Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya

    ౧౦. ఇన్ద్రియభావనాసుత్తం

    10. Indriyabhāvanāsuttaṃ

    ౪౫౩. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా గజఙ్గలాయం 1 విహరతి సువేళువనే 2. అథ ఖో ఉత్తరో మాణవో పారాసివియన్తేవాసీ 3 యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఉత్తరం మాణవం పారాసివియన్తేవాసిం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘దేసేతి, ఉత్తర, పారాసివియో బ్రాహ్మణో సావకానం ఇన్ద్రియభావన’’న్తి? ‘‘దేసేతి, భో గోతమ, పారాసివియో బ్రాహ్మణో సావకానం ఇన్ద్రియభావన’’న్తి. ‘‘యథా కథం పన, ఉత్తర, దేసేతి పారాసివియో బ్రాహ్మణో సావకానం ఇన్ద్రియభావన’’న్తి? ‘‘ఇధ, భో గోతమ, చక్ఖునా రూపం న పస్సతి, సోతేన సద్దం న సుణాతి – ఏవం ఖో, భో గోతమ, దేసేతి పారాసివియో బ్రాహ్మణో సావకానం ఇన్ద్రియభావన’’న్తి. ‘‘ఏవం సన్తే ఖో, ఉత్తర, అన్ధో భావితిన్ద్రియో భవిస్సతి, బధిరో భావితిన్ద్రియో భవిస్సతి; యథా పారాసివియస్స బ్రాహ్మణస్స వచనం. అన్ధో హి, ఉత్తర, చక్ఖునా రూపం న పస్సతి, బధిరో సోతేన సద్దం న సుణాతీ’’తి. ఏవం వుత్తే, ఉత్తరో మాణవో పారాసివియన్తేవాసీ తుణ్హీభూతో మఙ్కుభూతో పత్తక్ఖన్ధో అధోముఖో పజ్ఝాయన్తో అప్పటిభానో నిసీది.

    453. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā gajaṅgalāyaṃ 4 viharati suveḷuvane 5. Atha kho uttaro māṇavo pārāsiviyantevāsī 6 yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uttaraṃ māṇavaṃ pārāsiviyantevāsiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘deseti, uttara, pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti? ‘‘Deseti, bho gotama, pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, uttara, deseti pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti? ‘‘Idha, bho gotama, cakkhunā rūpaṃ na passati, sotena saddaṃ na suṇāti – evaṃ kho, bho gotama, deseti pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti. ‘‘Evaṃ sante kho, uttara, andho bhāvitindriyo bhavissati, badhiro bhāvitindriyo bhavissati; yathā pārāsiviyassa brāhmaṇassa vacanaṃ. Andho hi, uttara, cakkhunā rūpaṃ na passati, badhiro sotena saddaṃ na suṇātī’’ti. Evaṃ vutte, uttaro māṇavo pārāsiviyantevāsī tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

    అథ ఖో భగవా ఉత్తరం మాణవం పారాసివియన్తేవాసిం తుణ్హీభూతం మఙ్కుభూతం పత్తక్ఖన్ధం అధోముఖం పజ్ఝాయన్తం అప్పటిభానం విదిత్వా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తేసి – ‘‘అఞ్ఞథా ఖో, ఆనన్ద, దేసేతి పారాసివియో బ్రాహ్మణో సావకానం ఇన్ద్రియభావనం, అఞ్ఞథా చ పనానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా హోతీ’’తి. ‘‘ఏతస్స, భగవా, కాలో; ఏతస్స, సుగత, కాలో యం భగవా అరియస్స వినయే అనుత్తరం ఇన్ద్రియభావనం దేసేయ్య. భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి. ‘‘తేనహానన్ద, సుణాహి, సాధుకం మనసి కరోహి; భాసిస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో పచ్చస్సోసి. భగవా ఏతదవోచ –

