| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
4. ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධකථාවණ්‌ණනා
4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā
786-787. ඉදානි ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධකථා නාම හොති. තත්‌ථ දුවිධං දුක්‌ඛං – ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධං, අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධඤ්‌ච. ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධං දුක්‌ඛවත්‌ථුතාය දුක්‌ඛං, අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධං උදයබ්‌බයපටිපීළනට්‌ඨෙන ‘‘යදනිච්‌චං තං දුක්‌ඛ’’න්‌ති සඞ්‌ගහිතත්‌තා දුක්‌ඛං. ඉමං විභාගං අග්‌ගහෙත්‌වා ‘‘යස්‌ස පරිඤ්‌ඤාය භගවති බ්‍රහ්‌මචරියං වුස්‌සති, තං ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධමෙව දුක්‌ඛං, න ඉතර’’න්‌ති යෙසං ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි හෙතුවාදානං, තෙසං ඉතරස්‌සාපි දුක්‌ඛභාවං දස්‌සෙතුං ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධඤ්‌ඤෙවාති පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා ඉතරස්‌ස. අථ නං ‘‘යස්‌මා භගවතා ‘යදනිච්‌චං තං දුක්‌ඛ’න්‌ති වුත්‌තං, තස්‌මා ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධෙනෙව තෙන අනිච්‌චෙන භවිතබ්‌බ’’න්‌ති චොදෙතුං ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධඤ්‌ඤෙව අනිච්‌චන්‌තිආදිමාහ. නනු අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධං අනිච්‌චන්‌ති නනු පථවීපබ්‌බතපාසාණාදි අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධම්‌පි අනිච්‌චන්‌ති අත්‌ථො.
786-787. Idāni indriyabaddhakathā nāma hoti. Tattha duvidhaṃ dukkhaṃ – indriyabaddhaṃ, anindriyabaddhañca. Indriyabaddhaṃ dukkhavatthutāya dukkhaṃ, anindriyabaddhaṃ udayabbayapaṭipīḷanaṭṭhena ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti saṅgahitattā dukkhaṃ. Imaṃ vibhāgaṃ aggahetvā ‘‘yassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, taṃ indriyabaddhameva dukkhaṃ, na itara’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ, tesaṃ itarassāpi dukkhabhāvaṃ dassetuṃ indriyabaddhaññevāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yasmā bhagavatā ‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’nti vuttaṃ, tasmā indriyabaddheneva tena aniccena bhavitabba’’nti codetuṃ indriyabaddhaññeva aniccantiādimāha. Nanuanindriyabaddhaṃ aniccanti nanu pathavīpabbatapāsāṇādi anindriyabaddhampi aniccanti attho.
788. න වත්‌තබ්‌බං ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධඤ්‌ඤෙව දුක්‌ඛන්‌ති පඤ්‌හෙ ආමන්‌තාති පටිඤ්‌ඤා සකවාදිස්‌ස. අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධඤ්‌හි දුක්‌ඛදොමනස්‌සානං ආරම්‌මණං හොති. උණ්‌හකාලස්‌මිඤ්‌හි අග්‌ගි සීතකාලෙ ච වාතො දුක්‌ඛස්‌ස ආරම්‌මණං, නිච්‌චම්‌පි භොගවිනාසාදයො දොමනස්‌සස්‌ස. තස්‌මා විනාපි අනිච්‌චට්‌ඨෙන අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධං දුක්‌ඛන්‌ති වත්‌තබ්‌බං. කම්‌මකිලෙසෙහි පන අනිබ්‌බත්‌තත්‌තා දුක්‌ඛං අරියසච්‌චන්‌ති න වත්‌තබ්‌බං, තථා මග්‌ගෙන අපරිඤ්‌ඤෙය්‍යත්‌තා. යස්‌මා පන තිණකට්‌ඨාදිනිරොධො වා උතුබීජාදිනිරොධො වා දුක්‌ඛනිරොධං අරියසච්‌චං නාම න හොති, තස්‌මා ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධං දුක්‌ඛඤ්‌චෙව අරියසච්‌චඤ්‌ච, ඉතරං පන දුක්‌ඛමෙවාති ඉදං නානත්‌තං දස්‌සෙතුං පටිජානාති. යථා ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධස්‌සාතිආදිවචනං ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධස්‌ස පරිඤ්‌ඤාය බ්‍රහ්‌මචරියවාසං පරිඤ්‌ඤාතස්‌ස පුන අනුප්‌පත්‌තිං දීපෙති. තෙනෙවෙත්‌ථ සකවාදිනා පටික්‌ඛෙපො කතො. ‘‘යදනිච්‌චං තං දුක්‌ඛ’’න්‌ති වචනෙන පන සඞ්‌ගහිතස්‌ස අනින්‌ද්‍රියබද්‌ධස්‌ස දුක්‌ඛභාවං පටිසෙධෙතුං න සක්‌කාති, තස්‌මා අසාධකන්‌ති.
788. Na vattabbaṃ indriyabaddhaññeva dukkhanti pañhe āmantāti paṭiññā sakavādissa. Anindriyabaddhañhi dukkhadomanassānaṃ ārammaṇaṃ hoti. Uṇhakālasmiñhi aggi sītakāle ca vāto dukkhassa ārammaṇaṃ, niccampi bhogavināsādayo domanassassa. Tasmā vināpi aniccaṭṭhena anindriyabaddhaṃ dukkhanti vattabbaṃ. Kammakilesehi pana anibbattattā dukkhaṃ ariyasaccanti na vattabbaṃ, tathā maggena apariññeyyattā. Yasmā pana tiṇakaṭṭhādinirodho vā utubījādinirodho vā dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ nāma na hoti, tasmā indriyabaddhaṃ dukkhañceva ariyasaccañca, itaraṃ pana dukkhamevāti idaṃ nānattaṃ dassetuṃ paṭijānāti. Yathā indriyabaddhassātiādivacanaṃ indriyabaddhassa pariññāya brahmacariyavāsaṃ pariññātassa puna anuppattiṃ dīpeti. Tenevettha sakavādinā paṭikkhepo kato. ‘‘Yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti vacanena pana saṅgahitassa anindriyabaddhassa dukkhabhāvaṃ paṭisedhetuṃ na sakkāti, tasmā asādhakanti.
ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධකථාවණ්‌ණනා.
Indriyabaddhakathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (169) 4. ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධකථා • (169) 4. Indriyabaddhakathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 4. ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධකථාවණ්‌ණනා • 4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 4. ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධකථාවණ්‌ණනා • 4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā
