| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၁၀. ယက္ခသံယုတ္တံ
10. Yakkhasaṃyuttaṃ
၁. ဣန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Indakasuttavaṇṇanā
၂၃၅. အတ္တနော ပရိဏာယကတ္တေန ဣန္ဒော နာမ မဟေသက္ခော, ဣန္ဒောတိ သမညာ အသ္သာတိ ကတ္ဝာ ‘‘ဣန္ဒကော’’တိပိ ဝုစ္စတိ, တသ္သ ဣန္ဒကသ္သ။ ဣန္ဒကူဋေ ပဗ္ဗတေ နိဝသတီတိ ဣန္ဒကူဋနိဝာသီ, တသ္သ ဣန္ဒကူဋနိဝာသိနော။ ဗလိကမ္မေဟိ ယဇိတဗ္ဗတော ပူဇိတဗ္ဗတော ယက္ခော, တသ္သ ယက္ခသ္သ။ ဣန္ဒသ္သ နိဝာသဋ္ဌာနဘူတံ ကူဋံ ဣန္ဒကူဋန္တိ ယက္ခတော ကူဋေန နာမံ လဒ္ဓံ။ ဣန္ဒကူဋော ဣန္ဒော ဥတ္တရပဒလောပေန ယထာ ‘‘ကေလာသကူဋော ကေလာသော’’တိ။ ဣန္ဒော ယက္ခောတိ ကူဋတော ယက္ခေန နာမံ လဒ္ဓံ။ န စေတ္ထ ဣတရီတရနိသ္သယဒောသော အညမညူပလက္ခဏဘာဝတော ယထာ တံ ‘‘ကာယကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ။ ရူပန္တိ သကလံ ရူပက္ခန္ဓမာဟ, န ရူပာယတနန္တိ။ ဣမံ သရီရံ ပေစ္စ အယံ ကိန္တိ ပဋိလဘတီတိ စောဒေတိ။
235. Attano pariṇāyakattena indo nāma mahesakkho, indoti samaññā assāti katvā ‘‘indako’’tipi vuccati, tassa indakassa. Indakūṭe pabbate nivasatīti indakūṭanivāsī, tassa indakūṭanivāsino. Balikammehi yajitabbato pūjitabbato yakkho, tassa yakkhassa. Indassa nivāsaṭṭhānabhūtaṃ kūṭaṃ indakūṭanti yakkhato kūṭena nāmaṃ laddhaṃ. Indakūṭo indo uttarapadalopena yathā ‘‘kelāsakūṭo kelāso’’ti. Indo yakkhoti kūṭato yakkhena nāmaṃ laddhaṃ. Na cettha itarītaranissayadoso aññamaññūpalakkhaṇabhāvato yathā taṃ ‘‘kāyakammaṭṭhāna’’nti. Rūpanti sakalaṃ rūpakkhandhamāha, na rūpāyatananti. Imaṃ sarīraṃ pecca ayaṃ kinti paṭilabhatīti codeti.
ကုတော အာဂစ္ဆတီတိ ပရာဓာရရူပေ ဇီဝေ အတ္တနိ မာတုကုစ္ဆိမောက္ကန္တေ ရူပသ္သ သမ္ဘဝောတိ ကုတော နာမ ဌာနတော အာဂစ္ဆတိ။ တေနာဟ ‘‘ဣမာနိ စ အဋ္ဌီနိ ဣမာ စ မံသပေသိယော’’တိအာဒိ။ ကထံ န္ဝယန္တိ အယံ ကုစ္ဆိသင္ခာတေ ဂဗ္ဘရေ ကထံ သဇ္ဇတီတိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘သီဟာနံဝ နဒန္တာနံ, ဒာဌီနံ ဂိရိဂဗ္ဘရေ’’တိအာဒိနာ (ထေရဂာ. နိဒာနဂာထာ) ဂဗ္ဘရော စ ကုစ္ဆိဝာစကော အာဂတော။ တေနာဟ ‘‘ဂဗ္ဘရသ္မိန္တိ မာတုကုစ္ဆိသ္မိ’’န္တိ။ ပုဂ္ဂလဝာဒီတိ အတ္တဝာဒုပာဒာနော။ ယထာ ဟိ မစ္ဆမံသံ ဘုတ္တံ ဖေဏံ ဝိယ ဟုတ္ဝာ ဝိလီယတိ, န စ ပညာယတိ သတ္တဘာဝေန အပ္ပဝတ္တနတော, ဧဝမေဝံ ယဒိ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဂဗ္ဘဘာဝေန ဥပ္ပန္နံ ရူပံ သတ္တော န ဘဝေယ္ယ နော ဝဍ္ဎေယ္ယ, ဝိလီယိတ္ဝာ ဂစ္ဆေယ္ယ, ပညာယတိ စ တံ ရူပံ, တသ္မာ ဇီဝောတိ ဣမာယ လဒ္ဓိယာ။ ဧဝမာဟာတိ ‘‘ရူပံ။ပေ.