| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១០. យក្ខសំយុត្តំ
10. Yakkhasaṃyuttaṃ
១. ឥន្ទកសុត្តវណ្ណនា
1. Indakasuttavaṇṇanā
២៣៥. អត្តនោ បរិណាយកត្តេន ឥន្ទោ នាម មហេសក្ខោ, ឥន្ទោតិ សមញ្ញា អស្សាតិ កត្វា ‘‘ឥន្ទកោ’’តិបិ វុច្ចតិ, តស្ស ឥន្ទកស្ស។ ឥន្ទកូដេ បព្ពតេ និវសតីតិ ឥន្ទកូដនិវាសី, តស្ស ឥន្ទកូដនិវាសិនោ។ ពលិកម្មេហិ យជិតព្ពតោ បូជិតព្ពតោ យក្ខោ, តស្ស យក្ខស្ស។ ឥន្ទស្ស និវាសដ្ឋានភូតំ កូដំ ឥន្ទកូដន្តិ យក្ខតោ កូដេន នាមំ លទ្ធំ។ ឥន្ទកូដោ ឥន្ទោ ឧត្តរបទលោបេន យថា ‘‘កេលាសកូដោ កេលាសោ’’តិ។ ឥន្ទោ យក្ខោតិ កូដតោ យក្ខេន នាមំ លទ្ធំ។ ន ចេត្ថ ឥតរីតរនិស្សយទោសោ អញ្ញមញ្ញូបលក្ខណភាវតោ យថា តំ ‘‘កាយកម្មដ្ឋាន’’ន្តិ។ រូបន្តិ សកលំ រូបក្ខន្ធមាហ, ន រូបាយតនន្តិ។ ឥមំ សរីរំ បេច្ច អយំ កិន្តិ បដិលភតីតិ ចោទេតិ។
235. Attano pariṇāyakattena indo nāma mahesakkho, indoti samaññā assāti katvā ‘‘indako’’tipi vuccati, tassa indakassa. Indakūṭe pabbate nivasatīti indakūṭanivāsī, tassa indakūṭanivāsino. Balikammehi yajitabbato pūjitabbato yakkho, tassa yakkhassa. Indassa nivāsaṭṭhānabhūtaṃ kūṭaṃ indakūṭanti yakkhato kūṭena nāmaṃ laddhaṃ. Indakūṭo indo uttarapadalopena yathā ‘‘kelāsakūṭo kelāso’’ti. Indo yakkhoti kūṭato yakkhena nāmaṃ laddhaṃ. Na cettha itarītaranissayadoso aññamaññūpalakkhaṇabhāvato yathā taṃ ‘‘kāyakammaṭṭhāna’’nti. Rūpanti sakalaṃ rūpakkhandhamāha, na rūpāyatananti. Imaṃ sarīraṃ pecca ayaṃ kinti paṭilabhatīti codeti.
កុតោ អាគច្ឆតីតិ បរាធាររូបេ ជីវេ អត្តនិ មាតុកុច្ឆិមោក្កន្តេ រូបស្ស សម្ភវោតិ កុតោ នាម ឋានតោ អាគច្ឆតិ។ តេនាហ ‘‘ឥមានិ ច អដ្ឋីនិ ឥមា ច មំសបេសិយោ’’តិអាទិ។ កថំ ន្វយន្តិ អយំ កុច្ឆិសង្ខាតេ គព្ភរេ កថំ សជ្ជតីតិ បុច្ឆតិ។ ‘‘សីហានំវ នទន្តានំ, ទាឋីនំ គិរិគព្ភរេ’’តិអាទិនា (ថេរគា. និទានគាថា) គព្ភរោ ច កុច្ឆិវាចកោ អាគតោ។ តេនាហ ‘‘គព្ភរស្មិន្តិ មាតុកុច្ឆិស្មិ’’ន្តិ។ បុគ្គលវាទីតិ អត្តវាទុបាទានោ។ យថា ហិ មច្ឆមំសំ ភុត្តំ ផេណំ វិយ ហុត្វា វិលីយតិ, ន ច បញ្ញាយតិ សត្តភាវេន អប្បវត្តនតោ, ឯវមេវំ យទិ មាតុកុច្ឆិស្មិំ គព្ភភាវេន ឧប្បន្នំ រូបំ សត្តោ ន ភវេយ្យ នោ វឌ្ឍេយ្យ, វិលីយិត្វា គច្ឆេយ្យ, បញ្ញាយតិ ច តំ រូបំ, តស្មា ជីវោតិ ឥមាយ លទ្ធិយា។ ឯវមាហាតិ ‘‘រូបំ…បេ.… គព្ភរស្មិ’’ន្តិ ឯវមវោច។ បឋមន្តិ ឯតេសំ បញ្ចន្នំ បឋមំ។ តេនាហ ‘‘បឋមេន បដិសន្ធិវិញ្ញាណេន សទ្ធិ’’ន្តិ។ ‘‘ជាតិឧណ្ណំសូហីតិ ជាតិឯឡកាយ ឧណ្ណំសូហី’’តិ វទន្តិ។ ‘‘គព្ភំ ផាលេត្វា គហិតឧណ្ណា ជាតិឧណ្ណា។ តស្សា អំសូហិ តីហិ កតសុត្តគ្គេ’’តិ សំយុត្តភាណកានំ អធិប្បាយោ។
Kuto āgacchatīti parādhārarūpe jīve attani mātukucchimokkante rūpassa sambhavoti kuto nāma ṭhānato āgacchati. Tenāha ‘‘imāni ca aṭṭhīni imā ca maṃsapesiyo’’tiādi. Kathaṃ nvayanti ayaṃ kucchisaṅkhāte gabbhare kathaṃ sajjatīti pucchati. ‘‘Sīhānaṃva nadantānaṃ, dāṭhīnaṃ girigabbhare’’tiādinā (theragā. nidānagāthā) gabbharo ca kucchivācako āgato. Tenāha ‘‘gabbharasminti mātukucchismi’’nti. Puggalavādīti attavādupādāno. Yathā hi macchamaṃsaṃ bhuttaṃ pheṇaṃ viya hutvā vilīyati, na ca paññāyati sattabhāvena appavattanato, evamevaṃ yadi mātukucchismiṃ gabbhabhāvena uppannaṃ rūpaṃ satto na bhaveyya no vaḍḍheyya, vilīyitvā gaccheyya, paññāyati ca taṃ rūpaṃ, tasmā jīvoti imāya laddhiyā. Evamāhāti ‘‘rūpaṃ…pe… gabbharasmi’’nti evamavoca. Paṭhamanti etesaṃ pañcannaṃ paṭhamaṃ. Tenāha ‘‘paṭhamena paṭisandhiviññāṇena saddhi’’nti. ‘‘Jātiuṇṇaṃsūhīti jātieḷakāya uṇṇaṃsūhī’’ti vadanti. ‘‘Gabbhaṃ phāletvā gahitauṇṇā jātiuṇṇā. Tassā aṃsūhi tīhi katasuttagge’’ti saṃyuttabhāṇakānaṃ adhippāyo.
អនាវិលោតិ អច្ឆោ, សុប្បសន្នោតិ អត្ថោ។ ឯវំវណ្ណប្បដិភាគន្តិ វុត្តប្បមាណសណ្ឋានសម្បរិច្ឆិន្នំ។ កលលំ សម្បវុច្ចតីតិ អត្តភាវោ ភូតុបាទារូបសង្ខាតោ សន្តានវសេន បវត្តមានោ កលលំ នាមាតិ កថីយតិ។
Anāviloti accho, suppasannoti attho. Evaṃvaṇṇappaṭibhāganti vuttappamāṇasaṇṭhānasamparicchinnaṃ. Kalalaṃ sampavuccatīti attabhāvo bhūtupādārūpasaṅkhāto santānavasena pavattamāno kalalaṃ nāmāti kathīyati.
កលលាតិ យថាវុត្តកលលរូបហេតុ តំ និស្សាយ បច្ចយំ កត្វា។ មំសធោវនឧទកវណ្ណន្តិ វណ្ណតោ មំសធោវនឧទកវណ្ណំ, សណ្ឋានតោ បន វិលីនតិបុសទិសំ។
Kalalāti yathāvuttakalalarūpahetu taṃ nissāya paccayaṃ katvā. Maṃsadhovanaudakavaṇṇanti vaṇṇato maṃsadhovanaudakavaṇṇaṃ, saṇṭhānato pana vilīnatipusadisaṃ.
បរិបក្កន្តិ បរិបាកកលលភាវតោ បរិបាកំ គតំ សុបរិបាកំ គតំ។ សមូហតន្តិ សមូហភូតំ សង្គតំ។ វិវដ្ដមានន្តិ បរិណមន្តំ។ តព្ភាវន្តិ ករណេ ឯតំ ឧបយោគវចនំ, តព្ភាវេន បរិណមន្តន្តិ អត្ថោ។ និស្សក្កេ វា ឧបយោគវចនំ, តព្ភាវតោ កលលភាវតោ កលលំ វិបរិណមន្តំ។ អព្ពុទំ នាម ជាយតិ, អព្ពុទំ នាម សម្បជ្ជតីតិ អត្ថោ។
Paripakkanti paripākakalalabhāvato paripākaṃ gataṃ suparipākaṃ gataṃ. Samūhatanti samūhabhūtaṃ saṅgataṃ. Vivaṭṭamānanti pariṇamantaṃ. Tabbhāvanti karaṇe etaṃ upayogavacanaṃ, tabbhāvena pariṇamantanti attho. Nissakke vā upayogavacanaṃ, tabbhāvato kalalabhāvato kalalaṃ vipariṇamantaṃ. Abbudaṃ nāma jāyati, abbudaṃ nāma sampajjatīti attho.
វិលីនតិបុសទិសា សណ្ឋានវសេន, វណ្ណវសេន បន សិតា អរត្តាវ ហោតីតិ វទន្តិ។ មណ្ឌន្តិ ទារិកានំ តថា បីឡនតោ និព្ពត្តមរិចបក្កស្ស សារភូតំ រសំ។ សព្ពភាគេហិ មុច្ចតីតិ សោ មណ្ឌោ កបាលេ អលគ្គោ ហុត្វា តស្ស សព្ពភាគេហិ មុច្ឆិត្វា បិណ្ឌិតោ ហុត្វា តិដ្ឋតិ។ ឯវរូបា បេសិ ហោតីតិ សា បេសិ គព្ភាសយេ កត្ថចិ អលគ្គា យថាវុត្តមណ្ឌោ វិយ បិណ្ឌិតោ ហុត្វា តិដ្ឋតិ។ តេនាហ ‘‘វិលីនតិបុសទិសា’’តិ។
Vilīnatipusadisā saṇṭhānavasena, vaṇṇavasena pana sitā arattāva hotīti vadanti. Maṇḍanti dārikānaṃ tathā pīḷanato nibbattamaricapakkassa sārabhūtaṃ rasaṃ. Sabbabhāgehi muccatīti so maṇḍo kapāle alaggo hutvā tassa sabbabhāgehi mucchitvā piṇḍito hutvā tiṭṭhati. Evarūpā pesi hotīti sā pesi gabbhāsaye katthaci alaggā yathāvuttamaṇḍo viya piṇḍito hutvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘vilīnatipusadisā’’ti.
បេសិ និព្ពត្តតីតិ ឯត្ថ បេសីតិ និស្សក្កេ បច្ចត្តវចនន្តិ អាហ ‘‘តតោ បេសិតោ’’តិ។
Pesi nibbattatīti ettha pesīti nissakke paccattavacananti āha ‘‘tato pesito’’ti.
ឃនស្ស សណ្ឋានំ។ និព្ពត្តំ កម្មបច្ចយាតិ តំសណ្ឋានំ រូបធម្មនិព្ពត្តិយា ជាយតិ។ ‘‘ជរាមរណំ អនិច្ចំ សង្ខតំ បដិច្ចសមុប្បន្ន’’ន្តិ (សំ. និ. ២.២០) ហិ វុត្តំ។
Ghanassa saṇṭhānaṃ. Nibbattaṃ kammapaccayāti taṃsaṇṭhānaṃ rūpadhammanibbattiyā jāyati. ‘‘Jarāmaraṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppanna’’nti (saṃ. ni. 2.20) hi vuttaṃ.
បីឡកាតិ បីឡកសទិសា មំសបិណ្ឌា ជាយន្តិ។
Pīḷakāti pīḷakasadisā maṃsapiṇḍā jāyanti.
សត្តមាទីនីតិ អាទិ-សទ្ទេន អដ្ឋមសត្តាហតោ បដ្ឋាយ យាវ ឯកចត្តាលីសា ចតុត្តិំស សត្តាហានិ សង្គណ្ហាតិ។ បរិណតកាលន្តិ គព្ភស្ស បរិណតកាលំ។ នវមាសតោ ពហិ បរិបក្កោ នាម ហោតិ កេសលោមាទិនិព្ពត្តិតោ។ តេនាហ ‘‘ទ្វាចត្តាលីសេ សត្តាហេ ឯតានិ ជាយន្តី’’តិ។
Sattamādīnīti ādi-saddena aṭṭhamasattāhato paṭṭhāya yāva ekacattālīsā catuttiṃsa sattāhāni saṅgaṇhāti. Pariṇatakālanti gabbhassa pariṇatakālaṃ. Navamāsato bahi paripakko nāma hoti kesalomādinibbattito. Tenāha ‘‘dvācattālīse sattāhe etāni jāyantī’’ti.
តស្សាតិ គព្ភសេយ្យកសត្តស្ស។ មាតុឧទរបដលេន ឯកាពទ្ធោ ហោតិ យតោ មាតរា បរិភុត្តអាហារោ អាមាសយេ បតិដ្ឋិតេ គព្ភស្ស នាភិនាឡានុសារេន គព្ភគតស្ស សរីរំ សម្បត្វា អាហារកិច្ចំ ករោតិ។ អាហារសមុដ្ឋានរូបំ សមុដ្ឋាបេតីតិ គព្ភគតស្ស កាយេ ឱជាយ បច្ចយោ ហោតិ។ សា ច តំ បច្ចយំ លភិត្វា ឱជដ្ឋមកំ រូបំ សមុដ្ឋាបេតិ។ ឯវំ មាតរា បរិភុត្តអាហារបច្ចយេន គព្ភគតោ ទស មាសេ យាបេតិ អត្តនោ នាភិនាឡានុសារគតេនេវ តេន យាវ អាហារសមុដ្ឋានសត្តាហោ, តតោ បដ្ឋាយ អាហរណតោ។ កេចិ បន ‘‘មាតរា បរិភុត្តអាហារោ ពាហិរវគ្គោ វិយ តស្ស កាយំ អភិសន្នេតិ បរិសន្នេតិ, តេន សោ យាបេតី’’តិ វទន្តិ។ កុច្ឆិគតំ ឧទរបដលេន តិរោហិតត្តា ពហិ ឋិតន្តិ វត្តព្ពតំ ន អរហតីតិ ‘‘កុច្ឆិយា អព្ភន្តរគតោ’’តិ អាហ។ មាតុកុច្ឆិគតោ នរោតិ មាតុ តិរោកុច្ឆិគតោ។ ឯវំ ខោតិ ឥមិនា យថាវុត្តាការេន អយំ សត្តោ…បេ.… និព្ពត្តតិ, តស្មា រូបំ ន ជីវោ។ ន ហិ ទិដ្ឋិគតស្ស សត្តាហក្កមេន វុឌ្ឍិប្បត្តោ ឥច្ឆិតោ អនិច្ចតាបត្តិតោ។
Tassāti gabbhaseyyakasattassa. Mātuudarapaṭalena ekābaddho hoti yato mātarā paribhuttaāhāro āmāsaye patiṭṭhite gabbhassa nābhināḷānusārena gabbhagatassa sarīraṃ sampatvā āhārakiccaṃ karoti. Āhārasamuṭṭhānarūpaṃ samuṭṭhāpetīti gabbhagatassa kāye ojāya paccayo hoti. Sā ca taṃ paccayaṃ labhitvā ojaṭṭhamakaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpeti. Evaṃ mātarā paribhuttaāhārapaccayena gabbhagato dasa māse yāpeti attano nābhināḷānusāragateneva tena yāva āhārasamuṭṭhānasattāho, tato paṭṭhāya āharaṇato. Keci pana ‘‘mātarā paribhuttaāhāro bāhiravaggo viya tassa kāyaṃ abhisanneti parisanneti, tena so yāpetī’’ti vadanti. Kucchigataṃ udarapaṭalena tirohitattā bahi ṭhitanti vattabbataṃ na arahatīti ‘‘kucchiyā abbhantaragato’’ti āha. Mātukucchigato naroti mātu tirokucchigato. Evaṃ khoti iminā yathāvuttākārena ayaṃ satto…pe… nibbattati, tasmā rūpaṃ na jīvo. Na hi diṭṭhigatassa sattāhakkamena vuḍḍhippatto icchito aniccatāpattito.
ឥន្ទកសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Indakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. ឥន្ទកសុត្តំ • 1. Indakasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. ឥន្ទកសុត្តវណ្ណនា • 1. Indakasuttavaṇṇanā
