Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
౪. ఇన్ద్రియబద్ధకథావణ్ణనా
4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā
౭౮౬-౭౮౭. ఇదాని ఇన్ద్రియబద్ధకథా నామ హోతి. తత్థ దువిధం దుక్ఖం – ఇన్ద్రియబద్ధం, అనిన్ద్రియబద్ధఞ్చ. ఇన్ద్రియబద్ధం దుక్ఖవత్థుతాయ దుక్ఖం, అనిన్ద్రియబద్ధం ఉదయబ్బయపటిపీళనట్ఠేన ‘‘యదనిచ్చం తం దుక్ఖ’’న్తి సఙ్గహితత్తా దుక్ఖం. ఇమం విభాగం అగ్గహేత్వా ‘‘యస్స పరిఞ్ఞాయ భగవతి బ్రహ్మచరియం వుస్సతి, తం ఇన్ద్రియబద్ధమేవ దుక్ఖం, న ఇతర’’న్తి యేసం లద్ధి, సేయ్యథాపి హేతువాదానం, తేసం ఇతరస్సాపి దుక్ఖభావం దస్సేతుం ఇన్ద్రియబద్ధఞ్ఞేవాతి పుచ్ఛా సకవాదిస్స, పటిఞ్ఞా ఇతరస్స. అథ నం ‘‘యస్మా భగవతా ‘యదనిచ్చం తం దుక్ఖ’న్తి వుత్తం, తస్మా ఇన్ద్రియబద్ధేనేవ తేన అనిచ్చేన భవితబ్బ’’న్తి చోదేతుం ఇన్ద్రియబద్ధఞ్ఞేవ అనిచ్చన్తిఆదిమాహ. నను అనిన్ద్రియబద్ధం అనిచ్చన్తి నను పథవీపబ్బతపాసాణాది అనిన్ద్రియబద్ధమ్పి అనిచ్చన్తి అత్థో.
786-787. Idāni indriyabaddhakathā nāma hoti. Tattha duvidhaṃ dukkhaṃ – indriyabaddhaṃ, anindriyabaddhañca. Indriyabaddhaṃ dukkhavatthutāya dukkhaṃ, anindriyabaddhaṃ udayabbayapaṭipīḷanaṭṭhena ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti saṅgahitattā dukkhaṃ. Imaṃ vibhāgaṃ aggahetvā ‘‘yassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, taṃ indriyabaddhameva dukkhaṃ, na itara’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ, tesaṃ itarassāpi dukkhabhāvaṃ dassetuṃ indriyabaddhaññevāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yasmā bhagavatā ‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’nti vuttaṃ, tasmā indriyabaddheneva tena aniccena bhavitabba’’nti codetuṃ indriyabaddhaññeva aniccantiādimāha. Nanuanindriyabaddhaṃ aniccanti nanu pathavīpabbatapāsāṇādi anindriyabaddhampi aniccanti attho.
౭౮౮. న వత్తబ్బం ఇన్ద్రియబద్ధఞ్ఞేవ దుక్ఖన్తి పఞ్హే ఆమన్తాతి పటిఞ్ఞా సకవాదిస్స. అనిన్ద్రియబద్ధఞ్హి దుక్ఖదోమనస్సానం ఆరమ్మణం హోతి. ఉణ్హకాలస్మిఞ్హి అగ్గి సీతకాలే చ వాతో దుక్ఖస్స ఆరమ్మణం, నిచ్చమ్పి భోగవినాసాదయో దోమనస్సస్స. తస్మా వినాపి అనిచ్చట్ఠేన అనిన్ద్రియబద్ధం దుక్ఖన్తి వత్తబ్బం. కమ్మకిలేసేహి పన అనిబ్బత్తత్తా దుక్ఖం అరియసచ్చన్తి న వత్తబ్బం, తథా మగ్గేన అపరిఞ్ఞేయ్యత్తా. యస్మా పన తిణకట్ఠాదినిరోధో వా ఉతుబీజాదినిరోధో వా దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం నామ న హోతి, తస్మా ఇన్ద్రియబద్ధం దుక్ఖఞ్చేవ అరియసచ్చఞ్చ, ఇతరం పన దుక్ఖమేవాతి ఇదం నానత్తం దస్సేతుం పటిజానాతి. యథా ఇన్ద్రియబద్ధస్సాతిఆదివచనం ఇన్ద్రియబద్ధస్స పరిఞ్ఞాయ బ్రహ్మచరియవాసం పరిఞ్ఞాతస్స పున అనుప్పత్తిం దీపేతి. తేనేవేత్థ సకవాదినా పటిక్ఖేపో కతో. ‘‘యదనిచ్చం తం దుక్ఖ’’న్తి వచనేన పన సఙ్గహితస్స అనిన్ద్రియబద్ధస్స దుక్ఖభావం పటిసేధేతుం న సక్కాతి, తస్మా అసాధకన్తి.
788. Na vattabbaṃ indriyabaddhaññeva dukkhanti pañhe āmantāti paṭiññā sakavādissa. Anindriyabaddhañhi dukkhadomanassānaṃ ārammaṇaṃ hoti. Uṇhakālasmiñhi aggi sītakāle ca vāto dukkhassa ārammaṇaṃ, niccampi bhogavināsādayo domanassassa. Tasmā vināpi aniccaṭṭhena anindriyabaddhaṃ dukkhanti vattabbaṃ. Kammakilesehi pana anibbattattā dukkhaṃ ariyasaccanti na vattabbaṃ, tathā maggena apariññeyyattā. Yasmā pana tiṇakaṭṭhādinirodho vā utubījādinirodho vā dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ nāma na hoti, tasmā indriyabaddhaṃ dukkhañceva ariyasaccañca, itaraṃ pana dukkhamevāti idaṃ nānattaṃ dassetuṃ paṭijānāti. Yathā indriyabaddhassātiādivacanaṃ indriyabaddhassa pariññāya brahmacariyavāsaṃ pariññātassa puna anuppattiṃ dīpeti. Tenevettha sakavādinā paṭikkhepo kato. ‘‘Yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti vacanena pana saṅgahitassa anindriyabaddhassa dukkhabhāvaṃ paṭisedhetuṃ na sakkāti, tasmā asādhakanti.
ఇన్ద్రియబద్ధకథావణ్ణనా.
Indriyabaddhakathāvaṇṇanā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / కథావత్థుపాళి • Kathāvatthupāḷi / (౧౬౯) ౪. ఇన్ద్రియబద్ధకథా • (169) 4. Indriyabaddhakathā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౪. ఇన్ద్రియబద్ధకథావణ్ణనా • 4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౪. ఇన్ద్రియబద్ధకథావణ్ణనా • 4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā