| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya |
३. इणसुत्तं
3. Iṇasuttaṃ
४५. ‘‘दालिद्दियं 1, भिक्खवे, दुक्खं लोकस्मिं कामभोगिनो’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’। ‘‘यम्पि, भिक्खवे, दलिद्दो 2 अस्सको अनाळ्हिको 3 इणं आदियति, इणादानम्पि, भिक्खवे, दुक्खं लोकस्मिं कामभोगिनो’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’। ‘‘यम्पि, भिक्खवे, दलिद्दो अस्सको अनाळ्हिको इणं आदियित्वा वड्ढिं पटिस्सुणाति, वड्ढिपि, भिक्खवे, दुक्खा लोकस्मिं कामभोगिनो’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’। ‘‘यम्पि, भिक्खवे, दलिद्दो अस्सको अनाळ्हिको वड्ढिं पटिस्सुणित्वा कालाभतं 4 वड्ढिं न देति, चोदेन्तिपि नं; चोदनापि, भिक्खवे, दुक्खा लोकस्मिं कामभोगिनो’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’। ‘‘यम्पि, भिक्खवे, दलिद्दो अस्सको अनाळ्हिको चोदियमानो न देति, अनुचरन्तिपि नं; अनुचरियापि, भिक्खवे, दुक्खा लोकस्मिं कामभोगिनो’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’। ‘‘यम्पि, भिक्खवे, दलिद्दो अस्सको अनाळ्हिको अनुचरियमानो न देति, बन्धन्तिपि नं; बन्धनम्पि, भिक्खवे, दुक्खं लोकस्मिं कामभोगिनो’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’।
45. ‘‘Dāliddiyaṃ 5, bhikkhave, dukkhaṃ lokasmiṃ kāmabhogino’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Yampi, bhikkhave, daliddo 6 assako anāḷhiko 7 iṇaṃ ādiyati, iṇādānampi, bhikkhave, dukkhaṃ lokasmiṃ kāmabhogino’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Yampi, bhikkhave, daliddo assako anāḷhiko iṇaṃ ādiyitvā vaḍḍhiṃ paṭissuṇāti, vaḍḍhipi, bhikkhave, dukkhā lokasmiṃ kāmabhogino’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Yampi, bhikkhave, daliddo assako anāḷhiko vaḍḍhiṃ paṭissuṇitvā kālābhataṃ 8 vaḍḍhiṃ na deti, codentipi naṃ; codanāpi, bhikkhave, dukkhā lokasmiṃ kāmabhogino’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Yampi, bhikkhave, daliddo assako anāḷhiko codiyamāno na deti, anucarantipi naṃ; anucariyāpi, bhikkhave, dukkhā lokasmiṃ kāmabhogino’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Yampi, bhikkhave, daliddo assako anāḷhiko anucariyamāno na deti, bandhantipi naṃ; bandhanampi, bhikkhave, dukkhaṃ lokasmiṃ kāmabhogino’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘इति खो, भिक्खवे, दालिद्दियम्पि दुक्खं लोकस्मिं कामभोगिनो, इणादानम्पि दुक्खं लोकस्मिं कामभोगिनो, वड्ढिपि दुक्खा लोकस्मिं कामभोगिनो, चोदनापि दुक्खा लोकस्मिं कामभोगिनो, अनुचरियापि दुक्खा लोकस्मिं कामभोगिनो, बन्धनम्पि दुक्खं लोकस्मिं कामभोगिनो; एवमेवं खो, भिक्खवे , यस्स कस्सचि सद्धा नत्थि कुसलेसु धम्मेसु, हिरी नत्थि कुसलेसु धम्मेसु, ओत्तप्पं नत्थि कुसलेसु धम्मेसु, वीरियं नत्थि कुसलेसु धम्मेसु, पञ्ञा नत्थि कुसलेसु धम्मेसु – अयं वुच्चति, भिक्खवे, अरियस्स विनये दलिद्दो अस्सको अनाळ्हिको।
‘‘Iti kho, bhikkhave, dāliddiyampi dukkhaṃ lokasmiṃ kāmabhogino, iṇādānampi dukkhaṃ lokasmiṃ kāmabhogino, vaḍḍhipi dukkhā lokasmiṃ kāmabhogino, codanāpi dukkhā lokasmiṃ kāmabhogino, anucariyāpi dukkhā lokasmiṃ kāmabhogino, bandhanampi dukkhaṃ lokasmiṃ kāmabhogino; evamevaṃ kho, bhikkhave , yassa kassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu, hirī natthi kusalesu dhammesu, ottappaṃ natthi kusalesu dhammesu, vīriyaṃ natthi kusalesu dhammesu, paññā natthi kusalesu dhammesu – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyassa vinaye daliddo assako anāḷhiko.
‘‘स खो सो, भिक्खवे, दलिद्दो अस्सको अनाळ्हिको सद्धाय असति कुसलेसु धम्मेसु, हिरिया असति कुसलेसु धम्मेसु, ओत्तप्पे असति कुसलेसु धम्मेसु, वीरिये असति कुसलेसु धम्मेसु, पञ्ञाय असति कुसलेसु धम्मेसु, कायेन दुच्चरितं चरति, वाचाय दुच्चरितं चरति, मनसा दुच्चरितं चरति। इदमस्स इणादानस्मिं वदामि।
‘‘Sa kho so, bhikkhave, daliddo assako anāḷhiko saddhāya asati kusalesu dhammesu, hiriyā asati kusalesu dhammesu, ottappe asati kusalesu dhammesu, vīriye asati kusalesu dhammesu, paññāya asati kusalesu dhammesu, kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati. Idamassa iṇādānasmiṃ vadāmi.
‘‘सो तस्स कायदुच्चरितस्स पटिच्छादनहेतु पापिकं इच्छं पणिदहति 9। ‘मा मं जञ्ञू’ति इच्छति, ‘मा मं जञ्ञू’ति सङ्कप्पति , ‘मा मं जञ्ञू’ति वाचं भासति, ‘मा मं जञ्ञू’ति कायेन परक्कमति। सो तस्स वचीदुच्चरितस्स पटिच्छादनहेतु…पे॰… सो तस्स मनोदुच्चरितस्स पटिच्छादनहेतु…पे॰… ‘मा मं जञ्ञू’ति कायेन परक्कमति। इदमस्स वड्ढिया वदामि।
‘‘So tassa kāyaduccaritassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati 10. ‘Mā maṃ jaññū’ti icchati, ‘mā maṃ jaññū’ti saṅkappati , ‘mā maṃ jaññū’ti vācaṃ bhāsati, ‘mā maṃ jaññū’ti kāyena parakkamati. So tassa vacīduccaritassa paṭicchādanahetu…pe… so tassa manoduccaritassa paṭicchādanahetu…pe… ‘mā maṃ jaññū’ti kāyena parakkamati. Idamassa vaḍḍhiyā vadāmi.
‘‘तमेनं पेसला सब्रह्मचारी एवमाहंसु – ‘अयञ्च सो आयस्मा एवंकारी एवंसमाचारो’ति। इदमस्स चोदनाय वदामि।
‘‘Tamenaṃ pesalā sabrahmacārī evamāhaṃsu – ‘ayañca so āyasmā evaṃkārī evaṃsamācāro’ti. Idamassa codanāya vadāmi.
‘‘तमेनं अरञ्ञगतं वा रुक्खमूलगतं वा सुञ्ञागारगतं वा विप्पटिसारसहगता पापका अकुसलवितक्का समुदाचरन्ति। इदमस्स अनुचरियाय वदामि।
‘‘Tamenaṃ araññagataṃ vā rukkhamūlagataṃ vā suññāgāragataṃ vā vippaṭisārasahagatā pāpakā akusalavitakkā samudācaranti. Idamassa anucariyāya vadāmi.
‘‘स खो सो, भिक्खवे, दलिद्दो अस्सको अनाळ्हिको कायेन दुच्चरितं चरित्वा वाचाय दुच्चरितं चरित्वा मनसा दुच्चरितं चरित्वा कायस्स भेदा परं मरणा निरयबन्धने वा बज्झति तिरच्छानयोनिबन्धने वा। नाहं, भिक्खवे, अञ्ञं एकबन्धनम्पि समनुपस्सामि एवंदारुणं एवंकटुकं 11 एवंअन्तरायकरं अनुत्तरस्स योगक्खेमस्स अधिगमाय, यथयिदं, भिक्खवे, निरयबन्धनं वा तिरच्छानयोनिबन्धनं वा’’ति।
‘‘Sa kho so, bhikkhave, daliddo assako anāḷhiko kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nirayabandhane vā bajjhati tiracchānayonibandhane vā. Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekabandhanampi samanupassāmi evaṃdāruṇaṃ evaṃkaṭukaṃ 12 evaṃantarāyakaraṃ anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya, yathayidaṃ, bhikkhave, nirayabandhanaṃ vā tiracchānayonibandhanaṃ vā’’ti.
‘‘दालिद्दियं दुक्खं लोके, इणादानञ्च वुच्चति।
‘‘Dāliddiyaṃ dukkhaṃ loke, iṇādānañca vuccati;
दलिद्दो इणमादाय, भुञ्जमानो विहञ्ञति॥
Daliddo iṇamādāya, bhuñjamāno vihaññati.
‘‘ततो अनुचरन्ति नं, बन्धनम्पि निगच्छति।
‘‘Tato anucaranti naṃ, bandhanampi nigacchati;
एतञ्हि बन्धनं दुक्खं, कामलाभाभिजप्पिनं॥
Etañhi bandhanaṃ dukkhaṃ, kāmalābhābhijappinaṃ.
‘‘तथेव अरियविनये, सद्धा यस्स न विज्जति।
‘‘Tatheva ariyavinaye, saddhā yassa na vijjati;
अहिरीको अनोत्तप्पी, पापकम्मविनिब्बयो॥
Ahirīko anottappī, pāpakammavinibbayo.
‘‘कायदुच्चरितं कत्वा, वचीदुच्चरितानि च।
‘‘Kāyaduccaritaṃ katvā, vacīduccaritāni ca;
मनोदुच्चरितं कत्वा, ‘मा मं जञ्ञू’ति इच्छति॥
Manoduccaritaṃ katvā, ‘mā maṃ jaññū’ti icchati.
पापकम्मं पवड्ढेन्तो, तत्थ तत्थ पुनप्पुनं॥
Pāpakammaṃ pavaḍḍhento, tattha tattha punappunaṃ.
‘‘सो पापकम्मो दुम्मेधो, जानं दुक्कटमत्तनो।
‘‘So pāpakammo dummedho, jānaṃ dukkaṭamattano;
दलिद्दो इणमादाय, भुञ्जमानो विहञ्ञति॥
Daliddo iṇamādāya, bhuñjamāno vihaññati.
‘‘ततो अनुचरन्ति नं, सङ्कप्पा मानसा दुखा।
‘‘Tato anucaranti naṃ, saṅkappā mānasā dukhā;
गामे वा यदि वारञ्ञे, यस्स विप्पटिसारजा॥
Gāme vā yadi vāraññe, yassa vippaṭisārajā.
‘‘सो पापकम्मो दुम्मेधो, जानं दुक्कटमत्तनो।
‘‘So pāpakammo dummedho, jānaṃ dukkaṭamattano;
योनिमञ्ञतरं गन्त्वा, निरये वापि बज्झति॥
Yonimaññataraṃ gantvā, niraye vāpi bajjhati.
‘‘एतञ्हि बन्धनं दुक्खं, यम्हा धीरो पमुच्चति।
‘‘Etañhi bandhanaṃ dukkhaṃ, yamhā dhīro pamuccati;
धम्मलद्धेहि भोगेहि, ददं चित्तं पसादयं॥
Dhammaladdhehi bhogehi, dadaṃ cittaṃ pasādayaṃ.
‘‘उभयत्थ कटग्गाहो, सद्धस्स घरमेसिनो।
‘‘Ubhayattha kaṭaggāho, saddhassa gharamesino;
दिट्ठधम्महितत्थाय, सम्परायसुखाय च।
Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;
एवमेतं गहट्ठानं, चागो पुञ्ञं पवड्ढति॥
Evametaṃ gahaṭṭhānaṃ, cāgo puññaṃ pavaḍḍhati.
‘‘तथेव अरियविनये, सद्धा यस्स पतिट्ठिता।
‘‘Tatheva ariyavinaye, saddhā yassa patiṭṭhitā;
हिरीमनो च ओत्तप्पी, पञ्ञवा सीलसंवुतो॥
Hirīmano ca ottappī, paññavā sīlasaṃvuto.
‘‘एसो खो अरियविनये, ‘सुखजीवी’ति वुच्चति।
‘‘Eso kho ariyavinaye, ‘sukhajīvī’ti vuccati;
निरामिसं सुखं लद्धा, उपेक्खं अधितिट्ठति॥
Nirāmisaṃ sukhaṃ laddhā, upekkhaṃ adhitiṭṭhati.
‘‘पञ्च नीवरणे हित्वा, निच्चं आरद्धवीरियो।
‘‘Pañca nīvaraṇe hitvā, niccaṃ āraddhavīriyo;
झानानि उपसम्पज्ज, एकोदि निपको सतो॥
Jhānāni upasampajja, ekodi nipako sato.
‘‘एवं ञत्वा यथाभूतं, सब्बसंयोजनक्खये।
‘‘Evaṃ ñatvā yathābhūtaṃ, sabbasaṃyojanakkhaye;
सब्बसो अनुपादाय, सम्मा चित्तं विमुच्चति॥
Sabbaso anupādāya, sammā cittaṃ vimuccati.
‘‘तस्स सम्मा विमुत्तस्स, ञाणं चे होति तादिनो।
‘‘Tassa sammā vimuttassa, ñāṇaṃ ce hoti tādino;
‘अकुप्पा मे विमुत्ती’ति, भवसंयोजनक्खये॥
‘Akuppā me vimuttī’ti, bhavasaṃyojanakkhaye.
‘‘एतं खो परमं ञाणं, एतं सुखमनुत्तरं।
‘‘Etaṃ kho paramaṃ ñāṇaṃ, etaṃ sukhamanuttaraṃ;
असोकं विरजं खेमं, एतं आनण्यमुत्तम’’न्ति॥ ततियं।
Asokaṃ virajaṃ khemaṃ, etaṃ ānaṇyamuttama’’nti. tatiyaṃ;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ३. इणसुत्तवण्णना • 3. Iṇasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ३-६. इणसुत्तादिवण्णना • 3-6. Iṇasuttādivaṇṇanā
