| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
३. इणसुत्तवण्णना
3. Iṇasuttavaṇṇanā
४५. ततिये दालिद्दियन्ति दलिद्दभावो। कामभोगिनोति कामे भुञ्जनकसत्तस्स। अस्सकोति अत्तनो सन्तकेन रहितो। अनाळ्हिकोति न अड्ढो। इणं आदियतीति जीवितुं असक्कोन्तो इणं आदियति। वड्ढिं पटिस्सुणातीति दातुं असक्कोन्तो वड्ढिं दस्सामीति पटिजानाति। अनुचरन्तिपि नन्ति परिसमज्झगणमज्झादीसु आतपठपनपंसुओकिरणादीहि विप्पकारं पापेन्तो पच्छतो पच्छतो अनुबन्धन्ति। सद्धा नत्थीति ओकप्पनकसद्धामत्तकम्पि नत्थि। हिरी नत्थीति हिरीयनाकारमत्तकम्पि नत्थि। ओत्तप्पं नत्थीति भायनाकारमत्तकम्पि नत्थि। वीरियं नत्थीति कायिकवीरियमत्तकम्पि नत्थि। पञ्ञा नत्थीति कम्मस्सकतपञ्ञामत्तकम्पि नत्थि। इणादानस्मिं वदामीति इणग्गहणं वदामि। मा मं जञ्ञूति मा मं जानातु।
45. Tatiye dāliddiyanti daliddabhāvo. Kāmabhoginoti kāme bhuñjanakasattassa. Assakoti attano santakena rahito. Anāḷhikoti na aḍḍho. Iṇaṃ ādiyatīti jīvituṃ asakkonto iṇaṃ ādiyati. Vaḍḍhiṃ paṭissuṇātīti dātuṃ asakkonto vaḍḍhiṃ dassāmīti paṭijānāti. Anucarantipi nanti parisamajjhagaṇamajjhādīsu ātapaṭhapanapaṃsuokiraṇādīhi vippakāraṃ pāpento pacchato pacchato anubandhanti. Saddhā natthīti okappanakasaddhāmattakampi natthi. Hirī natthīti hirīyanākāramattakampi natthi. Ottappaṃnatthīti bhāyanākāramattakampi natthi. Vīriyaṃ natthīti kāyikavīriyamattakampi natthi. Paññā natthīti kammassakatapaññāmattakampi natthi. Iṇādānasmiṃ vadāmīti iṇaggahaṇaṃ vadāmi. Mā maṃ jaññūti mā maṃ jānātu.
दालिद्दियं दुक्खन्ति धनदलिद्दभावो दुक्खं। कामलाभाभिजप्पिनन्ति कामलाभं पत्थेन्तानं। पापकम्मविनिब्बयोति पापकम्मवड्ढको। संसप्पतीति परिप्फन्दति। जानन्ति जानन्तो। यस्स विप्पटिसारजाति ये अस्स विप्पटिसारतो जाता। योनिमञ्ञतरन्ति एकं तिरच्छानयोनिं। ददं चित्तं पसादयन्ति चित्तं पसादेन्तो ददमानो।
Dāliddiyaṃ dukkhanti dhanadaliddabhāvo dukkhaṃ. Kāmalābhābhijappinanti kāmalābhaṃ patthentānaṃ. Pāpakammavinibbayoti pāpakammavaḍḍhako. Saṃsappatīti paripphandati. Jānanti jānanto. Yassa vippaṭisārajāti ye assa vippaṭisārato jātā. Yonimaññataranti ekaṃ tiracchānayoniṃ. Dadaṃ cittaṃ pasādayanti cittaṃ pasādento dadamāno.
कटग्गाहोति जयग्गाहो, अनपराधग्गाहो होति। घरमेसिनोति घरावासं परियेसन्तस्स वसमानस्स वा। चागो पुञ्ञं पवड्ढतीति चागोति सङ्खं गतं पुञ्ञं वड्ढति। चागा पुञ्ञन्ति वा पाठो। पतिट्ठिताति पतिट्ठितसद्धा नाम सोतापन्नस्स सद्धा। हिरिमनोति हिरिसम्पयुत्तचित्तो। निरामिसं सुखन्ति तीणि झानानि निस्साय उप्पज्जनकसुखं। उपेक्खन्ति चतुत्थज्झानुपेक्खं। आरद्धवीरियोति परिपुण्णपग्गहितवीरियो। झानानि उपसम्पज्जाति चत्तारि झानानि पत्वा। एकोदि निपको सतोति एकग्गचित्तो कम्मस्सकतञाणसतीहि च समन्नागतो।
Kaṭaggāhoti jayaggāho, anaparādhaggāho hoti. Gharamesinoti gharāvāsaṃ pariyesantassa vasamānassa vā. Cāgo puññaṃ pavaḍḍhatīti cāgoti saṅkhaṃ gataṃ puññaṃ vaḍḍhati. Cāgā puññanti vā pāṭho. Patiṭṭhitāti patiṭṭhitasaddhā nāma sotāpannassa saddhā. Hirimanoti hirisampayuttacitto. Nirāmisaṃ sukhanti tīṇi jhānāni nissāya uppajjanakasukhaṃ. Upekkhanti catutthajjhānupekkhaṃ. Āraddhavīriyoti paripuṇṇapaggahitavīriyo. Jhānāniupasampajjāti cattāri jhānāni patvā. Ekodi nipako satoti ekaggacitto kammassakatañāṇasatīhi ca samannāgato.
एवं ञत्वा यथाभूतन्ति एवं एत्तकं कारणं यथासभावं जानित्वा। सब्बसंयोजनक्खयेति निब्बाने। सब्बसोति सब्बाकारेन। अनुपादायाति अग्गहेत्वा। सम्मा चित्तं विमुच्चतीति इदं वुत्तं होति – सब्बसंयोजनक्खयसङ्खाते निब्बाने सब्बसो अनुपादियित्वा सम्मा हेतुना नयेन मग्गचित्तं विमुच्चति। ‘‘एतं ञत्वा यथाभूतं, सब्बसंयोजनक्खय’’न्तिपि पाळियं लिखितं, तस्स एतं सब्बसंयोजनक्खयसङ्खातं निब्बानं यथाभूतं ञत्वाति अत्थो। पुरिमपच्छिमेहि पन सद्धिं न घटीयति।
Evaṃ ñatvā yathābhūtanti evaṃ ettakaṃ kāraṇaṃ yathāsabhāvaṃ jānitvā. Sabbasaṃyojanakkhayeti nibbāne. Sabbasoti sabbākārena. Anupādāyāti aggahetvā. Sammā cittaṃ vimuccatīti idaṃ vuttaṃ hoti – sabbasaṃyojanakkhayasaṅkhāte nibbāne sabbaso anupādiyitvā sammā hetunā nayena maggacittaṃ vimuccati. ‘‘Etaṃ ñatvā yathābhūtaṃ, sabbasaṃyojanakkhaya’’ntipi pāḷiyaṃ likhitaṃ, tassa etaṃ sabbasaṃyojanakkhayasaṅkhātaṃ nibbānaṃ yathābhūtaṃ ñatvāti attho. Purimapacchimehi pana saddhiṃ na ghaṭīyati.
तस्स सम्मा विमुत्तस्साति तस्स सम्मा विमुत्तस्स खीणासवस्स। ञाणं होतीति पच्चवेक्खणञाणं होति। तादिनोति तंसण्ठितस्स। अकुप्पाति अकुप्पारम्मणत्ता कुप्पकारणानं किलेसानञ्च अभावेन अकुप्पा। विमुत्तीति मग्गविमुत्तिपि फलविमुत्तिपि। भवसंयोजनक्खयेति भवसंयोजनक्खयसङ्खाते निब्बाने भवसंयोजनानञ्च खयन्ते उप्पन्ना। एतं खो परमं ञाणन्ति एतं मग्गफलञाणं परमञाणं नाम। सुखमनुत्तरन्ति एतदेव मग्गफलसुखं अनुत्तरं सुखं नाम। आणण्यमुत्तमन्ति सब्बेसं अणणानं खीणासवो उत्तमअणणो , तस्मा अरहत्तफलं आणण्यमुत्तमन्ति अरहत्तफलेन देसनाय कूटं गण्हि। इमस्मिञ्च सुत्ते वट्टमेव कथेत्वा गाथासु वट्टविवट्टं कथितन्ति।
Tassa sammā vimuttassāti tassa sammā vimuttassa khīṇāsavassa. Ñāṇaṃ hotīti paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti. Tādinoti taṃsaṇṭhitassa. Akuppāti akuppārammaṇattā kuppakāraṇānaṃ kilesānañca abhāvena akuppā. Vimuttīti maggavimuttipi phalavimuttipi. Bhavasaṃyojanakkhayeti bhavasaṃyojanakkhayasaṅkhāte nibbāne bhavasaṃyojanānañca khayante uppannā. Etaṃ kho paramaṃ ñāṇanti etaṃ maggaphalañāṇaṃ paramañāṇaṃ nāma. Sukhamanuttaranti etadeva maggaphalasukhaṃ anuttaraṃ sukhaṃ nāma. Āṇaṇyamuttamanti sabbesaṃ aṇaṇānaṃ khīṇāsavo uttamaaṇaṇo , tasmā arahattaphalaṃ āṇaṇyamuttamanti arahattaphalena desanāya kūṭaṃ gaṇhi. Imasmiñca sutte vaṭṭameva kathetvā gāthāsu vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitanti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ३. इणसुत्तं • 3. Iṇasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ३-६. इणसुत्तादिवण्णना • 3-6. Iṇasuttādivaṇṇanā
