Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
౧౬. ఇన్ద్రియపచ్చయనిద్దేసవణ్ణనా
16. Indriyapaccayaniddesavaṇṇanā
౧౬. ఇన్ద్రియపచ్చయనిద్దేసే చక్ఖున్ద్రియన్తి చక్ఖుసఙ్ఖాతం ఇన్ద్రియం. ఇన్ద్రియపచ్చయేనాతి సయం పురేజాతో హుత్వా అరూపధమ్మానం ఉప్పాదతో పట్ఠాయ యావ భఙ్గా ఇన్ద్రియపచ్చయేన పచ్చయో హోతి. సోతిన్ద్రియాదీసుపి ఏసేవ నయో. అరూపినో ఇన్ద్రియాతి ఏత్థ అరూపజీవితిన్ద్రియమ్పి సఙ్గహితం. తంసముట్ఠానానన్తి ఏత్థ హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ కటత్తారూపమ్పి సఙ్గహితం. వుత్తఞ్హేతం పఞ్హావారే – పటిసన్ధిక్ఖణే విపాకాబ్యాకతా ఇన్ద్రియా సమ్పయుత్తకానం ఖన్ధానం కటత్తా చ రూపానం ఇన్ద్రియపచ్చయేన పచ్చయోతి. ఏవం తావేత్థ పాళివణ్ణనా వేదితబ్బా.
16. Indriyapaccayaniddese cakkhundriyanti cakkhusaṅkhātaṃ indriyaṃ. Indriyapaccayenāti sayaṃ purejāto hutvā arūpadhammānaṃ uppādato paṭṭhāya yāva bhaṅgā indriyapaccayena paccayo hoti. Sotindriyādīsupi eseva nayo. Arūpino indriyāti ettha arūpajīvitindriyampi saṅgahitaṃ. Taṃsamuṭṭhānānanti ettha heṭṭhā vuttanayeneva kaṭattārūpampi saṅgahitaṃ. Vuttañhetaṃ pañhāvāre – paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā indriyā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ indriyapaccayena paccayoti. Evaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā veditabbā.
అయం పన ఇన్ద్రియపచ్చయో ఇత్థిన్ద్రియపురిసిన్ద్రియవజ్జానం సమవీసతియా ఇన్ద్రియానం వసేన ఠితో. ఇత్థిన్ద్రియపురిసిన్ద్రియాని హి కిఞ్చాపి ఇత్థిలిఙ్గపురిసలిఙ్గాదీనం బీజభూతాని, కలలాదికాలే పన విజ్జమానేసుపి తేసు ఇత్థిలిఙ్గపురిసలిఙ్గాదీనం అభావా తాని నేవ తేసం, న అఞ్ఞేసం ఇన్ద్రియపచ్చయతం ఫరన్తి. ఇన్ద్రియపచ్చయో హి అత్తనో విజ్జమానక్ఖణే అవినిబ్భుత్తధమ్మానం ఇన్ద్రియపచ్చయతం అఫరన్తో నామ నత్థి, తస్మా తాని ఇన్ద్రియపచ్చయా న హోన్తి. యేసం పనేతాని బీజభూతాని, తేసం తాని సుత్తన్తికపరియాయేన పకతూపనిస్సయభావం భజన్తి. ఇతి ఇన్ద్రియపచ్చయో సమవీసతియా ఇన్ద్రియానం వసేన ఠితోతి వేదితబ్బో. సో జాతితో కుసలాకుసలవిపాకకిరియరూపవసేన పఞ్చధా భిజ్జతి. తత్థ కుసలో భూమివసేన చతుధా, అకుసలో కామావచరోవ విపాకో చతుధావ కిరియాసఙ్ఖాతో తిధా, రూపం కామావచరమేవాతి ఏవం అనేకధా భిజ్జతీతి ఏవం తావేత్థ నానప్పకారభేదతో విఞ్ఞాతబ్బో వినిచ్ఛయో.
Ayaṃ pana indriyapaccayo itthindriyapurisindriyavajjānaṃ samavīsatiyā indriyānaṃ vasena ṭhito. Itthindriyapurisindriyāni hi kiñcāpi itthiliṅgapurisaliṅgādīnaṃ bījabhūtāni, kalalādikāle pana vijjamānesupi tesu itthiliṅgapurisaliṅgādīnaṃ abhāvā tāni neva tesaṃ, na aññesaṃ indriyapaccayataṃ pharanti. Indriyapaccayo hi attano vijjamānakkhaṇe avinibbhuttadhammānaṃ indriyapaccayataṃ apharanto nāma natthi, tasmā tāni indriyapaccayā na honti. Yesaṃ panetāni bījabhūtāni, tesaṃ tāni suttantikapariyāyena pakatūpanissayabhāvaṃ bhajanti. Iti indriyapaccayo samavīsatiyā indriyānaṃ vasena ṭhitoti veditabbo. So jātito kusalākusalavipākakiriyarūpavasena pañcadhā bhijjati. Tattha kusalo bhūmivasena catudhā, akusalo kāmāvacarova vipāko catudhāva kiriyāsaṅkhāto tidhā, rūpaṃ kāmāvacaramevāti evaṃ anekadhā bhijjatīti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ఏవం భిన్నే పనేత్థ చతుభూమకోపి కుసలిన్ద్రియపచ్చయో పఞ్చవోకారే సమ్పయుత్తధమ్మానఞ్చేవ చిత్తసముట్ఠానరూపస్స చ ఇన్ద్రియపచ్చయేన పచ్చయో, తథా అకుసలో. ఠపేత్వా పన రూపావచరకుసలం అవసేసా కుసలాకుసలా ఆరుప్పే సమ్పయుత్తధమ్మానఞ్ఞేవ ఇన్ద్రియపచ్చయేన పచ్చయో. చతుభూమకో విపాకిన్ద్రియపచ్చయో ఏకన్తేనేవ సమ్పయుత్తకానం ఇన్ద్రియపచ్చయేన పచ్చయో. కామావచరరూపావచరా పనేత్థ పఞ్చవోకారే ఉప్పజ్జనతో పవత్తే చిత్తసముట్ఠానరూపస్స, పటిసన్ధియం కటత్తారూపస్సాపి ఇన్ద్రియపచ్చయేన పచ్చయా హోన్తి. లోకుత్తరా చిత్తసముట్ఠానరూపస్సేవ. ఆరుప్పే ఉప్పన్నా లోకుత్తరవిపాకా ఇన్ద్రియా రూపస్స పచ్చయా న హోన్తి. తేభూమకా కిరియిన్ద్రియా పఞ్చవోకారే సమ్పయుత్తధమ్మానఞ్చేవ చిత్తసముట్ఠానరూపస్స చ, కామావచరారూపావచరా పన ఆరుప్పే సమ్పయుత్తధమ్మానఞ్ఞేవ ఇన్ద్రియపచ్చయతం ఫరన్తి. చక్ఖున్ద్రియాదివసేన ఛబ్బిధే రూపిన్ద్రియే చక్ఖున్ద్రియం కుసలాకుసలవిపాకతో సమ్పయుత్తధమ్మానం ద్విన్నం చక్ఖువిఞ్ఞాణానం, సోతిన్ద్రియాదీని తథావిధానఞ్ఞేవ సోతవిఞ్ఞాణాదీనం, రూపజీవితిన్ద్రియం అత్తనా సహజాతరూపానం ఠితిక్ఖణే ఇన్ద్రియపచ్చయేన పచ్చయో. సహజాతపచ్చయతా పన తస్స నత్థీతి ఏవమేత్థ పచ్చయుప్పన్నతోపి విఞ్ఞాతబ్బో వినిచ్ఛయోతి.
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakopi kusalindriyapaccayo pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca indriyapaccayena paccayo, tathā akusalo. Ṭhapetvā pana rūpāvacarakusalaṃ avasesā kusalākusalā āruppe sampayuttadhammānaññeva indriyapaccayena paccayo. Catubhūmako vipākindriyapaccayo ekanteneva sampayuttakānaṃ indriyapaccayena paccayo. Kāmāvacararūpāvacarā panettha pañcavokāre uppajjanato pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassāpi indriyapaccayena paccayā honti. Lokuttarā cittasamuṭṭhānarūpasseva. Āruppe uppannā lokuttaravipākā indriyā rūpassa paccayā na honti. Tebhūmakā kiriyindriyā pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, kāmāvacarārūpāvacarā pana āruppe sampayuttadhammānaññeva indriyapaccayataṃ pharanti. Cakkhundriyādivasena chabbidhe rūpindriye cakkhundriyaṃ kusalākusalavipākato sampayuttadhammānaṃ dvinnaṃ cakkhuviññāṇānaṃ, sotindriyādīni tathāvidhānaññeva sotaviññāṇādīnaṃ, rūpajīvitindriyaṃ attanā sahajātarūpānaṃ ṭhitikkhaṇe indriyapaccayena paccayo. Sahajātapaccayatā pana tassa natthīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
ఇన్ద్రియపచ్చయనిద్దేసవణ్ణనా.
Indriyapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / పట్ఠానపాళి • Paṭṭhānapāḷi / (౨) పచ్చయనిద్దేసో • (2) Paccayaniddeso