။ ဂဗ္ဘရသ္မိ’’န္တိ ဧဝမဝောစ။ ပဌမန္တိ ဧတေသံ ပဉ္စန္နံ ပဌမံ။ တေနာဟ ‘‘ပဌမေန ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေန သဒ္ဓိ’’န္တိ။ ‘‘ဇာတိဥဏ္ဏံသူဟီတိ ဇာတိဧဠကာယ ဥဏ္ဏံသူဟီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဂဗ္ဘံ ဖာလေတ္ဝာ ဂဟိတဥဏ္ဏာ ဇာတိဥဏ္ဏာ။ တသ္သာ အံသူဟိ တီဟိ ကတသုတ္တဂ္ဂေ’’တိ သံယုတ္တဘာဏကာနံ အဓိပ္ပာယော။
Kuto āgacchatīti parādhārarūpe jīve attani mātukucchimokkante rūpassa sambhavoti kuto nāma ṭhānato āgacchati. Tenāha ‘‘imāni ca aṭṭhīni imā ca maṃsapesiyo’’tiādi. Kathaṃ nvayanti ayaṃ kucchisaṅkhāte gabbhare kathaṃ sajjatīti pucchati. ‘‘Sīhānaṃva nadantānaṃ, dāṭhīnaṃ girigabbhare’’tiādinā (theragā. nidānagāthā) gabbharo ca kucchivācako āgato. Tenāha ‘‘gabbharasminti mātukucchismi’’nti. Puggalavādīti attavādupādāno. Yathā hi macchamaṃsaṃ bhuttaṃ pheṇaṃ viya hutvā vilīyati, na ca paññāyati sattabhāvena appavattanato, evamevaṃ yadi mātukucchismiṃ gabbhabhāvena uppannaṃ rūpaṃ satto na bhaveyya no vaḍḍheyya, vilīyitvā gaccheyya, paññāyati ca taṃ rūpaṃ, tasmā jīvoti imāya laddhiyā. Evamāhāti ‘‘rūpaṃ…pe… gabbharasmi’’nti evamavoca. Paṭhamanti etesaṃ pañcannaṃ paṭhamaṃ. Tenāha ‘‘paṭhamena paṭisandhiviññāṇena saddhi’’nti. ‘‘Jātiuṇṇaṃsūhīti jātieḷakāya uṇṇaṃsūhī’’ti vadanti. ‘‘Gabbhaṃ phāletvā gahitauṇṇā jātiuṇṇā. Tassā aṃsūhi tīhi katasuttagge’’ti saṃyuttabhāṇakānaṃ adhippāyo.
အနာဝိလောတိ အစ္ဆော, သုပ္ပသန္နောတိ အတ္ထော။ ဧဝံဝဏ္ဏပ္ပဋိဘာဂန္တိ ဝုတ္တပ္ပမာဏသဏ္ဌာနသမ္ပရိစ္ဆိန္နံ။ ကလလံ သမ္ပဝုစ္စတီတိ အတ္တဘာဝော ဘူတုပာဒာရူပသင္ခာတော သန္တာနဝသေန ပဝတ္တမာနော ကလလံ နာမာတိ ကထီယတိ။
Anāviloti accho, suppasannoti attho. Evaṃvaṇṇappaṭibhāganti vuttappamāṇasaṇṭhānasamparicchinnaṃ. Kalalaṃ sampavuccatīti attabhāvo bhūtupādārūpasaṅkhāto santānavasena pavattamāno kalalaṃ nāmāti kathīyati.
ကလလာတိ ယထာဝုတ္တကလလရူပဟေတု တံ နိသ္သာယ ပစ္စယံ ကတ္ဝာ။ မံသဓောဝနဥဒကဝဏ္ဏန္တိ ဝဏ္ဏတော မံသဓောဝနဥဒကဝဏ္ဏံ, သဏ္ဌာနတော ပန ဝိလီနတိပုသဒိသံ။
Kalalāti yathāvuttakalalarūpahetu taṃ nissāya paccayaṃ katvā. Maṃsadhovanaudakavaṇṇanti vaṇṇato maṃsadhovanaudakavaṇṇaṃ, saṇṭhānato pana vilīnatipusadisaṃ.
ပရိပက္ကန္တိ ပရိပာကကလလဘာဝတော ပရိပာကံ ဂတံ သုပရိပာကံ ဂတံ။ သမူဟတန္တိ သမူဟဘူတံ သင္ဂတံ။ ဝိဝဋ္ဋမာနန္တိ ပရိဏမန္တံ။ တဗ္ဘာဝန္တိ ကရဏေ ဧတံ ဥပယောဂဝစနံ, တဗ္ဘာဝေန ပရိဏမန္တန္တိ အတ္ထော။ နိသ္သက္ကေ ဝာ ဥပယောဂဝစနံ, တဗ္ဘာဝတော ကလလဘာဝတော ကလလံ ဝိပရိဏမန္တံ။ အဗ္ဗုဒံ နာမ ဇာယတိ, အဗ္ဗုဒံ နာမ သမ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။
Paripakkanti paripākakalalabhāvato paripākaṃ gataṃ suparipākaṃ gataṃ. Samūhatanti samūhabhūtaṃ saṅgataṃ. Vivaṭṭamānanti pariṇamantaṃ. Tabbhāvanti karaṇe etaṃ upayogavacanaṃ, tabbhāvena pariṇamantanti attho. Nissakke vā upayogavacanaṃ, tabbhāvato kalalabhāvato kalalaṃ vipariṇamantaṃ. Abbudaṃ nāma jāyati, abbudaṃ nāma sampajjatīti attho.
ဝိလီနတိပုသဒိသာ သဏ္ဌာနဝသေန, ဝဏ္ဏဝသေန ပန သိတာ အရတ္တာဝ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ မဏ္ဍန္တိ ဒာရိကာနံ တထာ ပီဠနတော နိဗ္ဗတ္တမရိစပက္ကသ္သ သာရဘူတံ ရသံ။ သဗ္ဗဘာဂေဟိ မုစ္စတီတိ သော မဏ္ဍော ကပာလေ အလဂ္ဂော ဟုတ္ဝာ တသ္သ သဗ္ဗဘာဂေဟိ မုစ္ဆိတ္ဝာ ပိဏ္ဍိတော ဟုတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝရူပာ ပေသိ ဟောတီတိ သာ ပေသိ ဂဗ္ဘာသယေ ကတ္ထစိ အလဂ္ဂာ ယထာဝုတ္တမဏ္ဍော ဝိယ ပိဏ္ဍိတော ဟုတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိလီနတိပုသဒိသာ’’တိ။
Vilīnatipusadisā saṇṭhānavasena, vaṇṇavasena pana sitā arattāva hotīti vadanti. Maṇḍanti dārikānaṃ tathā pīḷanato nibbattamaricapakkassa sārabhūtaṃ rasaṃ. Sabbabhāgehi muccatīti so maṇḍo kapāle alaggo hutvā tassa sabbabhāgehi mucchitvā piṇḍito hutvā tiṭṭhati. Evarūpā pesi hotīti sā pesi gabbhāsaye katthaci alaggā yathāvuttamaṇḍo viya piṇḍito hutvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘vilīnatipusadisā’’ti.
ပေသိ နိဗ္ဗတ္တတီတိ ဧတ္ထ ပေသီတိ နိသ္သက္ကေ ပစ္စတ္တဝစနန္တိ အာဟ ‘‘တတော ပေသိတော’’တိ။
Pesi nibbattatīti ettha pesīti nissakke paccattavacananti āha ‘‘tato pesito’’ti.
ဃနသ္သ သဏ္ဌာနံ။ နိဗ္ဗတ္တံ ကမ္မပစ္စယာတိ တံသဏ္ဌာနံ ရူပဓမ္မနိဗ္ဗတ္တိယာ ဇာယတိ။ ‘‘ဇရာမရဏံ အနိစ္စံ သင္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’’န္တိ (သံ. နိ. ၂.၂၀) ဟိ ဝုတ္တံ။
Ghanassa saṇṭhānaṃ. Nibbattaṃ kammapaccayāti taṃsaṇṭhānaṃ rūpadhammanibbattiyā jāyati. ‘‘Jarāmaraṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppanna’’nti (saṃ. ni. 2.20) hi vuttaṃ.
ပီဠကာတိ ပီဠကသဒိသာ မံသပိဏ္ဍာ ဇာယန္တိ။
Pīḷakāti pīḷakasadisā maṃsapiṇḍā jāyanti.