    Atha kho bhagavā uttaraṃ māṇavaṃ pārāsiviyantevāsiṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘aññathā kho, ānanda, deseti pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvanaṃ, aññathā ca panānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hotī’’ti. ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo yaṃ bhagavā ariyassa vinaye anuttaraṃ indriyabhāvanaṃ deseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tenahānanda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ౪౫౪. ‘‘కథఞ్చానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా హోతి? ఇధానన్ద, భిక్ఖునో చక్ఖునా రూపం దిస్వా ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో ఏవం పజానాతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం మనాపం, ఉప్పన్నం అమనాపం, ఉప్పన్నం మనాపామనాపం . తఞ్చ ఖో సఙ్ఖతం ఓళారికం పటిచ్చసముప్పన్నం. ఏతం సన్తం ఏతం పణీతం యదిదం – ఉపేక్ఖా’తి. తస్స తం ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి; ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి. సేయ్యథాపి, ఆనన్ద, చక్ఖుమా పురిసో ఉమ్మీలేత్వా వా నిమీలేయ్య, నిమీలేత్వా వా ఉమ్మీలేయ్య; ఏవమేవ ఖో, ఆనన్ద, యస్స కస్సచి ఏవంసీఘం ఏవంతువటం ఏవంఅప్పకసిరేన ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి, ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి – అయం వుచ్చతానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యేసు రూపేసు.

    454. ‘‘Kathañcānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hoti? Idhānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ . Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, cakkhumā puriso ummīletvā vā nimīleyya, nimīletvā vā ummīleyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā cakkhuviññeyyesu rūpesu.

    ౪౫౫. ‘‘పున చపరం, ఆనన్ద, భిక్ఖునో సోతేన సద్దం సుత్వా ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో ఏవం పజానాతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం మనాపం, ఉప్పన్నం అమనాపం, ఉప్పన్నం మనాపామనాపం. తఞ్చ ఖో సఙ్ఖతం ఓళారికం పటిచ్చసముప్పన్నం. ఏతం సన్తం ఏతం పణీతం యదిదం – ఉపేక్ఖా’తి. తస్స తం ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి; ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి. సేయ్యథాపి, ఆనన్ద, బలవా పురిసో అప్పకసిరేనేవ అచ్ఛరం 7 పహరేయ్య; ఏవమేవ ఖో, ఆనన్ద, యస్స కస్సచి ఏవంసీఘం ఏవంతువటం ఏవంఅప్పకసిరేన ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి, ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి – అయం వుచ్చతానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా సోతవిఞ్ఞేయ్యేసు సద్దేసు.

    455. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso appakasireneva accharaṃ 8 pahareyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā sotaviññeyyesu saddesu.

    ౪౫౬. ‘‘పున చపరం, ఆనన్ద, భిక్ఖునో ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో ఏవం పజానాతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం మనాపం, ఉప్పన్నం అమనాపం, ఉప్పన్నం మనాపామనాపం. తఞ్చ ఖో సఙ్ఖతం ఓళారికం పటిచ్చసముప్పన్నం. ఏతం సన్తం ఏతం పణీతం యదిదం – ఉపేక్ఖా’తి. తస్స తం ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి; ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి. సేయ్యథాపి, ఆనన్ద , ఈసకంపోణే 9 పదుమపలాసే 10 ఉదకఫుసితాని పవత్తన్తి, న సణ్ఠన్తి; ఏవమేవ ఖో, ఆనన్ద, యస్స కస్సచి ఏవంసీఘం ఏవంతువటం ఏవంఅప్పకసిరేన ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి, ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి – అయం వుచ్చతానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా ఘానవిఞ్ఞేయ్యేసు గన్ధేసు.

    456. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda , īsakaṃpoṇe 11 padumapalāse 12 udakaphusitāni pavattanti, na saṇṭhanti; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā ghānaviññeyyesu gandhesu.

