Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ౧౦. ఇన్ద్రియభావనాసుత్తవణ్ణనా

    10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā

    ౪౫౩. ఏవం మే సుతన్తి ఇన్ద్రియభావనాసుత్తం. తత్థ గజఙ్గలాయన్తి ఏవంనామకే నిగమే. సువేళువనేతి సువేళు నామ ఏకా రుక్ఖజాతి, తేహి సఞ్ఛన్నో మహావనసణ్డో, తత్థ విహరతి. చక్ఖునా రూపం న పస్సతి, సోతేన సద్దం న సుణాతీతి చక్ఖునా రూపం న పస్సితబ్బం, సోతేన సద్దో న సోతబ్బోతి ఏవం దేసేతీతి అధిప్పాయేన వదతి.

    453.Evaṃme sutanti indriyabhāvanāsuttaṃ. Tattha gajaṅgalāyanti evaṃnāmake nigame. Suveḷuvaneti suveḷu nāma ekā rukkhajāti, tehi sañchanno mahāvanasaṇḍo, tattha viharati. Cakkhunā rūpaṃ na passati, sotena saddaṃ na suṇātīti cakkhunā rūpaṃ na passitabbaṃ, sotena saddo na sotabboti evaṃ desetīti adhippāyena vadati.

    అఞ్ఞథా అరియస్స వినయేతి ఇమినా భగవా అత్తనో సాసనే అసదిసాయ ఇన్ద్రియభావనాయ కథనత్థం ఆలయం అకాసి. అథాయస్మా ఆనన్దో – ‘‘సత్థా ఆలయం దస్సేతి, హన్దాహం ఇమిస్సం పరిసతి భిక్ఖుసఙ్ఘస్స ఇన్ద్రియభావనాకథం కారేమీ’’తి సత్థారం యాచన్తో ఏతస్స భగవాతిఆదిమాహ. అథస్స భగవా ఇన్ద్రియభావనం కథేన్తో తేన హానన్దాతిఆదిమాహ.

    Aññathā ariyassa vinayeti iminā bhagavā attano sāsane asadisāya indriyabhāvanāya kathanatthaṃ ālayaṃ akāsi. Athāyasmā ānando – ‘‘satthā ālayaṃ dasseti, handāhaṃ imissaṃ parisati bhikkhusaṅghassa indriyabhāvanākathaṃ kāremī’’ti satthāraṃ yācanto etassabhagavātiādimāha. Athassa bhagavā indriyabhāvanaṃ kathento tena hānandātiādimāha.

    ౪౫౪. తథ యదిదం ఉపేక్ఖాతి యా ఏసా విపస్సనుపేక్ఖా నామ, ఏసా సన్తా ఏసా పణీతా, అతప్పికాతి అత్థో. ఇతి అయం భిక్ఖు చక్ఖుద్వారే రూపారమ్మణమ్పి ఇట్ఠే ఆరమ్మణే మనాపం, అనిట్ఠే అమనాపం, మజ్ఝత్తే మనాపామనాపఞ్చ చిత్తం, తస్స రజ్జితుం వా దుస్సితుం వా ముయ్హితుం వా అదత్వావ పరిగ్గహేత్వా విపస్సనం మజ్ఝత్తే ఠపేతి. చక్ఖుమాతి సమ్పన్నచక్ఖువిసుద్ధనేత్తో. చక్ఖాబాధికస్స హి ఉద్ధం ఉమ్మీలననిమ్మీలనం న హోతి, తస్మా సో న గహితో.

    454. Tatha yadidaṃ upekkhāti yā esā vipassanupekkhā nāma, esā santā esā paṇītā, atappikāti attho. Iti ayaṃ bhikkhu cakkhudvāre rūpārammaṇampi iṭṭhe ārammaṇe manāpaṃ, aniṭṭhe amanāpaṃ, majjhatte manāpāmanāpañca cittaṃ, tassa rajjituṃ vā dussituṃ vā muyhituṃ vā adatvāva pariggahetvā vipassanaṃ majjhatte ṭhapeti. Cakkhumāti sampannacakkhuvisuddhanetto. Cakkhābādhikassa hi uddhaṃ ummīlananimmīlanaṃ na hoti, tasmā so na gahito.

    ౪౫౬. ఈసకంపోణేతి రథీసా వియ ఉట్ఠహిత్వా ఠితే.

    456.Īsakaṃpoṇeti rathīsā viya uṭṭhahitvā ṭhite.

    ౪౬౧. పటికూలే అప్పటికూలసఞ్ఞీతిఆదీసు పటికూలే మేత్తాఫరణేన వా ధాతుసో ఉపసంహారేన వా అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. అప్పటికూలే అసుభఫరణేన వా అనిచ్చతో ఉపసంహారేన వా పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. సేసపదేసుపి ఏసేవ నయో. తదుభయం అభినివజ్జేత్వాతి మజ్ఝత్తో హుత్వా విహరితుకామో కిం కరోతీతి? ఇట్ఠానిట్ఠేసు ఆపాథగతేసు నేవ సోమనస్సికో న దోమనస్సికో హోతి. వుత్తఞ్హేతం –

    461.Paṭikūle appaṭikūlasaññītiādīsu paṭikūle mettāpharaṇena vā dhātuso upasaṃhārena vā appaṭikūlasaññī viharati. Appaṭikūle asubhapharaṇena vā aniccato upasaṃhārena vā paṭikūlasaññī viharati. Sesapadesupi eseva nayo. Tadubhayaṃ abhinivajjetvāti majjhatto hutvā viharitukāmo kiṃ karotīti? Iṭṭhāniṭṭhesu āpāthagatesu neva somanassiko na domanassiko hoti. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘కథం పటికూలే అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? అనిట్ఠస్మిం వత్థుస్మిం మేత్తాయ వా ఫరతి, ధాతుతో వా ఉపసంహరతి, ఏవం పటికూలే అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. కథం అప్పటికూలే పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? ఇట్ఠస్మిం వత్థుస్మిం అసుభాయ వా ఫరతి, అనిచ్చతో వా ఉపసంహరతి, ఏవం అప్పటికూలే పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. కథం పటికూలే చ అప్పటికూలే చ అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? అనిట్ఠస్మిఞ్చ ఇట్ఠస్మిఞ్చ వత్థుస్మిం మేత్తాయ వా ఫరతి, ధాతుతో వా ఉపసంహరతి. ఏవం పటికూలే చ అప్పటికూలే చ అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. కథం అప్పటికూలే చ పటికూలే చ పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? ఇట్ఠస్మిఞ్చ అనిట్ఠస్మిఞ్చ వత్థుస్మిం అసుభాయ వా ఫరతి, అనిచ్చతో వా ఉపసంహరతి, ఏవం అప్పటికూలే చ పటికూలే చ పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి . కథం పటికూలే చ అప్పటికూలే చ తదుభయం అభినివజ్జేత్వా ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో సమ్పజానో? ఇధ భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా నేవ సుమనో హోతి న దుమ్మనో, ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో సమ్పజానో…పే॰… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ నేవ సుమనో హోతి న దుమ్మనో, ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో సమ్పజానో. ఏవం పటికూలే చ అప్పటికూలే చ తదుభయం అభినివజ్జేత్వా ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో సమ్పజానో’’తి.

    ‘‘Kathaṃ paṭikūle appaṭikūlasaññī viharati? Aniṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ mettāya vā pharati, dhātuto vā upasaṃharati, evaṃ paṭikūle appaṭikūlasaññī viharati. Kathaṃ appaṭikūle paṭikūlasaññī viharati? Iṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ asubhāya vā pharati, aniccato vā upasaṃharati, evaṃ appaṭikūle paṭikūlasaññī viharati. Kathaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī viharati? Aniṭṭhasmiñca iṭṭhasmiñca vatthusmiṃ mettāya vā pharati, dhātuto vā upasaṃharati. Evaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī viharati. Kathaṃ appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī viharati? Iṭṭhasmiñca aniṭṭhasmiñca vatthusmiṃ asubhāya vā pharati, aniccato vā upasaṃharati, evaṃ appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī viharati . Kathaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno? Idha bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Evaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno’’ti.

    ఇమేసు చ తీసు నయేసు పఠమనయే మనాపం అమనాపం మనాపామనాపన్తి సంకిలేసం వట్టతి, నిక్కిలేసం వట్టతి. దుతియనయే సంకిలేసం, తతియనయే సంకిలేసనిక్కిలేసం వట్టతి. పున వుత్తం – ‘‘పఠమం సంకిలేసం వట్టతి, దుతియం సంకిలేసమ్పి నిక్కిలేసమ్పి, తతియం నిక్కిలేసమేవ వట్టతీ’’తి. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానమేవాతి.

    Imesu ca tīsu nayesu paṭhamanaye manāpaṃ amanāpaṃ manāpāmanāpanti saṃkilesaṃ vaṭṭati, nikkilesaṃ vaṭṭati. Dutiyanaye saṃkilesaṃ, tatiyanaye saṃkilesanikkilesaṃ vaṭṭati. Puna vuttaṃ – ‘‘paṭhamaṃ saṃkilesaṃ vaṭṭati, dutiyaṃ saṃkilesampi nikkilesampi, tatiyaṃ nikkilesameva vaṭṭatī’’ti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.

    పపఞ్చసూదనియా మజ్ఝిమనికాయట్ఠకథాయ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    ఇన్ద్రియభావనాసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    పఞ్చమవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Pañcamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ఉపరిపణ్ణాసట్ఠకథా నిట్ఠితా.

    Uparipaṇṇāsaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    యో చాయం ‘‘సబ్బధమ్మమూలపరియాయం వో, భిక్ఖవే, దేసిస్సామీ’’తి ఆరద్ధత్తా ఆదికల్యాణో, మజ్ఝే ‘‘సుత్తం గేయ్యం వేయ్యాకరణం గాథా ఉదానం ఇతివుత్తకం జాతకం అబ్భుతధమ్మం వేదల్ల’’న్తి వచనతో మజ్ఝేకల్యాణో, సన్నిట్ఠానే ‘‘అరియో భావితిన్ద్రియో’’తి వచనతో పరియోసానకల్యాణోతి తివిధకల్యాణో మజ్ఝిమనికాయో ‘‘మహావిపస్సనా నామాయ’’న్తి వుత్తో, సో వణ్ణనావసేన సమత్తో హోతి.

    Yo cāyaṃ ‘‘sabbadhammamūlapariyāyaṃ vo, bhikkhave, desissāmī’’ti āraddhattā ādikalyāṇo, majjhe ‘‘suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedalla’’nti vacanato majjhekalyāṇo, sanniṭṭhāne ‘‘ariyo bhāvitindriyo’’ti vacanato pariyosānakalyāṇoti tividhakalyāṇo majjhimanikāyo ‘‘mahāvipassanā nāmāya’’nti vutto, so vaṇṇanāvasena samatto hoti.

    నిగమనకథా

    Nigamanakathā

    ఏత్తావతా చ –

    Ettāvatā ca –

    ఆయాచితో సుమతినా థేరేన భదన్తబుద్ధమిత్తేన,

    Āyācito sumatinā therena bhadantabuddhamittena,

    పుబ్బే మయూరదూతపట్టనమ్హి సద్ధిం నివసన్తేన.

    Pubbe mayūradūtapaṭṭanamhi saddhiṃ nivasantena.

    పరవాదవిధంసనస్స మజ్ఝిమనికాయసేట్ఠస్స,

    Paravādavidhaṃsanassa majjhimanikāyaseṭṭhassa,

    యమహం పపఞ్చసూదనిమట్ఠకథం కాతుమారభిం.

    Yamahaṃ papañcasūdanimaṭṭhakathaṃ kātumārabhiṃ.

    సా హి మహాఅట్ఠకథాయ సారమాదాయ నిట్ఠితా ఏసా,

    Sā hi mahāaṭṭhakathāya sāramādāya niṭṭhitā esā,

    సత్తుత్తరసతమత్తాయ పాళియా భాణవారేహి.

    Sattuttarasatamattāya pāḷiyā bhāṇavārehi.

    ఏకూనసట్ఠిమత్తో విసుద్ధిమగ్గోపి భాణవారేహి,

    Ekūnasaṭṭhimatto visuddhimaggopi bhāṇavārehi,

    అత్థప్పకాసనత్థాయ ఆగమానం కతో యస్మా.

    Atthappakāsanatthāya āgamānaṃ kato yasmā.

    తస్మా తేన సహా’యం గాథాగణనానయేన అట్ఠకథా,

    Tasmā tena sahā’yaṃ gāthāgaṇanānayena aṭṭhakathā,

    సమధికఛసట్ఠిసతమితి విఞ్ఞేయ్యా భాణవారానం.

    Samadhikachasaṭṭhisatamiti viññeyyā bhāṇavārānaṃ.

    సమధికఛసట్ఠిసతపమాణమితి భాణవారతో ఏసా,

    Samadhikachasaṭṭhisatapamāṇamiti bhāṇavārato esā,

    సమయం పకాసయన్తీ మహావిహారాధివాసీనం.

    Samayaṃ pakāsayantī mahāvihārādhivāsīnaṃ.

    మూలట్ఠకథాసారం ఆదాయ మయా ఇమం కరోన్తేన,

    Mūlaṭṭhakathāsāraṃ ādāya mayā imaṃ karontena,

    యం పఞ్ఞముపచితం తేన హోతు లోకో సదా సుఖితోతి.

    Yaṃ paññamupacitaṃ tena hotu loko sadā sukhitoti.

    పరమవిసుద్ధసద్ధాబుద్ధివీరియప్పటిమణ్డితేన సీలాచారజ్జవమద్దవాదిగుణసముదయసముదితేన సకసమయసమయన్తరగహనజ్ఝోగాహనసమత్థేన పఞ్ఞావేయ్యత్తియసమన్నాగతేన తిపిటకపరియత్తిప్పభేదే సాట్ఠకథే సత్థు సాసనే అప్పటిహతఞాణప్పభావేన మహావేయ్యాకరణేన కరణసమ్పత్తిజనితసుఖవినిగ్గతమధురోదారవచనలావణ్ణయుత్తేన యుత్తముత్తవాదినా వాదీవరేన మహాకవినా పభిన్నపటిసమ్భిదాపరివారే ఛళభిఞ్ఞాదిప్పభేదగుణప్పటిమణ్డితే ఉత్తరిమనుస్సధమ్మే సుప్పతిట్ఠితబుద్ధీనం థేరవంసప్పదీపానం థేరానం మహావిహారవాసీనం వంసాలఙ్కారభూతేన విపులవిసుద్ధబుద్ధినా బుద్ధఘోసోతి గరూహి గహితనామధేయ్యేన థేరేన కతా అయం పపఞ్చసూదనీ నామ మజ్ఝిమనికాయట్ఠకథా –

    Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyappaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhanasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthu sāsane appaṭihatañāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādīvarena mahākavinā pabhinnapaṭisambhidāparivāre chaḷabhiññādippabhedaguṇappaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ papañcasūdanī nāma majjhimanikāyaṭṭhakathā –

    తావ తిట్ఠతు లోకస్మిం, లోకనిత్థరణేసినం;

    Tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ, lokanittharaṇesinaṃ;

    దస్సేన్తీ కులపుత్తానం, నయం దిట్ఠివిసుద్ధియా.

    Dassentī kulaputtānaṃ, nayaṃ diṭṭhivisuddhiyā.

    బుద్ధోతి నామమ్పి, సుద్ధచిత్తస్స తాదినో;

    Buddhoti nāmampi, suddhacittassa tādino;

    లోకమ్హి లోకజేట్ఠస్స, పవత్తతి మహేసినోతి.

    Lokamhi lokajeṭṭhassa, pavattati mahesinoti.

    పపఞ్చసూదనీ నామ

    Papañcasūdanī nāma

    మజ్ఝిమనికాయట్ఠకథా సబ్బాకారేన నిట్ఠితా.

    Majjhimanikāyaṭṭhakathā sabbākārena niṭṭhitā.




    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౧౦. ఇన్ద్రియభావనాసుత్తం • 10. Indriyabhāvanāsuttaṃ

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౧౦. ఇన్ద్రియభావనాసుత్తవణ్ణనా • 10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact