Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
10. යක්ඛසංයුත්තං
10. Yakkhasaṃyuttaṃ
1. ඉන්දකසුත්තවණ්ණනා
1. Indakasuttavaṇṇanā
235. යක්ඛසංයුත්තස්ස පඨමෙ ඉන්දකස්සාති ඉන්දකූටනිවාසිනො යක්ඛස්ස. යක්ඛතො හි කූටෙන, කූටතො ච යක්ඛෙන නාමං ලද්ධං. රූපං න ජීවන්ති වදන්තීති යදි බුද්ධා රූපං ජීවන්ති න වදන්ති, යදි රූපං සත්තො පුග්ගලොති එවං න වදන්තීති අත්ථො. කථං න්වයන්ති කථං නු අයං? කුතස්ස අට්ඨීයකපිණ්ඩමෙතීති අස්ස සත්තස්ස අට්ඨියකපිණ්ඩඤ්ච කුතො ආගච්ඡති? එත්ථ ච අට්ඨිග්ගහණෙන තීණි අට්ඨිසතානි, යකපිණ්ඩග්ගහණෙන නව මංසපෙසිසතානි ගහිතානි. යදි රූපං න ජීවො, අථස්ස ඉමානි ච අට්ඨීනි ඉමා ච මංසපෙසියො කුතො ආගච්ඡන්තීති පුච්ඡති. කථං න්වයං සජ්ජති ගබ්භරස්මින්ති කෙන නු කාරණෙන අයං සත්තො මාතුකුච්ඡිස්මිං සජ්ජති ලග්ගති, තිට්ඨතීති? පුග්ගලවාදී කිරෙස යක්ඛො, ‘‘එකප්පහාරෙනෙව සත්තො මාතුකුච්ඡිස්මිං නිබ්බත්තතී’’ති ගහෙත්වා ගබ්භසෙය්යකසත්තස්ස මාතා මච්ඡමංසාදීනි ඛාදති, සබ්බානි එකරත්තිවාසෙන පචිත්වා ඵෙණං විය විලීයන්ති. යදි රූපං සත්තො න භවෙය්ය, එවමෙව විලීයෙය්යාති ලද්ධියා එවමාහ. අථස්ස භගවා – ‘‘න මාතුකුච්ඡිස්මිං එකප්පහාරෙනෙව නිබ්බත්තති, අනුපුබ්බෙන පන වඩ්ඪතී’’ති දස්සෙන්තො පඨමං කලලං හොතීතිආදිමාහ. තත්ථ පඨමන්ති පඨමෙන පටිසන්ධිවිඤ්ඤාණෙන සද්ධිං තිස්සොති වා ඵුස්සොති වා නාමං නත්ථි, අථ ඛො තීහි ජාතිඋණ්ණංසූහි කතසුත්තග්ගෙ සණ්ඨිතතෙලබින්දුප්පමාණං කලලං හොති, යං සන්ධාය වුත්තං –
235. Yakkhasaṃyuttassa paṭhame indakassāti indakūṭanivāsino yakkhassa. Yakkhato hi kūṭena, kūṭato ca yakkhena nāmaṃ laddhaṃ. Rūpaṃ na jīvanti vadantīti yadi buddhā rūpaṃ jīvanti na vadanti, yadi rūpaṃ satto puggaloti evaṃ na vadantīti attho. Kathaṃ nvayanti kathaṃ nu ayaṃ? Kutassa aṭṭhīyakapiṇḍametīti assa sattassa aṭṭhiyakapiṇḍañca kuto āgacchati? Ettha ca aṭṭhiggahaṇena tīṇi aṭṭhisatāni, yakapiṇḍaggahaṇena nava maṃsapesisatāni gahitāni. Yadi rūpaṃ na jīvo, athassa imāni ca aṭṭhīni imā ca maṃsapesiyo kuto āgacchantīti pucchati. Kathaṃ nvayaṃ sajjati gabbharasminti kena nu kāraṇena ayaṃ satto mātukucchismiṃ sajjati laggati, tiṭṭhatīti? Puggalavādī kiresa yakkho, ‘‘ekappahāreneva satto mātukucchismiṃ nibbattatī’’ti gahetvā gabbhaseyyakasattassa mātā macchamaṃsādīni khādati, sabbāni ekarattivāsena pacitvā pheṇaṃ viya vilīyanti. Yadi rūpaṃ satto na bhaveyya, evameva vilīyeyyāti laddhiyā evamāha. Athassa bhagavā – ‘‘na mātukucchismiṃ ekappahāreneva nibbattati, anupubbena pana vaḍḍhatī’’ti dassento paṭhamaṃ kalalaṃ hotītiādimāha. Tattha paṭhamanti paṭhamena paṭisandhiviññāṇena saddhiṃ tissoti vā phussoti vā nāmaṃ natthi, atha kho tīhi jātiuṇṇaṃsūhi katasuttagge saṇṭhitatelabinduppamāṇaṃ kalalaṃ hoti, yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘තිලතෙලස්ස යථා බින්දු, සප්පිමණ්ඩො අනාවිලො;
‘‘Tilatelassa yathā bindu, sappimaṇḍo anāvilo;
එවං වණ්ණප්පටිභාගං, කලලං සම්පවුච්චතී’’ති.
Evaṃ vaṇṇappaṭibhāgaṃ, kalalaṃ sampavuccatī’’ti.
කලලා හොති අබ්බුදන්ති තස්මා කලලා සත්තාහච්චයෙන මංසධොවනඋදකවණ්ණං අබ්බුදං නාම හොති, කලලන්ති නාමං අන්තරධායති. වුත්තම්පි චෙතං –
Kalalāhoti abbudanti tasmā kalalā sattāhaccayena maṃsadhovanaudakavaṇṇaṃ abbudaṃ nāma hoti, kalalanti nāmaṃ antaradhāyati. Vuttampi cetaṃ –
‘‘සත්තාහං කලලං හොති, පරිපක්කං සමූහතං;
‘‘Sattāhaṃ kalalaṃ hoti, paripakkaṃ samūhataṃ;
විවට්ටමානං තබ්භාවං, අබ්බුදං නාම ජායතී’’ති.
Vivaṭṭamānaṃ tabbhāvaṃ, abbudaṃ nāma jāyatī’’ti.
අබ්බුදා ජායතෙ පෙසීති තස්මාපි අබ්බුදා සත්තාහච්චයෙන විලීනතිපුසදිසා පෙසි නාම සඤ්ජායති. සා මරිචඵාණිතෙන දීපෙතබ්බා. ගාමදාරිකා හි සුපක්කානි මරිචානි ගහෙත්වා සාටකන්තෙ භණ්ඩිකං කත්වා පීළෙත්වා මණ්ඩං ආදාය කපාලෙ පක්ඛිපිත්වා ආතපෙ ඨපෙන්ති, තං සුක්ඛමානං සබ්බභාගෙහි මුච්චති. එවරූපා පෙසි හොති, අබ්බුදන්ති නාමං අන්තරධායති. වුත්තම්පි චෙතං –
Abbudājāyate pesīti tasmāpi abbudā sattāhaccayena vilīnatipusadisā pesi nāma sañjāyati. Sā maricaphāṇitena dīpetabbā. Gāmadārikā hi supakkāni maricāni gahetvā sāṭakante bhaṇḍikaṃ katvā pīḷetvā maṇḍaṃ ādāya kapāle pakkhipitvā ātape ṭhapenti, taṃ sukkhamānaṃ sabbabhāgehi muccati. Evarūpā pesi hoti, abbudanti nāmaṃ antaradhāyati. Vuttampi cetaṃ –
‘‘සත්තාහං අබ්බුදං හොති, පරිපක්කං සමූහතං;
‘‘Sattāhaṃ abbudaṃ hoti, paripakkaṃ samūhataṃ;
විවට්ටමානං තබ්භාවං, පෙසි නාම පජායතී’’ති.
Vivaṭṭamānaṃ tabbhāvaṃ, pesi nāma pajāyatī’’ti.
පෙසි නිබ්බත්තතී ඝනොති තතො පෙසිතො සත්තාහච්චයෙන කුක්කුටණ්ඩසණ්ඨානො ඝනො නාම මංසපිණ්ඩො නිබ්බත්තති, පෙසීති නාමං අන්තරධායති. වුත්තම්පි චෙතං –
Pesi nibbattatī ghanoti tato pesito sattāhaccayena kukkuṭaṇḍasaṇṭhāno ghano nāma maṃsapiṇḍo nibbattati, pesīti nāmaṃ antaradhāyati. Vuttampi cetaṃ –
‘‘සත්තාහං පෙසි භවති, පරිපක්කං සමූහතං;
‘‘Sattāhaṃ pesi bhavati, paripakkaṃ samūhataṃ;
විවට්ටමානං තබ්භාවං, ඝනොති නාම ජායති.
Vivaṭṭamānaṃ tabbhāvaṃ, ghanoti nāma jāyati.
‘‘යථා කුක්කුටියා අණ්ඩං, සමන්තා පරිමණ්ඩලං;
‘‘Yathā kukkuṭiyā aṇḍaṃ, samantā parimaṇḍalaṃ;
එවං ඝනස්ස සණ්ඨානං, නිබ්බත්තං කම්මපච්චයා’’ති.
Evaṃ ghanassa saṇṭhānaṃ, nibbattaṃ kammapaccayā’’ti.
ඝනා පසාඛා ජායන්තීති පඤ්චමෙ සත්තාහෙ ද්වින්නං හත්ථපාදානං සීසස්ස චත්ථාය පඤ්ච පීළකා ජායන්ති, යං සන්ධායෙතං වුත්තං ‘‘පඤ්චමෙ, භික්ඛවෙ, සත්තාහෙ පඤ්ච පීළකා සණ්ඨහන්ති කම්මතො’’ති.
Ghanā pasākhā jāyantīti pañcame sattāhe dvinnaṃ hatthapādānaṃ sīsassa catthāya pañca pīḷakā jāyanti, yaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ ‘‘pañcame, bhikkhave, sattāhe pañca pīḷakā saṇṭhahanti kammato’’ti.
ඉතො පරං ඡට්ඨසත්තමාදීනි සත්තාහානි අතික්කම්ම දෙසනං සඞ්ඛිපිත්වා ද්වාචත්තාලීසෙ සත්තාහෙ පරිණතකාලං ගහෙත්වා දස්සෙන්තො කෙසාතිආදිමාහ. තත්ථ කෙසා ලොමා නඛාපි චාති ද්වාචත්තාලීසෙ සත්තාහෙ එතානි ජායන්ති.
Ito paraṃ chaṭṭhasattamādīni sattāhāni atikkamma desanaṃ saṅkhipitvā dvācattālīse sattāhe pariṇatakālaṃ gahetvā dassento kesātiādimāha. Tattha kesā lomā nakhāpi cāti dvācattālīse sattāhe etāni jāyanti.
තෙන සො තත්ථ යාපෙතීති තස්ස හි නාභිතො උට්ඨිතො නාළො මාතු උදරපටලෙන එකාබද්ධො හොති, සො උප්පලදණ්ඩකො විය ඡිද්දො, තෙන ආහාරරසො සංසරිත්වා ආහාරසමුට්ඨානරූපං සමුට්ඨාපෙති. එවං සො දස මාසෙ යාපෙති. මාතුකුච්ඡිගතො නරොති මාතුයා තිරොකුච්ඡිගතො, කුච්ඡියා අබ්භන්තරගතොති අත්ථො. ඉති භගවා ‘‘එවං ඛො, යක්ඛ, අයං සත්තො අනුපුබ්බෙන මාතුකුච්ඡියං වඩ්ඪති, න එකප්පහාරෙනෙව නිබ්බත්තතී’’ති දස්සෙති. පඨමං.
Tena so tattha yāpetīti tassa hi nābhito uṭṭhito nāḷo mātu udarapaṭalena ekābaddho hoti, so uppaladaṇḍako viya chiddo, tena āhāraraso saṃsaritvā āhārasamuṭṭhānarūpaṃ samuṭṭhāpeti. Evaṃ so dasa māse yāpeti. Mātukucchigato naroti mātuyā tirokucchigato, kucchiyā abbhantaragatoti attho. Iti bhagavā ‘‘evaṃ kho, yakkha, ayaṃ satto anupubbena mātukucchiyaṃ vaḍḍhati, na ekappahāreneva nibbattatī’’ti dasseti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. ඉන්දකසුත්තං • 1. Indakasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 1. ඉන්දකසුත්තවණ්ණනා • 1. Indakasuttavaṇṇanā