    ౪౫౭. ‘‘పున చపరం, ఆనన్ద, భిక్ఖునో జివ్హాయ రసం సాయిత్వా ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో ఏవం పజానాతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం మనాపం, ఉప్పన్నం అమనాపం, ఉప్పన్నం మనాపామనాపం. తఞ్చ ఖో సఙ్ఖతం ఓళారికం పటిచ్చసముప్పన్నం. ఏతం సన్తం ఏతం పణీతం యదిదం – ఉపేక్ఖా’తి. తస్స తం ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి; ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి . సేయ్యథాపి, ఆనన్ద, బలవా పురిసో జివ్హగ్గే ఖేళపిణ్డం సంయూహిత్వా అప్పకసిరేన వమేయ్య 13; ఏవమేవ ఖో, ఆనన్ద, యస్స కస్సచి ఏవంసీఘం ఏవంతువటం ఏవంఅప్పకసిరేన ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి, ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి – అయం వుచ్చతానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా జివ్హావిఞ్ఞేయ్యేసు రసేసు.

    457. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti . Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso jivhagge kheḷapiṇḍaṃ saṃyūhitvā appakasirena vameyya 14; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā jivhāviññeyyesu rasesu.

    ౪౫౮. ‘‘పున చపరం, ఆనన్ద, భిక్ఖునో కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో ఏవం పజానాతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం మనాపం, ఉప్పన్నం అమనాపం, ఉప్పన్నం మనాపామనాపం. తఞ్చ ఖో సఙ్ఖతం ఓళారికం పటిచ్చసముప్పన్నం. ఏతం సన్తం ఏతం పణీతం యదిదం – ఉపేక్ఖా’తి. తస్స తం ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి; ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి. సేయ్యథాపి, ఆనన్ద, బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య; ఏవమేవ ఖో, ఆనన్ద, యస్స కస్సచి ఏవంసీఘం ఏవంతువటం ఏవంఅప్పకసిరేన ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి, ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి – అయం వుచ్చతానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా కాయవిఞ్ఞేయ్యేసు ఫోట్ఠబ్బేసు.

    458. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu.

    ౪౫౯. ‘‘పున చపరం, ఆనన్ద, భిక్ఖునో మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో ఏవం పజానాతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం మనాపం, ఉప్పన్నం అమనాపం, ఉప్పన్నం మనాపామనాపం. తఞ్చ ఖో సఙ్ఖతం ఓళారికం పటిచ్చసముప్పన్నం. ఏతం సన్తం ఏతం పణీతం యదిదం – ఉపేక్ఖా’తి. తస్స తం ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి; ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి. సేయ్యథాపి, ఆనన్ద, బలవా పురిసో దివసంసన్తత్తే 15 అయోకటాహే ద్వే వా తీణి వా ఉదకఫుసితాని నిపాతేయ్య. దన్ధో, ఆనన్ద, ఉదకఫుసితానం నిపాతో, అథ ఖో నం ఖిప్పమేవ పరిక్ఖయం పరియాదానం గచ్ఛేయ్య; ఏవమేవ ఖో, ఆనన్ద, యస్స కస్సచి ఏవంసీఘం ఏవంతువటం ఏవంఅప్పకసిరేన ఉప్పన్నం మనాపం ఉప్పన్నం అమనాపం ఉప్పన్నం మనాపామనాపం నిరుజ్ఝతి, ఉపేక్ఖా సణ్ఠాతి – అయం వుచ్చతానన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా మనోవిఞ్ఞేయ్యేసు ధమ్మేసు. ఏవం ఖో, ఆనన్ద, అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా హోతి.

    459. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso divasaṃsantatte 16 ayokaṭāhe dve vā tīṇi vā udakaphusitāni nipāteyya. Dandho, ānanda, udakaphusitānaṃ nipāto, atha kho naṃ khippameva parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃ kho, ānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hoti.

    ౪౬౦. ‘‘కథఞ్చానన్ద , సేఖో హోతి పాటిపదో? ఇధానన్ద, భిక్ఖునో చక్ఖునా రూపం దిస్వా ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో తేన ఉప్పన్నేన మనాపేన ఉప్పన్నేన అమనాపేన ఉప్పన్నేన మనాపామనాపేన అట్టీయతి హరాయతి జిగుచ్ఛతి. సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా…, జివ్హాయ రసం సాయిత్వా… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో తేన ఉప్పన్నేన మనాపేన ఉప్పన్నేన అమనాపేన ఉప్పన్నేన మనాపామనాపేన అట్టీయతి హరాయతి జిగుచ్ఛతి. ఏవం ఖో, ఆనన్ద, సేఖో హోతి పాటిపదో.

    460. ‘‘Kathañcānanda , sekho hoti pāṭipado? Idhānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jigucchati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…, jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jigucchati. Evaṃ kho, ānanda, sekho hoti pāṭipado.

    ౪౬౧. ‘‘కథఞ్చానన్ద, అరియో హోతి భావితిన్ద్రియో? ఇధానన్ద, భిక్ఖునో చక్ఖునా రూపం దిస్వా ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘పటికూలే 17 అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, అప్పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘అప్పటికూలే పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘పటికూలే చ అప్పటికూలే చ అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, అప్పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘అప్పటికూలే చ పటికూలే చ పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘పటికూలఞ్చ అప్పటికూలఞ్చ తదుభయం అభినివజ్జేత్వా ఉపేక్ఖకో విహరేయ్యం సతో సమ్పజానో’తి, ఉపేక్ఖకో తత్థ విహరతి సతో సమ్పజానో.

    461. ‘‘Kathañcānanda, ariyo hoti bhāvitindriyo? Idhānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle 18 appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūlañca appaṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako tattha viharati sato sampajāno.

    ౪౬౨. ‘‘పున చపరం, ఆనన్ద, భిక్ఖునో సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ ఉప్పజ్జతి మనాపం, ఉప్పజ్జతి అమనాపం, ఉప్పజ్జతి మనాపామనాపం. సో సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘పటికూలే అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, అప్పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘అప్పటికూలే పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘పటికూలే చ అప్పటికూలే చ అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, అప్పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘అప్పటికూలే చ పటికూలే చ పటికూలసఞ్ఞీ విహరేయ్య’న్తి, పటికూలసఞ్ఞీ తత్థ విహరతి. సచే ఆకఙ్ఖతి – ‘పటికూలఞ్చ అప్పటికూలఞ్చ తదుభయమ్ప్మ్ప్పి అభినివజ్జేత్వా ఉపేక్ఖకో విహరేయ్యం సతో సమ్పజానో’తి, ఉపేక్ఖకో తత్థ విహరతి సతో సమ్పజానో. ఏవం ఖో, ఆనన్ద, అరియో హోతి భావితిన్ద్రియో.

    462. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūlañca appaṭikūlañca tadubhayampmppi abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako tattha viharati sato sampajāno. Evaṃ kho, ānanda, ariyo hoti bhāvitindriyo.

    ౪౬౩. ‘‘ఇతి ఖో, ఆనన్ద, దేసితా మయా అరియస్స వినయే అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా, దేసితో సేఖో పాటిపదో, దేసితో అరియో భావితిన్ద్రియో . యం ఖో, ఆనన్ద, సత్థారా కరణీయం సావకానం హితేసినా అనుకమ్పకేన అనుకమ్పం ఉపాదాయ, కతం వో తం మయా. ఏతాని, ఆనన్ద, రుక్ఖమూలాని, ఏతాని సుఞ్ఞాగారాని, ఝాయథానన్ద, మా పమాదత్థ, మా పచ్ఛా విప్పటిసారినో అహువత్థ. అయం వో అమ్హాకం అనుసాసనీ’’తి.

    463. ‘‘Iti kho, ānanda, desitā mayā ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā, desito sekho pāṭipado, desito ariyo bhāvitindriyo . Yaṃ kho, ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, ānanda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyathānanda, mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti.

    ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో భాసితం అభినన్దీతి.

    Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    ఇన్ద్రియభావనాసుత్తం నిట్ఠితం దసమం.

    Indriyabhāvanāsuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.

    సళాయతనవగ్గో నిట్ఠితో పఞ్చమో.

    Saḷāyatanavaggo niṭṭhito pañcamo.

    తస్సుద్దానం –

    Tassuddānaṃ –

    అనాథపిణ్డికో ఛన్నో, పుణ్ణో నన్దకరాహులా;

    Anāthapiṇḍiko channo, puṇṇo nandakarāhulā;

    ఛఛక్కం సళాయతనికం, నగరవిన్దేయ్యసుద్ధికా;

    Chachakkaṃ saḷāyatanikaṃ, nagaravindeyyasuddhikā;

    ఇన్ద్రియభావనా చాపి, వగ్గో ఓవాదపఞ్చమోతి.

    Indriyabhāvanā cāpi, vaggo ovādapañcamoti.

    ఇదం వగ్గానముద్దానం –

    Idaṃ vaggānamuddānaṃ –

    దేవదహోనుపదో చ, సుఞ్ఞతో చ విభఙ్గకో;

    Devadahonupado ca, suññato ca vibhaṅgako;

    సళాయతనోతి వగ్గా, ఉపరిపణ్ణాసకే ఠితాతి.

    Saḷāyatanoti vaggā, uparipaṇṇāsake ṭhitāti.

    ఉపరిపణ్ణాసకం సమత్తం.

    Uparipaṇṇāsakaṃ samattaṃ.

    తీహి పణ్ణాసకేహి పటిమణ్డితో సకలో

    Tīhi paṇṇāsakehi paṭimaṇḍito sakalo

    మజ్ఝిమనికాయో సమత్తో.

    Majjhimanikāyo samatto.




    Footnotes:
    1. కజఙ్గలాయం (సీ॰ పీ॰), కజ్జఙ్గలాయం (స్యా॰ కం॰)
    2. వేళువనే (స్యా॰ కం॰), ముఖేలువనే (సీ॰ పీ॰)
    3. పారాసరియన్తేవాసీ (సీ॰ పీ॰), పారాసిరియన్తేవాసీ (స్యా॰ కం॰)
    4. kajaṅgalāyaṃ (sī. pī.), kajjaṅgalāyaṃ (syā. kaṃ.)
    5. veḷuvane (syā. kaṃ.), mukheluvane (sī. pī.)
    6. pārāsariyantevāsī (sī. pī.), pārāsiriyantevāsī (syā. kaṃ.)
    7. అచ్ఛరికం (స్యా॰ కం॰ పీ॰ క॰)
    8. accharikaṃ (syā. kaṃ. pī. ka.)
    9. ఈసకపోణే (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰), ఈసకఫణే (సీ॰ అట్ఠ॰), ‘‘మజ్ఝే ఉచ్చం హుత్వా’’తి టీకాయ సంసన్దితబ్బా
    10. పదుమినిపత్తే (సీ॰ స్యా॰ కం॰ పీ॰)
    11. īsakapoṇe (sī. syā. kaṃ. pī.), īsakaphaṇe (sī. aṭṭha.), ‘‘majjhe uccaṃ hutvā’’ti ṭīkāya saṃsanditabbā
    12. paduminipatte (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. సన్ధమేయ్య (క॰)
    14. sandhameyya (ka.)
    15. దివససన్తేత్తే (సీ॰)
    16. divasasantette (sī.)
    17. పటిక్కూలే (సబ్బత్థ)
    18. paṭikkūle (sabbattha)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. ఇన్ద్రియభావనాసుత్తవణ్ణనా • 10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౧౦. ఇన్ద్రియభావనాసుత్తవణ్ణనా • 10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact