakassa kathesi. Jīvako satthāraṃ pucchitvā tassa nāmaṃ vatvā puna taṃ pesesi. So gantvā ‘‘cūḷapanthako nāma kataro bhante’’ti pucchi. ‘‘Ahaṃ cūḷapanthako, ahaṃ cūḷapanthako’’ti sakiṃyeva mukhasahassaṃ kathesi. So puna gantvā ‘‘sabbepi kira cūḷapanthakā, ahaṃ pakkositabbaṃ na jānāmī’’ti āha. Jīvako paṭividdhasaccatāya ‘‘iddhimā bhikkhū’’ti nayato aññāsi. Bhagavā āha – ‘‘gaccha, yaṃ paṭhamaṃ passasi, taṃ cīvarakaṇṇe gahetvā satthā taṃ āmantetīti vatvā ānehī’’ti. So gantvā tathā akāsi. Tāvadeva sabbepi nimmitā antaradhāyiṃsu. Thero taṃ uyyojetvā mukhadhovanādisarīrakiccaṃ niṭṭhapetvā paṭhamataraṃ gantvā paññattāsane nisīdi. Tasmiṃ khaṇe satthā dakkhiṇodakaṃ gaṇhitvā bhattakiccaṃ katvā cūḷapanthakatthereneva bhattānumodanaṃ dhammakathaṃ kathāpesi. Thero dīghamajjhimāgamappamāṇaṃ dhammakathaṃ kathesīti.

    ਅਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਤਯੋ વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਾ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਿ, ਬਹੁਕੇ ਏਕਸਦਿਸੇਯੇવ ਚ ਕਤ੍વਾ ਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਿ ਏਕવਿਧਮੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਏਕਾવਜ੍ਜਨੇਨੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਮਾਪੇਸਿ। ਦ੍વੇਪਿ ਜਨੇ ਨ ਏਕਸਦਿਸੇ ਅਕਾਸਿ, ਨ ਏਕવਿਧਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਬਹੂ ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ ਸਦਿਸਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਚ ਭਾਸਿਤਤੁਣ੍ਹੀਭਾવਾਦੀਸੁ ਚ ਯਂ ਯਂ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਤਦੇવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਨਾਨਾવਣ੍ਣਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ ਕੇਚਿ ਪਠਮવਯੇ ਕੇਚਿ ਮਜ੍ਝਿਮવਯੇ ਕੇਚਿ ਪਚ੍ਛਿਮવਯੇ, ਤਥਾ ਦੀਘਕੇਸੇ ਉਪਡ੍ਢਮੁਣ੍ਡੇ ਮੁਣ੍ਡੇ ਮਿਸ੍ਸਕਕੇਸੇ ਉਪਡ੍ਢਰਤ੍ਤਚੀવਰੇ ਪਣ੍ਡੁਕਚੀવਰੇ ਪਦਭਾਣਧਮ੍ਮਕਥਾਸਰਭਞ੍ਞਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਨਪਞ੍ਹਾવਿਸਜ੍ਜਨਰਜਨਪਚਨਚੀવਰਸਿਬ੍ਬਨਧੋવਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਅਪਰੇਪਿ વਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੇ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਠਮવਯਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯੇવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ।

    Aññe bhikkhū adhiṭṭhānena manomayaṃ kāyaṃ abhinimminitvā tayo vā cattāro vā abhinimminanti, bahuke ekasadiseyeva ca katvā nimminanti ekavidhameva kammaṃ kurumāne. Cūḷapanthakatthero pana ekāvajjaneneva bhikkhusahassaṃ māpesi. Dvepi jane na ekasadise akāsi, na ekavidhaṃ kammaṃ kurumāne. Tasmā manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ aggo nāma jāto. Aññe pana bahū aniyametvā nimmitā iddhimatā sadisāva honti. Ṭhānanisajjādīsu ca bhāsitatuṇhībhāvādīsu ca yaṃ yaṃ iddhimā karoti, taṃ tadeva karonti. Sace pana nānāvaṇṇaṃ kātukāmo hoti keci paṭhamavaye keci majjhimavaye keci pacchimavaye, tathā dīghakese upaḍḍhamuṇḍe muṇḍe missakakese upaḍḍharattacīvare paṇḍukacīvare padabhāṇadhammakathāsarabhaññapañhāpucchanapañhāvisajjanarajanapacanacīvarasibbanadhovanādīni karonte aparepi vā nānappakārake kātukāmo hoti, tena pādakajjhānato vuṭṭhāya ‘‘ettakā bhikkhū paṭhamavayā hontū’’tiādinā nayena parikammaṃ katvā puna samāpajjitvā vuṭṭhāya adhiṭṭhātabbaṃ, adhiṭṭhānacittena saddhiṃ icchiticchitappakārāyeva hontīti. Eseva nayo bahudhāpi hutvā eko hotītiādīsu.

    ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਪਕਤਿਯਾ ਬਹੁਕੋਤਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਕਾਲਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਨਿਮ੍ਮਿਤਪਕਤਿਯਾ ਬਹੁਕੋ। ਇਮਿਨਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਏવਂ ਬਹੁਭਾવਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘‘ਏਕੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ વਾ, ‘‘ਅਯਂ વਿਹਾਰੋ ਅਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੁਕੋ, ਸਚੇ ਕੇਚਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ‘ਕੁਤੋ ਇਮੇ ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਕਸਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਅਦ੍ਧਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਸ ਆਨੁਭਾવੋ’ਤਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ વਾ ਅਨ੍ਤਰਾવ ‘‘ਏਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਏਕੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਨ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲવਸੇਨ ਸਯਮੇવ ਏਕੋ ਹੋਤਿ।

    Ayaṃ pana viseso – pakatiyā bahukoti nimmitakālabbhantare nimmitapakatiyā bahuko. Iminā ca bhikkhunā evaṃ bahubhāvaṃ nimminitvā puna ‘‘ekova hutvā caṅkamissāmi, sajjhāyaṃ karissāmi, pañhaṃ pucchissāmī’’ti cintetvā vā, ‘‘ayaṃ vihāro appabhikkhuko, sace keci āgamissanti ‘kuto ime ettakā ekasadisā bhikkhū, addhā therassa esa ānubhāvo’ti maṃ jānissantī’’ti appicchatāya vā antarāva ‘‘eko homī’’ti icchantena pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘eko homī’’ti parikammaṃ katvā puna samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘eko homī’’ti adhiṭṭhātabbaṃ. Adhiṭṭhānacittena saddhiṃyeva eko hoti. Evaṃ akaronto pana yathāparicchinnakālavasena sayameva eko hoti.

    ੧੧. ਆવਿਭਾવਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕੇਨਚਿ ਅਨਾવਟਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੇਨਚਿ ਅਨਾવਟਪਦੇਨ ਆવਿਭਾવਪਦਸ੍ਸ ਪਾਕਟਭਾવਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ‘‘ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ‘‘ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਪਾਕਟਂ ਹੋਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ਆવਿਭਾવੇ ਕਤੇ ਹੋਤਿ। ਕੇਨਚਿ ਅਨਾવਟਨ੍ਤਿ ਕੁਟ੍ਟਾਦਿਨਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਨਾવਟਂ ਆવਰਣવਿਰਹਿਤਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿਤੋ ਅਚ੍ਛਾਦਿਤਂ। ਤਦੇવ ਅਨਾવਟਤ੍ਤਾ વਿવਟਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਕਟਂ। ਤਿਰੋਭਾવਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਿਤਭਾવਂ ਕਰੋਤਿ। ਆવਟਂਯੇવ ਤੇਨ ਆવਰਣੇਨ ਪਿਹਿਤਂ। ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂਯੇવ ਤੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨੇਨ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਂ।

    11.Āvibhāvanti padaṃ nikkhipitvā kenaci anāvaṭaṃ hotīti vuttattā kenaci anāvaṭapadena āvibhāvapadassa pākaṭabhāvattho vutto. ‘‘Hotī’’ti padena ‘‘karotī’’ti pāṭhaseso vutto hoti. Pākaṭaṃ hontañhi āvibhāve kate hoti. Kenaci anāvaṭanti kuṭṭādinā yena kenaci anāvaṭaṃ āvaraṇavirahitaṃ. Appaṭicchannanti uparito acchāditaṃ. Tadeva anāvaṭattā vivaṭaṃ. Appaṭicchannattā pākaṭaṃ. Tirobhāvanti antaritabhāvaṃ karoti. Āvaṭaṃyeva tena āvaraṇena pihitaṃ. Paṭicchannaṃyeva tena paṭicchādanena paṭikujjitaṃ.

    ਆਕਾਸਕਸਿਣਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਕਾਸਕਸਿਣੇ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਲਾਭੀਤਿ ਲਾਭੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਲਾਭੀ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਤਿ ਕੇਨਚਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ। ਇਧ ਆਕਾਸਕਸਿਣਸ੍ਸੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਤਮੇવ ਝਾਨਂ ਆਕਾਸਕਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਉਪਰਿਆਪੋਕਸਿਣਾਦੀਸੁਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਮੇવ ਝਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਂ । ਪਥવਿਂ ਆવਜ੍ਜਤਿ, ਉਦਕਂ ਆવਜ੍ਜਤਿ, ਆਕਾਸਂ ਆવਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਕਤਿਪਥવੀਉਦਕਆਕਾਸੇ ਆવਜ੍ਜਤਿ। ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਸਸ੍ਸ ਪਥવਿਤੋ ਦੂਰਾਕਾਸਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ।

    Ākāsakasiṇasamāpattiyāti paricchedākāsakasiṇe uppāditāya catutthajjhānasamāpattiyā. Lābhīti lābho assa atthīti lābhī. Aparikkhitteti kenaci samantato aparikkhitte padese. Idha ākāsakasiṇasseva vuttattā tattha bhāvitameva jhānaṃ ākāsakaraṇassa paccayo hoti, na aññanti daṭṭhabbaṃ. Upariāpokasiṇādīsupi tadārammaṇameva jhānaṃ daṭṭhabbaṃ, na aññaṃ . Pathaviṃ āvajjati, udakaṃ āvajjati, ākāsaṃ āvajjatīti pakatipathavīudakaākāse āvajjati. Antalikkheti tassa ākāsassa pathavito dūrākāsabhāvaṃ dīpeti.

    ੧੨. ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਪਰਿਮਜ੍ਜਨੇ ਕਸਿਣਨਿਯਮਂ ਅਕਤ੍વਾ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚੇਤੋવਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਕਸਿਣਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਯਮੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਕੋ વਾਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ વਾ। ਇਮੇਹੇવ ਇਤਰਇਰਿਯਾਪਥਦ੍વਯਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਹੋਤੂਤਿ ਹਤ੍ਥਸਮੀਪੇ ਹੋਤੁ। ਹਤ੍ਥਪਸ੍ਸੇ ਹੋਤੂਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਇਦਂ ਤਥਾ ਕਾਤੁਕਾਮਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਹਤ੍ਥਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾਪਿ ਆਮਸਤਿ। ਆਮਸਤੀਤਿ ਈਸਕਂ ਫੁਸਤਿ। ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਫੁਸਤਿ। ਪਰਿਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਫੁਸਤਿ। ਰੂਪਗਤਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤਰੂਪਮੇવ।

    12. Candimasūriyaparimajjane kasiṇaniyamaṃ akatvā ‘‘iddhimā cetovasippatto’’ti avisesena vuttattā natthettha kasiṇasamāpattiniyamoti veditabbaṃ. Nisinnako vā nipannako vāti nisinno vā nipanno vā. Imeheva itarairiyāpathadvayampi vuttameva hoti. Hatthapāse hotūti hatthasamīpe hotu. Hatthapasse hotūtipi pāṭho. Idaṃ tathā kātukāmassa vasena vuttaṃ. Ayaṃ pana tattha gantvāpi hatthaṃ vaḍḍhetvāpi āmasati. Āmasatīti īsakaṃ phusati. Parāmasatīti bāḷhaṃ phusati. Parimajjatīti samantato phusati. Rūpagatanti hatthapāse ṭhitarūpameva.

    ਦੂਰੇਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਦੂਰੇ ਦੇવਲੋਕਂ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ વਾ ਆવਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਪਨ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਦੂਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਕਰਣਂ વਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਗਮਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪਕਾਰਮ੍ਪਿ ਇਮਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਇਜ੍ਝਮਾਨવਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇਪੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨ ਕੇવਲਂ ਥੋਕਕਰਣਬਹੁਕਰਣਮੇવ, ‘‘ਅਮਧੁਰਂ ਮਧੁਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ ਇਜ੍ਝਤਿ। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਦੂਰੇਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਦੂਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਸਨ੍ਤਿਕੇਪਿ ਦੂਰੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ વਾ ਦੂਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਥੋਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਸਚੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਬਹੂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਅਤ੍ਤਭਾવਤ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰਂ ਸવਨੂਪਚਾਰਂ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰੇ ਚ ਸવਨੂਪਚਾਰੇ ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਥੋਕਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਥੋਕਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਸਚੇ ਮਹਾਪਰਿવਾਰੇਨ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਕਤ੍ਤਾ ਥੋਕਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਬਹੁਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪਰਿવਾਰੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਸਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਗਮਨੇ ਉਪਕਾਰੋ ਹੋਤਿ।

    Dūrepi santike adhiṭṭhātīti pādakajjhānato vuṭṭhāya dūre devalokaṃ vā brahmalokaṃ vā āvajjati ‘‘santike hotū’’ti. Āvajjitvā parikammaṃ katvā puna samāpajjitvā vuṭṭhāya ñāṇena adhiṭṭhāti ‘‘santike hotū’’ti. Santike hoti. Esa nayo sesapadesupi. Brahmalokaṃ pana gantukāmassa dūrassa santikakaraṇaṃ vatvā brahmalokagamanassa anupakārampi imāya iddhiyā ijjhamānavisesaṃ dassento santikepītiādimāha. Tattha na kevalaṃ thokakaraṇabahukaraṇameva, ‘‘amadhuraṃ madhura’’ntiādīsupi yaṃ yaṃ icchati, taṃ sabbaṃ iddhimato ijjhati. Aparo nayo – dūrepi santike adhiṭṭhātīti dūre brahmalokaṃ vā manussalokassa santike adhiṭṭhāti. Santikepi dūre adhiṭṭhātīti santike manussalokaṃ vā dūre brahmaloke adhiṭṭhāti. Bahukampi thokaṃ adhiṭṭhātīti sace brahmāno bahū sannipatitā honti, mahāattabhāvattā dassanūpacāraṃ savanūpacāraṃ pajahanti, dassanūpacāre ca savanūpacāre ca ekajjhaṃ saṅkhipitvā bahukampi thokanti adhiṭṭhāti. Thokampi bahukaṃ adhiṭṭhātīti sace mahāparivārena gantukāmo hoti, ekakattā thokaṃ attānaṃ bahukaṃ adhiṭṭhahitvā mahāparivāro gacchatīti evamettha attho daṭṭhabbo. Evaṃ sati catubbidhampi taṃ brahmalokagamane upakāro hoti.

    ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਧ ਠਿਤੋ ਆਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਯਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਰੂਪਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ, ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਇਧੇવ ਠਿਤੋ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ। ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪੇਕ੍ਖਿਯਮਾਨੇਨ। ਕਾਯવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀਤਿ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ વਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ। ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਾਯੇ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਕਾਯਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ ਦਨ੍ਧਗਮਨਂ। ਕਾਯਗਮਨਞ੍ਹਿ ਦਨ੍ਧਂ ਹੋਤਿ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤਂ ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ। ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ ਚ ਨਾਮ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ। ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹਿ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਾਯੇવ ਸਞ੍ਞਾ ਨੀવਰਣੇਹਿ ਚੇવ વਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਚ੍ਚਨੀਕੇਹਿ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਹੁਸਞ੍ਞਾਤਿਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਕਰਜਕਾਯੋਪਿ ਤੂਲਪਿਚੁ વਿਯ ਸਲ੍ਲਹੁਕੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਾਤਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤੂਲਪਿਚੁਨਾ વਿਯ ਸਲ੍ਲਹੁਕੇਨ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚ ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਪਥવੀਕਸਿਣવਸੇਨ ਆਕਾਸੇ ਮਗ੍ਗਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਪਦਸਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਆਕਾਸੇ ਪਥવੀਕਸਿਣવਸੇਨੇવ ਪਦੇ ਪਦੇ ਪਦੁਮਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਪਦੁਮੇ ਪਦੁਮੇ ਪਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਪਦਸਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਤਿ, વਾਯੋਕਸਿਣવਸੇਨ વਾਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤੂਲਪਿਚੁ વਿਯ વਾਯੁਨਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਪਿਚ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾવ ਏਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ। ਸਤਿ ਹਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਏવਂਕਤਚਿਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋવ ਸੋ ਜਿਯਾવੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਸਰੋ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ।

    Dibbena cakkhunā tassa brahmuno rūpaṃ passatīti idha ṭhito ālokaṃ vaḍḍhetvā yassa brahmuno rūpaṃ daṭṭhukāmo, dibbena cakkhunā tassa brahmuno rūpaṃ passati. Idheva ṭhito dibbāya sotadhātuyā tassa brahmuno bhāsamānassa saddaṃ suṇāti. Cetopariyañāṇena tassa brahmuno cittaṃ pajānāti. Dissamānenāti cakkhunā pekkhiyamānena. Kāyavasena cittaṃ pariṇāmetīti rūpakāyassa vasena cittaṃ pariṇāmeti. Pādakajjhānacittaṃ gahetvā kāye āropeti, kāyānugatikaṃ karoti dandhagamanaṃ. Kāyagamanañhi dandhaṃ hoti. Adhiṭṭhātīti tasseva vevacanaṃ, sanniṭṭhāpetīti attho. Sukhasaññañca lahusaññañca okkamitvāti pādakajjhānārammaṇena iddhicittena sahajātaṃ sukhasaññañca lahusaññañca okkamitvā pavisitvā phusitvā pāpuṇitvā. Sukhasaññā ca nāma upekkhāsampayuttasaññā. Upekkhā hi santaṃ sukhanti vuttā, sāyeva saññā nīvaraṇehi ceva vitakkādipaccanīkehi ca vimuttattā lahusaññātipi veditabbā. Taṃ okkantassa panassa karajakāyopi tūlapicu viya sallahuko hoti. So evaṃ vātakkhittatūlapicunā viya sallahukena dissamānena kāyena brahmalokaṃ gacchati. Evaṃ gacchanto ca sace icchati, pathavīkasiṇavasena ākāse maggaṃ nimminitvā padasā gacchati. Sace icchati, ākāse pathavīkasiṇavaseneva pade pade padumaṃ nimminitvā padume padume padaṃ nikkhipanto padasā gacchati. Sace icchati, vāyokasiṇavasena vātaṃ adhiṭṭhahitvā tūlapicu viya vāyunā gacchati. Apica gantukāmatāva ettha pamāṇaṃ. Sati hi gantukāmatāya evaṃkatacittādhiṭṭhāno adhiṭṭhānavegakkhittova so jiyāvegakkhitto saro viya dissamāno gacchati.

    ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਕਾਯਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀਤਿ ਕਰਜਕਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤੇ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ ਸੀਘਗਮਨਂ। ਚਿਤ੍ਤਗਮਨਞ੍ਹਿ ਸੀਘਂ ਹੋਤਿ। ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਤਿ ਰੂਪਕਾਯਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤਂ ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਗਮਨਮੇવ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਨਾਯਂ ਕਿਂ ਤਸ੍ਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਗਚ੍ਛਤਿ? ਉਦਾਹੁ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ વਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੀਸੁਪਿ ਖਣੇਸੁ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਥੇਰੋ ਆਹ। ਕਿਂ ਪਨ ਸੋ ਸਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਿਮ੍ਮਿਤਂ ਪੇਸੇਤੀਤਿ? ਯਥਾਰੁਚਿ ਕਰੋਤਿ। ਇਧ ਪਨਸ੍ਸ ਸਯਂ ਗਮਨਮੇવ ਆਗਤਂ।

    Cittavasena kāyaṃ pariṇāmetīti karajakāyaṃ gahetvā pādakajjhānacitte āropeti, cittānugatikaṃ karoti sīghagamanaṃ. Cittagamanañhi sīghaṃ hoti. Sukhasaññañca lahusaññañca okkamitvāti rūpakāyārammaṇena iddhicittena sahajātaṃ sukhasaññañca lahusaññañca. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Idaṃ pana cittagamanameva hoti. Evaṃ adissamānena kāyena gacchanto panāyaṃ kiṃ tassādhiṭṭhānacittassa uppādakkhaṇe gacchati? Udāhu ṭhitikkhaṇe bhaṅgakkhaṇe vāti vutte ‘‘tīsupi khaṇesu gacchatī’’ti thero āha. Kiṃ pana so sayaṃ gacchati, nimmitaṃ pesetīti? Yathāruci karoti. Idha panassa sayaṃ gamanameva āgataṃ.

    ਮਨੋਮਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮਨੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਮਯਂ। ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗવਨ੍ਤਂ। ਅਹੀਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਦੀਨਂ ਸਣ੍ਠਾਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨਿਮ੍ਮਿਤਰੂਪੇ ਪਨ ਪਸਾਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਚੇ ਸੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚਙ੍ਕਮਤਿ, ਨਿਮ੍ਮਿਤੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਚਙ੍ਕਮਤੀਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾવਕਨਿਮ੍ਮਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਬੁਦ੍ਧਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਪਨ ਯਂ ਯਂ ਭਗવਾ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਤਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਭਗવਤੋ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਧੂਮਾਯਤਿ ਪਜ੍ਜਲਤੀਤਿ ਤੇਜੋਕਸਿਣવਸੇਨ। ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤੀਤਿਆਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸਲ੍ਲਪਤੀਤਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਲਪਤਿ। ਸਾਕਚ੍ਛਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਦਾਨવਸੇਨ ਸਂਕਥਂ ਕਰੋਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਂ ਸੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਇਧੇવ ਠਿਤੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਇਧੇવ ਠਿਤੋ ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ , ਸਲ੍ਲਪਤਿ, ਸਾਕਚ੍ਛਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਦੂਰੇਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ વਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ વਾ ਕਾਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨ ਕਾਯੇਨ વਸਂ વਤ੍ਤੇਤਿ। ਯਞ੍ਚ ਖੋ ‘‘ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਪੁਰਤੋ ਰੂਪਿਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤવਿਧਾਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕਾਯੇਨ વਸਂ વਤ੍ਤੇਤਿ ਨਾਮ। ਸੇਸਂ ਪਨ ਕਾਯੇਨ વਸવਤ੍ਤਨਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਤਾવ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਇਦ੍ਧਿ।

    Manomayanti adhiṭṭhānamanena nimmitattā manomayaṃ. Sabbaṅgapaccaṅganti sabbaaṅgapaccaṅgavantaṃ. Ahīnindriyanti idaṃ cakkhusotādīnaṃ saṇṭhānavasena vuttaṃ, nimmitarūpe pana pasādo nāma natthi. Sace so iddhimā caṅkamati, nimmitopi tattha caṅkamatītiādi sabbaṃ sāvakanimmitaṃ sandhāya vuttaṃ. Buddhanimmitā pana yaṃ yaṃ bhagavā karoti, taṃ tampi karonti, bhagavato cittavasena aññampi karontīti. Dhūmāyati pajjalatīti tejokasiṇavasena. Dhammaṃ bhāsatītiādīni tīṇi aniyametvā vuttāni. Santiṭṭhatīti saṅgamma tiṭṭhati. Sallapatīti saṅgamma lapati. Sākacchaṃ samāpajjatīti aññamaññassa uttarapaccuttaradānavasena saṃkathaṃ karoti. Ettha ca yaṃ so iddhimā idheva ṭhito dibbena cakkhunā rūpaṃ passati, dibbāya sotadhātuyā saddaṃ suṇāti, cetopariyañāṇena cittaṃ pajānāti, yampi so idheva ṭhito tena brahmunā saddhiṃ santiṭṭhati , sallapati, sākacchaṃ samāpajjati, yampissa ‘‘dūrepi santike adhiṭṭhātī’’tiādikaṃ adhiṭṭhānaṃ, yampi so dissamānena vā adissamānena vā kāyena brahmalokaṃ gacchati, ettāvatā na kāyena vasaṃ vatteti. Yañca kho ‘‘so tassa brahmuno purato rūpiṃ abhinimminātī’’tiādinā nayena vuttavidhānaṃ āpajjati, ettāvatā kāyena vasaṃ vatteti nāma. Sesaṃ pana kāyena vasavattanāya pubbabhāgadassanatthaṃ vuttanti. Ayaṃ tāva adhiṭṭhānā iddhi.

    ੧੩. વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਯਾ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਪੁਗ੍ਗਲਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤੋ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਅਚ੍ਛਰਿਯਅਬ੍ਭੁਤਭੂਤਂ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਸਦ੍ਦਸવਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਮਿਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ – ਇਮਸ੍ਮਾ ਹਿ ਕਪ੍ਪਾ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਨਨ੍ਤਰਜਾਤਿਯਾ ਤੁਸਿਤਪੁਰਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਅਰੁਣવਤੀਨਗਰੇ ਅਰੁਣવਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪਭਾવਤਿਯਾ ਨਾਮ ਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਞਾਣੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਰੁਣવਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਾਤੋવ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ‘‘ਅਰੁਣવਤਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸਮੀਪੇ ਠਿਤੋ ਅਭਿਭੁਂ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਤਿਪ੍ਪਗੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਰੁਣવਤਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤੁਂ। ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਯਥਾਹ –

    13. Vikubbaniddhiniddese sikhissa bhagavato sāvakanidassanaṃ vikubbaniddhiyā kāyasakkhipuggaladassanatthaṃ vuttaṃ. Tampi dassento paṭhamaṃ tāva brahmaloke ṭhito sahassilokadhātuṃ sarena viññāpesīti ativiya acchariyaabbhutabhūtaṃ sahassilokadhātuyā saddasavanaṃ adhiṭṭhāniddhiṃ dassesi. Idāni tassa vatthussa paridīpanatthamidaṃ vuccati – imasmā hi kappā ekatiṃse kappe sikhī bhagavā anantarajātiyā tusitapurato cavitvā aruṇavatīnagare aruṇavato rañño pabhāvatiyā nāma mahesiyā kucchismiṃ nibbattitvā paripakkañāṇo mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā bodhimaṇḍe sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā pavattavaradhammacakko aruṇavatiṃ nissāya viharanto ekadivasaṃ pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā mahābhikkhusaṅghaparivāro ‘‘aruṇavatiṃ piṇḍāya pavisissāmī’’ti nikkhamitvā vihāradvārakoṭṭhakasamīpe ṭhito abhibhuṃ nāma aggasāvakaṃ āmantesi – ‘‘atippago kho, bhikkhu, aruṇavatiṃ piṇḍāya pavisituṃ. Yena aññataro brahmaloko tenupasaṅkamissāmā’’ti. Yathāha –

    ‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਆਯਾਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ, ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ ਯਾવ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ‘ਏવਂ ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਿਭੂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਚ ਭਗવਾ ਅਭਿਭੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ, ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੂ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੫)।

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘āyāma, brāhmaṇa, yena aññataro brahmaloko, tenupasaṅkamissāma yāva bhattassa kālo bhavissatī’ti. ‘Evaṃ bhante’ti kho, bhikkhave, abhibhū bhikkhu sikhissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paccassosi. Atha kho, bhikkhave, sikhī ca bhagavā abhibhū ca bhikkhu yena aññataro brahmaloko, tenupasaṅkamiṃsū’’ti (saṃ. ni. 1.185).

    ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਿਂਸੁ। ਨਿਸੀਦਿ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ, ਥੇਰੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਪਿ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤੇਨਾਹ – ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਟਿਭਾਤੁ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾਯ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਿਭੂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾਯ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਥੇਰੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਉਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ ‘‘ਚਿਰਸ੍ਸਞ੍ਚ ਮਯਂ ਸਤ੍ਥੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਗਮਨਂ ਲਭਿਮ੍ਹਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਯਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਆਰਭੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਅਨਤ੍ਤਮਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਭਿਭੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ ਚ। ਤੇਨ ਹਿ, ਤ੍વਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਸਂવੇਜੇਹੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਕਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ –

    Tattha mahābrahmā sammāsambuddhaṃ disvā attamano paccuggamanaṃ katvā brahmāsanaṃ paññāpetvā adāsi. Therassāpi anucchavikaṃ āsanaṃ paññāpayiṃsu. Nisīdi bhagavā paññatte āsane, theropi attano pattāsane nisīdi. Mahābrahmāpi dasabalaṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Tenāha – atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘paṭibhātu, brāhmaṇa, taṃ brahmuno ca brahmaparisāya ca brahmapārisajjānañca dhammī kathā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho, bhikkhave, abhibhū bhikkhu sikhissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭissuṇitvā brahmuno ca brahmaparisāya ca brahmapārisajjānañca dhammakathaṃ kathesi. There dhammakathaṃ kathente brahmāno ujjhāyiṃsu ‘‘cirassañca mayaṃ satthu brahmalokāgamanaṃ labhimhā, ayañca bhikkhu ṭhapetvā satthāraṃ sayaṃ dhammakathaṃ ārabhī’’ti. Satthā tesaṃ anattamanabhāvaṃ ñatvā abhibhuṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ujjhāyanti kho te, brāhmaṇa, brahmā ca brahmaparisā ca brahmapārisajjā ca. Tena hi, tvaṃ brāhmaṇa, bhiyyoso mattāya saṃvejehī’’ti. Thero satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā anekavihitaṃ iddhivikubbanaṃ katvā sahassilokadhātuṃ sarena viññāpento –

    ‘‘ਆਰਮ੍ਭਥ ਨਿਕ੍ਕਮਥ, ਯੁਞ੍ਜਥ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ।

    ‘‘Ārambhatha nikkamatha, yuñjatha buddhasāsane;

    ਧੁਨਾਥ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂવ ਕੁਞ੍ਜਰੋ॥

    Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaro.

    ‘‘ਯੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਹਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Yo imasmiṃ dhammavinaye, appamatto vihassati;

    ਪਹਾਯ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੫) –

    Pahāya jātisaṃsāraṃ, dukkhassantaṃ karissatī’’ti. (a. ni. 1.185) –

    ਇਮਂ ਗਾਥਾਦ੍વਯਂ ਅਭਾਸਿ।

    Imaṃ gāthādvayaṃ abhāsi.

    ਕਿਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰੋ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ? ਨੀਲਕਸਿਣਂ ਤਾવ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਫਰਿ। ਤਤੋ ‘‘ਕਿਮਿਦਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਭੋਗੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਆਲੋਕਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਆਲੋਕਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ‘‘ਕਿਂ ਆਲੋਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ વਿਚਿਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸੇ ਚ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਥੇਰਂਯੇવ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਥੇਰੋ ‘‘ਮਹਾਜਨੋ ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤੂ’’ਤਿ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਓਸਟਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਤੇਸਂ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਪਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਕਤਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੁਨ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨਪੀਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਤਤੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਭਾਸਨ੍ਤੋ ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨਪਿ ਕਾਯੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਇਤ੍ਥਂਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣવਚਨਂ, ਏવਂਭੂਤਕਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Kiṃ pana katvā thero sahassilokadhātuṃ sarena viññāpesīti? Nīlakasiṇaṃ tāva samāpajjitvā vuṭṭhāya abhiññāñāṇena cakkavāḷasahasse sabbattha andhakāraṃ phari. Tato ‘‘kimidaṃ andhakāra’’nti sattānaṃ ābhoge uppanne ālokakasiṇaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ālokaṃ dassesi. ‘‘Kiṃ āloko aya’’nti vicinantānaṃ attānaṃ dassesi. Cakkavāḷasahasse ca devamanussā añjaliṃ paggaṇhitvā theraṃyeva namassamānā aṭṭhaṃsu. Thero ‘‘mahājano mayhaṃ dhammaṃ desentassa saddaṃ suṇātū’’ti imā gāthā abhāsi. Sabbe osaṭāya parisāya majjhe nisīditvā dhammaṃ desentassa viya saddaṃ assosuṃ. Atthopi tesaṃ pākaṭo ahosi. Taṃ viññāpanaṃ sandhāya ‘‘sarena viññāpesī’’ti vuttaṃ. Tena kataṃ anekavihitaṃ iddhivikubbanaṃ sandhāya puna so dissamānenapītiādi vuttaṃ. Tattha dhammaṃ desesīti paṭhamaṃ vuttappakāraṃ iddhivikubbanaṃ dassento dhammaṃ desesi, tato yathāvuttakkamena dve gāthā bhāsanto sarena viññāpesīti veditabbaṃ. Dissamānenapi kāyenātiādīsu ca itthaṃbhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, evaṃbhūtakāyo hutvāti attho.

    ਇਦਾਨਿ ਤਂ વਤ੍ਥੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਪਿ ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਕਰਣવਿਧਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੋ ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤવਿਧਾਨੇਨ ਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਕਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸਚੇ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ ਪਕਤਿਸਣ੍ਠਾਨਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਕવਣ੍ਣਂ વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਥਂ? ਪਥવੀਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏવਰੂਪੋ ਕੁਮਾਰਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਂ ਕੁਮਾਰਕવਣ੍ਣਂ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮਾવਸਾਨੇ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਕੁਮਾਰਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਕੁਮਾਰਕੋ ਹੋਤੀਤਿ। વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੧੦੦) ਕਸਿਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਪਥવੀਕਸਿਣવਸੇਨ ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤੀਤਿਆਦਿਭਾવੋ…ਪੇ॰… ਏવਮਾਦੀਨਿ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਚਨੇਨ ਇਧ ਪਥવੀਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥੇવ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਯਾ ‘‘ਪਥવੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥੇવ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੩੯੮) ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਮਾਰਕવਣ੍ਣੋ ਆવਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨਾਗਾਦਿਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ વਿਯ। ਨਾਗવਣ੍ਣਾਦਿਨਿਮ੍ਮਾਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Idāni taṃ vatthuṃ dassetvā aññassāpi iddhimato vikubbaniddhikaraṇavidhānaṃ dassento so pakativaṇṇaṃ vijahitvātiādimāha. Tattha soti heṭṭhā vuttavidhānena mudukammaññakatacitto so iddhimā bhikkhu. Sace vikubbaniddhiṃ kātukāmo hoti, attano pakativaṇṇaṃ pakatisaṇṭhānaṃ vijahitvā kumārakavaṇṇaṃ vā dasseti. Kathaṃ? Pathavīkasiṇārammaṇābhiññāpādakacatutthajjhānato vuṭṭhāya ‘‘evarūpo kumārako homī’’ti nimminitabbaṃ kumārakavaṇṇaṃ āvajjitvā kataparikammāvasāne puna samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘evarūpo nāma kumārako homī’’ti abhiññāñāṇena adhiṭṭhāti, saha adhiṭṭhānena kumārako hotīti. Visuddhimagge (visuddhi. 1.100) kasiṇaniddese ‘‘pathavīkasiṇavasena ekopi hutvā bahudhā hotītiādibhāvo…pe… evamādīni ijjhantī’’ti vacanena idha pathavīkasiṇārammaṇaṃ pādakajjhānaṃ yujjati. Tattheva pana abhiññāniddese vikubbaniddhiyā ‘‘pathavīkasiṇādīsu aññatarārammaṇato abhiññāpādakajjhānato vuṭṭhāyā’’ti vuttaṃ, tattheva (visuddhi. 2.398) ca ‘‘attano kumārakavaṇṇo āvajjitabbo’’ti vuttaṃ, taṃ nāgādinimmāne na yujjati viya. Nāgavaṇṇādinimmānepi eseva nayo.

    ਤਤ੍ਥ ਨਾਗવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਸਣ੍ਠਾਨਂ। ਸੁਪਣ੍ਣવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਗਰੁਲ਼ਸਣ੍ਠਾਨਂ। ਇਨ੍ਦવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਸਣ੍ਠਾਨਂ। ਦੇવવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸੇਸਦੇવਸਣ੍ਠਾਨਂ। ਸਮੁਦ੍ਦવਣ੍ਣਂ ਪਨ ਆਪੋਕਸਿਣવਸੇਨ ਇਜ੍ਝਤਿ। ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਪਦਾਤਿਂ। વਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ વਸੇਨ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਸੇਨਾਸਮੂਹਂ। વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿਆਦਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ‘ਹਤ੍ਥੀ ਹੋਮੀ’ਤਿ ਅਨਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ‘ਹਤ੍ਥੀ ਹੋਤੂ’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਸ੍ਸਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮੂਲਪਦੇਨ ਚ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਭਾવੇਨ ਚ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨ ਹਿ ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿ ਨਾਮ, ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਦਸ੍ਸਨਂ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿ ਨਾਮ।

    Tattha nāgavaṇṇanti sappasaṇṭhānaṃ. Supaṇṇavaṇṇanti garuḷasaṇṭhānaṃ. Indavaṇṇanti sakkasaṇṭhānaṃ. Devavaṇṇanti sesadevasaṇṭhānaṃ. Samuddavaṇṇaṃ pana āpokasiṇavasena ijjhati. Pattinti padātiṃ. Vividhampi senābyūhanti hatthiādīnaṃ vasena anekavihitaṃ senāsamūhaṃ. Visuddhimagge pana ‘‘hatthimpi dassetītiādi panettha bahiddhāpi hatthiādidassanavasena vuttaṃ. Tattha ‘hatthī homī’ti anadhiṭṭhahitvā ‘hatthī hotū’ti adhiṭṭhātabbaṃ. Assādīsupi eseva nayo’’ti vuttaṃ, taṃ ‘‘pakativaṇṇaṃ vijahitvā’’ti vuttamūlapadena ca vikubbaniddhibhāvena ca virujjhati. Pāḷiyaṃ vuttakkamena hi pakativaṇṇaṃ avijahitvā adhiṭṭhānavasena aññassa dassanaṃ adhiṭṭhāniddhi nāma, pakativaṇṇaṃ vijahitvā adhiṭṭhānavasena attano aññathādassanaṃ vikubbaniddhi nāma.

    ੧੪. ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਮਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਾਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਆਕਾਸਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੂਪਕਾਯਂ ਤਾવ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ‘‘ਸੁਸਿਰੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਸੁਸਿਰੋ ਹੋਤਿ । ਅਥ ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਥવੀਕਸਿਣવਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਯਂ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਞ੍ਞੋ ਕਾਯੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਮੁਖਤੋ ਅਬ੍ਬੂਹਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਠਪੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਹਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮੁਞ੍ਜਮ੍ਹਾਤਿ ਮੁਞ੍ਜਤਿਣਮ੍ਹਾ। ਈਸਿਕਂ ਪવਾਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਲ਼ੀਰਂ ਲੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯ। ਕੋਸਿਯਾਤਿ ਕੋਸਕਤੋ। ਕਰਣ੍ਡਾਤਿ ਕਰਣ੍ਡਾਯ, ਪੁਰਾਣਤਚਕਞ੍ਚੁਕਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਹਿ ਨਾਮ ਸਜਾਤਿਯਂ ਠਿਤੋ, ਕਟ੍ਠਨ੍ਤਰਂ વਾ ਰੁਕ੍ਖਨ੍ਤਰਂ વਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਤਚਤੋ ਸਰੀਰਂ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਨਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਥਾਮੇਨ, ਸਰੀਰਂ ਖਾਦਯਮਾਨਂ વਿਯ ਪੁਰਾਣਤਚਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਯਮੇવ ਕਞ੍ਚੁਕਂ ਪਜਹਾਤਿ।

    14. Manomayiddhiñāṇaniddese imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminātītiādīsu iddhimā bhikkhu manomayiddhiṃ kātukāmo ākāsakasiṇārammaṇapādakajjhānato vuṭṭhāya attano rūpakāyaṃ tāva āvajjitvā vuttanayeneva ‘‘susiro hotū’’ti adhiṭṭhāti, susiro hoti . Atha tassa abbhantare pathavīkasiṇavasena aññaṃ kāyaṃ āvajjitvā parikammaṃ katvā vuttanayeneva adhiṭṭhāti, tassa abbhantare añño kāyo hoti. So taṃ mukhato abbūhitvā bahi ṭhapeti. Idāni tamatthaṃ upamāhi pakāsento seyyathāpītiādimāha. Tattha muñjamhāti muñjatiṇamhā. Īsikaṃ pavāheyyāti kaḷīraṃ luñceyya. Kosiyāti kosakato. Karaṇḍāti karaṇḍāya, purāṇatacakañcukatoti attho. Tattha ca uddhareyyāti cittenevassa uddharaṇaṃ veditabbaṃ. Ayañhi ahi nāma sajātiyaṃ ṭhito, kaṭṭhantaraṃ vā rukkhantaraṃ vā nissāya, tacato sarīraṃ nikkaḍḍhanapayogasaṅkhātena thāmena, sarīraṃ khādayamānaṃ viya purāṇatacaṃ jigucchanto imehi catūhi kāraṇehi sayameva kañcukaṃ pajahāti.

    ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਈਸਿਕਾਦਯੋ ਮੁਞ੍ਜਾਦੀਹਿ ਸਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਮਿਦਂ ਮਨੋਮਯਂ ਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਹਿ ਸਦਿਸਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਮਾ ਉਪਮਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ। ‘‘ਮਨੋਮਯੇਨ ਕਾਯੇਨ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮੀ’’ਤਿ (ਥੇਰਗਾ॰ ੯੦੧) ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਞ੍ਞਾਮਨੇਨ ਕਤਕਾਯੋ ਮਨੋਮਯਕਾਯੋ ਨਾਮ। ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੩੩) ਏਤ੍ਥ ਝਾਨਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਤ੍ਤਿਤਕਾਯੋ ਤੇਨ ਮਨੇਨ ਕਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਮਯਕਾਯੋ ਨਾਮ। ਇਧ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਮਨੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਕਾਯੋ ਤੇਨ ਮਨੇਨ ਕਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਮਯਕਾਯੋ ਨਾਮ। ਏવਂ ਸਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿਯਾ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਯਾ ਚ ਕਤੋ ਮਨੋਮਯਕਾਯੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਹੋਤਿਯੇવ। ਇਧ ਪਨ ਤਾਸਂ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ વਿਸੇਸੇਨ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧੀਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤੋ ਨਿਮ੍ਮਾਨਮੇવ ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿ ਨਾਮ।

    Ettha ca yathā īsikādayo muñjādīhi sadisā honti, evamidaṃ manomayaṃ rūpaṃ iddhimatā sabbākārehi sadisameva hotīti dassanatthaṃ imā upamā vuttāti. ‘‘Manomayena kāyena, iddhiyā upasaṅkamī’’ti (theragā. 901) ettha abhiññāmanena katakāyo manomayakāyo nāma. ‘‘Aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapajjatī’’ti (cūḷava. 333) ettha jhānamanena nibbittitakāyo tena manena katattā manomayakāyo nāma. Idha pana abhiññāmanena uppāditakāyo tena manena katattā manomayakāyo nāma. Evaṃ sati adhiṭṭhāniddhiyā vikubbaniddhiyā ca kato manomayakāyo nāma hotīti ce? Hotiyeva. Idha pana tāsaṃ visuṃ visuṃ visesena visesetvā adhiṭṭhāniddhi vikubbaniddhīti ca vuttattā abbhantarato nimmānameva manomayiddhi nāma.

    ੧੫. ਞਾਣવਿਪ੍ਫਾਰਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਞਾਣਸ੍ਸ વਿਪ੍ਫਾਰੋ વੇਗੋ ਅਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਞਾਣવਿਪ੍ਫਾਰਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਤ੍ਤਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨੇવ ਇਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸੇਸਾ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    15. Ñāṇavipphāriddhiniddese ñāṇassa vipphāro vego assā atthīti ñāṇavipphārā. Ettha ca sattaanupassanāvaseneva iddhiṃ dassetvā sesā yāva arahattamaggā saṅkhittāti veditabbā.

    ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਞਾਣવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧੀਤਿਆਦੀਸੁ ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ ਦ੍વੀਸੁ ਕੁਲੇਸੁ વਡ੍ਢਿਤਤ੍ਤਾ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਥੇਰੋ। ਸੋ ਹਿ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਂ ਜਾਤਕਾਲੇ ਮਙ੍ਗਲਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਪਰਿવਾਰੇਨ ਯਮੁਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਧਾਤੀ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨੁਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਕੀਲ਼ਾਪੇਨ੍ਤੀ ਨ੍ਹਾਪੇਤਿ। ਏਕੋ ਮਹਾਮਚ੍ਛੋ ‘‘ਭਕ੍ਖੋ ਮੇ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਉਪਗਤੋ। ਧਾਤੀ ਦਾਰਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਲਾਤਾ। ਮਹਾਮਚ੍ਛੋ ਤਂ ਗਿਲਿ। ਪੁਞ੍ਞવਾ ਸਤ੍ਤੋ ਸਯਨਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ વਿਯ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਮਚ੍ਛੋ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ ਤਤ੍ਤਕਂ ਫਾਲਂ ਗਿਲਿਤ੍વਾ વਿਯ ਦਯ੍ਹਮਾਨੋ વੇਗੇਨ ਤਿਂਸਯੋਜਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿવਾਸਿਨੋ ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਜਾਲਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸੋ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ ਜਾਲਤੋ ਨੀਹਟਮਤ੍ਤੋવ ਮਤੋ। ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਾ ਤਂ ਸਕਲਮੇવ ਅਨ੍ਤਰਕਾਜੇਨ ਆਦਾਯ ‘‘ਸਹਸ੍ਸੇਨ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਨਗਰੇ ਚਰਨ੍ਤਾ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਸ੍ਸ ਅਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾਯ ਏਕੇਨ ਕਹਾਪਣੇਨ ਅਦਂਸੁ। ਸਾ ਤਂ ਸਯਮੇવ ਫਲਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਫਾਲੇਨ੍ਤੀ ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਆਦਾਯ ਸਾਮਿਕਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਾવਦੇવ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਆਦਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞવਾ ਦਾਰਕੋ, ਪੋਸੇਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਿવਦਿ। ਉਭੋਪਿ ਰਾਜਕੁਲਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਪੁਤ੍ਤਕਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦਾਯਾਦੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦ੍વੇਪਿ ਕੁਲਾਨਿ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੀਹਿ ਕੁਲੇਹਿ વਡ੍ਢਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਬਾਕੁਲਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਨਗਰੇਸੁ ਤਯੋ ਤਯੋ ਪਾਸਾਦੇ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਾਟਕਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਸੁਂ। ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ વਸਿ। ਤਹਿਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ વੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਟਨਾવਾਸੁ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਂ ਨਾਟਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨਂ ਦ੍વੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਇਤਰਂ ਨਗਰਂ ਉਪਡ੍ਢਪਥਂ ਨੇਨ੍ਤਿ। ਇਤਰਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਨਾਟਕਾਪਿ ‘‘ਦ੍વੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਉਪਡ੍ਢਪਥਂ ਆਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਥੇવ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਆਨੇਨ੍ਤਿ। ਇਤਰਨਾਟਕਾ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਮੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ વਸਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪੁਨ ਇਤਰਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸੀਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ।

    Āyasmatobākulassa ñāṇavipphārā iddhītiādīsu bākulatthero tāva dvīsu kulesu vaḍḍhitattā evaṃladdhanāmo pubbabuddhesu katādhikāro puññasampadāya sampanno thero. So hi mahāsampattiṃ anubhavamāno devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ dasabalassa nibbattito puretarameva kosambiyaṃ seṭṭhikule nibbatti. Taṃ jātakāle maṅgalatthāya mahāparivārena yamunaṃ netvā saparivārā dhātī nimujjanummujjanavasena kīḷāpentī nhāpeti. Eko mahāmaccho ‘‘bhakkho me aya’’nti maññamāno mukhaṃ vivaritvā upagato. Dhātī dārakaṃ chaḍḍetvā palātā. Mahāmaccho taṃ gili. Puññavā satto sayanagabbhaṃ pavisitvā nipanno viya na kiñci dukkhaṃ pāpuṇi. Maccho dārakassa tejena tattakaṃ phālaṃ gilitvā viya dayhamāno vegena tiṃsayojanaṃ gantvā bārāṇasivāsino macchabandhassa jālaṃ pāvisi. So dārakassa tejena jālato nīhaṭamattova mato. Macchabandhā taṃ sakalameva antarakājena ādāya ‘‘sahassena demā’’ti nagare carantā asītikoṭidhanassa aputtakassa seṭṭhissa gharadvāraṃ gantvā seṭṭhibhariyāya ekena kahāpaṇena adaṃsu. Sā taṃ sayameva phalake ṭhapetvā piṭṭhito phālentī macchakucchiyaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ dārakaṃ disvā ‘‘macchakucchiyaṃ me putto laddho’’ti nādaṃ naditvā dārakaṃ ādāya sāmikaṃ upagacchi. Seṭṭhi tāvadeva bheriṃ carāpetvā dārakaṃ ādāya rañño santikaṃ ānetvā tamatthaṃ ārocesi. Rājā ‘‘puññavā dārako, posehi na’’nti āha. Itarampi seṭṭhikulaṃ taṃ pavattiṃ sutvā tattha gantvā ‘‘amhākaṃ putto’’ti taṃ dārakaṃ gaṇhituṃ vivadi. Ubhopi rājakulaṃ agamaṃsu. Rājā ‘‘dvinnampi aputtakaṃ kātuṃ na sakkā, dvinnampi dāyādo hotū’’ti āha. Tato paṭṭhāya dvepi kulāni lābhaggayasaggappattāni ahesuṃ. Tassa dvīhi kulehi vaḍḍhitattā ‘‘bākulakumāro’’ti nāmaṃ akaṃsu. Tassa viññutaṃ pattassa dvīsupi nagaresu tayo tayo pāsāde kāretvā nāṭakāni paccupaṭṭhapesuṃ. Ekekasmiṃ nagare cattāro cattāro māse vasi. Tahiṃ ekasmiṃ nagare cattāro māse vuṭṭhassa saṅghāṭanāvāsu maṇḍapaṃ kāretvā tattha naṃ nāṭakehi saddhiṃ āropetvā mahāsampattiṃ anubhavamānaṃ dvīhi māsehi itaraṃ nagaraṃ upaḍḍhapathaṃ nenti. Itaranagaravāsino nāṭakāpi ‘‘dvīhi māsehi upaḍḍhapathaṃ āgato bhavissatī’’ti tatheva paccuggantvā dvīhi māsehi attano nagaraṃ ānenti. Itaranāṭakā majjhe nivattitvā attano nagarameva gacchanti. Tattha cattāro māse vasitvā teneva niyāmena puna itaranagaraṃ gacchati. Evamassa sampattiṃ anubhavantassa asīti vassāni paripuṇṇāni.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਪਾਪੁਣਿ। ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ। ਬਾਕੁਲਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਖੋ ‘‘ਦਸਬਲੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਂ ਆਦਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਤਾਹਮੇવ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਮੇ ਅਰੁਣੇ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਦ੍વੀਸੁ ਨਗਰੇਸੁ ਪਰਿਚਿਤਮਾਤੁਗਾਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਘਰਾਨਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਮਾਨਾ ਚੀવਰਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਹਿਣਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਏਕਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਕੋਸਮ੍ਬਿવਾਸੀਹਿ ਪਹਿਤਂ ਚੀવਰਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏਕਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਬਾਰਾਣਸਿવਾਸੀਹੀਤਿ ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਦ੍વੀਸੁ ਨਗਰੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਉਤ੍ਤਮਂ, ਤਂ ਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਆਹਰੀਯਤਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸਾਪਿਸ੍ਸ ਸੁਖੇਨੇવ ਅਸੀਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਮਂਸੁ। ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿਸ੍ਸ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਆਬਾਧੋ ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬੋ। ਸੋ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਕਾਲੇ ਬਾਕੁਲਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੦੯ ਆਦਯੋ) ਕਥੇਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ । ਏવਂ ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਅਰੋਗਭਾવੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬਾਕੁਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਭવਿਕਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਪਟਿਲਭਿਤਬ੍ਬਅਰਹਤ੍ਤਞਾਣਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਞਾਣવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ। ਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ।

    Tasmiṃ samaye amhākaṃ bodhisatto sabbaññutaṃ pāpuṇitvā pavattavaradhammacakko anukkamena cārikaṃ caranto kosambiṃ pāpuṇi. ‘‘Bārāṇasi’’nti majjhimabhāṇakā. Bākulaseṭṭhipi kho ‘‘dasabalo āgato’’ti sutvā bahuṃ gandhamālaṃ ādāya satthu santikaṃ gantvā dhammakathaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbaji. So sattāhameva puthujjano hutvā aṭṭhame aruṇe saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Athassa dvīsu nagaresu paricitamātugāmā attano kulagharāni āgantvā tattheva vasamānā cīvarāni karitvā pahiṇiṃsu. Thero ekaṃ aḍḍhamāsaṃ kosambivāsīhi pahitaṃ cīvaraṃ paribhuñjati, ekaṃ aḍḍhamāsaṃ bārāṇasivāsīhīti eteneva niyāmena dvīsu nagaresu yaṃ yaṃ uttamaṃ, taṃ taṃ therasseva āharīyati. Pabbajitassāpissa sukheneva asīti vassāni agamaṃsu. Ubhayatthāpissa muhuttamattampi appamattakopi ābādho na uppannapubbo. So pacchime kāle bākulasuttaṃ (ma. ni. 3.209 ādayo) kathetvā parinibbāyīti . Evaṃ macchakucchiyaṃ arogabhāvo āyasmato bākulassa pacchimabhavikassa tena attabhāvena paṭilabhitabbaarahattañāṇānubhāvena nibbattattā ñāṇavipphārā iddhi nāma. Sucaritakammaphalappattassa paṭisambhidāñāṇassa ānubhāvenātipi vadanti.

    ਸਂਕਿਚ੍ਚਤ੍ਥੇਰੋਪਿ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੩੭੩) ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਅਡ੍ਢਕੁਲਸ੍ਸ ਧੀਤੁ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇ ਏਕੇਨ ਬ੍ਯਾਧਿਨਾ ਤਂ ਖਣਂਯੇવ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਰੀਰੇ ਝਾਪਿਯਮਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਮਂਸਂ ਸੇਸਮਂਸਂ ਝਾਪਯਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਗਬ੍ਭਮਂਸਂ ਚਿਤਕਤੋ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸੂਲੇਹਿ વਿਜ੍ਝਿਂਸੁ। ਸੂਲਕੋਟਿ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਿਕੋਟਿਂ ਫੁਸਿ। ਏવਂ ਗਬ੍ਭਮਂਸਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਾਰਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਾਰੇਹੇવ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਗਬ੍ਭਮਂਸਂ ਝਾਯਿ, ਅਙ੍ਗਾਰਮਤ੍ਥਕੇ ਪਨ ਸੁવਣ੍ਣਬਿਮ੍ਬਸਦਿਸੋ ਦਾਰਕੋ ਪਦੁਮਗਬ੍ਭੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਭવਿਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਿਨੇਰੁਨਾ ਓਤ੍ਥਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ‘‘ਚਿਤਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਗਤਾ ਤਥਾ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤਾ ਦਾਰਕਂ ਆਦਾਯ ਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨੇਮਿਤ੍ਤਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਾ ‘‘ਸਚੇ ਅਯਂ ਦਾਰਕੋ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਕੁਲਪਰਿવਟ੍ਟਾ ਞਾਤਕਾ ਦੁਗ੍ਗਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਮਣਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਯ੍ਯਕਾ ਤਂ ਦਾਰਕਂ વਡ੍ਢੇਸਿ। ਞਾਤਕਾਪਿ વਡ੍ਢਿਤਕਾਲੇ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪੋਸਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ‘‘ਤવ ਕੁਚ੍ਛਿਯਾ વਸਨਕਾਲੇ ਮਾਤਾ ਤੇ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਰੀਰੇ ਝਾਪਿਯਮਾਨੇਪਿ ਤ੍વਂ ਨ ਝਾਯੀ’’ਤਿ ਕੁਮਾਰਕਾਨਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਰ ਏવਰੂਪਾ ਭਯਾ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਮੇ ਘਰਾવਾਸੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਞਾਤਕਾਨਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਤਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਥਾ’’ਤਿ ਅਦਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਤਚਪਞ੍ਚਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਸੋ ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવਸ੍ਸੋ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਦਸવਸ੍ਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ વਿਚਰੀਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਦਾਰੁਚਿਤਕਾਯ ਅਰੋਗਭਾવੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਂਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਞਾਣવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ।

    Saṃkiccattheropi (visuddhi. 2.373) pubbe katapuñño dhammasenāpatittherassa upaṭṭhākassa sāvatthiyaṃ aḍḍhakulassa dhītu kucchismiṃ nibbatti. Sā tasmiṃ kucchigate ekena byādhinā taṃ khaṇaṃyeva kālamakāsi, tassā sarīre jhāpiyamāne ṭhapetvā gabbhamaṃsaṃ sesamaṃsaṃ jhāpayi. Athassā gabbhamaṃsaṃ citakato otāretvā dvīsu tīsu ṭhānesu sūlehi vijjhiṃsu. Sūlakoṭi dārakassa akkhikoṭiṃ phusi. Evaṃ gabbhamaṃsaṃ vijjhitvā aṅgārarāsimhi pakkhipitvā aṅgāreheva paṭicchādetvā pakkamiṃsu. Gabbhamaṃsaṃ jhāyi, aṅgāramatthake pana suvaṇṇabimbasadiso dārako padumagabbhe nipanno viya ahosi. Pacchimabhavikasattassa hi sinerunā otthariyamānassāpi arahattaṃ appatvā jīvitakkhayo nāma natthi. Punadivase ‘‘citakaṃ nibbāpessāmā’’ti āgatā tathā nipannaṃ dārakaṃ disvā acchariyabbhutacittajātā dārakaṃ ādāya nagaraṃ gantvā nemittake pucchiṃsu. Nemittakā ‘‘sace ayaṃ dārako agāraṃ ajjhāvasissati, yāva sattamā kulaparivaṭṭā ñātakā duggatā bhavissanti. Sace pabbajissati, pañcahi samaṇasatehi parivuto carissatī’’ti āhaṃsu. Ayyakā taṃ dārakaṃ vaḍḍhesi. Ñātakāpi vaḍḍhitakāle ‘‘amhākaṃ ayyassa santike pabbājessāmā’’ti posayiṃsu. So sattavassikakāle ‘‘tava kucchiyā vasanakāle mātā te kālamakāsi, tassā sarīre jhāpiyamānepi tvaṃ na jhāyī’’ti kumārakānaṃ kathaṃ sutvā ‘‘ahaṃ kira evarūpā bhayā mutto, kiṃ me gharāvāsena pabbajissāmī’’ti ñātakānaṃ ārocesi. Te ‘‘sādhu, tātā’’ti taṃ dhammasenāpatittherassa santikaṃ netvā ‘‘bhante, imaṃ pabbājethā’’ti adaṃsu. Thero tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā pabbājesi. So khuraggeyeva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Paripuṇṇavasso ca upasampadaṃ labhitvā dasavasso hutvā pañcasatabhikkhuparivāro vicarīti. Evaṃ vuttanayeneva dārucitakāya arogabhāvo āyasmato saṃkiccassa ñāṇavipphārā iddhi nāma.

    ਭੂਤਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋਪਿ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੩੭੩) ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਤਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਰਾਜਗਹੇ ਦਲਿਦ੍ਦਮਨੁਸ੍ਸੋ। ਸੋ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਰੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸਕਟੇਨ ਅਟવਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਰੁਭਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਯਂ ਨਗਰਦ੍વਾਰਸਮੀਪਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਅਥਸ੍ਸ ਗੋਣਾ ਯੁਗਂ ਓਸ੍ਸਜਿਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਸੋ ਸਕਟਮੂਲੇ ਪੁਤ੍ਤਕਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਗੋਣਾਨਂ ਅਨੁਪਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਗਰਮੇવ ਪਾવਿਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਿ। ਦਾਰਕੋ ਸਕਲਰਤ੍ਤਿਂ ਸਕਟਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿ। ਰਾਜਗਹਂ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਬਹੁਲਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਸੁਸਾਨਸਮੀਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਯਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਭવਿਕਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਉਪਦ੍ਦવਂ ਕਾਤੁਮਸਕ੍ਖਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਭੂਤਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸੀਤਿ। ਏવਂ વਾਲ਼ਯਕ੍ਖਾਨੁਚਰਿਤੇਪਿ ਪਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਰੋਗਭਾવੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਭੂਤਪਾਲਸ੍ਸ ਞਾਣવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ।

    Bhūtapālattheropi (visuddhi. 2.373) pubbahetusampanno. Tassa pitā rājagahe daliddamanusso. So taṃ dārakaṃ gahetvā dārūnaṃ atthāya sakaṭena aṭaviṃ gantvā dārubhāraṃ katvā sāyaṃ nagaradvārasamīpaṃ patto. Athassa goṇā yugaṃ ossajitvā nagaraṃ pavisiṃsu. So sakaṭamūle puttakaṃ nisīdāpetvā goṇānaṃ anupadaṃ gacchanto nagarameva pāvisi. Tassa anikkhantasseva dvāraṃ pidahi. Dārako sakalarattiṃ sakaṭassa heṭṭhā nipajjitvā niddaṃ okkami. Rājagahaṃ pakatiyāpi amanussabahulaṃ, idaṃ pana susānasamīpaṭṭhānaṃ. Na ca koci yakkho tassa pacchimabhavikassa dārakassa upaddavaṃ kātumasakkhi. So aparena samayena pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇitvā bhūtapālatthero nāma ahosīti. Evaṃ vāḷayakkhānucaritepi padese vuttanayeneva arogabhāvo āyasmato bhūtapālassa ñāṇavipphārā iddhi nāma.

    ੧੬. ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧੀਤਿਆਦੀਸੁ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਪੋਤਕਨ੍ਦਰਾਯਂ વਿਹਰਤੋ ਜੁਣ੍ਹਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਨવੋਰੋਪਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਏਕੋ ਦੁਟ੍ਠਯਕ੍ਖੋ ਸਹਾਯਕੇਨ ਯਕ੍ਖੇਨ વਾਰਿਯਮਾਨੋਪਿ ਸੀਸੇ ਪਹਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਯਸ੍ਸ ਮੇਘਸ੍ਸ વਿਯ ਗਜ੍ਜਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਪਹਰਣਸਮਯੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤੇਨ ਪਹਾਰੇਨ ਨ ਕੋਚਿ ਆਬਾਧੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਯਥਾਹ –

    16. Samādhivipphāriddhiniddese āyasmato sāriputtassa samādhivipphārā iddhītiādīsu āyasmato sāriputtassa mahāmoggallānattherena saddhiṃ kapotakandarāyaṃ viharato juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi ajjhokāse nisinnassa eko duṭṭhayakkho sahāyakena yakkhena vāriyamānopi sīse pahāraṃ adāsi. Yassa meghassa viya gajjato saddo ahosi, thero tassa paharaṇasamaye samāpattiṃ appetvā nisinno hoti. Athassa tena pahārena na koci ābādho ahosi. Ayaṃ tassa āyasmato samādhivipphārā iddhi. Yathāha –

    ‘‘ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ (ਉਦਾ॰ ੩੪) – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਕਪੋਤਕਨ੍ਦਰਾਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਜੁਣ੍ਹਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਨવੋਰੋਪਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ।

    ‘‘Evaṃ me sutaṃ (udā. 34) – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahāmoggallāno kapotakandarāyaṃ viharanti. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinno hoti aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā.

    ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਦ੍વੇ ਯਕ੍ਖਾ ਸਹਾਯਕਾ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਿਸਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ। ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ ਖੋ ਤੇ ਯਕ੍ਖਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਜੁਣ੍ਹਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਨવੋਰੋਪਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਏਕੋ ਯਕ੍ਖੋ ਦੁਤਿਯਂ ਯਕ੍ਖਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ, ਸਮ੍ਮ, ਇਮਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਪਹਾਰਂ ਦਾਤੁ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸੋ ਯਕ੍ਖੋ ਤਂ ਯਕ੍ਖਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਲਂ, ਸਮ੍ਮ, ਮਾ ਸਮਣਂ ਆਸਾਦੇਸਿ, ਉਲ਼ਾਰੋ ਸੋ, ਸਮ੍ਮ, ਸਮਣੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ’ਤਿ।

    ‘‘Tena kho pana samayena dve yakkhā sahāyakā uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchanti kenacideva karaṇīyena. Addasaṃsu kho te yakkhā āyasmantaṃ sāriputtaṃ juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinnaṃ, disvāna eko yakkho dutiyaṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’nti. Evaṃ vutte so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi, uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’ti.

    ‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋ ਯਕ੍ਖੋ ਤਂ ਯਕ੍ਖਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ, ਸਮ੍ਮ, ਇਮਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਪਹਾਰਂ ਦਾਤੁ’ਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋ ਯਕ੍ਖੋ ਤਂ ਯਕ੍ਖਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਲਂ, ਸਮ੍ਮ, ਮਾ ਸਮਣਂ ਆਸਾਦੇਸਿ, ਉਲ਼ਾਰੋ ਸੋ, ਸਮ੍ਮ, ਸਮਣੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ’ਤਿ।

    ‘‘Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’nti. Tatiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi, uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’ti.

    ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਯਕ੍ਖੋ ਤਂ ਯਕ੍ਖਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਪਹਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਾવ ਮਹਾਪਹਾਰੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਪਿ ਤੇਨ ਪਹਾਰੇਨ ਸਤ੍ਤਰਤਨਂ વਾ ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਮਰਤਨਂ વਾ ਨਾਗਂ ਓਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਂ ਪਦਾਲੇਯ੍ਯ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਸੋ ਯਕ੍ਖੋ ‘ਦਯ੍ਹਾਮਿ ਦਯ੍ਹਾਮੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਮਹਾਨਿਰਯਂ ਅਪਤਾਸਿ।

    ‘‘Atha kho so yakkho taṃ yakkhaṃ anādiyitvā āyasmato sāriputtassa sīse pahāraṃ adāsi. Tāva mahāpahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭhamaratanaṃ vā nāgaṃ osāreyya, mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāleyya. Atha ca pana so yakkho ‘dayhāmi dayhāmī’ti tattheva mahānirayaṃ apatāsi.

    ‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਤੇਨ ਯਕ੍ਖੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਪਹਾਰਂ ਦੀਯਮਾਨਂ, ਦਿਸ੍વਾ ਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ। ‘ਖਮਨੀਯਂ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਯਾਪਨੀਯਂ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਸੀਸਂ ਥੋਕਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Addasā kho āyasmā mahāmoggallāno dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tena yakkhena āyasmato sāriputtassa sīse pahāraṃ dīyamānaṃ, disvā yena āyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘kacci te, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci na kiñci dukkha’nti. ‘Khamanīyaṃ me, āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me, āvuso moggallāna, api ca me sīsaṃ thokaṃ dukkha’nti.

    ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਯਾવ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ। ਇਧ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਯਕ੍ਖੋ ਸੀਸੇ ਪਹਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਾવ ਮਹਾ ਪਹਾਰੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਪਿ ਤੇਨ ਪਹਾਰੇਨ ਸਤ੍ਤਰਤਨਂ વਾ ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਮਰਤਨਂ વਾ ਨਾਗਂ ਓਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਂ ਪਦਾਲੇਯ੍ਯ। ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਖਮਨੀਯਂ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਯਾਪਨੀਯਂ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਸੀਸਂ ਥੋਕਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Acchariyaṃ, āvuso sāriputta, abbhutaṃ, āvuso sāriputta, yāva mahiddhiko āyasmā sāriputto mahānubhāvo. Idha te, āvuso sāriputta, aññataro yakkho sīse pahāraṃ adāsi. Tāva mahā pahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭhamaratanaṃ vā nāgaṃ osāreyya, mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāleyya. Atha ca panāyasmā sāriputto evamāha – ‘khamanīyaṃ me, āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me, āvuso moggallāna, api ca me sīsaṃ thokaṃ dukkha’nti.

    ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਯਾવ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਂ ਪਨੇਤਰਹਿ ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕਮ੍ਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਾਤਿ।

    ‘‘Acchariyaṃ, āvuso moggallāna, abbhutaṃ, āvuso moggallāna, yāva mahiddhiko āyasmā mahāmoggallāno mahānubhāvo, yatra hi nāma yakkhampi passissati, mayaṃ panetarahi paṃsupisācakampi na passāmāti.

    ‘‘ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਭਗવਾ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ વਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯ ਤੇਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਨਾਗਾਨਂ ਇਮਂ ਏવਰੂਪਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ।

    ‘‘Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya tesaṃ ubhinnaṃ mahānāgānaṃ imaṃ evarūpaṃ kathāsallāpaṃ.

    ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਾਯਂ વੇਲਾਯਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –

    Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸੇਲੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਠਿਤਂ ਨਾਨੁਪਕਮ੍ਪਤਿ।

    ‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;

    વਿਰਤ੍ਤਂ ਰਜਨੀਯੇਸੁ, ਕੋਪਨੀਯੇ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ।

    Virattaṃ rajanīyesu, kopanīye na kuppati;

    ਯਸ੍ਸੇવਂ ਭਾવਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕੁਤੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥ (ਉਦਾ॰ ੩੪)।

    Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto taṃ dukkhamessatī’’ti. (udā. 34);

    ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਕੁਤੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤવਚਨੇਨ ‘‘ਤੇਨ ਪਹਾਰੇਨ ਨ ਕੋਚਿ ਆਬਾਧੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਂ ਅਤਿવਿਯ ਸਮੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਪਿਚ ਮੇ ਸੀਸਂ ਥੋਕਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੀਸਸ੍ਸ ਪਨ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਅਕਿਚ੍ਛੇਨ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ ਸੁਖਸੀਲੋ, ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸੀਲੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤਸਮਯਤ੍ਤਾ ਅਹੋਸੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਅਪ੍ਪਿਤਸਮਯੇ ਹਿ ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ। ‘‘ਏਤਰਹਿ ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕਮ੍ਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਨਤਾ ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਾਰਸਞ੍ਞਾ ਮਾਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਜਨਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਇਦ੍ਧਿਂ ਨ વਲਞ੍ਜੇਸਿ। ਥੇਰਗਾਥਾਯ ਚ –

    Ettha ca ‘‘kuto taṃ dukkhamessatī’’ti bhagavatā vuttavacanena ‘‘tena pahārena na koci ābādho ahosī’’ti aṭṭhakathāvacanaṃ ativiya sameti. Tasmā ‘‘apica me sīsaṃ thokaṃ dukkha’’nti vacanena dukkhavedanā na hoti, sīsassa pana akammaññabhāvaṃ sandhāya ‘‘dukkha’’nti vuttaṃ. Lokepi hi akicchena pariharituṃ sakkuṇeyyo sukhasīlo, kicchena pariharituṃ sakkuṇeyyo dukkhasīloti vuccati. Tampi kho akammaññataṃ samāpattito vuṭṭhitasamayattā ahosīti veditabbo. Samāpattiappitasamaye hi tampi na bhaveyyāti. ‘‘Etarahi paṃsupisācakampi na passāmā’’ti daṭṭhuṃ asamatthatāya na vuttaṃ, abhiññāsu byāpārābhāvena vuttaṃ. Thero kira ‘‘pacchimā janatā pothujjanikāya iddhiyā sārasaññā māhesu’’nti pacchimaṃ janataṃ anukampamāno yebhuyyena iddhiṃ na valañjesi. Theragāthāya ca –

    ‘‘ਨੇવ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਯ, ਨਪਿ ਦਿਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਨੋ।

    ‘‘Neva pubbenivāsāya, napi dibbassa cakkhuno;

    ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ, ਚੁਤਿਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ।

    Cetopariyāya iddhiyā, cutiyā upapattiyā;

    ਸੋਤਧਾਤੁવਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਪਣਿਧਿ ਮੇ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥ (ਥੇਰਗਾ॰ ੯੯੬) –

    Sotadhātuvisuddhiyā, paṇidhi me na vijjatī’’ti. (theragā. 996) –

    ਥੇਰੇਨ ਸਯਮੇવ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਪਤ੍ਥਨਾਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸਟ੍ਠਿਯਾ ਸਾવਕਪਾਰਮੀਞਾਣੇਸੁ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ।

    Therena sayameva abhiññāsu patthanābhāvo vutto. Thero pana sattasaṭṭhiyā sāvakapāramīñāṇesu pāramippattoti.

    ਸਞ੍ਜੀવਤ੍ਥੇਰਂ ਪਨ ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਦੁਤਿਯਅਗ੍ਗਸਾવਕਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨਂ ‘‘ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਗੋਪਾਲਕਾਦਯੋ ਤਿਣਕਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਂਸੁ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਚੀવਰੇ ਅਂਸੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਝਾਯਿਤ੍ਥ। ਅਯਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਸਮਥਾਨੁਭਾવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ। ਯਥਾਹ –

    Sañjīvattheraṃ pana kakusandhassa bhagavato dutiyaaggasāvakaṃ nirodhasamāpannaṃ ‘‘kālaṅkato’’ti sallakkhetvā gopālakādayo tiṇakaṭṭhādīni saṃkaḍḍhitvā aggiṃ adaṃsu. Therassa cīvare aṃsumattampi na jhāyittha. Ayamassāyasmato anupubbasamāpattivasena pavattasamathānubhāvanibbattattā samādhivipphārā iddhi. Yathāha –

    ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਪਾਪਿਮ, ਸਮਯੇਨ ਕਕੁਸਨ੍ਧੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਪਾਪਿਮ, ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਿਧੁਰਸਞ੍ਜੀવਂ ਨਾਮ ਸਾવਕਯੁਗਂ ਅਹੋਸਿ ਅਗ੍ਗਂ ਭਦ੍ਦਯੁਗਂ। ਯਾવਤਾ ਪਨ, ਪਾਪਿਮ, ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾવਕਾ। ਤੇਸੁ ਨ ਚ ਕੋਚਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ વਿਧੁਰੇਨ ਸਮਸਮੋ ਹੋਤਿ ਯਦਿਦਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ। ਇਮਿਨਾ ਖੋ ਏਤਂ, ਪਾਪਿਮ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ વਿਧੁਰਸ੍ਸ વਿਧੁਰੋਤੇવ ਸਮਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਪਨ, ਪਾਪਿਮ, ਸਞ੍ਜੀવੋ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋਪਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋਪਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋਪਿ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Tena kho pana, pāpima, samayena kakusandho bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno hoti. Kakusandhassa kho pana, pāpima, bhagavato arahato sammāsambuddhassa vidhurasañjīvaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Yāvatā pana, pāpima, kakusandhassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa sāvakā. Tesu na ca koci āyasmatā vidhurena samasamo hoti yadidaṃ dhammadesanāya. Iminā kho etaṃ, pāpima, pariyāyena āyasmato vidhurassa vidhuroteva samaññā udapādi. Āyasmā pana, pāpima, sañjīvo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi appakasireneva saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjati.

    ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਪਾਪਿਮ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਞ੍ਜੀવੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ ਖੋ, ਪਾਪਿਮ, ਗੋਪਾਲਕਾ ਪਸੁਪਾਲਕਾ ਕਸ੍ਸਕਾ ਪਥਾવਿਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਞ੍ਜੀવਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਤੇਸਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ ਭੋ, ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ, ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਦਹਾਮਾ’ਤਿ।

    ‘‘Bhūtapubbaṃ, pāpima, āyasmā sañjīvo aññatarasmiṃ rukkhamūle saññāvedayitanirodhaṃ samāpanno nisinno hoti. Addasaṃsu kho, pāpima, gopālakā pasupālakā kassakā pathāvino āyasmantaṃ sañjīvaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle saññāvedayitanirodhaṃ samāpannaṃ, disvāna tesaṃ etadahosi – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, ayaṃ samaṇo nisinnako kālaṅkato, handa naṃ dahāmā’ti.

    ‘‘ਅਥ ਖੋ ਤੇ, ਪਾਪਿਮ, ਗੋਪਾਲਕਾ ਪਸੁਪਾਲਕਾ ਕਸ੍ਸਕਾ ਪਥਾવਿਨੋ ਤਿਣਞ੍ਚ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਗੋਮਯਞ੍ਚ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਞ੍ਜੀવਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਉਪਚਿਨਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ, ਪਾਪਿਮ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਞ੍ਜੀવੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਤਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਚੀવਰਾਨਿ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ ਖੋ ਤੇ, ਪਾਪਿਮ, ਗੋਪਾਲਕਾ ਪਸੁਪਾਲਕਾ ਕਸ੍ਸਕਾ ਪਥਾવਿਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਞ੍ਜੀવਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਨੇਸਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ ਭੋ, ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋવ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ, ਸ੍વਾਯਂ ਪਟਿਸਞ੍ਜੀવਿਤੋ’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਖੋ ਏવਂ, ਪਾਪਿਮ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਞ੍ਜੀવਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜੀવੋਤੇવ ਸਮਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੦੭)।

    ‘‘Atha kho te, pāpima, gopālakā pasupālakā kassakā pathāvino tiṇañca kaṭṭhañca gomayañca saṃkaḍḍhitvā āyasmato sañjīvassa kāye upacinitvā aggiṃ datvā pakkamiṃsu. Atha kho, pāpima, āyasmā sañjīvo tassā rattiyā accayena tāya samāpattiyā vuṭṭhahitvā cīvarāni papphoṭetvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ piṇḍāya pāvisi. Addasaṃsu kho te, pāpima, gopālakā pasupālakā kassakā pathāvino āyasmantaṃ sañjīvaṃ piṇḍāya carantaṃ, disvāna nesaṃ etadahosi – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, ayaṃ samaṇo nisinnakova kālaṅkato, svāyaṃ paṭisañjīvito’ti. Iminā kho evaṃ, pāpima, pariyāyena āyasmato sañjīvassa sañjīvoteva samaññā udapādī’’ti (ma. ni. 1.507).

    ਖਾਣੁਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਪਕਤਿਯਾવ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ, ਸੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਰਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ, ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਚੋਰਾ ਭਣ੍ਡਕਂ ਥੇਨੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਪਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਿਸ੍ਸਮਿਤੁਕਾਮਾ ਭਣ੍ਡਕਂ ਓਰੋਪਯਮਾਨਾ ‘‘ਖਾਣੁਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਉਪਰਿ ਸਬ੍ਬਭਣ੍ਡਕਾਨਿ ਠਪੇਸੁਂ। ਤੇਸਂ વਿਸ੍ਸਮਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਪਠਮਂ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਗਹਣਕਾਲੇ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਥੇਰੋ વੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਲਨਾਕਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤਾ વਿਰવਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ‘‘ਮਾ ਭਾਯਥ, ਉਪਾਸਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਥੇਰਗਤੇਨ ਪਸਾਦੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਚ ਥੇਰੋ ਖਾਣੁਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਣ੍ਡਕਸਤੇਹਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਬਾਧਾਭਾવੋ ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ।

    Khāṇukoṇḍaññatthero pana pakatiyāva samāpattibahulo, so aññatarasmiṃ araññe rattiṃ samāpattiṃ appetvā nisīdi, pañcasatā corā bhaṇḍakaṃ thenetvā gacchantā ‘‘idāni amhākaṃ anupadaṃ gacchantā natthī’’ti vissamitukāmā bhaṇḍakaṃ oropayamānā ‘‘khāṇuko aya’’nti maññamānā therasseva upari sabbabhaṇḍakāni ṭhapesuṃ. Tesaṃ vissamitvā gacchantānaṃ paṭhamaṃ ṭhapitabhaṇḍakassa gahaṇakāle kālaparicchedavasena thero vuṭṭhāsi. Te therassa calanākāraṃ disvā bhītā viraviṃsu. Thero ‘‘mā bhāyatha, upāsakā, bhikkhu aha’’nti āha. Te āgantvā vanditvā theragatena pasādena pabbajitvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Tato pabhuti ca thero khāṇukoṇḍaññatthero nāma ahosi. Ayamettha pañcahi bhaṇḍakasatehi ajjhotthaṭassa tassāyasmato ābādhābhāvo samādhivipphārā iddhi.

    ਉਤ੍ਤਰਾ (ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੨੬੨) ਪਨ ਉਪਾਸਿਕਾ ਰਾਜਗਹੇ ਮਹਾਧਨਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਾ, ਕੁਮਾਰਿਕਕਾਲੇਯੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਸਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਮਹਤਾ ਨਿਬਨ੍ਧੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਾ। ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਾਯ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨਞ੍ਚ ਦਾਤੁਂ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸੋਤੁਂ ਓਕਾਸਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਸਿਰਿਮਂ ਨਾਮ ਗਣਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਓਕਾਸਕਰਣਤ੍ਥਮੇવ ਪਿਤੁ ਘਰਾવ ਆਨੀਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਕਹਾਪਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਰਾਹੀ’’ਤਿ ਤਂ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਇਮਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ ਯਾવ ਪવਾਰਣਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਮਨ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਮਹਾਨਸੇ ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਸਂવਿਦਹਾਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਸ੍વੇ ਪવਾਰਣਾ’’ਤਿ ਸਿਰਿਮਾਯ ਸਹ વਾਤਪਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਬਹਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਤਥਾવਿਚਰਨ੍ਤਿਂ ਸੇਦਕਿਲਿਨ੍ਨਂ ਛਾਰਿਕਾਯ ਓਕਿਣ੍ਣਂ ਅਙ੍ਗਾਰਮਸਿਮਕ੍ਖਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕੁਸਲਂ ਨਾਮ ਕਰੋਤਿ ਬਾਲਾ’’ਤਿ ਹਸਿ। ਉਤ੍ਤਰਾਪਿ ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਪਰਾਯਤ੍ਥਂ ਕੁਸਲਂ ਨ ਕਰੋਤਿ ਬਾਲੋ’’ਤਿ ਹਸਿ।

    Uttarā (a. ni. aṭṭha. 1.1.262) pana upāsikā rājagahe mahādhanassa puṇṇassa seṭṭhino dhītā, kumārikakāleyeva saddhiṃ mātāpitūhi sotāpattiphalaṃ pattā, sā vayappattā rājagahaseṭṭhino mahatā nibandhena tassa puttassa micchādiṭṭhikassa dinnā. Sā buddhadassanāya dhammassavanāya buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dānañca dātuṃ dhammañca sotuṃ okāsaṃ alabhamānā upaddutā hutvā tasmiṃyeva nagare sirimaṃ nāma gaṇikaṃ pakkosāpetvā okāsakaraṇatthameva pitu gharāva ānītāni pañcadasakahāpaṇasahassāni tassā datvā ‘‘ime kahāpaṇe gahetvā imaṃ aḍḍhamāsaṃ seṭṭhiputtaṃ paricarāhī’’ti taṃ sāmikassa appetvā sayaṃ uposathaṅgāni adhiṭṭhāya ‘‘imaṃ aḍḍhamāsaṃ buddhadassanādīni labhissāmī’’ti tuṭṭhamānasā yāva pavāraṇāya buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantāpetvā aḍḍhamāsaṃ mahādānaṃ adāsi, pacchābhattaṃ mahānase khajjabhojjādīni saṃvidahāpeti. Tassā sāmiko ‘‘sve pavāraṇā’’ti sirimāya saha vātapāne ṭhatvā bahi olokento taṃ tathāvicarantiṃ sedakilinnaṃ chārikāya okiṇṇaṃ aṅgāramasimakkhitaṃ disvā ‘‘attano sampattiṃ abhuñjitvā kusalaṃ nāma karoti bālā’’ti hasi. Uttarāpi taṃ oloketvā ‘‘samparāyatthaṃ kusalaṃ na karoti bālo’’ti hasi.

    ਸਿਰਿਮਾ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਘਰਸਾਮਿਨੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਾ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਾਸਾਦਾ ਓਤਰਤਿ। ਉਤ੍ਤਰਾ ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਪੀਠਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਫਰਿ। ਸਿਰਿਮਾ ਪਾਸਾਦਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਮਹਾਨਸਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪੂવਪਚਨਤੋ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਪੂਰਂ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਂ ਸਪ੍ਪਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਮਤ੍ਥਕੇ ਓਕਿਰਿ। ਤਂ ਪਦੁਮਿਨਿਪਣ੍ਣੇ ਸੀਤੂਦਕਂ વਿਯ વਿਨਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਦਾਸਿਯੋ ਸਿਰਿਮਂ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਾਤੇਸੁਂ। ਉਤ੍ਤਰਾ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਦਾਸਿਯੋ વਾਰੇਸਿ। ਸਿਰਿਮਾ ਉਤ੍ਤਰਂ ਖਮਾਪੇਸਿ। ਉਤ੍ਤਰਾ ‘‘ਸ੍વੇ ਸਤ੍ਥੁ ਪੁਰਤੋ ਖਮਾਪੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਾਯ ਕਾਯવੇਯ੍ਯਾવਟਿਕਂ ਯਾਚਿਤਾਯ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਾਦਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਸਾ ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਗਣਿਕਾਯੋ ਸਸਙ੍ਘਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਖਮਾਪਨਸਹਾਯਿਕਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਤਥਾ ਤਾਹਿ ਗਣਿਕਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਭਗવਾ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਅਪਰਜ੍ਝਿਂ, ਖਮਤੁ ਮੇ ਉਤ੍ਤਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਖਮ, ਉਤ੍ਤਰੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਖਮਾਮਿ, ਭਗવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਕ੍ਕੋਧੇਨ ਜਿਨੇ ਕੋਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੨੩) ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਉਤ੍ਤਰਾ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਸਾਮਿਕਞ੍ਚ ਸਸ੍ਸੁਸਸੁਰੇ ਚ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਨੇਸਿ। ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਤੇ ਚ ਤਯੋ ਜਨਾ, ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਗਣਿਕਾਯੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੂਤਿ। ਏવਂ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਸਪ੍ਪਿਨਾ ਪੀਲ਼ਾਭਾવੋ ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿ।

    Sirimā ubhinnampi taṃ kiriyaṃ disvā ‘‘ahaṃ gharasāminī’’ti maññamānā issāpakatā uttarāya kujjhitvā ‘‘dukkhaṃ uppādessāmī’’ti pāsādā otarati. Uttarā taṃ ñatvā pīṭhake nisīditvā taṃ mettena cittena phari. Sirimā pāsādā oruyha mahānasaṃ pavisitvā pūvapacanato uḷuṅkapūraṃ pakkuthitaṃ sappiṃ gahetvā tassā matthake okiri. Taṃ paduminipaṇṇe sītūdakaṃ viya vinivaṭṭetvā agamāsi. Dāsiyo sirimaṃ hatthehi pādehi pothetvā bhūmiyaṃ pātesuṃ. Uttarā mettājhānato vuṭṭhāya dāsiyo vāresi. Sirimā uttaraṃ khamāpesi. Uttarā ‘‘sve satthu purato khamāpehī’’ti vatvā tāya kāyaveyyāvaṭikaṃ yācitāya byañjanasampādanaṃ ācikkhi. Sā taṃ sampādetvā attano parivārā pañcasatā gaṇikāyo sasaṅghaṃ satthāraṃ parivisitvā ‘‘khamāpanasahāyikā hothā’’ti vatvā punadivase tathā tāhi gaṇikāhi saddhiṃ satthu bhattakiccāvasāne satthāraṃ vanditvā ‘‘ahaṃ bhagavā uttarāya aparajjhiṃ, khamatu me uttarā’’ti āha. Satthā ‘‘khama, uttare’’ti vatvā ‘‘khamāmi, bhagavā’’ti vutte ‘‘akkodhena jine kodha’’ntiādikaṃ (dha. pa. 223) dhammaṃ desesi. Uttarā puretarameva sāmikañca sassusasure ca satthu santike upanesi. Desanāvasāne te ca tayo janā, sabbā ca gaṇikāyo sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsūti. Evaṃ uttarāya upāsikāya pakkuthitasappinā pīḷābhāvo samādhivipphārā iddhi.

    ਸਾਮਾવਤੀ ਉਪਾਸਿਕਾ ਨਾਮ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਉਦੇਨਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਰਞ੍ਞੋ ਪਞ੍ਚਸਤਪਞ੍ਚਸਤਇਤ੍ਥਿਪਰਿવਾਰਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਾਸਂ ਸਾਮਾવਤੀ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਭਦ੍ਦਿਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਾ। ਪਿਤਰਿ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਪਿਤੁ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਘੋਸਿਤਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਘਰੇ ਪਞ੍ਚਸਤਇਤ੍ਥਿਪਰਿવਾਰવਡ੍ਢਿਤਂ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸਿਨੇਹੋ ਸਪਰਿવਾਰਮਤ੍ਤਨੋ ਘਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਅਭਿਸੇਕਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਚਣ੍ਡਪਜ੍ਜੋਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਧੀਤਾ વਾਸੁਲਦਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਏਕਾ ਮਹੇਸੀ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਤਰਾ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਾ –

    Sāmāvatīupāsikā nāma kosambiyaṃ udenassa rañño aggamahesī. Tassa hi rañño pañcasatapañcasataitthiparivārā tisso aggamahesiyo ahesuṃ. Tāsaṃ sāmāvatī bhaddiyanagare bhaddiyaseṭṭhino dhītā. Pitari kālaṅkate pitu sahāyakassa kosambiyaṃ ghositaseṭṭhino ghare pañcasataitthiparivāravaḍḍhitaṃ vayappattaṃ rājā disvā sañjātasineho saparivāramattano gharaṃ netvā abhisekaṭṭhānaṃ adāsi. Caṇḍapajjotassa rañño dhītā vāsuladattā nāma ekā mahesī. Māgaṇḍiyabrāhmaṇassa dhītā bhagavato pādaparicārikaṃ katvā pitarā diyyamānā –

    ‘‘ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਤਿਂ ਰਗਞ੍ਚ, ਨਾਹੋਸਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਪਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਿਂ।

    ‘‘Disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca, nāhosi chando api methunasmiṃ;

    ਕਿਮੇવਿਦਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇ’’ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੪੧) –

    Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ, pādāpi naṃ samphusituṃ na icche’’ti. (su. ni. 841) –

    ਭਗવਤਾ ਭਾਸਿਤਂ ਗਾਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤਾ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਤਂ ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਨੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਏਕਾ ਮਹੇਸੀ।

    Bhagavatā bhāsitaṃ gāthaṃ sutvā bhagavati āghātaṃ bandhi. Tassā mātāpitaro māgaṇḍiyasuttadesanāvasāne anāgāmiphalaṃ patvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Tassā cūḷapitā māgaṇḍiyo taṃ kosambiṃ netvā rañño adāsi. Sā rañño ekā mahesī.

    ਅਥ ਖੋ ਘੋਸਿਤਸੇਟ੍ਠਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੇਟ੍ਠਿ ਪਾવਾਰਿਕਸੇਟ੍ਠੀਤਿ ਤਯੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਲੋਕੇ ਤਥਾਗਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਕੋਸਮ੍ਬਿਗਮਨਂ ਆਯਾਚਿਤ੍વਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਰਾਮੋ ਪਾવਾਰਿਕਾਰਾਮੋਤਿ ਤਯੋ ਜਨਾ ਤਯੋ ਆਰਾਮੇ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕੇਕੋ ਸਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਮਹਾਦਾਨਮਦਾਸਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਤੇਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਸੁਮਨੋ ਨਾਮ ਮਾਲਾਕਾਰੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਆਯਾਚਿਤ੍વਾ ਸਸਙ੍ਘਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਭੋਜੇਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ ਨਾਮ ਦਾਸੀ ਅਟ੍ਠ ਕਹਾਪਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਤਾવ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਰਿવੇਸਨਸਹਾਯਾ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਦਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਹਾਪਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਦਿਯਨ੍ਤੀ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਹਾਪਣੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਦਾਯ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਉਪਨਾਮੇਸਿ। ਤਾਯ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਬਹੁਭਾવਕਾਰਣਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਮੁਸਾ ਭਣਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਯਥਾਸਭਾવਂ ਆਹ। ‘‘ਅਜ੍ਜ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਅਮ੍ਮ ਉਤ੍ਤਰੇ, ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਮਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਂ વਤ੍ਥਯੁਗਂ ਦਤ੍વਾ ਉਚ੍ਚੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾ ਨੀਚਾਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਥਾ ਕਰਿਂਸੁ। ਸਾ ਸੇਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਏਕਂ વਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਤ੍વਾ ਬੀਜਨਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਾਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸਾਮਾવਤੀ ਚ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਅਜ੍ਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਾਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਆਚਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਠਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਾ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਅਪਰਭਾਗੇ ਤਿਪਿਟਕਧਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਤਾ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ। ਸਾਮਾવਤਿਮਿਸ੍ਸਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਿਹੇਨ੍ਤਿ, ਦਸਬਲੇ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇ વਾਤਪਾਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇਸੁ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ, વਨ੍ਦਨਪੂਜਨਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।

    Atha kho ghositaseṭṭhi kukkuṭaseṭṭhi pāvārikaseṭṭhīti tayo seṭṭhino loke tathāgatuppādaṃ sutvā jetavanaṃ satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ patvā aḍḍhamāsaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvā satthu kosambigamanaṃ āyācitvā kosambiṃ gantvā ghositārāmo kukkuṭārāmo pāvārikārāmoti tayo janā tayo ārāme kārāpetvā anupubbena tattha āgataṃ satthāraṃ paṭipāṭiyā ekekasmiṃ divase ekekasmiṃ vihāre vasāpetvā ekeko sasaṅghassa bhagavato mahādānamadāsi. Athekadivasaṃ tesaṃ upaṭṭhāko sumano nāma mālākāro seṭṭhino āyācitvā sasaṅghaṃ satthāraṃ bhojetuṃ attano ghare nisīdāpesi. Tasmiṃ khaṇe sāmāvatiyā paricārikā khujjuttarā nāma dāsī aṭṭha kahāpaṇe gahetvā tassa gharaṃ agamāsi. So ‘‘sasaṅghassa tāva satthuno parivesanasahāyā hohī’’ti āha. Sā tathā katvā satthu bhattakiccāvasāne dhammadesanaṃ sutvā sotāpannā hutvā aññadā cattāro kahāpaṇe attano ādiyantī adinnaṃ ādiyituṃ abhabbattā aṭṭhahi kahāpaṇehi pupphāni ādāya sāmāvatiyā upanāmesi. Tāya pupphānaṃ bahubhāvakāraṇaṃ puṭṭhā musā bhaṇituṃ abhabbattā yathāsabhāvaṃ āha. ‘‘Ajja kasmā na gaṇhī’’ti vuttā ‘‘sammāsambuddhassa dhammaṃ sutvā amataṃ sacchākāsi’’nti āha. ‘‘Amma uttare, taṃ dhammaṃ amhākampi kathehī’’ti. ‘‘Tena hi maṃ nhāpetvā suddhaṃ vatthayugaṃ datvā ucce āsane nisīdāpetvā sabbā nīcāsanesu nisīdathā’’ti āha. Tā sabbāpi tathā kariṃsu. Sā sekhapaṭisambhidappattā ariyasāvikā ekaṃ vatthaṃ nivāsetvā ekaṃ uttarāsaṅgaṃ katvā bījaniṃ gahetvā tāsaṃ dhammaṃ desesi. Sāmāvatī ca pañcasatā ca itthiyo sotāpattiphalaṃ pāpuṇiṃsu. Tā sabbāpi khujjuttaraṃ vanditvā ‘‘amma, ajjato paṭṭhāya veyyāvaccaṃ akatvā amhākaṃ mātuṭṭhāne ācariyaṭṭhāne ca ṭhatvā satthārā desitadesitaṃ dhammaṃ sutvā amhākaṃ kathehī’’ti āhaṃsu. Sā tathā karontī aparabhāge tipiṭakadharā hutvā satthārā bahussutānaṃ upāsikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapitā aggaṭṭhānaṃ labhi. Sāmāvatimissikā buddhassa dassanaṃ pihenti, dasabale antaravīthiṃ paṭipanne vātapānesu appahontesu bhittiṃ bhinditvā satthāraṃ olokenti, vandanapūjanañca karonti.

    ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਗਤਾ ਤਾਨਿ ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥੁ ਆਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਭਗવਤਿ ਆਘਾਤੇਨ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾਮਾવਤਿਮਿਸ੍ਸਿਕਾਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ, ਕਤਿਪਾਹੇਨ ਤਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਪੁਨ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਰਾਜਾਨਂ ਤਾਸੁ ਭਿਨ੍ਦਿਤੁਕਾਮਾ ਅਟ੍ਠ ਸਜੀવਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਤਾਸਂ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਇਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ‘ਮਮਤ੍ਥਾਯ ਪਚਾਹੀ’ਤਿ ਪੇਸੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਪੇਸੇਸਿ। ਤਾਯ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਨ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪੁਨ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਚਿਤ੍વਾ ਪੇਸੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਞ੍ਞਾ ਤਥਾ ਪੇਸਿਤੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਅਟ੍ਠ ਮਾਰਿਤਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਤਥਾ વਤ੍વਾ ਪੇਸੇਸਿ। ਸਾਮਾવਤੀ ਪਚਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਾਹੇਸਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਤੇਨਪਿ ਰਾਜਾਨਂ ਕੋਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ।

    Māgaṇḍiyā tattha gatā tāni chiddāni disvā tattha kāraṇaṃ pucchantī satthu āgatabhāvaṃ ñatvā bhagavati āghātena tāsampi kujjhitvā ‘‘mahārāja, sāmāvatimissikānaṃ bahiddhā patthanā atthi, bhittiṃ bhinditvā samaṇaṃ gotamaṃ olokenti, katipāhena taṃ māressantī’’ti rājānaṃ āha. Rājā chiddāni disvāpi tassā vacanaṃ na saddahi, uddhacchiddakavātapānāni kārāpesi. Puna māgaṇḍiyā rājānaṃ tāsu bhinditukāmā aṭṭha sajīvakukkuṭe āharāpetvā ‘‘mahārāja, tāsaṃ vīmaṃsanatthaṃ ime kukkuṭe māretvā ‘mamatthāya pacāhī’ti pesehī’’ti āha. Rājā tathā pesesi. Tāya ‘‘pāṇātipātaṃ na karomā’’ti vutte puna ‘‘tassa samaṇassa gotamassa pacitvā pesehī’’ti āha. Raññā tathā pesite māgaṇḍiyā aṭṭha māritakukkuṭe tathā vatvā pesesi. Sāmāvatī pacitvā dasabalassa pāhesi. Māgaṇḍiyā tenapi rājānaṃ kopetuṃ nāsakkhi.

    ਰਾਜਾ ਪਨ ਤੀਸੁ ਮਹੇਸੀਸੁ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ વਸਤਿ। ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਮਨਟ੍ਠਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤવੀਣਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਪਾਸਾਦਗਮਨਕਾਲੇ ਦਾਠਾ ਅਗਦੇਨ ਧੋવਾਪੇਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬੇ ਪਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਪੋਤਕਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋવੀਣਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਮਾਲਾਗੁਲ਼ਕੇਨ ਛਿਦ੍ਦਂ ਪਿਦਹਿ। ਤਂ ਰਞ੍ਞੋ ਤਤ੍ਥ ਗਤਕਾਲੇ ਅਪਰਾਪਰਂ વਿਚਰਨ੍ਤੀ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ વੀਣਾਛਿਦ੍ਦਤੋ ਮਾਲਾਗੁਲ਼ਕਂ ਅਪਨੇਸਿ। ਸਪ੍ਪੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ਫਣਂ ਕਤ੍વਾ ਸਯਨਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸਾ ਆਹ – ‘‘ਧੀ ਸਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਮਹਾਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਸਪ੍ਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਜ੍ਝਿ। ਸਾਮਾવਤੀ ਰਞ੍ਞੋ ਕੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਸਤਾਨਂ ਸਞ੍ਞਮਦਾਸਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਓਧਿਸਕਮੇਤ੍ਤਾਫਰਣੇਨ ਰਾਜਾਨਂ ਫਰਥਾ’’ਤਿ। ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਸਹਸ੍ਸਥਾਮਧਨੁਂ ਆਦਾਯ ਜਿਯਂ ਪੋਠੇਤ੍વਾ ਸਾਮਾવਤਿਂ ਧੁਰੇ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ વਿਸਪੀਤਂ ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਿਤ੍વਾ ਧਨੁਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਨੇવ ਖਿਪਿਤੁਂ , ਨ ਓਰੋਪਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਗਤ੍ਤੇਹਿ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਸਰੀਰਂ વੇਧਤਿ, ਮੁਖਤੋ ਖੇਲ਼ੋ ਪਤਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਗਹਣਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਨਂ ਸਾਮਾવਤੀ ‘‘ਕਿਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਿਲਮਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਆਮ, ਦੇવਿ, ਕਿਲਮਾਮਿ, ਅવਸ੍ਸਯੋ ਮੇ ਹੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਪਥવੀਮੁਖਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਤੋ ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਮੁਚ੍ਚਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਮੁਚ੍ਚਿ। ਰਾਜਾ ਤਂਖਣਞ੍ਞੇવ ਉਦਕੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥੋ ਅਲ੍ਲਕੇਸੋ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਖਮ, ਦੇવਿ, ਮਯ੍ਹਂ –

    Rājā pana tīsu mahesīsu ekekissā vasanaṭṭhāne satta satta divasāni vasati. Rājā attano gamanaṭṭhānaṃ hatthikantavīṇaṃ ādāya gacchati. Māgaṇḍiyā rañño sāmāvatiyā pāsādagamanakāle dāṭhā agadena dhovāpetvā veḷupabbe pakkhipāpetvā ekaṃ kaṇhasappapotakaṃ āharāpetvā antovīṇāya pakkhipitvā mālāguḷakena chiddaṃ pidahi. Taṃ rañño tattha gatakāle aparāparaṃ vicarantī viya hutvā vīṇāchiddato mālāguḷakaṃ apanesi. Sappo nikkhamitvā passasanto phaṇaṃ katvā sayanapiṭṭhe nipajji. Sā āha – ‘‘dhī sappo’’ti mahāsaddamakāsi. Rājā sappaṃ disvā kujjhi. Sāmāvatī rañño kuddhabhāvaṃ ñatvā pañcannaṃ itthisatānaṃ saññamadāsi ‘‘ajja odhisakamettāpharaṇena rājānaṃ pharathā’’ti. Sayampi tathā akāsi. Rājā sahassathāmadhanuṃ ādāya jiyaṃ poṭhetvā sāmāvatiṃ dhure katvā sabbā tā itthiyo paṭipāṭiyā ṭhapāpetvā visapītaṃ khurappaṃ sannayhitvā dhanuṃ pūretvā aṭṭhāsi. Khurappaṃ neva khipituṃ , na oropituṃ sakkoti, gattehi sedā muccanti, sarīraṃ vedhati, mukhato kheḷo patati, gaṇhitabbagahaṇaṃ na passati, atha naṃ sāmāvatī ‘‘kiṃ, mahārāja, kilamasī’’ti āha. ‘‘Āma, devi, kilamāmi, avassayo me hohī’’ti. ‘‘Sādhu, mahārāja, khurappaṃ pathavīmukhaṃ karohī’’ti. Rājā tathā akāsi. Sā ‘‘rañño hatthato khurappaṃ muccatū’’ti adhiṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe khurappaṃ mucci. Rājā taṃkhaṇaññeva udake nimujjitvā allavattho allakeso sāmāvatiyā pādesu nipatitvā ‘‘khama, devi, mayhaṃ –

    ‘ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਾਮਿ ਪਮੁਯ੍ਹਾਮਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਮੇ ਦਿਸਾ।

    ‘Sammuyhāmi pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;

    ਸਾਮਾવਤੀ ਮਂ ਤਾਯਸ੍ਸੁ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਮੇ ਸਰਣਂ ਭવਾ’’’ਤਿ॥ – ਆਹ।

    Sāmāvatī maṃ tāyassu, tvañca me saraṇaṃ bhavā’’’ti. – āha;

    ਸਾਮਾવਤੀ –

    Sāmāvatī –

    ‘‘ਮਾ ਮਂ ਤ੍વਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਮਹਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ।

    ‘‘Mā maṃ tvaṃ saraṇaṃ gaccha, yamahaṃ saraṇaṃ gatā;

    ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਮੇ ਸਰਣਂ ਭવਾ’’ਤਿ॥ –

    Saraṇaṃ gaccha taṃ buddhaṃ, tvañca me saraṇaṃ bhavā’’ti. –

    ਆਹ। ਰਾਜਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚ, વਰਞ੍ਚ ਤੇ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ‘‘વਰੋ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤੁ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਰਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਾવਤਿਂ વਰਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮਂ ਮੇ વਰਂ ਦੇਹਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਧਾਗਚ੍ਛਤੁ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਇਧਾਗਚ੍ਛਥ, ਸਾਮਾવਤਿਮਿਸ੍ਸਿਕਾ ‘ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਮਹਾਜਨੋਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਣਾਪੇਥਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਪਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਆਦਾਯ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਾਪਿ ਦੇવੀਪਮੁਖਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਥੇਰਂ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਂਸੁ। ਸਾਮਾવਤਿਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ। ਏવਂ ਰਞ੍ਞੋ ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਂ ਅવਿਸਹਨਭਾવੋ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਸਮਾਧਿવਿਪ੍ਫਾਰਾ ਇਦ੍ਧੀਤਿ । ਏਤ੍ਥ ਚ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ વਾ ਓਕਪ੍ਪਨਪਸਾਦੇਨ વਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸਰਣਗਮਨੇਨ વਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਉਪਾਸਤੀਤਿ ਉਪਾਸਿਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ।

    Āha. Rājā ‘‘tena hi taṃ saraṇaṃ gacchāmi satthārañca, varañca te dammī’’ti āha. Sā ‘‘varo gahito hotu, mahārājā’’ti āha. Rājā satthāraṃ upasaṅkamitvā saraṇaṃ gantvā nimantetvā buddhappamukhassa saṅghassa sattāhaṃ mahādānaṃ datvā ‘‘sāmāvatiṃ varaṃ gaṇhāhī’’ti āha. ‘‘Sādhu, mahārāja, imaṃ me varaṃ dehi, satthā pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ idhāgacchatu, dhammaṃ sossāmī’’ti āha. Rājā satthāraṃ vanditvā ‘‘bhante, pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ nibaddhaṃ idhāgacchatha, sāmāvatimissikā ‘dhammaṃ sossāmā’ti vadantī’’ti āha. Satthā ‘‘mahārāja, buddhānaṃ nāma ekaṭṭhānaṃ nibaddhaṃ gantuṃ na vaṭṭati, mahājanopi paccāsīsatī’’ti āha. ‘‘Tena hi, bhante, bhikkhū āṇāpethā’’ti. Satthā ānandattheraṃ āṇāpesi. Thero pañca bhikkhusatāni ādāya nibaddhaṃ rājakulaṃ gacchati. Tāpi devīpamukhā itthiyo theraṃ bhojetvā dhammaṃ suṇiṃsu. Sāmāvatiñca satthā mettāvihārīnaṃ upāsikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesīti. Evaṃ rañño khurappaṃ muñcituṃ avisahanabhāvo sāmāvatiyā upāsikāya samādhivipphārā iddhīti . Ettha ca aveccappasādena vā okappanapasādena vā ratanattayasaraṇagamanena vā ratanattayaṃ upāsatīti upāsikāti vuccatīti.

    ੧੭. ਅਰਿਯਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਰਿਯਾ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਚੇਤੋવਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਖੀਣਾਸવਅਰਿਯਾਨਂਯੇવ ਸਮ੍ਭવਤੋ ਅਰਿਯਾ ਇਦ੍ਧੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਅਨਿਟ੍ਠੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਕਤਿਯਾ ਅਮਨਾਪੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤੇ વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ વਾ। ਮੇਤ੍ਤਾਯ વਾ ਫਰਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤੋ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾਯ ਫਰਤਿ। ਧਾਤੁਤੋ વਾ ਉਪਸਂਹਰਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚੇ ਹੋਤਿ, ‘‘ਧਾਤੁਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ। ਸਤ੍ਤੇਪਿ ਧਾਤੂਪਸਂਹਾਰੋ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਸੁਭਾਯ વਾ ਫਰਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤੋ ਚੇ, ਅਸੁਭਭਾવਨਾਯ ਫਰਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ વਾ ਉਪਸਂਹਰਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚੇ, ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ। ਤਦੁਭਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ਉਭਯਂ। ਉਪੇਕ੍ਖਕੋਤਿ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ। ਸਤੋਤਿ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰਿਤ੍ਤਾ। ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਕਾਰਣવਸੇਨ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰੇਨ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ। ਪੋਰਾਣਾ ਪਨਾਹੁ – ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਚਕ੍ਖੁਕਤ੍ਤਾ, ਦ੍વਾਰਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇ ਪਨ ਪਸਾਦવਤ੍ਥੁਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਈਦਿਸੀ ਪਨੇਸਾ ‘ਧਨੁਨਾ વਿਜ੍ਝਤੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ ਸਸਮ੍ਭਾਰਕਥਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੩੫੨)। ਅਥ વਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗੇਹਸਿਤਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਨ ਕਿਰਿਯਭੂਤਾਯ ਸੋਮਨਸ੍ਸવੇਦਨਾਯ। ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋਤਿ ਸਬ੍ਬਦੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤੀਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਪਾਥੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਕਤਿਭਾવਾવਿਜਹਨਾਕਾਰਭੂਤਾਯ ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ‘‘ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਯ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    17. Ariyiddhiniddese ariyā iddhīti cetovasippattānaṃ khīṇāsavaariyānaṃyeva sambhavato ariyā iddhīti vuccatīti. Idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane khīṇāsavo bhikkhu. Aniṭṭhe vatthusminti ārammaṇapakatiyā amanāpe vatthusmiṃ satte vā saṅkhāre vā. Mettāya vā pharatīti satto ce hoti, mettābhāvanāya pharati. Dhātuto vā upasaṃharatīti saṅkhāro ce hoti, ‘‘dhātumatta’’nti dhātumanasikāraṃ upasaṃharati. Sattepi dhātūpasaṃhāro vaṭṭati. Asubhāya vā pharatīti satto ce, asubhabhāvanāya pharati. Aniccato vā upasaṃharatīti saṅkhāro ce, ‘‘anicca’’nti manasikāraṃ upasaṃharati. Tadubhayanti taṃ ubhayaṃ. Upekkhakoti chaḷaṅgupekkhāya upekkhako. Satoti sativepullappattattā. Sampajānoti paññāya sampajānakārittā. Cakkhunā rūpaṃ disvāti kāraṇavasena cakkhūti laddhavohārena rūpadassanasamatthena cakkhuviññāṇena rūpaṃ disvā. Porāṇā panāhu – ‘‘cakkhu rūpaṃ na passati acittakattā, cittaṃ na passati acakkhukattā, dvārārammaṇasaṅghaṭṭane pana pasādavatthukena cittena passati. Īdisī panesā ‘dhanunā vijjhatī’tiādīsu viya sasambhārakathā nāma hoti. Tasmā cakkhuviññāṇena rūpaṃ disvāti ayamettha attho’’ti (dha. sa. aṭṭha. 1352). Atha vā cakkhunā karaṇabhūtena rūpaṃ disvāti attho. Neva sumano hotīti gehasitasomanassapaṭikkhepo, na kiriyabhūtāya somanassavedanāya. Na dummanoti sabbadomanassapaṭikkhepo. Upekkhako viharatīti iṭṭhāniṭṭhārammaṇāpāthe parisuddhapakatibhāvāvijahanākārabhūtāya chasu dvāresu pavattanato ‘‘chaḷaṅgupekkhā’’ti laddhanāmāya tatramajjhattupekkhāya upekkhako viharati. Sotena saddaṃ sutvātiādīsupi eseva nayo.

    ੧੮. ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਕ੍ਖੀਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਕ੍ਖਿਜਾਤਾਨਂ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾ વਿਨਾਯੇવ ਆਕਾਸੇਨ ਗਮਨਂ। ਤਥਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦੇવਾਨਂ ਆਕਾਸਗਮਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਚ। ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਯਙ੍ਕਰਮਾਤਾ ਪੁਨਬ੍ਬਸੁਮਾਤਾ ਫੁਸ੍ਸਮਿਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਗੁਤ੍ਤਾਤਿਏવਮਾਦੀਨਂ ਸੁਖਸਮੁਸ੍ਸਯਤੋ વਿਨਿਪਤਿਤਤ੍ਤਾ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਪੇਤਾਨਂ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾਨਞ੍ਚ ਆਕਾਸਗਮਨਾਦਿਕਂ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾ ਇਦ੍ਧਿ।

    18. Kammavipākajiddhiniddese sabbesaṃ pakkhīnanti sabbesaṃ pakkhijātānaṃ jhānābhiññā vināyeva ākāsena gamanaṃ. Tathā sabbesaṃ devānaṃ ākāsagamanaṃ dassanādīni ca. Ekaccānaṃ manussānanti paṭhamakappikānaṃ manussānaṃ. Ekaccānaṃ vinipātikānanti piyaṅkaramātā punabbasumātā phussamittā dhammaguttātievamādīnaṃ sukhasamussayato vinipatitattā vinipātikānaṃ aññesañca petānaṃ nāgasupaṇṇānañca ākāsagamanādikaṃ kammavipākajā iddhi.

    ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਰਾਜਾਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਰੇਸਂ ਰਞ੍ਜਨਤੋ ਰਾਜਾ। ਰਤਨਚਕ੍ਕਂ વਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ। વੇਹਾਸਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰਥਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਚਤੁਅਙ੍ਗવਤਿਯਾ। ਸੇਨਾਤਿ ਤੇਸਂ ਸਮੂਹਮਤ੍ਤਮੇવ। ਅਨ੍ਤਮਸੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤਤੋ। ਅਸ੍ਸਬਨ੍ਧਾ ਨਾਮ ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਰਕ੍ਖਕਾ। ਗੋਪੁਰਿਸਾ ਨਾਮ ਗੁਨ੍ਨਂ ਰਕ੍ਖਕਾ। ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ। ਏવਂ ਤੇਸਂ વੇਹਾਸਗਮਨਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Puññavato iddhiniddese rājāti dhammena paresaṃ rañjanato rājā. Ratanacakkaṃ vattetīti cakkavattī. Vehāsaṃ gacchatīti accantasaṃyogatthe upayogavacanaṃ. Caturaṅginiyāti hatthiassarathapattisaṅkhātacatuaṅgavatiyā. Senāti tesaṃ samūhamattameva. Antamasoti heṭṭhimantato. Assabandhā nāma assānaṃ rakkhakā. Gopurisā nāma gunnaṃ rakkhakā. Upādāyāti avissajjetvā. Evaṃ tesaṃ vehāsagamanañca puññavato iddhīti attho.

    ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਜੋਤਿਕੋ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਸਕਲਨਗਰੇ ਸਬ੍ਬਾવੁਧਾਨਿ ਜਲਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਾਯਾਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿਪਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨਿ વਿਯ ਓਭਾਸਂ ਮੁਞ੍ਚਿਂਸੁ, ਨਗਰਂ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਸਕਲਨਗਰਸ੍ਸ ਏਕਜੋਤਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਜੋਤਿਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਅਥਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਗੇਹਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਭੂਮਿਤਲੇ ਸੋਧਿਯਮਾਨੇ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਂ ਪਾਸਾਦਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਪਾਸਾਦਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੇ ਸਤ੍ਤਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਯੁਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਪਾਕਾਰੇ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਪਾਕਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖੇ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਯੋਜਨਿਕਤਿਗਾવੁਤਿਕਦ੍વਿਗਾવੁਤਿਕਏਕਗਾવੁਤਿਕਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਤਰੁਣਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਾ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਾਸਂ ਮਣਿਮਯਾਨਿ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਾਨਿ ਪਬ੍ਬਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਤਸੁ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਏਕਦ੍વਿਤਿਚਤੁਪਞ੍ਚਛਸਤ੍ਤਯਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਾ ਸਤ੍ਤ ਯਕ੍ਖਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ।

    Jotikassagahapatissa puññavato iddhīti jotiko nāma pubbe paccekabuddhesu katādhikāro rājagahanagare seṭṭhi. Tassa kira jātadivase sakalanagare sabbāvudhāni jaliṃsu, sabbesaṃ kāyāruḷhāni ābharaṇānipi pajjalitāni viya obhāsaṃ muñciṃsu, nagaraṃ ekapajjotaṃ ahosi. Athassa nāmaggahaṇadivase sakalanagarassa ekajotibhūtattā jotikoti nāmaṃ kariṃsu. Athassa vayappattakāle gehakaraṇatthāya bhūmitale sodhiyamāne sakko devarājā āgantvā soḷasakarīsamatte ṭhāne pathaviṃ bhinditvā sattaratanamayaṃ sattabhūmikaṃ pāsādaṃ uṭṭhāpesi, pāsādaṃ parikkhipitvā sattaratanamaye sattadvārakoṭṭhakayutte sattapākāre uṭṭhāpesi, pākārapariyante catusaṭṭhi kapparukkhe uṭṭhāpesi, pāsādassa catūsu kaṇṇesu yojanikatigāvutikadvigāvutikaekagāvutikā catasso nidhikumbhiyo uṭṭhāpesi. Pāsādassa catūsu kaṇṇesu taruṇatālakkhandhappamāṇā catasso suvaṇṇamayā ucchuyaṭṭhiyo nibbattiṃsu. Tāsaṃ maṇimayāni pattāni suvaṇṇamayāni pabbāni ahesuṃ. Sattasu dvārakoṭṭhakesu ekekasmiṃ ekadviticatupañcachasattayakkhasahassaparivārā satta yakkhā ārakkhaṃ gaṇhiṃsu.

    ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਮਹਾਰਾਜਾ ਪਾਸਾਦਾਦੀਨਂ ਉਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਛਤ੍ਤਂ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠੀਤਿ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਤੋ ਦੇવਤਾਹਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸੀਦਾਪਿਤਾਯ ਏਕਞ੍ਚ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ ਤਯੋ ਚ ਜੋਤਿਪਾਸਾਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾਯ ਭਰਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਸਾਦੇ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ વਸਿ। ਤੇਸਂ ਯਾવਜੀવਂ ਤਾਯ ਏਕਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਯਾ ਭਤ੍ਤਂ ਪਹੋਸਿ। ਸਚੇ ਕਿਰ ਤੇ ਸਕਟਸਤਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾਨਂ ਪੂਰੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਭਤ੍ਤਪਚਨਕਾਲੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਉਕ੍ਖਲਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਾਸਾਣਾਨਂ ਉਪਰਿ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਪਾਸਾਣਾ ਤਾવਦੇવ ਪਜ੍ਜਲਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕ੍ਕਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਸੂਪੇਯ੍ਯਾਦਿਪਚਨਕਾਲੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਂ ਤੇਸਂ ਜੋਤਿਪਾਸਾਣੇਹਿ ਆਹਾਰੋ ਪਚ੍ਚਤਿ, ਮਣਿਆਲੋਕੇਨ વਸਨ੍ਤਿ। ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ વਾ ਦੀਪਸ੍ਸ વਾ ਓਭਾਸਮੇવ ਨ ਜਾਨਿਂਸੁ। ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਏવਰੂਪਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਯਾਨਾਦੀਹਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਤਣ੍ਡੁਲਾਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਦਾਪੇਤਿ, ‘‘ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖੇਹਿ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ, ‘‘ਗਾવੁਤਿਕਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਮੁਖਂ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸਿਕੇਸੁ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਅਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਊਨਂ ਨਾਹੋਸੀਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿ।

    Bimbisāramahārājā pāsādādīnaṃ uṭṭhānaṃ sutvā seṭṭhichattaṃ pahiṇi. So jotikaseṭṭhīti sakalajambudīpe pākaṭo hutvā uttarakuruto devatāhi ānetvā sirigabbhe nisīdāpitāya ekañca taṇḍulanāḷiṃ tayo ca jotipāsāṇe gahetvā āgatāya bhariyāya saddhiṃ tasmiṃ pāsāde mahāsampattiṃ anubhavanto vasi. Tesaṃ yāvajīvaṃ tāya ekataṇḍulanāḷiyā bhattaṃ pahosi. Sace kira te sakaṭasatampi taṇḍulānaṃ pūretukāmā honti, sā taṇḍulanāḷiyeva hutvā tiṭṭhati. Bhattapacanakāle taṇḍule ukkhaliyaṃ pakkhipitvā tesaṃ pāsāṇānaṃ upari ṭhapenti. Pāsāṇā tāvadeva pajjalitvā bhatte pakkamatte nibbāyanti. Teneva saññāṇena bhattassa pakkabhāvaṃ jānanti. Sūpeyyādipacanakālepi eseva nayo. Evaṃ tesaṃ jotipāsāṇehi āhāro paccati, maṇiālokena vasanti. Aggissa vā dīpassa vā obhāsameva na jāniṃsu. Jotikassa kira evarūpā sampattīti sakalajambudīpe pākaṭo ahosi. Mahājano yānādīhi dassanatthāya āgacchati. Jotikaseṭṭhi āgatāgatānaṃ uttarakurutaṇḍulānaṃ bhattaṃ dāpeti, ‘‘kapparukkhehi vatthābharaṇāni gaṇhantū’’ti āṇāpeti, ‘‘gāvutikanidhikumbhiyā mukhaṃ vivarāpetvā yāpanamattaṃ gaṇhantū’’ti āṇāpeti. Sakalajambudīpavāsikesu dhanaṃ gahetvā gacchantesu nidhikumbhiyā aṅgulamattampi ūnaṃ nāhosīti ayamassa puññavato iddhi.

    ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਜਟਿਲੋ ਨਾਮ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਧਾਤੁਚੇਤਿਯੇ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਮਾਤਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਅਹੋਸਿ । ਤਂ ਪਨ੍ਨਰਸਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਕਾਲੇ ਆਰਕ੍ਖਨਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਤਲੇ વਾਸਯਿਂਸੁ। ਤਂ ਏਕਦਿવਸਂ વਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਓਲੋਕਿਯਮਾਨਂ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਜ੍ਜਾਧਰੋ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਿਨੇਹੋ વਾਤਪਾਨੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਮਕਾਸਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਅਥ ਨਂ ਦਾਸੀ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਤੁ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਮਾ ਆਚਿਕ੍ਖੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਭਯੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਸਾਪਿ ਦਸਮੇ ਮਾਸੇ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਨવਭਾਜਨਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਸੀਸੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਙ੍ਗਾਯ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਹਿ, ‘ਕਿਂ ਇਦ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘ਅਯ੍ਯਾਯ ਮੇ ਬਲਿਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਦਾਸਿਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਹੇਟ੍ਠਾਗਙ੍ਗਾਯਪਿ ਦ੍વੇ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨ੍ਹਾਯਮਾਨਾ ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਉਦਕੇਨ ਆਹਰਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਾ ‘‘ਮਯ੍ਹੇਤਂ ਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਏਕਾ ‘‘ਯਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਭਾਜਨੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਂ ਆਦਾਯ ਥਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਾ ‘‘ਮਮ ਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਦਾਰਕੋ ਮਮੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਕਾ ‘‘ਯਂ ਭਾਜਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਮ ਦਾਰਕੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾ વਿવਦਮਾਨਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਸੁ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤਾਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਦਾਰਕਂ ਗਣ੍ਹ, ਤ੍વਂ ਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਯਾਯ ਪਨ ਦਾਰਕੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਸਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਹੋਤਿ। ਸਾ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ‘‘ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੋਸੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਗਬ੍ਭਮਲਸ੍ਸ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਅਨਪਨੀਤਤ੍ਤਾ ਕੇਸਾ ਜਟਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਜਟਿਲੋਤੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।

    Jaṭilassa gahapatissa puññavato iddhīti jaṭilo nāma kassapassa bhagavato dhātucetiye katādhikāro takkasilāyaṃ seṭṭhi. Tassa kira mātā bārāṇasiyaṃ seṭṭhidhītā abhirūpā ahosi . Taṃ pannarasasoḷasavassuddesikakāle ārakkhanatthāya sattabhūmikassa pāsādassa uparitale vāsayiṃsu. Taṃ ekadivasaṃ vātapānaṃ vivaritvā bahi olokiyamānaṃ ākāsena gacchanto vijjādharo disvā uppannasineho vātapānena pavisitvā tāya saddhiṃ santhavamakāsi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhi. Atha naṃ dāsī disvā ‘‘amma, kiṃ ida’’nti vatvā ‘‘hotu, kassaci mā ācikkhī’’ti vuttā bhayena tuṇhī ahosi. Sāpi dasame māse puttaṃ vijāyitvā navabhājanaṃ āharāpetvā tattha taṃ dārakaṃ nipajjāpetvā taṃ bhājanaṃ pidahitvā upari pupphadāmāni ṭhapetvā ‘‘imaṃ sīsena ukkhipitvā gantvā gaṅgāya vissajjehi, ‘kiṃ ida’nti ca puṭṭhā ‘ayyāya me balikamma’nti vadeyyāsī’’ti dāsiṃ āṇāpesi. Sā tathā akāsi. Heṭṭhāgaṅgāyapi dve itthiyo nhāyamānā taṃ bhājanaṃ udakena āhariyamānaṃ disvā ekā ‘‘mayhetaṃ bhājana’’nti āha. Ekā ‘‘yaṃ etassa anto, taṃ mayha’’nti vatvā bhājane sampatte taṃ ādāya thale ṭhapetvā vivaritvā dārakaṃ disvā ekā ‘‘mama bhājana’’nti vuttattā ‘‘dārako mameva hotī’’ti āha. Ekā ‘‘yaṃ bhājanassa anto, taṃ mamā’’ti vuttattā ‘‘mama dārako’’ti āha. Tā vivadamānā vinicchayaṃ gantvā amaccesu vinicchituṃ asakkontesu rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā tāsaṃ vacanaṃ sutvā ‘‘tvaṃ dārakaṃ gaṇha, tvaṃ bhājana’’nti āha. Yāya pana dārako laddho, sā mahākaccāyanattherassa upaṭṭhāyikā hoti. Sā taṃ dārakaṃ ‘‘therassa santike pabbājessāmī’’ti posesi. Tassa jātadivase gabbhamalassa dhovitvā anapanītattā kesā jaṭitā hutvā aṭṭhaṃsu. Tenassa jaṭiloteva nāmaṃ akaṃsu.

    ਤਸ੍ਸ ਪਦਸਾ વਿਚਰਣਕਾਲੇ ਥੇਰੋ ਤਂ ਗੇਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ਥੇਰਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹਾਰਮਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਉਪਾਸਿਕੇ, ਦਾਰਕੋ ਤੇ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਾਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪੋਸੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਗਿਹਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤੁਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਹਰੋ ਏવ ਚ ਤਾવ, ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਤਾવਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਦਾਰਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਉਪਾਸਕ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਹਰੋ ਤਾવ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤਂ ਪੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗੇਹੇ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਭਣ੍ਡਕਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਗਾਮਨ੍ਤਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਭਣ੍ਡਕਂ ਆਪਣਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    Tassa padasā vicaraṇakāle thero taṃ gehaṃ piṇḍāya pāvisi. Upāsikā theraṃ nisīdāpetvā āhāramadāsi. Thero dārakaṃ disvā ‘‘upāsike, dārako te laddho’’ti pucchi. ‘‘Āma, bhante, imāhaṃ tumhākaṃ santike pabbājessanti posesi’’nti āha. Thero ‘‘sādhū’’ti taṃ ādāya gacchanto ‘‘atthi nu kho imassa gihisampattiṃ anubhavituṃ puññakamma’’nti olokento ‘‘mahāpuñño satto mahāsampattiṃ anubhavissati, daharo eva ca tāva, ñāṇampi tāvassa paripākaṃ na gacchatī’’ti cintetvā taṃ ādāya takkasilāyaṃ ekassa upaṭṭhākassa gehaṃ agamāsi. So theraṃ vanditvā ṭhito dārakaṃ disvā ‘‘dārako, bhante, laddho’’ti pucchi. ‘‘Āma, upāsaka, pabbajissati, daharo tāva tava santike hotū’’ti. So ‘‘sādhu, bhante’’ti taṃ puttaṭṭhāne ṭhapetvā paṭijaggi. Tassa pana gehe dvādasa vassāni bhaṇḍakaṃ ussannaṃ hoti. So gāmantaraṃ gacchanto sabbampi taṃ bhaṇḍakaṃ āpaṇaṃ āharitvā tassa tassa bhaṇḍakassa mūlaṃ ācikkhitvā ‘‘idañcidañca ettakaṃ nāma dhanaṃ gahetvā dadeyyāsī’’ti vatvā pakkāmi.

    ਤਂ ਦਿવਸਂ ਨਗਰਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਦੇવਤਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਜੀਰਕਮਰਿਚਮਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਕੇ ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਣਾਭਿਮੁਖੇ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਭਣ੍ਡਕਂ ਏਕਦਿવਸੇਨੇવ વਿਕ੍ਕਿਣਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਪਣੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਤੇ, ਤਾਤ, ਭਣ੍ਡਕਂ ਨਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਨ ਨਾਸਿਤਂ, ਤਾਤ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਕ੍ਕਿਣਿਤਂ, ਇਦਂ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਮੂਲਂ, ਇਦਂ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮੂਲਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਅਪ੍ਪੇਸਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਨਗ੍ਘੋ ਪੁਰਿਸੋ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਜੀવਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਧੀਤਰਂ ਤਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗੇਹਮਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਪੁਰਿਸੇ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਗੇਹੇ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ વਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਗੇਹਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਉਮ੍ਮਾਰੇ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਗੇਹਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਗੇ ਭੂਮਿਟ੍ਠਾਨੇ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਰਾਜਾ ਕਿਰ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਭੂਮਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਛਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਜਟਿਲਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿ।

    Taṃ divasaṃ nagarapariggāhikā devatā antamaso jīrakamaricamattakenāpi atthike tasseva āpaṇābhimukhe kariṃsu. So dvādasa vassāni ussannabhaṇḍakaṃ ekadivaseneva vikkiṇi. Kuṭumbiko āgantvā āpaṇe kiñci adisvā ‘‘sabbaṃ te, tāta, bhaṇḍakaṃ nāsita’’nti āha. ‘‘Na nāsitaṃ, tāta, sabbaṃ tumhehi vuttanayena vikkiṇitaṃ, idaṃ asukassa mūlaṃ, idaṃ asukassa mūla’’nti sabbamūlaṃ tasseva appesi. Kuṭumbiko pasīditvā ‘‘anaggho puriso yattha katthaci jīvituṃ samattho’’ti attano vayappattaṃ dhītaraṃ tassa datvā ‘‘gehamassa karothā’’ti purise āṇāpetvā niṭṭhite gehe ‘‘gacchatha tumhe, attano gehe vasathā’’ti āha. Athassa gehapavisanakāle ekena pādena ummāre akkantamatte gehassa pacchimabhāge bhūmiṭṭhāne asītihattho suvaṇṇapabbato uṭṭhahi. Rājā kira jaṭilassa gehe bhūmiṃ bhinditvā suvaṇṇapabbato uṭṭhitoti sutvā tassa seṭṭhichattaṃ pesesi. So jaṭilaseṭṭhi nāma ahosīti ayamassa puññavato iddhi.

    ਮੇਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧੀਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੯੬) ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਨਾਮ વਿਪਸ੍ਸਿਮ੍ਹਿ ਭਗવਤਿ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਪਚ੍ਛਿਮਗੇਹੇ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਉਸਭਪ੍ਪਮਾਣਾ ਸੁવਣ੍ਣਮੇਣ੍ਡਕਾ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਪਹਰਮਾਨਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਮੁਖੇਸੁ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਗੇਣ੍ਡੁਕਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦੀਹਿ ਚ વਤ੍ਥਚ੍ਛਾਦਨਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਤੇਸਂ ਮੁਖਤੋ ਗੇਣ੍ਡੁਕਂ ਅਪਨੇਨ੍ਤਿ। ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਮੇਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਮੁਖਤੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸੀਨਂ ਪਹੋਨਕਂ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤવਤ੍ਥਚ੍ਛਾਦਨਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯੇਸ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯੀਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿ।

    Meṇḍakassa seṭṭhissa puññavato iddhīti (mahāva. 296) meṇḍako nāma vipassimhi bhagavati katādhikāro magadharaṭṭhe bhaddiyanagare seṭṭhi. Tassa kira pacchimagehe aṭṭhakarīsamatte ṭhāne hatthiassausabhappamāṇā suvaṇṇameṇḍakā pathaviṃ bhinditvā piṭṭhiyā piṭṭhiṃ paharamānā uṭṭhahiṃsu, tesaṃ mukhesu pañcavaṇṇānaṃ suttānaṃ geṇḍukā pakkhittā honti. Sappitelamadhuphāṇitādīhi ca vatthacchādanahiraññasuvaṇṇādīhi ca atthe sati tesaṃ mukhato geṇḍukaṃ apanenti. Ekassapi meṇḍakassa mukhato sakalajambudīpavāsīnaṃ pahonakaṃ sappitelamadhuphāṇitavatthacchādanahiraññasuvaṇṇaṃ nikkhamati. Tato paṭṭhāyesa meṇḍakaseṭṭhīti paññāyīti ayamassa puññavato iddhi.

    ਘੋਸਿਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਘੋਸਿਤੋ (ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੨੬੦-੨੬੧) ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਸਕ੍ਕਰਟ੍ਠੇ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਨਗਰਸੋਭਿਨਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਾ ਤਂ વਿਜਾਤਦਿવਸੇ ਸੁਪ੍ਪੇ ਸਯਾਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟੇ ਛਡ੍ਡਾਪੇਸਿ। ਦਾਰਕਂ ਕਾਕਸੁਨਖਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਪੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਗੇਹਂ ਨੇਸਿ। ਤਦਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਪੁਰੋਹਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਆਚਰਿਯ, ਅਜ੍ਜ ਤੇ ਤਿਥਿਕਰਣਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਦਯੋ ਓਲੋਕਿਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਜਨਪਦਸ੍ਸ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਅਜ੍ਜ ਜਾਤਦਾਰਕੋ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਿ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਦਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਭਰਿਯਾ ਗਰੁਗਬ੍ਭਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸੀਘਂ ਗੇਹਂ ਪੇਸੇਸਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਜਾਨਾਹਿ ਨਂ વਿਜਾਤਾ વਾ, ਨ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨ વਿਜਾਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਿਂ ਨਾਮ ਦਾਸਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਜ ਜਾਤਦਾਰਕਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੀ ਤਂ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਜਾਤਂ ਞਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਧੀਤਾ ਜਾਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਯ ਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਘਾਤੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਗੇਹੇ વਡ੍ਢਾਪੇਸਿ।

    Ghositassagahapatissa puññavato iddhīti ghosito (a. ni. aṭṭha. 1.1.260-261) nāma paccekasambuddhe katādhikāro sakkaraṭṭhe kosambiyaṃ seṭṭhi. So kira devalokato cavitvā kosambiyaṃ nagarasobhiniyā kucchismiṃ nibbatti. Sā taṃ vijātadivase suppe sayāpetvā saṅkārakūṭe chaḍḍāpesi. Dārakaṃ kākasunakhā parivāretvā nisīdiṃsu. Eko puriso taṃ disvāva puttasaññaṃ paṭilabhitvā ‘‘putto me laddho’’ti gehaṃ nesi. Tadā kosambikaseṭṭhi purohitaṃ disvā ‘‘kiṃ, ācariya, ajja te tithikaraṇanakkhattādayo olokitā’’ti pucchitvā ‘‘āma, mahāseṭṭhī’’ti vutte ‘‘janapadassa kiṃ bhavissatī’’ti pucchi. ‘‘Imasmiṃ nagare ajja jātadārako jeṭṭhaseṭṭhi bhavissatī’’ti āha. Tadā seṭṭhino bhariyā garugabbhā hoti, tasmā so sīghaṃ gehaṃ pesesi ‘‘gaccha, jānāhi naṃ vijātā vā, na vā’’ti. ‘‘Na vijātā’’ti sutvā gehaṃ gantvā kāḷiṃ nāma dāsiṃ pakkositvā sahassaṃ datvā ‘‘gaccha, imasmiṃ nagare upadhāretvā ajja jātadārakaṃ gaṇhitvā ehī’’ti āha. Sā upadhārentī taṃ gehaṃ gantvā taṃ dārakaṃ taṃ divasaṃ jātaṃ ñatvā sahassaṃ datvā ānetvā seṭṭhino dassesi. Seṭṭhi ‘‘sace me dhītā jāyissati, tāya naṃ saddhiṃ nivāsetvā seṭṭhiṭṭhānassa sāmikaṃ karissāmi. Sace putto jāyissati, ghātessāmi na’’nti cintetvā taṃ gehe vaḍḍhāpesi.

    ਅਥਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਕਤਿਪਾਹਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ। ਇਦਾਨੇવ ਨਂ ਮਾਰੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਕਾਲ਼ਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਜੇ, વਜਤੋ ਗੁਨ੍ਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨવੇਲਾਯ વਜਦ੍વਾਰਮਜ੍ਝੇ ਇਮਂ ਤਿਰਿਯਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਹਿ, ਗਾવਿਯੋ ਨਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਦ੍ਦਿਤਾਮਦ੍ਦਿਤਭਾવਂ ਪਨਸ੍ਸ ਞਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗੋਪਾਲਕੇਨ વਜਦ੍વਾਰੇ વਿવਟਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਤਂ ਤਥਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਸਿ। ਗੋਗਣਜੇਟ੍ਠਕੋ ਉਸਭੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋਪਿ ਤਂਦਿવਸਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਦਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਨੇਕਸਤਾ ਗਾવੋ ਉਸਭਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਪਸ੍ਸਾਨਿ ਘਂਸਨ੍ਤਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਗੋਪਾਲਕੋਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਉਸਭੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਮਜ੍ਝੇ ਨਿਚ੍ਚਲੋવ ਠਿਤੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸਿਨੇਹਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਗੇਹਂ ਨੇਸਿ।

    Athassa bhariyā katipāhaccayena puttaṃ vijāyi. Seṭṭhi ‘‘imasmiṃ asati mama putto seṭṭhiṭṭhānaṃ labhissati. Idāneva naṃ māretuṃ vaṭṭatī’’ti kāḷiṃ āmantetvā ‘‘gaccha je, vajato gunnaṃ nikkhamanavelāya vajadvāramajjhe imaṃ tiriyaṃ nipajjāpehi, gāviyo naṃ madditvā māressanti, madditāmadditabhāvaṃ panassa ñatvā ehī’’ti āha. Sā gantvā gopālakena vajadvāre vivaṭamatteyeva taṃ tathā nipajjāpesi. Gogaṇajeṭṭhako usabho aññasmiṃ kāle sabbapacchā nikkhamantopi taṃdivasaṃ sabbapaṭhamaṃ nikkhamitvā dārakaṃ catunnaṃ pādānaṃ antare katvā aṭṭhāsi. Anekasatā gāvo usabhassa dve passāni ghaṃsantiyo nikkhamiṃsu. Gopālakopi ‘‘ayaṃ usabho pubbe sabbapacchā nikkhamati, ajja pana paṭhamaṃ nikkhamitvā dvāramajjhe niccalova ṭhito, kiṃ nu kho eta’’nti cintetvā gantvā tassa heṭṭhā nipannaṃ dārakaṃ disvā puttasinehaṃ paṭilabhitvā ‘‘putto me laddho’’ti gehaṃ nesi.

    ਕਾਲ਼ੀ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਨਂ ਪੁਨ ਇਮਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਆਨੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਆਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ ਕਾਲ਼ਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਪਞ੍ਚਸਕਟਸਤਾਨਿ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਉਟ੍ਠਾਯ વਾਣਿਜ੍ਜਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਨੇਤ੍વਾ ਚਕ੍ਕਮਗ੍ਗੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਹਿ, ਗੋਣਾ વਾ ਨਂ ਮਦ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਕਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪવਤ੍ਤਿਞ੍ਚਸ੍ਸ ਞਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਕ੍ਕਮਗ੍ਗੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਸਿ। ਸਾਕਟਿਕਜੇਟ੍ਠਕੋ ਪੁਰਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਗੋਣਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਛਡ੍ਡੇਸੁਂ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਪਾਜਿਯਮਾਨਾਪਿ ਪੁਰਤੋ ਨ ਗਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਰੁਣਂ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮ ਗੋਣਾ ਕਰਿਂਸੂ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭਾਰਿਯਂ વਤ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਤਂ ਗੇਹਂ ਨੇਸਿ।

    Kāḷī gantvā seṭṭhinā pucchitā tamatthaṃ ārocetvā ‘‘gaccha, naṃ puna imaṃ sahassaṃ datvā ānehī’’ti vuttā puna ānetvā adāsi. Atha naṃ seṭṭhi āha – ‘‘amma kāḷi, imasmiṃ nagare pañcasakaṭasatāni paccūsakāle uṭṭhāya vāṇijjāya gacchanti, tvaṃ imaṃ netvā cakkamagge nipajjāpehi, goṇā vā naṃ maddissanti, cakkaṃ vā chindissati, pavattiñcassa ñatvā āgaccheyyāsī’’ti. Sā gantvā cakkamagge nipajjāpesi. Sākaṭikajeṭṭhako purato ahosi. Athassa goṇā taṃ ṭhānaṃ patvā dhuraṃ chaḍḍesuṃ, punappunaṃ āropetvā pājiyamānāpi purato na gacchiṃsu. Evaṃ tassa tehi saddhiṃ vāyamantasseva aruṇaṃ uṭṭhahi. So ‘‘kiṃ nāma goṇā kariṃsū’’ti maggaṃ olokento dārakaṃ disvā ‘‘bhāriyaṃ vata kamma’’nti cintetvā ‘‘putto me laddho’’ti tuṭṭhamānaso taṃ gehaṃ nesi.

    ਕਾਲ਼ੀਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਨਂ ਪੁਨ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਆਹ – ‘‘ਇਦਾਨਿ ਨਂ ਆਮਕਸੁਸਾਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਰੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਹਿ, ਤਤ੍ਥ ਸੁਨਖਾਦੀਹਿ ਖਾਦਿਤੋ, ਅਮਨੁਸ੍ਸੇਨ વਾ ਪਹਟੋ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਤਾਮਤਭਾવਞ੍ਚਸ੍ਸ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਤਂ ਨੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਂ ਸੁਨਖਾਦਯੋ વਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਅਥੇਕੋ ਅਜਪਾਲੋ ਅਜਾ ਗੋਚਰਂ ਨੇਨ੍ਤੋ ਸੁਸਾਨਪਸ੍ਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਕਾ ਅਜਾ ਪਣ੍ਣਾਨਿ ਖਾਦਮਾਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਜਣ੍ਣੁਕੇਹਿ ਠਤ੍વਾ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਥਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਅਜਪਾਲਕੇਨ ‘‘ਹੇ ਹੇ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦੇ ਕਤੇਪਿ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਸੋ ‘‘ਯਟ੍ਠਿਯਾ ਨਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਨੀਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਜਣ੍ਣੁਕੇਹਿ ਠਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਖੀਰਂ ਪਾਯਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਪੁਤ੍ਤਸਿਨੇਹਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਆਦਾਯ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    Kāḷīpi gantvā seṭṭhinā pucchitā taṃ pavattiṃ ācikkhitvā ‘‘gaccha, naṃ puna sahassaṃ datvā ānehī’’ti vuttā tathā akāsi. Atha naṃ seṭṭhi āha – ‘‘idāni naṃ āmakasusānaṃ netvā gacchantare nipajjāpehi, tattha sunakhādīhi khādito, amanussena vā pahaṭo marissati, matāmatabhāvañcassa jānitvā āgaccheyyāsī’’ti. Sā taṃ netvā tattha nipajjāpetvā ekamante aṭṭhāsi. Taṃ sunakhādayo vā amanusso vā upasaṅkamituṃ nāsakkhiṃsu. Atheko ajapālo ajā gocaraṃ nento susānapassena gacchati. Ekā ajā paṇṇāni khādamānā gacchantaraṃ pavisitvā dārakaṃ disvā jaṇṇukehi ṭhatvā dārakassa thanaṃ adāsi. Ajapālakena ‘‘he he’’ti sadde katepi na nikkhami. So ‘‘yaṭṭhiyā naṃ paharitvā nīharissāmī’’ti gacchantaraṃ paviṭṭho jaṇṇukehi ṭhatvā dārakaṃ khīraṃ pāyantiṃ disvā dārake puttasinehaṃ paṭilabhitvā ‘‘putto me laddho’’ti ādāya pakkāmi.

    ਕਾਲ਼ੀ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਨਂ ਪੁਨ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਅਯ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਆਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਇਮਂ ਆਦਾਯ ਚੋਰਪਪਾਤਪਬ੍ਬਤਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਪਪਾਤੇ ਖਿਪ, ਪਬ੍ਬਤਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਟਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਤਾਮਤਭਾવਞ੍ਚਸ੍ਸ ਞਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਤਂ ਤਥਾ ਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਠਤ੍વਾ ਖਿਪਿ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਪਬ੍ਬਤਕੁਚ੍ਛਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਹਾવੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੋ ਪਬ੍ਬਤਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ વਡ੍ਢਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਂ ਘਨਜਾਤੋ ਜਿਞ੍ਜੁਕਗੁਮ੍ਬੋ ਅવਤ੍ਥਰਿ। ਦਾਰਕੋ ਪਤਨ੍ਤੋ ਕੋਜવੇ વਿਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿ। ਤਂ ਦਿવਸਞ੍ਚ ਨਲ਼ਕਾਰਜੇਟ੍ਠਕਸ੍ਸ વੇਣੁਬਲਿ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਲਿਤੇ ਦਾਰਕੋ ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ। ਸੋ ਦਾਰਕਸਦ੍ਦੋ વਿਯਾਤਿ ਏਕੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਆਦਾਯ ਗਤੋ। ਕਾਲ਼ੀ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਨਂ ਪੁਨ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।

    Kāḷī gantvā seṭṭhinā pucchitā taṃ pavattiṃ ācikkhitvā ‘‘gaccha, naṃ puna sahassaṃ datvā ānehī’’ti vuttā tathā akāsi. Aya naṃ seṭṭhi āha – ‘‘amma, imaṃ ādāya corapapātapabbataṃ abhiruhitvā papāte khipa, pabbatakucchiyaṃ paṭihaññamāno khaṇḍākhaṇḍiko hutvā bhūmiyaṃ patissati, matāmatabhāvañcassa ñatvā āgaccheyyāsī’’ti. Sā taṃ tathā netvā pabbatamatthake ṭhatvā khipi. Taṃ kho pana pabbatakucchiṃ nissāya mahāveḷugumbo pabbatānusāreneva vaḍḍhi, tassa matthakaṃ ghanajāto jiñjukagumbo avatthari. Dārako patanto kojave viya tasmiṃ pati. Taṃ divasañca naḷakārajeṭṭhakassa veṇubali patto hoti. So puttena saddhiṃ gantvā taṃ veḷugumbaṃ chindituṃ ārabhi. Tasmiṃ calite dārako saddamakāsi. So dārakasaddo viyāti ekena passena abhiruhitvā taṃ disvā ‘‘putto me laddho’’ti tuṭṭhacitto ādāya gato. Kāḷī gantvā seṭṭhinā pucchitā taṃ pavattiṃ ācikkhitvā ‘‘gaccha, naṃ puna sahassaṃ datvā ānehī’’ti vuttā tathā akāsi.

    ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਦਾਰਕੋ વਡ੍ਢਿਤੋ। ਮਹਾਘੋਸવਚਨਤ੍ਤਾ ਚਸ੍ਸ ਘੋਸਿਤੋਤੇવ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਅਕ੍ਖਿਮ੍ਹਿ ਕਣ੍ਟਕੋ વਿਯ ਖਾਯਿ, ਉਜੁਕਂ ਓਲੋਕੇਤੁਮ੍ਪਿ ਨ વਿਸਹਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਰਣੂਪਾਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਕਦਾ ਆવਾਪਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਇਦਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮਮੇਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਕਿਂ ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕੋ ਮੇ ਅવਜਾਤਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਥ ਨਂ ਗਬ੍ਭਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਹਾਯ વਾਸਿਯਾ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚਾਟਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਆવਾਪੇ ਪવੇਸੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ। ਇਦਂ ਤੇ ਸਹਸ੍ਸਂ ਸਚ੍ਚਕਾਰਸਦਿਸਂ, ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਨ ਤੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਪਚ੍ਛਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ।

    Seṭṭhino idañcidañca karontasseva dārako vaḍḍhito. Mahāghosavacanattā cassa ghositoteva nāmaṃ ahosi. So seṭṭhino akkhimhi kaṇṭako viya khāyi, ujukaṃ oloketumpi na visahi. Athassa maraṇūpāyaṃ cintento attano kumbhakārassa santikaṃ gantvā tassa ‘‘kadā āvāpaṃ ālimpessasī’’ti pucchitvā ‘‘sve’’ti vutte ‘‘tena hi idaṃ sahassaṃ gaṇhitvā mamekaṃ kammaṃ karohī’’ti āha. ‘‘Kiṃ sāmī’’ti? ‘‘Eko me avajātaputto atthi, taṃ tava santikaṃ pesissāmi, atha naṃ gabbhaṃ pavesetvā tiṇhāya vāsiyā khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinditvā cāṭiyaṃ pakkhipitvā āvāpe paveseyyāsīti. Idaṃ te sahassaṃ saccakārasadisaṃ, uttariṃ pana te kattabbayuttakaṃ pacchā karissāmī’’ti. Kumbhakāro ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi.

    ਸੇਟ੍ਠਿ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਘੋਸਿਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਮਯਾ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ ਏਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਆਣਤ੍ਤੋ, ਏਹਿ , ਤ੍વਂ ਤਾਤ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏવਂ વਦੇਹਿ ‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਕਿਰ ਮੇ ਪਿਤਰਾ ਆਣਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਹੀ’’’ਤਿ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਇਤਰੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਦਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗੁਲ਼ਕਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਮੇ ਮਂ ਦਾਰਕਾ ਬਹੁਲਕ੍ਖਂ ਜਿਨਿਂਸੁ, ਤਂ ਮੇ ਪਟਿਜਿਨਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਅਹਂ ਪਿਤੁ ਭਾਯਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮਾ ਭਾਯਿ, ਭਾਤਿਕ, ਅਹਂ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਬਹੂਹਿ ਜਿਤੋ ਯਾવਾਹਂ ਆਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਤਾવ ਮੇ ਲਕ੍ਖਂ ਪਟਿਜਿਨਾਹੀ’’ਤਿ। ਘੋਸਿਤੋ ਕਿਰ ਗੁਲ਼ਕਕੀਲ਼ਾਯਂ ਛੇਕੋ, ਤੇਨ ਨਂ ਏવਂ ਨਿਬਨ੍ਧਿ। ਸੋਪਿ ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਂ વਦੇਹਿ ‘ਪਿਤਰਾ ਕਿਰ ਮੇ ਹਿਯ੍ਯੋ ਏਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਆਣਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਹੀ’’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅવਚ। ਅਥ ਨਂ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ વੁਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਆવਾਪੇ ਖਿਪਿ। ਘੋਸਿਤੋਪਿ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇવ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤ, ਨ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਗਤਕਾਰਣਞ੍ਚ ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਗਤਕਾਰਣਞ੍ਚ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਧੀ ਧੀ’’ਤਿ ਮਹਾવਿਰવਂ વਿਰવਿਤ੍વਾ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਲੋਹਿਤੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰ, ਮਾ ਨਾਸਯਿ, ਮਾ ਨਾਸਯੀ’’ਤਿ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ ਤਂ ਤਥਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਿ, ਮਾ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਪਬ੍ਬਤੇਨ વਿਯ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਸੋਕੇਨ ਅવਤ੍ਥਟੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਸਿ।

    Seṭṭhi punadivase ghositaṃ pakkositvā ‘‘hiyyo mayā kumbhakāro ekaṃ kammaṃ āṇatto, ehi , tvaṃ tāta, tassa santikaṃ gantvā evaṃ vadehi ‘hiyyo kira me pitarā āṇattaṃ kammaṃ nipphādehī’’’ti pahiṇi. So ‘‘sādhū’’ti agamāsi. Taṃ tattha gacchantaṃ itaro seṭṭhino putto dārakehi saddhiṃ guḷakakīḷaṃ kīḷanto disvā pakkositvā ‘‘kuhiṃ gacchasī’’ti pucchitvā pitu sāsanaṃ gahetvā ‘‘kumbhakārassa santika’’nti vutte ‘‘ahaṃ tattha gamissāmi, ime maṃ dārakā bahulakkhaṃ jiniṃsu, taṃ me paṭijinitvā dehī’’ti āha. ‘‘Ahaṃ pitu bhāyāmī’’ti. ‘‘Mā bhāyi, bhātika, ahaṃ taṃ sāsanaṃ harissāmī’’ti. ‘‘Bahūhi jito yāvāhaṃ āgacchāmi, tāva me lakkhaṃ paṭijināhī’’ti. Ghosito kira guḷakakīḷāyaṃ cheko, tena naṃ evaṃ nibandhi. Sopi taṃ ‘‘tena hi gantvā kumbhakāraṃ vadehi ‘pitarā kira me hiyyo ekaṃ kammaṃ āṇattaṃ, taṃ nipphādehī’’’ti uyyojesi. So tassa santikaṃ gantvā tathā avaca. Atha naṃ kumbhakāro seṭṭhinā vuttaniyāmena māretvā āvāpe khipi. Ghositopi divasabhāgaṃ kīḷitvā sāyanhasamayeva gehaṃ gantvā ‘‘kiṃ, tāta, na gatosī’’ti vutte attano agatakāraṇañca kaniṭṭhassa gatakāraṇañca ārocesi. Seṭṭhi ‘‘dhī dhī’’ti mahāviravaṃ viravitvā sakalasarīre pakkuthitalohito viya hutvā ‘‘ambho kumbhakāra, mā nāsayi, mā nāsayī’’ti bāhā paggayha kandanto tassa santikaṃ agamāsi. Kumbhakāro taṃ tathā āgacchantaṃ disvā ‘‘sāmi, mā saddaṃ kari, kammaṃ nipphanna’’nti āha. So pabbatena viya mahantena sokena avatthaṭo hutvā anappakaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedesi.

    ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਪਨ ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਂ ਉਜੁਕਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਨਂ ਮਾਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮ ਗਾਮਸਤੇ ਆਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਮਾਰਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਅવਜਾਤਪੁਤ੍ਤੋ, ਇਮਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ વਚ੍ਚਕੂਪੇ ਖਿਪਤੁ, ਏવਞ੍ਚ ਕਤੇ ਅਹਂ ਮਾਤੁਲਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ ਘੋਸਿਤ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਾਮਸਤੇ ਆਯੁਤ੍ਤਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਮਂ ਪਣ੍ਣਂ ਹਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਂ ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਬਨ੍ਧਿ। ਸੋ ਪਨ ਅਕ੍ਖਰਸਮਯਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਦਹਰਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਤਂ ਮਾਰਾਪੇਨ੍ਤੋવ ਸੇਟ੍ਠਿ ਮਾਰੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ, ਕਿਂ ਅਕ੍ਖਰਸਮਯਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸ੍ਸਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਪਣ੍ਣਮੇવ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਮੇ, ਤਾਤ, ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ‘‘ਪਾਥੇਯ੍ਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਅਸੁਕਗਾਮੇ ਨਾਮ ਮਮ ਸਹਾਯਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਘਰੇ ਪਾਤਰਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਘਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਜਾਯਂ ਪਸ੍ਸਿ। ‘‘ਕੁਤੋ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਹਾਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤ੍વਂਸਿ ਘੋਸਿਤੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਹ ਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਤ੍ਤਸਿਨੇਹੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪਨੇਕਾ ਧੀਤਾ ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ੍ਨਰਸਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ, ਤਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਏਕਮੇવ ਪੇਸਨਕਾਰਿਕਂ ਦਾਸਿਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਤਲੇ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ વਸਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਤਂ ਦਾਸਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿਜਾਯਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯਧੀਤਾਯ ਪੇਸਨੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਤੋ ਤਾવ ਏਹਿ, ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਪੇਸਨਂ, ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਪੀਠਕਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਤੇਲਂ ਮਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਯਨਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਦੇਹਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਪੇਸਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।

    Evaṃ santepi pana seṭṭhi taṃ ujukaṃ oloketuṃ na sakkoti. ‘‘Kinti naṃ māreyya’’nti cintento ‘‘mama gāmasate āyuttakassa santikaṃ pesetvā mārāpessāmī’’ti upāyaṃ disvā ‘‘ayaṃ me avajātaputto, imaṃ māretvā vaccakūpe khipatu, evañca kate ahaṃ mātulassa kattabbayuttakaṃ jānissāmī’’ti tassa paṇṇaṃ likhitvā ‘‘tāta ghosita, amhākaṃ gāmasate āyuttako atthi, imaṃ paṇṇaṃ haritvā tassa dehī’’ti vatvā paṇṇaṃ tassa dussante bandhi. So pana akkharasamayaṃ na jānāti. Daharakālato paṭṭhāya hi taṃ mārāpentova seṭṭhi māretuṃ nāsakkhi, kiṃ akkharasamayaṃ sikkhāpessati. So attano maraṇapaṇṇameva dussante bandhitvā nikkhamanto āha – ‘‘pātheyyaṃ me, tāta, natthī’’ti. ‘‘Pātheyyena kammaṃ natthi, antarāmagge asukagāme nāma mama sahāyako seṭṭhi atthi, tassa ghare pātarāsaṃ katvā purato gacchā’’ti. So ‘‘sādhū’’ti pitaraṃ vanditvā nikkhanto taṃ gāmaṃ patvā seṭṭhigharaṃ pucchitvā gantvā seṭṭhijāyaṃ passi. ‘‘Kuto āgatosī’’ti ca vutte ‘‘antonagarato’’ti āha. ‘‘Kassa puttosī’’ti? ‘‘Tumhākaṃ sahāyaseṭṭhino, ammā’’ti. ‘‘Tvaṃsi ghosito nāmā’’ti? ‘‘Āma, ammā’’ti. Tassā saha dassaneneva tasmiṃ puttasineho uppajji. Seṭṭhino panekā dhītā atthi pannarasasoḷasavassuddesikā abhirūpā pāsādikā, taṃ rakkhituṃ ekameva pesanakārikaṃ dāsiṃ datvā sattabhūmikassa pāsādassa uparimatale sirigabbhe vasāpenti. Seṭṭhidhītā tasmiṃ khaṇe taṃ dāsiṃ antarāpaṇaṃ pesesi. Atha naṃ seṭṭhijāyā disvā ‘‘kuhiṃ gacchasī’’ti pucchitvā ‘‘ayyadhītāya pesanenā’’ti vutte ‘‘ito tāva ehi, tiṭṭhatu pesanaṃ, puttassa me pīṭhakaṃ attharitvā udakaṃ āharitvā pāde dhovitvā telaṃ makkhitvā sayanaṃ attharitvā dehi, pacchā pesanaṃ karissasī’’ti āha. Sā tathā akāsi.

    ਅਥ ਨਂ ਚਿਰੇਨਾਗਤਂ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਆਹ – ‘‘ਮਾ ਮੇ ਕੁਜ੍ਝਿ, ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਘੋਸਿਤੋ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਗਤਾਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਘੋਸਿਤੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਪੁਬ੍ਬਸਨ੍ਨਿવਾਸવਸੇਨ ਪੇਮਂ ਛવਿਆਦੀਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਿਤਂ। ਅਥ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਸੋ ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਯਨੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਨਿਦ੍ਦਾਯਤੀ’’ਤਿ । ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ? ‘‘ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਪਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਕਿਂ ਪਣ੍ਣਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤਤਾਯ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪਣ੍ਣਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ વਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖਰਸਮਯੇ ਕੁਸਲਤਾਯ ਤਂ ਪਣ੍ਣਂ વਾਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ વਤ ਬਾਲੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਪਣ੍ਣਂ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਿਚਰਤਿ, ਸਚੇ ਮਯਾ ਨ ਦਿਟ੍ਠਂ ਅਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਪਣ੍ਣਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਅਪਰਂ ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿ – ‘‘ਅਯਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਘੋਸਿਤੋ ਨਾਮ, ਗਾਮਸਤਤੋ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਜਨਪਦਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਙ੍ਗਲਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਗਾਮਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਦ੍વਿਭੂਮਿਕਂ ਗੇਹਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਚੇવ ਪੁਰਿਸਗੁਤ੍ਤੀਹਿ ਚ ਸੁਸਂવਿਹਿਤਾਰਕ੍ਖਂ ਕਰੋਤੁ, ਮਯ੍ਹਂ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਮਯਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਤੁ। ਏવਂ ਕਤੇ ਅਹਂ ਮਾਤੁਲਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਚ ਪਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇਯੇવਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਿ।

    Atha naṃ cirenāgataṃ seṭṭhidhītā santajjesi. Atha naṃ sā āha – ‘‘mā me kujjhi, seṭṭhiputto ghosito āgato, tassa idañcidañca katvā tattha gantvā āgatāmhī’’ti. Seṭṭhidhītāya ‘‘seṭṭhiputto ghosito’’ti nāmaṃ sutvāva pubbasannivāsavasena pemaṃ chaviādīni chinditvā aṭṭhimiñjaṃ āhacca ṭhitaṃ. Atha naṃ pucchi ‘‘kuhiṃ so ammā’’ti? ‘‘Sayane nipanno niddāyatī’’ti . ‘‘Atthi panassa hatthe kiñcī’’ti? ‘‘Dussante paṇṇaṃ atthī’’ti. Sā ‘‘kiṃ paṇṇaṃ nu kho eta’’nti tasmiṃ niddāyante mātāpitūnaṃ aññavihitatāya apassantānaṃ otaritvā tassa santikaṃ gantvā taṃ paṇṇaṃ mocetvā ādāya attano gabbhaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya vātapānaṃ vivaritvā akkharasamaye kusalatāya taṃ paṇṇaṃ vācetvā ‘‘aho vata bālo attano maraṇapaṇṇaṃ dussante bandhitvā vicarati, sace mayā na diṭṭhaṃ assa, natthi tassa jīvita’’nti. Taṃ paṇṇaṃ phāletvā nāsetvā seṭṭhissa vacanena aparaṃ paṇṇaṃ likhi – ‘‘ayaṃ mama putto ghosito nāma, gāmasatato paṇṇākāraṃ āharāpetvā imassa janapadaseṭṭhino dhītarā saddhiṃ maṅgalaṃ katvā attano vasanagāmassa majjhe dvibhūmikaṃ gehaṃ kāretvā pākāraparikkhepena ceva purisaguttīhi ca susaṃvihitārakkhaṃ karotu, mayhaṃ idañcidañca mayā katanti sāsanaṃ pesetu. Evaṃ kate ahaṃ mātulassa kattabbayuttakaṃ jānissāmī’’ti likhitvā ca paṇṇaṃ saṅgharitvā dussanteyevassa bandhi.

    ਸੋ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਤਂ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਯੁਤ੍ਤਕਂ ਗਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਮੇવ ਪਸ੍ਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਿਤਰਾ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਣ੍ਣਂ ਪੇਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾਚੇਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ, ਭੋ, ਮਮ ਸਾਮਿਨੋ ਮਯਿ ਸਿਨੇਹਂ ਕਤ੍વਾ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਙ੍ਗਲਂ ਕਰੋਤੂ’’ਤਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਣਿ। ‘‘ਸੀਘਂ ਦਾਰੁਆਦੀਨਿ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ ਗਹਪਤਿਕੇ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਮਜ੍ਝੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਗੇਹਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਸਤਤੋ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਜਨਪਦਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਰਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣਿ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਮਯਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ।

    So divasabhāgaṃ niddāyitvā uṭṭhāya bhuñjitvā pakkāmi, punadivase pātova taṃ gāmaṃ gantvā āyuttakaṃ gāmakiccaṃ karontameva passi. So taṃ disvā ‘‘kiṃ tātā’’ti pucchitvā ‘‘pitarā me tumhākaṃ paṇṇaṃ pesita’’nti vutte paṇṇaṃ gahetvā vācetvā tuṭṭhamānaso ‘‘passatha, bho, mama sāmino mayi sinehaṃ katvā jeṭṭhaputtassa maṅgalaṃ karotū’’ti mama santikaṃ pahiṇi. ‘‘Sīghaṃ dāruādīni āharathā’’ti gahapatike āṇāpetvā gāmamajjhe vuttappakāraṃ gehaṃ kārāpetvā gāmasatato paṇṇākāraṃ āharāpetvā janapadaseṭṭhino dhītaraṃ ānetvā maṅgalaṃ katvā seṭṭhissa sāsanaṃ pahiṇi ‘‘idañcidañca mayā kata’’nti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ‘‘ਯਂ ਕਾਰੇਮਿ, ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਯਂ ਨ ਕਾਰੇਮਿ, ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਪੁਤ੍ਤਸੋਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋ ਸੋਕੋ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕੁਚ੍ਛਿਦਾਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਅਤਿਸਾਰਂ ਜਨੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਪਿ ‘‘ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਮ ਅਕਥੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਤਰਂ ਮਾ ਕਥੇਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਖੋ ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਦੁਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਂ ਮਮ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਆਯੁਤ੍ਤਕਂ ਆਹ – ‘‘ਮਾਤੁਲ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋਮ੍ਹਿ, ਏਕਂ ਪਾਦਮੂਲਿਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣਂ ਦਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਬਲવਗਿਲਾਨਕਾਲੇ ਘੋਸਿਤਕੁਮਾਰਂ ਆਦਾਯ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਪਿਤਰਿ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਪਿਤਰਾ ਭੁਤ੍ਤਭੋਗਂ ਦਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਤੇਨ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਘੋਸਿਤਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਕਾਲ਼ਿਯਾ વਚਨੇਨ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਮੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸੀਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਰੋਗਭਾવੋ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿ। ਤਤ੍ਥ ਗਹਨ੍ਤਿ ਗੇਹਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹੇ ਪਤਿ ਗਹਪਤਿ। ਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਧਿਪਤਿਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਕੇਸੁਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਘੋਸਿਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਲਿਖਿਤੋ।

    Taṃ sutvā seṭṭhino ‘‘yaṃ kāremi, taṃ na hoti. Yaṃ na kāremi, taṃ hotī’’ti mahantaṃ domanassaṃ uppajji. Puttasokena saddhiṃ so soko ekato hutvā kucchidāhaṃ uppādetvā atisāraṃ janesi. Seṭṭhidhītāpi ‘‘sace koci seṭṭhino santikā āgacchati, mama akathetvā seṭṭhiputtassa paṭhamataraṃ mā kathethā’’ti āṇāpesi. Seṭṭhipi kho ‘‘na dāni duṭṭhaputtaṃ mama sāpateyyassa sāmikaṃ karissāmī’’ti cintetvā ekaṃ āyuttakaṃ āha – ‘‘mātula, puttaṃ me daṭṭhukāmomhi, ekaṃ pādamūlikaṃ pesetvā ekaṃ paṇṇaṃ likhitvā pesetvā mama puttaṃ pakkosāpehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti paṇṇaṃ datvā ekaṃ purisaṃ pesesi. Seṭṭhidhītā seṭṭhissa balavagilānakāle ghositakumāraṃ ādāya agamāsi. Seṭṭhi kālamakāsi. Rājā pitari kālaṅkate pitarā bhuttabhogaṃ datvā sabbasatena seṭṭhiṭṭhānaṃ adāsi. Ghositaseṭṭhi nāma hutvā mahāsampattiyaṃ ṭhito seṭṭhidhītāya kāḷiyā vacanena ādito paṭṭhāya sattasu ṭhānesu attano maraṇamuttabhāvaṃ ñatvā devasikaṃ satasahassaṃ vissajjetvā dānaṃ paṭṭhapesīti. Evamassa sattasu ṭhānesu arogabhāvo puññavato iddhi. Tattha gahanti gehaṃ vuccati, gahe pati gahapati. Mahāsālakule adhipatissetaṃ nāmaṃ. Kesuci potthakesu ghositānantaraṃ meṇḍako likhito.

    ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਿਦ੍ਧਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਚਨ੍ਦਪਦੁਮਾ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿ, ਸੁਣਿਸਾ ਸੁਮਨਦੇવੀ, ਦੋਸੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਜਨਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਕਤਾਧਿਕਾਰਾ। ਤੇਸੁ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿ ਅਡ੍ਢਤੇਰਸਾਨਿ ਕੋਟ੍ਠਸਤਾਨਿ ਸੋਧਾਪੇਤ੍વਾ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤੋ ਦ੍વਾਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤਿ, ਆਕਾਸਤੋ ਰਤ੍ਤਸਾਲਿਧਾਰਾ ਓਪਤਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠੇ ਪੂਰੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਤਣ੍ਡੁਲਂ ਏਕਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੇ ਸੂਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਭਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਘੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਕਟਚ੍ਛੁਂ ਆਦਾਯ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਉਪਨੀਤਭਾਜਨਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਸਕਲਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਦੇਨ੍ਤਿਯਾ ਕਟਚ੍ਛੁਨਾ ਸਕਿਂ ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਤੋ ਸਹਸ੍ਸਤ੍ਥવਿਕਂ ਆਦਾਯ ‘‘ਕਹਾਪਣੇਹਿ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਘੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਗਹਿਤਭਾਜਨਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ। ਥવਿਕਾਯ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੁਣਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਚਤੁਦੋਣਿਕਂ વੀਹਿਪਿਟਕਂ ਆਦਾਯ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ‘‘ਬੀਜਭਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਘੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਗਹਿਤਭਾਜਨਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਪਿਟਕਂ ਯਥਾਪੂਰਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਦਾਸੋ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਯੁਗੇ ਸੁવਣ੍ਣਯੋਤ੍ਤੇਹਿ ਗੋਣੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਤੋਦਯਟ੍ਠਿਂ ਆਦਾਯ ਗੋਣਾਨਂ ਗਨ੍ਧਪਞ੍ਚਙ੍ਗੁਲਿਕਾਨਿ ਦਤ੍વਾ વਿਸਾਣੇਸੁ ਸੁવਣ੍ਣਕੋਸਕੇ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਜੇਤਿ , ਇਤੋ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਇਤੋ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਮਜ੍ਝੇ ਏਕਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਸੀਤਾਯੋ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸਿਨੋ ਭਤ੍ਤਬੀਜਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦੀਸੁ ਯਥਾਰੁਚਿਤਂ ਸੇਟ੍ਠਿਗੇਹਤੋਯੇવ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਭਗવਤਿ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾ ਚ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਧੀਤਾ વਿਸਾਖਾ ਚ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਅਯਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿ। ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਪਨ ਪਰਿਪਾਕਗਤੇ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰੇ ਇਜ੍ਝਨਕવਿਸੇਸੋ ਪੁਞ੍ਞવਤੋ ਇਦ੍ਧਿ।

    Pañcannaṃ mahāpuññānaṃ puññavato iddhīti ettha puññiddhi pañcannaṃ mahāpuññānaṃ daṭṭhabbāti attho. Pañca mahāpuññā nāma meṇḍakaseṭṭhi, tassa bhariyā candapadumā, putto dhanañcayaseṭṭhi, suṇisā sumanadevī, doso puṇṇo nāmāti ime pañca janā paccekasambuddhe katādhikārā. Tesu meṇḍakaseṭṭhi aḍḍhaterasāni koṭṭhasatāni sodhāpetvā sīsaṃ nhāto dvāre nisīditvā uddhaṃ ulloketi, ākāsato rattasālidhārā opatitvā sabbakoṭṭhe pūreti. Tassa bhariyā taṇḍulaṃ ekanāḷimattaṃ gahetvā bhattaṃ pacāpetvā ekasmiṃ sūpabyañjanake sūpaṃ kāretvā sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitā dvārakoṭṭhake paññattāsane nisīditvā ‘‘sabbe bhattena atthikā āgacchantū’’ti ghosāpetvā pakkosāpetvā suvaṇṇakaṭacchuṃ ādāya āgatāgatānaṃ upanītabhājanāni pūretvā deti, sakaladivasampi dentiyā kaṭacchunā sakiṃ gahitaṭṭhānamattameva paññāyati. Tassa putto sīsaṃ nhāto sahassatthavikaṃ ādāya ‘‘kahāpaṇehi atthikā āgacchantū’’ti ghosāpetvā āgatāgatānaṃ gahitabhājanāni pūretvā deti. Thavikāya kahāpaṇasahassameva hoti. Tassa suṇisā sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitā catudoṇikaṃ vīhipiṭakaṃ ādāya āsane nisinnā ‘‘bījabhattena atthikā āgacchantū’’ti ghosāpetvā āgatāgatānaṃ gahitabhājanāni pūretvā deti, piṭakaṃ yathāpūritameva hoti. Tassa dāso sabbālaṅkārapaṭimaṇḍito suvaṇṇayuge suvaṇṇayottehi goṇe yojetvā suvaṇṇapatodayaṭṭhiṃ ādāya goṇānaṃ gandhapañcaṅgulikāni datvā visāṇesu suvaṇṇakosake paṭimuñcitvā khettaṃ gantvā pājeti , ito tisso, ito tisso, majjhe ekāti satta sītāyo bhijjitvā gacchanti. Jambudīpavāsino bhattabījahiraññasuvaṇṇādīsu yathārucitaṃ seṭṭhigehatoyeva gaṇhiṃsu. Anukkamena pana bhaddiyanagaraṃ anuppatte bhagavati bhagavato dhammadesanāya pañca mahāpuññā ca dhanañcayaseṭṭhissa dhītā visākhā ca sotāpattiphalaṃ pāpuṇiṃsu. Ayaṃ pana nesaṃ pañcannaṃ mahāpuññānaṃ puññavato iddhi. Saṅkhepena pana paripākagate puññasambhāre ijjhanakaviseso puññavato iddhi.

    વਿਜ੍ਜਾਮਯਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਜ੍ਝਨਾਕਾਰਂ ਗਨ੍ਧਾਰਿવਿਜ੍ਜਂ વਾ ਉਪਚਾਰਸਿਦ੍ਧਂ ਪਤ੍ਥਿਤਸਿਦ੍ਧਂ ਅਞ੍ਞਂ વਾ વਿਜ੍ਜਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ વਿਜ੍ਜਾਧਰਾ। વਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਜਪ੍ਪੇਤ੍વਾਤਿ ਯਥੋਪਚਾਰਂ વਿਜ੍ਜਂ ਮੁਖੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।

    Vijjāmayiddhiniddese ijjhanākāraṃ gandhārivijjaṃ vā upacārasiddhaṃ patthitasiddhaṃ aññaṃ vā vijjaṃ dhārentīti vijjādharā. Vijjaṃ parijappetvāti yathopacāraṃ vijjaṃ mukhena parivattetvā. Sesaṃ vuttatthamevāti.

    ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਜ੍ਝਨਾਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ‘‘ਕਤਮਾ’’ਤਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਕਾਰਮਤ੍ਤਮੇવ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾ, ਤਥੇવ ‘‘ਏવ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਗਮਨਂ ਕਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸੇવ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਸ੍ਸ ਦੀਪਨવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਪਾਲ਼ਿਸਦਿਸਾવ ਪਾਲ਼ਿ ਆਗਤਾ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਸਕਟਬ੍ਯੂਹਾਦਿਕਰਣવਸੇਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਂવਿਦਹਨਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਪ੍ਪਕਮ੍ਮਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਉਗ੍ਗਹਣਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਿਟਕਾਨਂ ਉਗ੍ਗਹਣਂ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕਸਨવਪਨਾਦੀਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਤਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤવਿਸੇਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਪਚ੍ਚਯਾ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਆਗਤਾਤਿ।

    Sammāpayogiddhiniddese ijjhanākāramattaṃ pucchitvā aññassa visesassa abhāvato ‘‘katamā’’ti apucchitvā pakāramattameva pucchantena ‘‘katha’’nti pucchā katā, tatheva ‘‘eva’’nti nigamanaṃ kataṃ. Ettha ca paṭipattisaṅkhātasseva sammāpayogassa dīpanavasena purimapāḷisadisāva pāḷi āgatā. Aṭṭhakathāyaṃ pana sakaṭabyūhādikaraṇavasena yaṃkiñci saṃvidahanaṃ yaṃkiñci sippakammaṃ yaṃkiñci vejjakammaṃ tiṇṇaṃ vedānaṃ uggahaṇaṃ tiṇṇaṃ piṭakānaṃ uggahaṇaṃ, antamaso kasanavapanādīni upādāya taṃ taṃ kammaṃ katvā nibbattaviseso tattha tattha sammāpayogapaccayā ijjhanaṭṭhena iddhīti āgatāti.

    ਇਦ੍ਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Iddhikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ੩. ਅਭਿਸਮਯਕਥਾ • 3. Abhisamayakathā




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੨. ਇਦ੍ਧਿਕਥਾ • 2. Iddhikathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact