Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya

    ੧੦. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤਂ

    10. Indriyabhāvanāsuttaṃ

    ੪੫੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਗਜਙ੍ਗਲਾਯਂ 1 વਿਹਰਤਿ ਸੁવੇਲ਼ੁવਨੇ 2। ਅਥ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਪਾਰਾਸਿવਿਯਨ੍ਤੇવਾਸੀ 3 ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਮਾਣવਂ ਪਾਰਾਸਿવਿਯਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਦੇਸੇਤਿ, ਉਤ੍ਤਰ, ਪਾਰਾਸਿવਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਦੇਸੇਤਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪਾਰਾਸਿવਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ, ਉਤ੍ਤਰ, ਦੇਸੇਤਿ ਪਾਰਾਸਿવਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਇਧ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨ ਸੁਣਾਤਿ – ਏવਂ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਦੇਸੇਤਿ ਪਾਰਾਸਿવਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਖੋ, ਉਤ੍ਤਰ, ਅਨ੍ਧੋ ਭਾવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਬਧਿਰੋ ਭਾવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ; ਯਥਾ ਪਾਰਾਸਿવਿਯਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਚਨਂ। ਅਨ੍ਧੋ ਹਿ, ਉਤ੍ਤਰ, ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਬਧਿਰੋ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨ ਸੁਣਾਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਪਾਰਾਸਿવਿਯਨ੍ਤੇવਾਸੀ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤੋ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਧੋਮੁਖੋ ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨੋ ਨਿਸੀਦਿ।

    453. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā gajaṅgalāyaṃ 4 viharati suveḷuvane 5. Atha kho uttaro māṇavo pārāsiviyantevāsī 6 yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uttaraṃ māṇavaṃ pārāsiviyantevāsiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘deseti, uttara, pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti? ‘‘Deseti, bho gotama, pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, uttara, deseti pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti? ‘‘Idha, bho gotama, cakkhunā rūpaṃ na passati, sotena saddaṃ na suṇāti – evaṃ kho, bho gotama, deseti pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvana’’nti. ‘‘Evaṃ sante kho, uttara, andho bhāvitindriyo bhavissati, badhiro bhāvitindriyo bhavissati; yathā pārāsiviyassa brāhmaṇassa vacanaṃ. Andho hi, uttara, cakkhunā rūpaṃ na passati, badhiro sotena saddaṃ na suṇātī’’ti. Evaṃ vutte, uttaro māṇavo pārāsiviyantevāsī tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

    ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਉਤ੍ਤਰਂ ਮਾਣવਂ ਪਾਰਾਸਿવਿਯਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤਂ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਧੋਮੁਖਂ ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਞ੍ਞਥਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦੇਸੇਤਿ ਪਾਰਾਸਿવਿਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏਤਸ੍ਸ, ਭਗવਾ, ਕਾਲੋ; ਏਤਸ੍ਸ, ਸੁਗਤ, ਕਾਲੋ ਯਂ ਭਗવਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯ। ਭਗવਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨਹਾਨਨ੍ਦ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –

    Atha kho bhagavā uttaraṃ māṇavaṃ pārāsiviyantevāsiṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘aññathā kho, ānanda, deseti pārāsiviyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvanaṃ, aññathā ca panānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hotī’’ti. ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo yaṃ bhagavā ariyassa vinaye anuttaraṃ indriyabhāvanaṃ deseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tenahānanda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ੪੫੪. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਹੋਤਿ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮੇ ਇਦਂ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ । ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍વਾ વਾ ਨਿਮੀਲੇਯ੍ਯ, ਨਿਮੀਲੇਤ੍વਾ વਾ ਉਮ੍ਮੀਲੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏવਂਸੀਘਂ ਏવਂਤੁવਟਂ ਏવਂਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ।

    454. ‘‘Kathañcānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hoti? Idhānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ . Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, cakkhumā puriso ummīletvā vā nimīleyya, nimīletvā vā ummīleyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā cakkhuviññeyyesu rūpesu.

    ੪੫੫. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮੇ ਇਦਂ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવ ਅਚ੍ਛਰਂ 7 ਪਹਰੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏવਂਸੀਘਂ ਏવਂਤੁવਟਂ ਏવਂਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੁ।

    455. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso appakasireneva accharaṃ 8 pahareyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā sotaviññeyyesu saddesu.

    ੪੫੬. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮੇ ਇਦਂ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ , ਈਸਕਂਪੋਣੇ 9 ਪਦੁਮਪਲਾਸੇ 10 ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਣ੍ਠਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏવਂਸੀਘਂ ਏવਂਤੁવਟਂ ਏવਂਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਗਨ੍ਧੇਸੁ।

    456. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda , īsakaṃpoṇe 11 padumapalāse 12 udakaphusitāni pavattanti, na saṇṭhanti; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā ghānaviññeyyesu gandhesu.

    ੪੫੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮੇ ਇਦਂ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ । ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਜਿવ੍ਹਗ੍ਗੇ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਸਂਯੂਹਿਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ વਮੇਯ੍ਯ 13; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏવਂਸੀਘਂ ਏવਂਤੁવਟਂ ਏવਂਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਰਸੇਸੁ।

    457. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti . Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso jivhagge kheḷapiṇḍaṃ saṃyūhitvā appakasirena vameyya 14; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā jivhāviññeyyesu rasesu.

    ੪੫੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮੇ ਇਦਂ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏવਂਸੀਘਂ ਏવਂਤੁવਟਂ ਏવਂਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਸੁ।

    458. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu.

    ੪੫੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਖੋ ਮੇ ਇਦਂ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਦਿવਸਂਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ 15 ਅਯੋਕਟਾਹੇ ਦ੍વੇ વਾ ਤੀਣਿ વਾ ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਿ ਨਿਪਾਤੇਯ੍ਯ। ਦਨ੍ਧੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਂ ਨਿਪਾਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏવਂਸੀਘਂ ਏવਂਤੁવਟਂ ਏવਂਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਏવਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਹੋਤਿ।

    459. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ, uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ – upekkhā’ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati; upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi, ānanda, balavā puriso divasaṃsantatte 16 ayokaṭāhe dve vā tīṇi vā udakaphusitāni nipāteyya. Dandho, ānanda, udakaphusitānaṃ nipāto, atha kho naṃ khippameva parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya; evameva kho, ānanda, yassa kassaci evaṃsīghaṃ evaṃtuvaṭaṃ evaṃappakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti – ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃ kho, ānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hoti.

    ੪੬੦. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ , ਸੇਖੋ ਹੋਤਿ ਪਾਟਿਪਦੋ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਨਾਪੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਅਮਨਾਪੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਨ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ ਹਰਾਯਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ…, ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਨਾਪੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਅਮਨਾਪੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਨ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ ਹਰਾਯਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੇਖੋ ਹੋਤਿ ਪਾਟਿਪਦੋ।

    460. ‘‘Kathañcānanda , sekho hoti pāṭipado? Idhānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jigucchati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…, jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jigucchati. Evaṃ kho, ānanda, sekho hoti pāṭipado.

    ੪੬੧. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯੋ ਹੋਤਿ ਭਾવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਪਟਿਕੂਲੇ 17 ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਪਟਿਕੂਲਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਞ੍ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’ਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ।

    461. ‘‘Kathañcānanda, ariyo hoti bhāvitindriyo? Idhānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle 18 appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūlañca appaṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako tattha viharati sato sampajāno.

    ੪੬੨. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਮਨਾਪਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪਂ। ਸੋ ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਪਟਿਕੂਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਪਟਿਕੂਲੇ ਚ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ – ‘ਪਟਿਕੂਲਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਞ੍ਚ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪ੍ਮ੍ਪ੍ਪਿ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’ਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰਿਯੋ ਹੋਤਿ ਭਾવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ।

    462. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati – ‘paṭikūlañca appaṭikūlañca tadubhayampmppi abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako tattha viharati sato sampajāno. Evaṃ kho, ānanda, ariyo hoti bhāvitindriyo.

    ੪੬੩. ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦੇਸਿਤਾ ਮਯਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ, ਦੇਸਿਤੋ ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋ, ਦੇਸਿਤੋ ਅਰਿਯੋ ਭਾવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ । ਯਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਰਣੀਯਂ ਸਾવਕਾਨਂ ਹਿਤੇਸਿਨਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੇਨ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਕਤਂ વੋ ਤਂ ਮਯਾ। ਏਤਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ, ਏਤਾਨਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਾਨਿ, ਝਾਯਥਾਨਨ੍ਦ, ਮਾ ਪਮਾਦਤ੍ਥ, ਮਾ ਪਚ੍ਛਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਿਨੋ ਅਹੁવਤ੍ਥ। ਅਯਂ વੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ’’ਤਿ।

    463. ‘‘Iti kho, ānanda, desitā mayā ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā, desito sekho pāṭipado, desito ariyo bhāvitindriyo . Yaṃ kho, ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, ānanda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyathānanda, mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti.

    ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।

    Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦਸਮਂ।

    Indriyabhāvanāsuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.

    ਸਲ਼ਾਯਤਨવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਞ੍ਚਮੋ।

    Saḷāyatanavaggo niṭṭhito pañcamo.

    ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –

    Tassuddānaṃ –

    ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਛਨ੍ਨੋ, ਪੁਣ੍ਣੋ ਨਨ੍ਦਕਰਾਹੁਲਾ।

    Anāthapiṇḍiko channo, puṇṇo nandakarāhulā;

    ਛਛਕ੍ਕਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ, ਨਗਰવਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯਸੁਦ੍ਧਿਕਾ।

    Chachakkaṃ saḷāyatanikaṃ, nagaravindeyyasuddhikā;

    ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾ ਚਾਪਿ, વਗ੍ਗੋ ਓવਾਦਪਞ੍ਚਮੋਤਿ॥

    Indriyabhāvanā cāpi, vaggo ovādapañcamoti.

    ਇਦਂ વਗ੍ਗਾਨਮੁਦ੍ਦਾਨਂ –

    Idaṃ vaggānamuddānaṃ –

    ਦੇવਦਹੋਨੁਪਦੋ ਚ, ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਚ વਿਭਙ੍ਗਕੋ।

    Devadahonupado ca, suññato ca vibhaṅgako;

    ਸਲ਼ਾਯਤਨੋਤਿ વਗ੍ਗਾ, ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਠਿਤਾਤਿ॥

    Saḷāyatanoti vaggā, uparipaṇṇāsake ṭhitāti.

    ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਕਂ ਸਮਤ੍ਤਂ।

    Uparipaṇṇāsakaṃ samattaṃ.

    ਤੀਹਿ ਪਣ੍ਣਾਸਕੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਸਕਲੋ

    Tīhi paṇṇāsakehi paṭimaṇḍito sakalo

    ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ ਸਮਤ੍ਤੋ।

    Majjhimanikāyo samatto.




    Footnotes:
    1. ਕਜਙ੍ਗਲਾਯਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਕਜ੍ਜਙ੍ਗਲਾਯਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰)
    2. વੇਲ਼ੁવਨੇ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰), ਮੁਖੇਲੁવਨੇ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    3. ਪਾਰਾਸਰਿਯਨ੍ਤੇવਾਸੀ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਪਾਰਾਸਿਰਿਯਨ੍ਤੇવਾਸੀ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰)
    4. kajaṅgalāyaṃ (sī. pī.), kajjaṅgalāyaṃ (syā. kaṃ.)
    5. veḷuvane (syā. kaṃ.), mukheluvane (sī. pī.)
    6. pārāsariyantevāsī (sī. pī.), pārāsiriyantevāsī (syā. kaṃ.)
    7. ਅਚ੍ਛਰਿਕਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰ ਕ॰)
    8. accharikaṃ (syā. kaṃ. pī. ka.)
    9. ਈਸਕਪੋਣੇ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰), ਈਸਕਫਣੇ (ਸੀ॰ ਅਟ੍ਠ॰), ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਉਚ੍ਚਂ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ ਟੀਕਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ
    10. ਪਦੁਮਿਨਿਪਤ੍ਤੇ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰)
    11. īsakapoṇe (sī. syā. kaṃ. pī.), īsakaphaṇe (sī. aṭṭha.), ‘‘majjhe uccaṃ hutvā’’ti ṭīkāya saṃsanditabbā
    12. paduminipatte (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. ਸਨ੍ਧਮੇਯ੍ਯ (ਕ॰)
    14. sandhameyya (ka.)
    15. ਦਿવਸਸਨ੍ਤੇਤ੍ਤੇ (ਸੀ॰)
    16. divasasantette (sī.)
    17. ਪਟਿਕ੍ਕੂਲੇ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)
    18. paṭikkūle (sabbattha)



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧੦. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact