| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๓-๖. อิณสุตฺตาทิวณฺณนา
3-6. Iṇasuttādivaṇṇanā
๔๕-๔๘. ตติเย ทลิโทฺท นาม ทุคฺคโต, ตสฺส ภาโว ทาลิทฺทิยํฯ น เอตสฺส สกํ สาปเตยฺยนฺติ อสฺสโก, อสาปเตโยฺยฯ เตนาห ‘‘อตฺตโน สนฺตเกน รหิโต’’ติฯ ‘‘พุโทฺธ ธโมฺม สโงฺฆ’’ติ วุเตฺต ‘‘สมฺมาสมฺพุโทฺธ ภควา, สฺวากฺขาโต ธโมฺม, สุปฺปฎิปโนฺน สโงฺฆ’’ติ เกนจิ อกมฺปิยภาเวน โอกปฺปนํ รตนตฺตยคุเณ โอคาเหตฺวา กปฺปนํ โอกปฺปนสทฺธา นามฯ ‘‘อิทํ อกุสลํ กมฺมํ โน สกํ, อิทํ ปน กมฺมํ สก’’นฺติ เอวํ พฺยติเรกโต อนฺวยโต จ กมฺมสฺสกตชานนปญฺญา กมฺมสฺสกตปญฺญาฯ ติวิธญฺหิ ทุจฺจริตํ อตฺตนา กตมฺปิ สกกมฺมํ นาม น โหติ อตฺถภญฺชนโตฯ สุจริตํ สกกมฺมํ นาม อตฺถชนนโตฯ อิณาทานสฺมินฺติ ปจฺจตฺตวจนเตฺถ เอตํ ภุมฺมนฺติ อาห ‘‘อิณคฺคหณํ วทามี’’ติฯ
45-48. Tatiye daliddo nāma duggato, tassa bhāvo dāliddiyaṃ. Na etassa sakaṃ sāpateyyanti assako, asāpateyyo. Tenāha ‘‘attano santakena rahito’’ti. ‘‘Buddho dhammo saṅgho’’ti vutte ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti kenaci akampiyabhāvena okappanaṃ ratanattayaguṇe ogāhetvā kappanaṃ okappanasaddhā nāma. ‘‘Idaṃ akusalaṃ kammaṃ no sakaṃ, idaṃ pana kammaṃ saka’’nti evaṃ byatirekato anvayato ca kammassakatajānanapaññā kammassakatapaññā. Tividhañhi duccaritaṃ attanā katampi sakakammaṃ nāma na hoti atthabhañjanato. Sucaritaṃ sakakammaṃ nāma atthajananato. Iṇādānasminti paccattavacanatthe etaṃ bhummanti āha ‘‘iṇaggahaṇaṃ vadāmī’’ti.
กฎคฺคาโหติ กตํ สพฺพโส สิทฺธเมว กตฺวา คหณํฯ โส ปน วิชยลาโภ โหตีติ อาห ‘‘ชยคฺคาโห’’ติฯ หิริมโน เอตสฺสาติ หิริมโนติ อาห ‘‘หิริสมฺปยุตฺตจิโตฺต’’ติ, ปาปชิคุจฺฉนลกฺขณาย หิริยา สมฺปยุตฺตจิโตฺตติ อโตฺถฯ โอตฺตปฺปติ อุพฺพิชฺชติ ภายติ สีเลนาติ โอตฺตปฺปี, โอตฺตเปฺปน สมนฺนาคโตฯ นิรามิสํ สุขนฺติ ตติยชฺฌานสุขํ ทูรสมุสฺสาริตกามามิสตฺตาฯ อุเปกฺขนฺติ จตุตฺถชฺฌานุเปกฺขํ, น ยํ กิญฺจิ อุเปกฺขาเวทนนฺติ อาห ‘‘จตุตฺถชฺฌานุเปกฺข’’นฺติฯ อารทฺธวีริโยติ ปคฺคหิตปริปุณฺณกายิกเจตสิกวีริโยติ อโตฺถฯ โย คณสงฺคณิกํ วิโนเทตฺวา จตูสุ อิริยาปเถสุ อฎฺฐอารมฺภวตฺถุวเสน เอกโก โหติ, ตสฺส กายิกํ วีริยํ อารทฺธํ นาม โหติฯ จิตฺตสงฺคณิกํ วิโนเทตฺวา อฎฺฐสมาปตฺติวเสน เอกโก โหติฯ คมเน อุปฺปนฺนกิเลสสฺส ฐานํ ปาปุณิตุํ น เทติ, ฐาเน อุปฺปนฺนกิเลสสฺส นิสชฺชํ, นิสชฺชาย อุปฺปนฺนกิเลสสฺส สยนํ ปาปุณิตุํ น เทติ, อุปฺปนฺนฎฺฐาเนเยว กิเลเส นิคฺคณฺหาติฯ อยํ เจตสิกํ วีริยํ อารทฺธํ นาม โหติฯ ปฎิปกฺขทูรีภาเวน เสฎฺฐเฎฺฐน จ เอโก อุเทตีติ เอโกทิ, เอกคฺคตาฯ ตสฺส โยคโต เอกคฺคจิโตฺต อิธ เอโกทิฯ ปฎิปกฺขโต อตฺตานํ นิปาติ, ตํ วา นิปยติ วิโสเสตีติ นิปโกฯ อญฺญตรํ กายาทิเภทํ อารมฺมณํ สาติสยาย สติยา สรตีติ สโตฯ เตนาห ‘‘เอกคฺคจิโตฺต’’ติอาทิฯ
Kaṭaggāhoti kataṃ sabbaso siddhameva katvā gahaṇaṃ. So pana vijayalābho hotīti āha ‘‘jayaggāho’’ti. Hirimano etassāti hirimanoti āha ‘‘hirisampayuttacitto’’ti, pāpajigucchanalakkhaṇāya hiriyā sampayuttacittoti attho. Ottappati ubbijjati bhāyati sīlenāti ottappī, ottappena samannāgato. Nirāmisaṃ sukhanti tatiyajjhānasukhaṃ dūrasamussāritakāmāmisattā. Upekkhanti catutthajjhānupekkhaṃ, na yaṃ kiñci upekkhāvedananti āha ‘‘catutthajjhānupekkha’’nti. Āraddhavīriyoti paggahitaparipuṇṇakāyikacetasikavīriyoti attho. Yo gaṇasaṅgaṇikaṃ vinodetvā catūsu iriyāpathesu aṭṭhaārambhavatthuvasena ekako hoti, tassa kāyikaṃ vīriyaṃ āraddhaṃ nāma hoti. Cittasaṅgaṇikaṃ vinodetvā aṭṭhasamāpattivasena ekako hoti. Gamane uppannakilesassa ṭhānaṃ pāpuṇituṃ na deti, ṭhāne uppannakilesassa nisajjaṃ, nisajjāya uppannakilesassa sayanaṃ pāpuṇituṃ na deti, uppannaṭṭhāneyeva kilese niggaṇhāti. Ayaṃ cetasikaṃ vīriyaṃ āraddhaṃ nāma hoti. Paṭipakkhadūrībhāvena seṭṭhaṭṭhena ca eko udetīti ekodi, ekaggatā. Tassa yogato ekaggacitto idha ekodi. Paṭipakkhato attānaṃ nipāti, taṃ vā nipayati visosetīti nipako. Aññataraṃ kāyādibhedaṃ ārammaṇaṃ sātisayāya satiyā saratīti sato. Tenāha ‘‘ekaggacitto’’tiādi.
อกุปฺปา เม วิมุตฺตีติ มยฺหํ อรหตฺตผลวิมุตฺติ อกุปฺปตาย อกุปฺปารมฺมณตาย จ อกุปฺปาฯ สา หิ ราคาทีหิ น กุปฺปตีติ อกุปฺปตายปิ อกุปฺปา ฯ อกุปฺปํ นิพฺพานมสฺสา อารมฺมณนฺติ อกุปฺปารมฺมณตายปิ อกุปฺปาฯ เตเนวาห ‘‘อกุปฺปารมฺมณตฺตา’’ติอาทิฯ ภวสํโยชนานนฺติ กามราคปฎิฆมานทิฎฺฐิวิจิกิจฺฉาสีลพฺพตปรามาสภวราคอิสฺสามจฺฉริย- อวิชฺชาสงฺขาตานํ ทสนฺนํ สํโยชนานํฯ อิมานิ หิ สเตฺต ภเวสุ สํโยเชนฺติ อุปนิพนฺธนฺติ ภวาภเวน สํโยเชนฺติ, ตสฺมา ภวสํโยชนานีติ วุจฺจนฺติฯ ขีณาสโว อุตฺตมอณโณ กิเลสอิณานํ อภาวโตฯ อเญฺญ หิ สตฺตา ยาว น กิเลสา ปหียนฺติ, ตาว สอิณา นาม อเสริวิหารภาวโตฯ จตุตฺถาทีนิ อุตฺตานตฺถานิฯ
Akuppāme vimuttīti mayhaṃ arahattaphalavimutti akuppatāya akuppārammaṇatāya ca akuppā. Sā hi rāgādīhi na kuppatīti akuppatāyapi akuppā . Akuppaṃ nibbānamassā ārammaṇanti akuppārammaṇatāyapi akuppā. Tenevāha ‘‘akuppārammaṇattā’’tiādi. Bhavasaṃyojanānanti kāmarāgapaṭighamānadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsabhavarāgaissāmacchariya- avijjāsaṅkhātānaṃ dasannaṃ saṃyojanānaṃ. Imāni hi satte bhavesu saṃyojenti upanibandhanti bhavābhavena saṃyojenti, tasmā bhavasaṃyojanānīti vuccanti. Khīṇāsavo uttamaaṇaṇo kilesaiṇānaṃ abhāvato. Aññe hi sattā yāva na kilesā pahīyanti, tāva saiṇā nāma aserivihārabhāvato. Catutthādīni uttānatthāni.
อิณสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Iṇasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๓. อิณสุตฺตํ • 3. Iṇasuttaṃ
๔. มหาจุนฺทสุตฺตํ • 4. Mahācundasuttaṃ
๕. ปฐมสนฺทิฎฺฐิกสุตฺตํ • 5. Paṭhamasandiṭṭhikasuttaṃ
๖. ทุติยสนฺทิฎฺฐิกสุตฺตํ • 6. Dutiyasandiṭṭhikasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
๓. อิณสุตฺตวณฺณนา • 3. Iṇasuttavaṇṇanā
๔. มหาจุนฺทสุตฺตวณฺณนา • 4. Mahācundasuttavaṇṇanā
๕-๖. สนฺทิฎฺฐิกสุตฺตทฺวยวณฺณนา • 5-6. Sandiṭṭhikasuttadvayavaṇṇanā
