Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਅਟ੍ਠਚ੍ਛਰਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā

    ੩੮੫. ਏવਮੇવ ਖੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਸੋਲ਼ਸਪਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਪਿ ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮੇ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਉਪਮਾਭਾવੇਨ ਪਨ ਗਹਿਤਾਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਨੁਰੂਪવਸੇਨ ਅਟ੍ਠੇવ ਤੇ ਉਪਮੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਅਟ੍ਠ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਯ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਗਹਿਤਾ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਯ ਤੇਰਸ ਧੁਤਧਮ੍ਮਾ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਟਿਪਦਾਯ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮਹਾવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸ ਆਰਮ੍ਮਣવਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਚ ਗਹਿਤਾ। ਨ ਆਯਤਕੇਨੇવ ਅਞ੍ਞਾਪਟਿવੇਧੋਤਿ ਮਣ੍ਡੂਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਮਨਂ વਿਯ ਆਦਿਤੋવ ਸੀਲਪੂਰਣਾਦੀਨਿ ਅਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪਟਿવੇਧੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਨ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    385.Evamevakhoti kiñcāpi satthā imasmiṃ dhammavinaye soḷasapi bāttiṃsapi tato bhiyyopi acchariyabbhutadhamme vibhajitvā dassetuṃ sakkoti, upamābhāvena pana gahitānaṃ aṭṭhannaṃ anurūpavasena aṭṭheva te upametabbadhamme vibhajitvā dassanto ‘‘evameva kho, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā’’ti āha. Tattha anupubbasikkhāya tisso sikkhā gahitā, anupubbakiriyāya terasa dhutadhammā, anupubbapaṭipadāya satta anupassanā aṭṭhārasa mahāvipassanā aṭṭhatiṃsa ārammaṇavibhattiyo sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā ca gahitā. Na āyatakeneva aññāpaṭivedhoti maṇḍūkassa uppatitvā gamanaṃ viya āditova sīlapūraṇādīni akatvā arahattapaṭivedho nāma natthi, paṭipāṭiyā pana sīlasamādhipaññāyo pūretvāva arahattappattīti attho.

    ਮਮ ਸਾવਕਾਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਿਕੇ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਨ ਸਂવਸਤੀਤਿ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨ ਸਂવਾਸਂ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਉਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਪਨੇਤਿ। ਆਰਕਾવਾਤਿ ਦੂਰੇ ਏવ। ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੇਤਿ ਤਥਾਗਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਸਾવਕੇਸੁ ਦੇਸਿਤੇ ਅਕ੍ਖਾਤੇ ਪਕਾਸਿਤੇ। ਨ ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਊਨਤ੍ਤਂ વਾ ਪੂਰਤ੍ਤਂ વਾਤਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇਪਿ ਮਹਾਕਪ੍ਪੇ ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕਸਤ੍ਤੋਪਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਦਾਪਿ ‘‘ਤੁਚ੍ਛਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ, ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਨ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਗਮੇ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਮਤਂ ਆਰਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਪੂਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂ’’ਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੋਤਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਮੁਚ੍ਚਨਰਸੋ। ਸਬ੍ਬਾ ਹਿ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਯਾવਦੇવ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Mamasāvakāti sotāpannādike ariyapuggale sandhāya vadati. Na saṃvasatīti uposathakammādivasena saṃvāsaṃ na karoti. Ukkhipatīti apaneti. Ārakāvāti dūre eva. Tathāgatappavediteti tathāgatena bhagavatā sāvakesu desite akkhāte pakāsite. Na tena nibbānadhātuyā ūnattaṃ vā pūrattaṃ vāti asaṅkhyeyyepi mahākappe buddhesu anuppajjantesu ekasattopi parinibbātuṃ na sakkoti, tadāpi ‘‘tucchā nibbānadhātū’’ti na sakkā vattuṃ, buddhakāle pana ekekasmiṃ samāgame asaṅkhyeyyāpi sattā amataṃ ārādhenti, tadāpi na sakkā vattuṃ ‘‘pūrā nibbānadhātū’’ti. Vimuttirasoti kilesehi vimuccanaraso. Sabbā hi sāsanasampatti yāvadeva anupādāya āsavehi cittassa vimuttīti attho.

    ਰਤਨਾਨੀਤਿ ਰਤਿਜਨਨਟ੍ਠੇਨ ਰਤਨਾਨਿ। ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਹਿ ਭਾવਿਯਮਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਅਨੇਕવਿਧਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਪਗੇવ ਅਪਰਭਾਗੇ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

    Ratanānīti ratijananaṭṭhena ratanāni. Satipaṭṭhānādayo hi bhāviyamānā pubbabhāgepi anekavidhaṃ pītipāmojjaṃ nibbattenti, pageva aparabhāge. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘ਯਤੋ ਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ।

    ‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;

    ਲਭਤੀ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਅਮਤਂ ਤਂ વਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੭੪)।

    Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374);

    ਲੋਕਿਯਰਤਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਨ ਤਸ੍ਸ ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਅਗ੍ਘਤਿ। ਅਪਿਚ –

    Lokiyaratananimittaṃ pana pītipāmojjaṃ na tassa kalabhāgampi agghati. Apica –

    ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਂ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਅਤੁਲਂ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਂ।

    Cittīkataṃ mahagghañca, atulaṃ dullabhadassanaṃ;

    ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਂ, ਰਤਨਨ੍ਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੩)।

    Anomasattaparibhogaṃ, ratananti pavuccati. (dī. ni. aṭṭha. 2.33);

    ਯਦਿ ਚ ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਾਦਿਭਾવੇਨ ਰਤਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਞ੍ਞੇવ ਭੂਤੋ ਰਤਨਭਾવੋ। ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਹਿ ਸੋ ਆਨੁਭਾવੋ, ਯਂ ਸਾવਕਾ ਸਾવਕਪਾਰਮੀਞਾਣਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ। ਪਰਮ੍ਪਰਕਾਰਣਞ੍ਹਿ ਦਾਨਾਦਿਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਏવਂ ਰਤਿਜਨਨਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਚ ਰਤਨਭਾવੋ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਤਿਸਯੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਰਿਮਾਨਿ ਰਤਨਾਨਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿ।

    Yadi ca cittīkatādibhāvena ratanaṃ nāma hoti, satipaṭṭhānādīnaññeva bhūto ratanabhāvo. Bodhipakkhiyadhammānañhi so ānubhāvo, yaṃ sāvakā sāvakapāramīñāṇaṃ, paccekasambuddhā paccekabodhiñāṇaṃ, sammāsambuddhā sammāsambodhiṃ adhigacchanti āsannakāraṇattā. Paramparakāraṇañhi dānādiupanissayoti evaṃ ratijananaṭṭhena cittīkatādiatthena ca ratanabhāvo bodhipakkhiyadhammānaṃ sātisayo. Tena vuttaṃ ‘‘tatrimāni ratanāni, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā’’tiādi.

    ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਓਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਤਿਯੇવ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਯਾਦਿવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਕਾਯવੇਦਨਾਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਪਹਾਨਤੋ ਅਸੁਭਦੁਕ੍ਖਾਨਿਚ੍ਚਾਨਤ੍ਤਭਾવਗ੍ਗਹਣਤੋ ਚ ਨੇਸਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਭਾવੋ વਿਭਤ੍ਤੋ।

    Ārammaṇe okkanditvā upaṭṭhānaṭṭhena paṭṭhānaṃ, satiyeva paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Ārammaṇassa pana kāyādivasena catubbidhattā vuttaṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’ti. Tathā hi kāyavedanācittadhammesu subhasukhaniccaattasaññānaṃ pahānato asubhadukkhāniccānattabhāvaggahaṇato ca nesaṃ kāyānupassanādibhāvo vibhatto.

    ਸਮ੍ਮਾ ਪਦਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ, ਸਯਂ વਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਦਹਤਿ, ਪਸਤ੍ਥਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ વਾ ਪਦਹਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪਧਾਨਭਾવਕਰਣਤੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, વੀਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਪਹਾਨવਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਠਾਪਨવਸੇਨ ਚ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ’’ਤਿ।

    Sammā padahanti etena, sayaṃ vā sammā padahati, pasatthaṃ sundaraṃ vā padahananti sammappadhānaṃ, puggalassa vā sammadeva padhānabhāvakaraṇato sammappadhānaṃ, vīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Tampi anuppannuppannānaṃ akusalānaṃ anuppādanapahānavasena anuppannuppannānaṃ kusalānaṃ uppādanaṭhāpanavasena ca catukiccasādhakattā vuttaṃ ‘‘cattāro sammappadhānā’’ti.

    ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਤਾਯ વਾ ਸਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਾ વੁਦ੍ਧਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ। ਪਠਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਏવ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਇਦ੍ਧਿਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਅਧਿਗਮੁਪਾਯੋਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ। ਤੇਨ ਹਿ ਉਪਰੂਪਰਿવਿਸੇਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ। ਸ੍વਾਯਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ ਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਦਾਦਿਕੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਧਿਪਤਿਧਮ੍ਮੇ ਧੁਰੇ ਜੇਟ੍ਠਕੇ ਕਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ।

    Ijjhatīti iddhi, samijjhati nipphajjatīti attho. Ijjhanti tāya vā sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iddhi. Paṭhamena atthena iddhi eva pādo iddhipādo, iddhikoṭṭhāsoti attho. Dutiyena atthena iddhiyā pādo patiṭṭhā adhigamupāyoti iddhipādo. Tena hi uparūparivisesasaṅkhātaṃ iddhiṃ pajjanti pāpuṇanti. Svāyaṃ iddhipādo yasmā chandādike cattāro adhipatidhamme dhure jeṭṭhake katvā nibbattīyati, tasmā vuttaṃ ‘‘cattāro iddhipādo’’ti.

    ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਕੋਸਜ੍ਜਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੇ, ਪਮਾਦਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੇ, વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅવਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੇ, ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ

    Pañcindriyānīti saddhādīni pañca indriyāni. Tattha assaddhiyaṃ abhibhavitvā adhimokkhalakkhaṇe indaṭṭhaṃ kāretīti saddhā indriyaṃ. Kosajjaṃ abhibhavitvā paggahalakkhaṇe, pamādaṃ abhibhavitvā upaṭṭhānalakkhaṇe, vikkhepaṃ abhibhavitvā avikkhepalakkhaṇe, aññāṇaṃ abhibhavitvā dassanalakkhaṇe indaṭṭhaṃ kāretīti paññā indriyaṃ.

    ਤਾਨਿਯੇવ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦੀਹਿ ਅਨਭਿਭવਨੀਯਤੋ ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਥਿਰਭਾવੇਨ ਚ ਬਲਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

    Tāniyeva assaddhiyādīhi anabhibhavanīyato akampiyaṭṭhena sampayuttadhammesu thirabhāvena ca balāni veditabbāni.

    ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਧਿਯਾ, ਬੋਧਿਸ੍ਸ વਾ ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ। ਯਾ ਹਿ ਏਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਯਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਕਾਮਸੁਖਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿવੇਸਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਉਪਦ੍ਦવਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਯ ਸਤਿਧਮ੍ਮવਿਚਯવੀਰਿਯਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਕਿਲੇਸਨਿਦ੍ਦਾਯ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ વਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿ ‘‘ਬੋਧੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਬੋਧਿਯਾ ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਝਾਨਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦਯੋ વਿਯ। ਯੋਪੇਸ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ‘‘ਬੋਧੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸ੍ਸ વਾ ਅਙ੍ਗਾਤਿਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਸੇਨਙ੍ਗਰਥਙ੍ਗਾਦਯੋ વਿਯ। ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੫.੧੮੨; વਿਭ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੬੬; ਪਟਿ॰ ਮ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੨੫), ‘‘ਬੋਧਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੨.੧੭) ਨਯੇਨਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਟ੍ਠੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Satta bojjhaṅgāti bodhiyā, bodhissa vā aṅgāti bojjhaṅgā. Yā hi esā dhammasāmaggī, yāya lokuttaramaggakkhaṇe uppajjamānāya līnuddhaccapatiṭṭhānāyūhanakāmasukhattakilamathānuyogaucchedasassatābhinivesādīnaṃ anekesaṃ upaddavānaṃ paṭipakkhabhūtāya satidhammavicayavīriyapītipassaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātāya dhammasāmaggiyā ariyasāvako bujjhati kilesaniddāya uṭṭhahati, cattāri vā ariyasaccāni paṭivijjhati, nibbānameva vā sacchikarotīti ‘‘bodhī’’ti vuccati, tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā aṅgāti bojjhaṅgā jhānaṅgamaggaṅgādayo viya. Yopesa vuttappakārāya dhammasāmaggiyā bujjhatīti katvā ariyasāvako ‘‘bodhī’’ti vuccati, tassa bodhissa vā aṅgātipi bojjhaṅgā senaṅgarathaṅgādayo viya. Tenāhu porāṇā ‘‘bujjhanakassa puggalassa aṅgāti bojjhaṅgā’’ti (saṃ. ni. aṭṭha. 3.5.182; vibha. aṭṭha. 466; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.25), ‘‘bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā’’tiādinā (paṭi. ma. 2.17) nayenapi bojjhaṅgaṭṭho veditabbo.

    ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗવਜ੍ਝੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਭਾવਕਰਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਫਲਪਟਿਲਾਭਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯੋ। ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨਿਯੇવ વਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ। ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਕਿਲੇਸੇ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹਿ વਾ ਮਗ੍ਗੀਯਤਿ, ਸਯਂ વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਗ੍ਗਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਏવਮੇਤੇਸਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥવਿਭਾਗੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti taṃtaṃmaggavajjhehi kilesehi ārakattā ariyabhāvakarattā ariyaphalapaṭilābhakarattā ca ariyo. Sammādiṭṭhiādīni aṭṭhaṅgāni assa atthi, aṭṭhaṅgāniyeva vā aṭṭhaṅgiko. Mārento kilese gacchati, nibbānatthikehi vā maggīyati, sayaṃ vā nibbānaṃ maggatīti maggoti evametesaṃ satipaṭṭhānādīnaṃ atthavibhāgo veditabbo.

    ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੋਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਪਠਮਮਗ੍ਗਟ੍ਠੋ , ਯੋ ਅਟ੍ਠਮਕੋਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਕਦਾਗਾਮੀਤਿ ਸਕਿਦੇવ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣવਸੇਨ ਆਗਮਨਸੀਲੋ ਦੁਤਿਯਫਲਟ੍ਠੋ। ਅਨਾਗਾਮੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣવਸੇਨ ਕਾਮਲੋਕਂ ਅਨਾਗਮਨਸੀਲੋ ਤਤਿਯਫਲਟ੍ਠੋ। ਯੋ ਪਨ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਏਕਬੀਜੀਤਿ ਏવਮਾਦਿਕੋ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲવਿਭਾਗੋ, ਸੋ ਤੇਸਂਯੇવ ਭੇਦੋਤਿ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    Sotāpannoti maggasaṅkhātaṃ sotaṃ āpajjitvā pāpuṇitvā ṭhito, sotāpattiphalaṭṭhoti attho. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannoti sotāpattiphalassa attapaccakkhakaraṇatthāya paṭipajjamāno paṭhamamaggaṭṭho , yo aṭṭhamakotipi vuccati. Sakadāgāmīti sakideva imaṃ lokaṃ paṭisandhiggahaṇavasena āgamanasīlo dutiyaphalaṭṭho. Anāgāmīti paṭisandhiggahaṇavasena kāmalokaṃ anāgamanasīlo tatiyaphalaṭṭho. Yo pana saddhānusārī dhammānusārī ekabījīti evamādiko ariyapuggalavibhāgo, so tesaṃyeva bhedoti. Sesaṃ vuttanayameva.

    ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਮਤਕੁਣਪਸਦਿਸੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਾਸਾਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾ। ਇਮਂ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਅਸਂવਾਸਾਰਹਸਂવਾਸਾਰਹਭਾવਾਨਂ ਕਾਰਣਪਰਿਦੀਪਨਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।

    Etamatthaṃ viditvāti etaṃ attano dhammavinaye matakuṇapasadisena dussīlapuggalena saddhiṃ saṃvāsābhāvasaṅkhātaṃ atthaṃ viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ asaṃvāsārahasaṃvāsārahabhāvānaṃ kāraṇaparidīpanaṃ udānaṃ udānesi.

    ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਨਮਤਿવਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨવਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ

    Tattha channamativassatīti āpattiṃ āpajjitvā paṭicchādento aññaṃ navaṃ āpattiṃ

    ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਰਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਆਪਤ੍ਤਿવਸ੍ਸਂ ਕਿਲੇਸવਸ੍ਸਂ ਅਤਿવਿਯ વਸ੍ਸਤਿ। વਿવਟਂ ਨਾਤਿવਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ વਿવਰਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾવਿਨਯਂ ਪਟਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨવਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਤਂ વਿવਟਂ ਪੁਨ ਆਪਤ੍ਤਿવਸ੍ਸਂ ਕਿਲੇਸવਸ੍ਸਂ ਨ વਸ੍ਸਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਏਤਦੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨਂ ਛਾਦਿਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ વਿવਰੇਥ। ਏવਂ ਤਂ ਨਾਤਿવਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਅਤਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸવਸ੍ਸਨੇਨ ਨ વਸ੍ਸਤਿ ਨ ਤੇਮੇਤਿ, ਏવਂ ਸੋ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਨવਸ੍ਸੁਤੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਸਮਾਹਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Āpajjati, tato aparanti evaṃ āpattivassaṃ kilesavassaṃ ativiya vassati. Vivaṭaṃ nātivassatīti āpattiṃ āpanno taṃ appaṭicchādetvā vivaranto sabrahmacārīnaṃ pakāsento yathādhammaṃ yathāvinayaṃ paṭikaronto desento vuṭṭhahanto aññaṃ navaṃ āpattiṃ nāpajjati, tenassa taṃ vivaṭaṃ puna āpattivassaṃ kilesavassaṃ na vassati. Yasmā ca etadeva, tasmā channaṃ chāditaṃ āpattiṃ vivaretha. Evaṃ taṃ nātivassatīti evaṃ sante taṃ āpattiṃ āpajjanapuggalānaṃ attabhāvaṃ ativijjhitvā kilesavassanena na vassati na temeti, evaṃ so kilesehi anavassuto parisuddhasīlo samāhito hutvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā sammasanto anukkamena nibbānaṃ pāpuṇātīti adhippāyo.

    ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਅਟ੍ਠਚ੍ਛਰਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / ੩. ਇਮਸ੍ਮਿਂਧਮ੍ਮવਿਨਯੇਅਟ੍ਠਚ੍ਛਰਿਯਂ • 3. Imasmiṃdhammavinayeaṭṭhacchariyaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਯਾਚਨਕਥਾ • Pātimokkhuddesayācanakathā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਯਾਚਨਕਥਾ • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact