| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā |
9. இத்³தி⁴பாத³விப⁴ங்கோ³
9. Iddhipādavibhaṅgo
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
431. பட²மோ கத்துஅத்தோ² ‘‘இஜ்ஜ²தீதி இத்³தீ⁴’’தி. து³தியோ கரணத்தோ² ‘‘இஜ்ஜ²ந்தி ஏதாயா’’தி. பஜ்ஜிதப்³பா³ இத்³தி⁴ வுத்தா ‘‘இத்³தி⁴ங் பஜ்ஜந்தி பாபுணந்தீ’’தி கத்துஸாத⁴னஸ்ஸ இத்³தி⁴ஸத்³த³ஸ்ஸ கரணஸாத⁴னேன பாத³ஸத்³தே³ன ஸமானாதி⁴கரணதாய அஸம்ப⁴வதோ, இஜ்ஜ²னகஸ்ஸ ச அத்த²ஸ்ஸ கரணபூ⁴தேன பாதே³ன பஜ்ஜிதப்³ப³த்தா ‘‘இத்³தி⁴ ஏவ பாதோ³’’தி ஸத்³த³யோஜனா ந ஸம்ப⁴வதீதி இமமத்த²மாஹ ‘‘ந ச…பே॰… வத்து’’ந்தி. இத்³தி⁴கிரியாகரணேனாதி இஜ்ஜ²னகிரியாய கரணபூ⁴தேன அத்தே²ன ஸாதே⁴தப்³பா³ ச இத்³தி⁴ பஜ்ஜிதப்³பா³தி யோஜனா. த்³வின்னங் கரணானந்தி இஜ்ஜ²னபஜ்ஜனகிரியாகரணானங் இத்³தி⁴பாத³த்தா²னங். ந அஸமானாதி⁴கரணதா ஸம்ப⁴வதி படிஸேத⁴த்³வயங் பகதியங் ட²பேதீதி. தஸ்மாதி யஸ்மா பட²மேனத்தே²ன ஸமானாதி⁴கரணஸமாஸோ, து³தியேன ஸாமிவசனஸமாஸோ இத்³தி⁴பாத³ஸத்³தா³னங் ந யுஜ்ஜதி, தஸ்மா. யதா²வுத்தா வா பட²மேனத்தே²ன ஸமானாதி⁴கரணஸமாஸவஸேனேவ யோஜனா யுஜ்ஜதி பாத³ஸ்ஸ பஜ்ஜமானகொட்டா²ஸபா⁴வதோ. து³தியேனத்தே²ன இதரஸமாஸேனேவ யோஜனா யுஜ்ஜதி பாத³ஸ்ஸ இஜ்ஜ²னகரணூபாயபா⁴வதோ.
431. Paṭhamokattuattho ‘‘ijjhatīti iddhī’’ti. Dutiyo karaṇattho ‘‘ijjhanti etāyā’’ti. Pajjitabbā iddhi vuttā ‘‘iddhiṃ pajjanti pāpuṇantī’’ti kattusādhanassa iddhisaddassa karaṇasādhanena pādasaddena samānādhikaraṇatāya asambhavato, ijjhanakassa ca atthassa karaṇabhūtena pādena pajjitabbattā ‘‘iddhi eva pādo’’ti saddayojanā na sambhavatīti imamatthamāha ‘‘na ca…pe… vattu’’nti. Iddhikiriyākaraṇenāti ijjhanakiriyāya karaṇabhūtena atthena sādhetabbā ca iddhi pajjitabbāti yojanā. Dvinnaṃ karaṇānanti ijjhanapajjanakiriyākaraṇānaṃ iddhipādatthānaṃ. Na asamānādhikaraṇatā sambhavati paṭisedhadvayaṃ pakatiyaṃ ṭhapetīti. Tasmāti yasmā paṭhamenatthena samānādhikaraṇasamāso, dutiyena sāmivacanasamāso iddhipādasaddānaṃ na yujjati, tasmā. Yathāvuttā vā paṭhamenatthena samānādhikaraṇasamāsavaseneva yojanā yujjati pādassa pajjamānakoṭṭhāsabhāvato. Dutiyenatthena itarasamāseneva yojanā yujjati pādassa ijjhanakaraṇūpāyabhāvato.
கேசீதி த⁴ம்மஸிரித்தே²ரங் ஸந்தா⁴ய வத³தி. து³வித⁴த்தா²யாதி நிப்³ப³த்திஅத்தா²ய, வுத்³தி⁴அத்தா²ய ச. விஸுந்தி ‘‘இத்³தி⁴ ஏவ பாதோ³ இத்³தி⁴பாதோ³’’தி இமஸ்மா விஸுங். ஸமாஸயோஜனாவஸேனாதி ‘‘இத்³தி⁴யா பாதோ³ இத்³தி⁴பாதோ³’’தி ஏவங் ஸமாஸயோஜனாவஸேன. யதா²யுத்தோதி கத்துகரணத்தே²ஸு யோ யோ யுத்தோ. படிலாப⁴புப்³ப³பா⁴கா³னந்தி விஸேஸாதி⁴க³மதங்புப்³ப³பா⁴கா³னங் யதா²க்கமங் கத்தித்³தி⁴கரணித்³தி⁴பா⁴வங் ஸந்தா⁴ய வுத்தோதி யோஜனா. உத்தரசூளபா⁴ஜனீயே ‘‘ச²ந்தோ³யேவ ச²ந்தி³த்³தி⁴பாதோ³, சித்தமேவ, வீரியமேவ, வீமங்ஸாவ வீமங்ஸித்³தி⁴பாதோ³’’தி வுத்தத்தா ஆஹ ‘‘உத்தரசூளபா⁴ஜனீயே வா வுத்தேஹி ச²ந்தா³தீ³ஹி இத்³தி⁴பாதே³ஹீ’’திஆதி³.
Kecīti dhammasirittheraṃ sandhāya vadati. Duvidhatthāyāti nibbattiatthāya, vuddhiatthāya ca. Visunti ‘‘iddhi eva pādo iddhipādo’’ti imasmā visuṃ. Samāsayojanāvasenāti ‘‘iddhiyā pādo iddhipādo’’ti evaṃ samāsayojanāvasena. Yathāyuttoti kattukaraṇatthesu yo yo yutto. Paṭilābhapubbabhāgānanti visesādhigamataṃpubbabhāgānaṃ yathākkamaṃ kattiddhikaraṇiddhibhāvaṃ sandhāya vuttoti yojanā. Uttaracūḷabhājanīye ‘‘chandoyeva chandiddhipādo, cittameva, vīriyameva, vīmaṃsāva vīmaṃsiddhipādo’’ti vuttattā āha ‘‘uttaracūḷabhājanīye vā vuttehi chandādīhi iddhipādehī’’tiādi.
ச²ந்த³சித்தவீமங்ஸித்³தி⁴பாதே³ஸு தாவ யுத்தங் பதா⁴னஸங்கா²ரக்³க³ஹணங் அபுப்³ப³த்தா, வீரியித்³தி⁴பாதே³ பன கத²ந்தி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘வீரியித்³தி⁴பாத³னித்³தே³ஸே’’திஆதி³. யதி³ த்³வேயேவ ஸமன்னாக³மங்கா³னி, ச²ந்தா³த³யோ கிமத்தி²யாதி ஆஹ ‘‘ஸமாதி⁴விஸேஸனானீ’’தி. ந இத⁴…பே॰… வுத்தா ஹோதி அதப்³பி³ஸேஸனத்தா. யதி³பி ஸமாதி⁴விஸேஸனஸமன்னாக³மங்க³த³ஸ்ஸனத்த²ங் த்³விக்க²த்துங் வீரியங் ஆக³தந்தி வுத்தங், தங் பன ‘‘வீரியஸமாதி⁴ஸமன்னாக³த’’ந்தி எத்தாவதாபி ஸித்³த⁴ங் ஹோதி. ஏவங் ஸித்³தே⁴ ஸதி புன வசனங் வீரியந்தரஸப்³பா⁴வங் நு கோ² தீ³பேதீதி கதா³சி ஆஸங்கெய்யாதி ததா³ஸங்கானிவத்தனத்த²ங் ‘‘வீரியஞ்சா’’திஆதி³மாஹ. ச²ந்தா³தீ³ஹி விஸிட்டோ²தி ச²ந்தா³தீ³னங் அதி⁴பதிபச்சயதாவிஸேஸேன விஸிட்டோ². தேனேவ ஹி ச²ந்தா³தி³முகே²னேவ இத்³தி⁴பாதா³ தே³ஸிதா. ததா² ச வுத்தங் ‘‘ச²ந்த³ங் சே பி⁴க்கு² அதி⁴பதிங் கரித்வா லப⁴தி ஸமாதி⁴’’ந்திஆதி³. தங்தங்அவஸ்ஸயனவஸேனாதி தஸ்ஸ தஸ்ஸ ச²ந்த³ஸ்ஸ ஸமாதி⁴னோ அவஸ்ஸயதாவஸேன, பச்சயவிஸேஸதாயாதி அத்தோ². உபாயத்தே²ன…பே॰… வுத்தா ஹோதி அதி⁴க³மூபாயதாபி நிஸ்ஸயபா⁴வோயேவாதி. ‘‘தேனேவா’’திஆதி³னா யதா²வுத்தங் ச²ந்தா³தீ³னங் இத்³தி⁴பாத³தங் பாளியாயேவ விபா⁴வேதி. தத்த² தேனேவாதி ச²ந்தா³தீ³னங்யேவ உபாயத்த²பா⁴வேனேவ இத்³தி⁴பாத³பா⁴வஸ்ஸ அதி⁴ப்பேதத்தா. உபாயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனத்த²மேவாதி ச²ந்தா³தி³கே து⁴ரே ஜெட்ட²கே புப்³ப³ங்க³மே கத்வா நிப்³ப³த்திதஸமாதி⁴ ச²ந்தா³தீ³னங் இத்³தி⁴யா அதி⁴க³மூபாயதாத³ஸ்ஸனங் உபாயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனங், தத³த்த²மேவ ‘‘ததா²பூ⁴தஸ்ஸ வேத³னாக்க²ந்தோ⁴…பே॰… விஞ்ஞாணக்க²ந்தோ⁴’’தி தத்த² தத்த² பாளியங் நிஸ்ஸயித்³தி⁴பாத³த³ஸ்ஸனங் கதங் ச²ந்தா³தி³விஸிட்டா²னங்யேவ வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³னங் அதி⁴ப்பேதத்தா. ஏவஞ்சேதங் ஸம்படிச்சி²தப்³ப³ங். அஞ்ஞதா² கேவலங் இத்³தி⁴ஸம்பயுத்தானங்யேவ க²ந்தா⁴னங் வஸேன இத்³தி⁴பாத³பா⁴வே க³ய்ஹமானே சதுப்³பி³த⁴தா ந ஹோதி விஸேஸகாரணாபா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ.
Chandacittavīmaṃsiddhipādesu tāva yuttaṃ padhānasaṅkhāraggahaṇaṃ apubbattā, vīriyiddhipāde pana kathanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘vīriyiddhipādaniddese’’tiādi. Yadi dveyeva samannāgamaṅgāni, chandādayo kimatthiyāti āha ‘‘samādhivisesanānī’’ti. Na idha…pe… vuttā hoti atabbisesanattā. Yadipi samādhivisesanasamannāgamaṅgadassanatthaṃ dvikkhattuṃ vīriyaṃ āgatanti vuttaṃ, taṃ pana ‘‘vīriyasamādhisamannāgata’’nti ettāvatāpi siddhaṃ hoti. Evaṃ siddhe sati puna vacanaṃ vīriyantarasabbhāvaṃ nu kho dīpetīti kadāci āsaṅkeyyāti tadāsaṅkānivattanatthaṃ ‘‘vīriyañcā’’tiādimāha. Chandādīhi visiṭṭhoti chandādīnaṃ adhipatipaccayatāvisesena visiṭṭho. Teneva hi chandādimukheneva iddhipādā desitā. Tathā ca vuttaṃ ‘‘chandaṃ ce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhi’’ntiādi. Taṃtaṃavassayanavasenāti tassa tassa chandassa samādhino avassayatāvasena, paccayavisesatāyāti attho. Upāyatthena…pe… vuttā hoti adhigamūpāyatāpi nissayabhāvoyevāti. ‘‘Tenevā’’tiādinā yathāvuttaṃ chandādīnaṃ iddhipādataṃ pāḷiyāyeva vibhāveti. Tattha tenevāti chandādīnaṃyeva upāyatthabhāveneva iddhipādabhāvassa adhippetattā. Upāyiddhipādadassanatthamevāti chandādike dhure jeṭṭhake pubbaṅgame katvā nibbattitasamādhi chandādīnaṃ iddhiyā adhigamūpāyatādassanaṃ upāyiddhipādadassanaṃ, tadatthameva ‘‘tathābhūtassa vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho’’ti tattha tattha pāḷiyaṃ nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ chandādivisiṭṭhānaṃyeva vedanākkhandhādīnaṃ adhippetattā. Evañcetaṃ sampaṭicchitabbaṃ. Aññathā kevalaṃ iddhisampayuttānaṃyeva khandhānaṃ vasena iddhipādabhāve gayhamāne catubbidhatā na hoti visesakāraṇābhāvatoti adhippāyo.
433. தோஸனங் ஸத்து² ஆராத⁴னங், ஸிக்கா²ய வா. தா²மபா⁴வதோதி தி²ரபா⁴வதோ. குலாபதே³ஸே ஜாதிமா புரிஸ்ஸரோ ஹோதீதி ‘‘புப்³ப³ங்க³மத்தா சித்தஸ்ஸ விஸிட்ட²ஜாதிஸதி³ஸதா’’தி வுத்தங். விசாரணாபஞ்ஞாஹேதுகத்தா மந்தஸ்ஸ வீமங்ஸாஸதி³ஸதா ஸுவிஞ்ஞெய்யாவாதி ந உத்³த⁴டா.
433. Tosanaṃ satthu ārādhanaṃ, sikkhāya vā. Thāmabhāvatoti thirabhāvato. Kulāpadese jātimā purissaro hotīti ‘‘pubbaṅgamattā cittassa visiṭṭhajātisadisatā’’ti vuttaṃ. Vicāraṇāpaññāhetukattā mantassa vīmaṃsāsadisatā suviññeyyāvāti na uddhaṭā.
ச²ந்தா³தி³கேதி ச²ந்த³ஸமாதி⁴பதா⁴னஸங்கா²ரா, வீரியசித்தவீமங்ஸாஸமாதி⁴பதா⁴னஸங்கா²ராதி இமே தயோ தயோ த⁴ம்மே. அபே⁴த³தோ பே⁴த³ங் அகத்வா அபி⁴ந்தி³த்வா இத்³தி⁴பா⁴வஸாமஞ்ஞேன, இத்³தி⁴பாத³பா⁴வஸாமஞ்ஞேன ச ஸங்க³ண்ஹித்வா. தேனாஹ ‘‘ஸம்பிண்டெ³த்வா’’தி. பே⁴த³னங் வா ஸம்பே⁴த³னங் மிஸ்ஸீகரணந்தி ஆஹ ‘‘அமிஸ்ஸெத்வா’’தி. ததா² ஹி ‘‘ஸேஸா பன ஸம்பயுத்தகா சத்தாரோ க²ந்தா⁴ இத்³தி⁴பாதா³யேவா’’தி (விப⁴॰ அட்ட²॰ 433) இத்³தி⁴இத்³தி⁴பாதே³ அமிஸ்ஸெத்வாபி கதி²தங். விஸேஸேனாதி பே⁴தே³ன சதூஸு இத்³தி⁴பாதே³ஸு அஸம்மிஸ்ஸபா⁴வேன ஆவேணிகத்தா. ஆவேணிகா ஹி ச²ந்தா³த³யோ தஸ்ஸ தஸ்ஸ இத்³தி⁴பாத³ஸ்ஸ. அவிஸேஸேனாதி அபே⁴தே³ன, சதுரித்³தி⁴பாத³ஸாதா⁴ரணபா⁴வேனாதி அத்தோ².
Chandādiketi chandasamādhipadhānasaṅkhārā, vīriyacittavīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārāti ime tayo tayo dhamme. Abhedato bhedaṃ akatvā abhinditvā iddhibhāvasāmaññena, iddhipādabhāvasāmaññena ca saṅgaṇhitvā. Tenāha ‘‘sampiṇḍetvā’’ti. Bhedanaṃ vā sambhedanaṃ missīkaraṇanti āha ‘‘amissetvā’’ti. Tathā hi ‘‘sesā pana sampayuttakā cattāro khandhā iddhipādāyevā’’ti (vibha. aṭṭha. 433) iddhiiddhipāde amissetvāpi kathitaṃ. Visesenāti bhedena catūsu iddhipādesu asammissabhāvena āveṇikattā. Āveṇikā hi chandādayo tassa tassa iddhipādassa. Avisesenāti abhedena, caturiddhipādasādhāraṇabhāvenāti attho.
ச²ந்தி³த்³தி⁴பாத³ஸமாதி⁴த்³தி⁴பாதா³த³யோதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன பதா⁴னஸங்கா²ரங், வீரியசித்தவீமங்ஸா ச ஸங்க³ண்ஹாதி. பாதோ³தி தேஹி ஸம்பயுத்தங் சதுக்க²ந்த⁴மாஹ. ‘‘ச²ந்தி³த்³தி⁴பாதே³ பவிஸந்தீ’’திஆதி³னா விஸிட்டெ²ஸ்வேவ பவேஸங் அவத்வா. சதூஸூதி ச²ந்தோ³, ஸமாதி⁴, பதா⁴னஸங்கா²ரா, தங்ஸம்பயுத்தா க²ந்தா⁴தி ஏவங் சதூஸு. ச²ந்த³ஹேதுகோ, ச²ந்தா³தி⁴கோ வா ஸமாதி⁴ அதி⁴ப்பேதோதி ஆஹ ‘‘ச²ந்த³வதோ கோ ஸமாதி⁴ ந இஜ்ஜி²ஸ்ஸதீ’’தி. இதீதி ஏவங் அனேன பகாரேன, யங் ஸமாதி⁴பா⁴வனாமுக²ங். ஸமாதி⁴பா⁴வனானுயோகே³ன பா⁴விதா க²ந்தா⁴ ஸமாதி⁴பா⁴விதா.
Chandiddhipādasamādhiddhipādādayoti ādi-saddena padhānasaṅkhāraṃ, vīriyacittavīmaṃsā ca saṅgaṇhāti. Pādoti tehi sampayuttaṃ catukkhandhamāha. ‘‘Chandiddhipāde pavisantī’’tiādinā visiṭṭhesveva pavesaṃ avatvā. Catūsūti chando, samādhi, padhānasaṅkhārā, taṃsampayuttā khandhāti evaṃ catūsu. Chandahetuko, chandādhiko vā samādhi adhippetoti āha ‘‘chandavato ko samādhi na ijjhissatī’’ti. Itīti evaṃ anena pakārena, yaṃ samādhibhāvanāmukhaṃ. Samādhibhāvanānuyogena bhāvitā khandhā samādhibhāvitā.
‘‘யே ஹீ’’திஆதி³னா ‘‘அபி⁴னவங் நத்தீ²’’தி ஸங்கே²பதோ வுத்தங் விவரதி. திண்ணந்தி ச²ந்த³ஸமாதி⁴பதா⁴னஸங்கா²ரானங். இத³ந்தி ‘‘இமே ஹி தயோ’’திஆதி³வசனங். புரிமஸ்ஸாதி ‘‘ச²ந்தோ³ ஸமாதீ⁴’’திஆதி³வசனஸ்ஸ. காரணபா⁴வேனாதி ஸாத⁴னபா⁴வேன. தேனாதி ‘‘இமே ஹி தயோ த⁴ம்மா’’திஆதி³வசனேன. யஸ்மா ச²ந்தா³த³யோ தயோ த⁴ம்மா அஞ்ஞமஞ்ஞங், ஸம்பயுத்தகானஞ்ச நிஸ்ஸயபா⁴வேன பவத்தந்தி, தஸ்மா தேஸம்பி இத்³தி⁴பாத³பா⁴வோ வுத்தோ. ஸோ பன நிஸ்ஸயபா⁴வோ ஸம்பயோகா³வினாபா⁴வீதி ஆஹ ‘‘தத³ந்தோக³த⁴த்தா’’தி, ஸம்பயுத்தகந்தோக³த⁴த்தாதி அத்தோ². ச²ந்தா³தீ³னங் விய ஸம்பயுத்தக்க²ந்தா⁴னங் ஸபா⁴வதோ இத்³தி⁴பா⁴வோ நத்தீ²தி ஆஹ ‘‘இத்³தி⁴பா⁴வபரியாயோ அத்தீ²’’தி. தேன வுத்தங் ‘‘ஸேஸா ஸம்பயுத்தகா…பே॰… ந அத்தனோ ஸபா⁴வேனா’’தி. ஏகதே³ஸஸ்ஸாதி ச²ந்தா³தீ³னங். சதுன்னம்பி க²ந்தா⁴னங், ச²ந்தா³தீ³னங் வா சதுன்னங். புனபீதி ‘‘ஸம்பயுத்தகா பனா’’திஆதி³ங் ஸந்தா⁴யாஹ. இமினா சதுக்க²ந்த⁴ததே³கதே³ஸானங் இத்³தி⁴பா⁴வதீ³பனேன.
‘‘Ye hī’’tiādinā ‘‘abhinavaṃ natthī’’ti saṅkhepato vuttaṃ vivarati. Tiṇṇanti chandasamādhipadhānasaṅkhārānaṃ. Idanti ‘‘ime hi tayo’’tiādivacanaṃ. Purimassāti ‘‘chando samādhī’’tiādivacanassa. Kāraṇabhāvenāti sādhanabhāvena. Tenāti ‘‘ime hi tayo dhammā’’tiādivacanena. Yasmā chandādayo tayo dhammā aññamaññaṃ, sampayuttakānañca nissayabhāvena pavattanti, tasmā tesampi iddhipādabhāvo vutto. So pana nissayabhāvo sampayogāvinābhāvīti āha ‘‘tadantogadhattā’’ti, sampayuttakantogadhattāti attho. Chandādīnaṃ viya sampayuttakkhandhānaṃ sabhāvato iddhibhāvo natthīti āha ‘‘iddhibhāvapariyāyo atthī’’ti. Tena vuttaṃ ‘‘sesā sampayuttakā…pe… na attano sabhāvenā’’ti. Ekadesassāti chandādīnaṃ. Catunnampi khandhānaṃ, chandādīnaṃ vā catunnaṃ. Punapīti ‘‘sampayuttakā panā’’tiādiṃ sandhāyāha. Iminā catukkhandhatadekadesānaṃ iddhibhāvadīpanena.
புப்³பே³ வுத்ததோ வசனக்கமேன அஞ்ஞந்தி ஆஹ ‘‘அபுப்³ப³ந்தி கத்வா’’தி. கேனட்டே²ன இத்³தி⁴ படிலாபோ⁴, கேனட்டே²ன பாதோ³ புப்³ப³பா⁴கோ³தி யதா²க்கமங் யோஜனா. யதி³ பதிட்டா²னட்டே²ன பாதோ³, நிஸ்ஸயித்³தி⁴பாதோ³யேவ வுத்தோ ஸியா, ந உபாயித்³தி⁴பாதோ³தி ஆஹ ‘‘உபாயோ சா’’திஆதி³. ஸப்³ப³த்தா²தி ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயே, அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயே ச. தேனாஹ ‘‘ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயே ஹீ’’திஆதி³. ஸமாதி⁴விஸேஸனபா⁴வேனாதி ‘‘ச²ந்தா³தி⁴பதி, ச²ந்த³ஹேதுகோ, ச²ந்தா³தி⁴கோ வா ஸமாதி⁴ ச²ந்த³ஸமாதீ⁴’’திஆதி³னா ஸமாதி⁴ஸ்ஸ விஸேஸனபா⁴வேன . ‘‘ஸமாதி⁴ஸேவனவஸேனா’’தி ச பாடோ². தத்த² ஸமாதி⁴ஸேவனவஸேனாதி ச²ந்தா³தி⁴கே அதி⁴பதிங் கரித்வா ஸமாதி⁴ஸ்ஸ ஆஸேவனவஸேன. உபாயபூ⁴தானந்தி ‘‘ச²ந்த³வதோ சே ஸமாதி⁴ இஜ்ஜ²தி, மய்ஹேவ இஜ்ஜ²தீ’’தி ஸமாதி⁴ஆஸேவனாய உபாயபூ⁴தானங்.
Pubbe vuttato vacanakkamena aññanti āha ‘‘apubbanti katvā’’ti. Kenaṭṭhena iddhi paṭilābho, kenaṭṭhena pādo pubbabhāgoti yathākkamaṃ yojanā. Yadi patiṭṭhānaṭṭhena pādo, nissayiddhipādoyeva vutto siyā, na upāyiddhipādoti āha ‘‘upāyo cā’’tiādi. Sabbatthāti suttantabhājanīye, abhidhammabhājanīye ca. Tenāha ‘‘suttantabhājanīye hī’’tiādi. Samādhivisesanabhāvenāti ‘‘chandādhipati, chandahetuko, chandādhiko vā samādhi chandasamādhī’’tiādinā samādhissa visesanabhāvena . ‘‘Samādhisevanavasenā’’ti ca pāṭho. Tattha samādhisevanavasenāti chandādhike adhipatiṃ karitvā samādhissa āsevanavasena. Upāyabhūtānanti ‘‘chandavato ce samādhi ijjhati, mayheva ijjhatī’’ti samādhiāsevanāya upāyabhūtānaṃ.
ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
444. ஸாதி⁴பதிவாரானி அட்ட²ஸதானி, தேஸு பச்சேகங் சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³ ந ஸம்ப⁴வந்தீதி ஆஹ ‘‘ஸாதி⁴பதிவாரானங் பரிபுண்ணானங் அபா⁴வா’’தி. தத்த² காரணமாஹ ‘‘ந ஹி அதி⁴பதீனங் அதி⁴பதயோ விஜ்ஜந்தீ’’தி. யதி³ ஹி அதி⁴பதீ ஸியுங் ஸாதி⁴பதீதி இத்³தி⁴பாத³பே⁴தே³ன த்³வத்திங்ஸ நயஸதானி, ஸுத்³தி⁴கானி அட்டா²தி சத்தாரி நயஸஹஸ்ஸானி ப⁴வெய்யுங், தங் பன நத்தீ²தி அதி⁴ப்பாயோ. யத்தகா பன நயா இத⁴ லப்³ப⁴ந்தி, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஏகேகஸ்மிங் பனா’’திஆதி³ வுத்தங். ஸுத்³தி⁴கானி அட்ட² நயஸதானி ஸாதி⁴பதிகானிபி அட்டே²வாதி சதுன்னங் மக்³கா³னங் வஸேன ஸோளஸ நயஸதானி.
444. Sādhipativārāni aṭṭhasatāni, tesu paccekaṃ cattāro iddhipādā na sambhavantīti āha ‘‘sādhipativārānaṃ paripuṇṇānaṃ abhāvā’’ti. Tattha kāraṇamāha ‘‘na hi adhipatīnaṃ adhipatayo vijjantī’’ti. Yadi hi adhipatī siyuṃ sādhipatīti iddhipādabhedena dvattiṃsa nayasatāni, suddhikāni aṭṭhāti cattāri nayasahassāni bhaveyyuṃ, taṃ pana natthīti adhippāyo. Yattakā pana nayā idha labbhanti, taṃ dassetuṃ ‘‘ekekasmiṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Suddhikāni aṭṭha nayasatāni sādhipatikānipi aṭṭhevāti catunnaṃ maggānaṃ vasena soḷasa nayasatāni.
அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. பஞ்ஹபுச்ச²கவண்ணனா
3. Pañhapucchakavaṇṇanā
ஸயங் ஜெட்ட²கபா⁴வேன பவத்தனதோ சத்தாரோ அதி⁴பதயோ அஞ்ஞமஞ்ஞங் க³ருங் ந கரொந்தி. தஸ்மா ‘‘சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³ ந மக்³கா³தி⁴பதினோ’’தி வுத்தா. தேனாஹ ‘‘அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ பன அதி⁴பதயோ ந ப⁴வந்தீ’’தி. ஏதமத்த²ந்தி ‘‘அதி⁴பதயோ அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ அதி⁴பதீ ந ப⁴வந்தீ’’தி ஏதமத்த²ங். அதி⁴பதினோதி அதி⁴பதி ப⁴விதுங் ஸமத்த²ஸ்ஸ. அதி⁴பதிங் ந கரொந்தீதி அதி⁴பதிங் கத்வா க³ருங் கத்வா நப்பவத்தந்தி. அதி⁴பதீனங் ஸஹபா⁴வேதி அதி⁴பதிகிச்சகரணேன ஸஹபவத்தியங். ‘‘அவீமங்ஸாதி⁴பதிகஸ்ஸ மக்³க³ஸ்ஸ அபா⁴வா’’தி இத³ங் ‘‘அதி⁴பதிதாஸமத்தா² த⁴ம்மா அதி⁴பதிபா⁴வேனேவ பவத்தெய்யு’’ந்தி தோ³ஸாரோபனவஸேனாஹ, ந யதா²தி⁴க³தவஸேன. அதி⁴பதித⁴ம்மானஞ்ஹி புப்³பா³பி⁴ஸங்கா²ரே ஸதி அதி⁴பதிபா⁴வேன பவத்தி, ந அஞ்ஞதா²தி ஸஹபா⁴வேபி தத³பா⁴வங் ஸந்தா⁴ய விஸேஸனங் ந கத்தப்³ப³ங் ஸியாதி ஸக்கா வத்துங். அஞ்ஞமஞ்ஞாதி⁴பதிகரணபா⁴வேதி அஞ்ஞமஞ்ஞங் அதி⁴பதிங் கத்வா பவத்தியங். வீமங்ஸாதி⁴பதிகத்தவசனந்தி வீமங்ஸாதி⁴பதிகபா⁴வஸ்ஸ வசனங். ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா ஸப்³பே³ஸம்பி அதி⁴பதீனங் ஸாதி⁴பதிகத்தாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸஹபா⁴வோ படிக்கி²த்தோ ஏவ ஸாதி⁴பதிபா⁴வஸ்ஸ அனேகங்ஸிகதாவசனதோ.
Sayaṃ jeṭṭhakabhāvena pavattanato cattāro adhipatayo aññamaññaṃ garuṃ na karonti. Tasmā ‘‘cattāro iddhipādā na maggādhipatino’’ti vuttā. Tenāha ‘‘aññamaññassa pana adhipatayo na bhavantī’’ti. Etamatthanti ‘‘adhipatayo aññamaññassa adhipatī na bhavantī’’ti etamatthaṃ. Adhipatinoti adhipati bhavituṃ samatthassa. Adhipatiṃ na karontīti adhipatiṃ katvā garuṃ katvā nappavattanti. Adhipatīnaṃ sahabhāveti adhipatikiccakaraṇena sahapavattiyaṃ. ‘‘Avīmaṃsādhipatikassa maggassa abhāvā’’ti idaṃ ‘‘adhipatitāsamatthā dhammā adhipatibhāveneva pavatteyyu’’nti dosāropanavasenāha, na yathādhigatavasena. Adhipatidhammānañhi pubbābhisaṅkhāre sati adhipatibhāvena pavatti, na aññathāti sahabhāvepi tadabhāvaṃ sandhāya visesanaṃ na kattabbaṃ siyāti sakkā vattuṃ. Aññamaññādhipatikaraṇabhāveti aññamaññaṃ adhipatiṃ katvā pavattiyaṃ. Vīmaṃsādhipatikattavacananti vīmaṃsādhipatikabhāvassa vacanaṃ. Na vattabbaṃ siyā sabbesampi adhipatīnaṃ sādhipatikattāti adhippāyo. Sahabhāvo paṭikkhitto eva sādhipatibhāvassa anekaṃsikatāvacanato.
பஞ்ஹபுச்ச²கவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pañhapucchakavaṇṇanā niṭṭhitā.
இத்³தி⁴பாத³விப⁴ங்க³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Iddhipādavibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 9. இத்³தி⁴பாத³விப⁴ங்கோ³ • 9. Iddhipādavibhaṅgo
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
2. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயவண்ணனா • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 9. இத்³தி⁴பாத³விப⁴ங்கோ³ • 9. Iddhipādavibhaṅgo
