| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๓. อิณสุตฺตวณฺณนา
3. Iṇasuttavaṇṇanā
๔๕. ตติเย ทาลิทฺทิยนฺติ ทลิทฺทภาโวฯ กามโภคิโนติ กาเม ภุญฺชนกสตฺตสฺสฯ อสฺสโกติ อตฺตโน สนฺตเกน รหิโตฯ อนาฬฺหิโกติ น อโฑฺฒฯ อิณํ อาทิยตีติ ชีวิตุํ อสโกฺกโนฺต อิณํ อาทิยติฯ วฑฺฒิํ ปฎิสฺสุณาตีติ ทาตุํ อสโกฺกโนฺต วฑฺฒิํ ทสฺสามีติ ปฎิชานาติฯ อนุจรนฺติปิ นนฺติ ปริสมชฺฌคณมชฺฌาทีสุ อาตปฐปนปํสุโอกิรณาทีหิ วิปฺปการํ ปาเปโนฺต ปจฺฉโต ปจฺฉโต อนุพนฺธนฺติฯ สทฺธา นตฺถีติ โอกปฺปนกสทฺธามตฺตกมฺปิ นตฺถิฯ หิรี นตฺถีติ หิรียนาการมตฺตกมฺปิ นตฺถิฯ โอตฺตปฺปํ นตฺถีติ ภายนาการมตฺตกมฺปิ นตฺถิฯ วีริยํ นตฺถีติ กายิกวีริยมตฺตกมฺปิ นตฺถิฯ ปญฺญา นตฺถีติ กมฺมสฺสกตปญฺญามตฺตกมฺปิ นตฺถิฯ อิณาทานสฺมิํ วทามีติ อิณคฺคหณํ วทามิฯ มา มํ ชญฺญูติ มา มํ ชานาตุฯ
45. Tatiye dāliddiyanti daliddabhāvo. Kāmabhoginoti kāme bhuñjanakasattassa. Assakoti attano santakena rahito. Anāḷhikoti na aḍḍho. Iṇaṃ ādiyatīti jīvituṃ asakkonto iṇaṃ ādiyati. Vaḍḍhiṃ paṭissuṇātīti dātuṃ asakkonto vaḍḍhiṃ dassāmīti paṭijānāti. Anucarantipi nanti parisamajjhagaṇamajjhādīsu ātapaṭhapanapaṃsuokiraṇādīhi vippakāraṃ pāpento pacchato pacchato anubandhanti. Saddhā natthīti okappanakasaddhāmattakampi natthi. Hirī natthīti hirīyanākāramattakampi natthi. Ottappaṃnatthīti bhāyanākāramattakampi natthi. Vīriyaṃ natthīti kāyikavīriyamattakampi natthi. Paññā natthīti kammassakatapaññāmattakampi natthi. Iṇādānasmiṃ vadāmīti iṇaggahaṇaṃ vadāmi. Mā maṃ jaññūti mā maṃ jānātu.
ทาลิทฺทิยํ ทุกฺขนฺติ ธนทลิทฺทภาโว ทุกฺขํฯ กามลาภาภิชปฺปินนฺติ กามลาภํ ปเตฺถนฺตานํฯ ปาปกมฺมวินิพฺพโยติ ปาปกมฺมวฑฺฒโกฯ สํสปฺปตีติ ปริปฺผนฺทติฯ ชานนฺติ ชานโนฺตฯ ยสฺส วิปฺปฎิสารชาติ เย อสฺส วิปฺปฎิสารโต ชาตาฯ โยนิมญฺญตรนฺติ เอกํ ติรจฺฉานโยนิํฯ ททํ จิตฺตํ ปสาทยนฺติ จิตฺตํ ปสาเทโนฺต ททมาโนฯ
Dāliddiyaṃ dukkhanti dhanadaliddabhāvo dukkhaṃ. Kāmalābhābhijappinanti kāmalābhaṃ patthentānaṃ. Pāpakammavinibbayoti pāpakammavaḍḍhako. Saṃsappatīti paripphandati. Jānanti jānanto. Yassa vippaṭisārajāti ye assa vippaṭisārato jātā. Yonimaññataranti ekaṃ tiracchānayoniṃ. Dadaṃ cittaṃ pasādayanti cittaṃ pasādento dadamāno.
กฎคฺคาโหติ ชยคฺคาโห, อนปราธคฺคาโห โหติฯ ฆรเมสิโนติ ฆราวาสํ ปริเยสนฺตสฺส วสมานสฺส วาฯ จาโค ปุญฺญํ ปวฑฺฒตีติ จาโคติ สงฺขํ คตํ ปุญฺญํ วฑฺฒติฯ จาคา ปุญฺญนฺติ วา ปาโฐฯ ปติฎฺฐิตาติ ปติฎฺฐิตสทฺธา นาม โสตาปนฺนสฺส สทฺธาฯ หิริมโนติ หิริสมฺปยุตฺตจิโตฺตฯ นิรามิสํ สุขนฺติ ตีณิ ฌานานิ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกสุขํฯ อุเปกฺขนฺติ จตุตฺถชฺฌานุเปกฺขํฯ อารทฺธวีริโยติ ปริปุณฺณปคฺคหิตวีริโยฯ ฌานานิ อุปสมฺปชฺชาติ จตฺตาริ ฌานานิ ปตฺวาฯ เอโกทิ นิปโก สโตติ เอกคฺคจิโตฺต กมฺมสฺสกตญาณสตีหิ จ สมนฺนาคโตฯ
Kaṭaggāhoti jayaggāho, anaparādhaggāho hoti. Gharamesinoti gharāvāsaṃ pariyesantassa vasamānassa vā. Cāgo puññaṃ pavaḍḍhatīti cāgoti saṅkhaṃ gataṃ puññaṃ vaḍḍhati. Cāgā puññanti vā pāṭho. Patiṭṭhitāti patiṭṭhitasaddhā nāma sotāpannassa saddhā. Hirimanoti hirisampayuttacitto. Nirāmisaṃ sukhanti tīṇi jhānāni nissāya uppajjanakasukhaṃ. Upekkhanti catutthajjhānupekkhaṃ. Āraddhavīriyoti paripuṇṇapaggahitavīriyo. Jhānāniupasampajjāti cattāri jhānāni patvā. Ekodi nipako satoti ekaggacitto kammassakatañāṇasatīhi ca samannāgato.
เอวํ ญตฺวา ยถาภูตนฺติ เอวํ เอตฺตกํ การณํ ยถาสภาวํ ชานิตฺวาฯ สพฺพสํโยชนกฺขเยติ นิพฺพาเนฯ สพฺพโสติ สพฺพากาเรนฯ อนุปาทายาติ อคฺคเหตฺวาฯ สมฺมา จิตฺตํ วิมุจฺจตีติ อิทํ วุตฺตํ โหติ – สพฺพสํโยชนกฺขยสงฺขาเต นิพฺพาเน สพฺพโส อนุปาทิยิตฺวา สมฺมา เหตุนา นเยน มคฺคจิตฺตํ วิมุจฺจติฯ ‘‘เอตํ ญตฺวา ยถาภูตํ, สพฺพสํโยชนกฺขย’’นฺติปิ ปาฬิยํ ลิขิตํ, ตสฺส เอตํ สพฺพสํโยชนกฺขยสงฺขาตํ นิพฺพานํ ยถาภูตํ ญตฺวาติ อโตฺถฯ ปุริมปจฺฉิเมหิ ปน สทฺธิํ น ฆฎียติฯ
Evaṃ ñatvā yathābhūtanti evaṃ ettakaṃ kāraṇaṃ yathāsabhāvaṃ jānitvā. Sabbasaṃyojanakkhayeti nibbāne. Sabbasoti sabbākārena. Anupādāyāti aggahetvā. Sammā cittaṃ vimuccatīti idaṃ vuttaṃ hoti – sabbasaṃyojanakkhayasaṅkhāte nibbāne sabbaso anupādiyitvā sammā hetunā nayena maggacittaṃ vimuccati. ‘‘Etaṃ ñatvā yathābhūtaṃ, sabbasaṃyojanakkhaya’’ntipi pāḷiyaṃ likhitaṃ, tassa etaṃ sabbasaṃyojanakkhayasaṅkhātaṃ nibbānaṃ yathābhūtaṃ ñatvāti attho. Purimapacchimehi pana saddhiṃ na ghaṭīyati.
ตสฺส สมฺมา วิมุตฺตสฺสาติ ตสฺส สมฺมา วิมุตฺตสฺส ขีณาสวสฺสฯ ญาณํ โหตีติ ปจฺจเวกฺขณญาณํ โหติฯ ตาทิโนติ ตํสณฺฐิตสฺสฯ อกุปฺปาติ อกุปฺปารมฺมณตฺตา กุปฺปการณานํ กิเลสานญฺจ อภาเวน อกุปฺปาฯ วิมุตฺตีติ มคฺควิมุตฺติปิ ผลวิมุตฺติปิฯ ภวสํโยชนกฺขเยติ ภวสํโยชนกฺขยสงฺขาเต นิพฺพาเน ภวสํโยชนานญฺจ ขยเนฺต อุปฺปนฺนาฯ เอตํ โข ปรมํ ญาณนฺติ เอตํ มคฺคผลญาณํ ปรมญาณํ นามฯ สุขมนุตฺตรนฺติ เอตเทว มคฺคผลสุขํ อนุตฺตรํ สุขํ นามฯ อาณณฺยมุตฺตมนฺติ สเพฺพสํ อณณานํ ขีณาสโว อุตฺตมอณโณ , ตสฺมา อรหตฺตผลํ อาณณฺยมุตฺตมนฺติ อรหตฺตผเลน เทสนาย กูฎํ คณฺหิฯ อิมสฺมิญฺจ สุเตฺต วฎฺฎเมว กเถตฺวา คาถาสุ วฎฺฎวิวฎฺฎํ กถิตนฺติฯ
Tassa sammā vimuttassāti tassa sammā vimuttassa khīṇāsavassa. Ñāṇaṃ hotīti paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti. Tādinoti taṃsaṇṭhitassa. Akuppāti akuppārammaṇattā kuppakāraṇānaṃ kilesānañca abhāvena akuppā. Vimuttīti maggavimuttipi phalavimuttipi. Bhavasaṃyojanakkhayeti bhavasaṃyojanakkhayasaṅkhāte nibbāne bhavasaṃyojanānañca khayante uppannā. Etaṃ kho paramaṃ ñāṇanti etaṃ maggaphalañāṇaṃ paramañāṇaṃ nāma. Sukhamanuttaranti etadeva maggaphalasukhaṃ anuttaraṃ sukhaṃ nāma. Āṇaṇyamuttamanti sabbesaṃ aṇaṇānaṃ khīṇāsavo uttamaaṇaṇo , tasmā arahattaphalaṃ āṇaṇyamuttamanti arahattaphalena desanāya kūṭaṃ gaṇhi. Imasmiñca sutte vaṭṭameva kathetvā gāthāsu vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitanti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๓. อิณสุตฺตํ • 3. Iṇasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๓-๖. อิณสุตฺตาทิวณฺณนา • 3-6. Iṇasuttādivaṇṇanā