သတ္တမာဒီနီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အဋ္ဌမသတ္တာဟတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဧကစတ္တာလီသာ စတုတ္တိံသ သတ္တာဟာနိ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ပရိဏတကာလန္တိ ဂဗ္ဘသ္သ ပရိဏတကာလံ။ နဝမာသတော ဗဟိ ပရိပက္ကော နာမ ဟောတိ ကေသလောမာဒိနိဗ္ဗတ္တိတော။ တေနာဟ ‘‘ဒ္ဝာစတ္တာလီသေ သတ္တာဟေ ဧတာနိ ဇာယန္တီ’’တိ။
Sattamādīnīti ādi-saddena aṭṭhamasattāhato paṭṭhāya yāva ekacattālīsā catuttiṃsa sattāhāni saṅgaṇhāti. Pariṇatakālanti gabbhassa pariṇatakālaṃ. Navamāsato bahi paripakko nāma hoti kesalomādinibbattito. Tenāha ‘‘dvācattālīse sattāhe etāni jāyantī’’ti.
တသ္သာတိ ဂဗ္ဘသေယ္ယကသတ္တသ္သ။ မာတုဥဒရပဋလေန ဧကာဗဒ္ဓော ဟောတိ ယတော မာတရာ ပရိဘုတ္တအာဟာရော အာမာသယေ ပတိဋ္ဌိတေ ဂဗ္ဘသ္သ နာဘိနာဠာနုသာရေန ဂဗ္ဘဂတသ္သ သရီရံ သမ္ပတ္ဝာ အာဟာရကိစ္စံ ကရောတိ။ အာဟာရသမုဋ္ဌာနရူပံ သမုဋ္ဌာပေတီတိ ဂဗ္ဘဂတသ္သ ကာယေ ဩဇာယ ပစ္စယော ဟောတိ။ သာ စ တံ ပစ္စယံ လဘိတ္ဝာ ဩဇဋ္ဌမကံ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ ဧဝံ မာတရာ ပရိဘုတ္တအာဟာရပစ္စယေန ဂဗ္ဘဂတော ဒသ မာသေ ယာပေတိ အတ္တနော နာဘိနာဠာနုသာရဂတေနေဝ တေန ယာဝ အာဟာရသမုဋ္ဌာနသတ္တာဟော, တတော ပဋ္ဌာယ အာဟရဏတော။ ကေစိ ပန ‘‘မာတရာ ပရိဘုတ္တအာဟာရော ဗာဟိရဝဂ္ဂော ဝိယ တသ္သ ကာယံ အဘိသန္နေတိ ပရိသန္နေတိ, တေန သော ယာပေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ကုစ္ဆိဂတံ ဥဒရပဋလေန တိရောဟိတတ္တာ ဗဟိ ဌိတန္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ န အရဟတီတိ ‘‘ကုစ္ဆိယာ အဗ္ဘန္တရဂတော’’တိ အာဟ။ မာတုကုစ္ဆိဂတော နရောတိ မာတု တိရောကုစ္ဆိဂတော။ ဧဝံ ခောတိ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တာကာရေန အယံ သတ္တော။ပေ.။ နိဗ္ဗတ္တတိ, တသ္မာ ရူပံ န ဇီဝော။ န ဟိ ဒိဋ္ဌိဂတသ္သ သတ္တာဟက္ကမေန ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ဣစ္ဆိတော အနိစ္စတာပတ္တိတော။
Tassāti gabbhaseyyakasattassa. Mātuudarapaṭalena ekābaddho hoti yato mātarā paribhuttaāhāro āmāsaye patiṭṭhite gabbhassa nābhināḷānusārena gabbhagatassa sarīraṃ sampatvā āhārakiccaṃ karoti. Āhārasamuṭṭhānarūpaṃ samuṭṭhāpetīti gabbhagatassa kāye ojāya paccayo hoti. Sā ca taṃ paccayaṃ labhitvā ojaṭṭhamakaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpeti. Evaṃ mātarā paribhuttaāhārapaccayena gabbhagato dasa māse yāpeti attano nābhināḷānusāragateneva tena yāva āhārasamuṭṭhānasattāho, tato paṭṭhāya āharaṇato. Keci pana ‘‘mātarā paribhuttaāhāro bāhiravaggo viya tassa kāyaṃ abhisanneti parisanneti, tena so yāpetī’’ti vadanti. Kucchigataṃ udarapaṭalena tirohitattā bahi ṭhitanti vattabbataṃ na arahatīti ‘‘kucchiyā abbhantaragato’’ti āha. Mātukucchigato naroti mātu tirokucchigato. Evaṃ khoti iminā yathāvuttākārena ayaṃ satto…pe… nibbattati, tasmā rūpaṃ na jīvo. Na hi diṭṭhigatassa sattāhakkamena vuḍḍhippatto icchito aniccatāpattito.
ဣန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Indakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၁. ဣန္ဒကသုတ္တံ • 1. Indakasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. ဣန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Indakasuttavaṇṇanā
