| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
១៦. ឥន្ទ្រិយបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា
16. Indriyapaccayaniddesavaṇṇanā
១៦. ឥន្ទ្រិយបច្ចយនិទ្ទេសេ ចក្ខុន្ទ្រិយន្តិ ចក្ខុសង្ខាតំ ឥន្ទ្រិយំ។ ឥន្ទ្រិយបច្ចយេនាតិ សយំ បុរេជាតោ ហុត្វា អរូបធម្មានំ ឧប្បាទតោ បដ្ឋាយ យាវ ភង្គា ឥន្ទ្រិយបច្ចយេន បច្ចយោ ហោតិ។ សោតិន្ទ្រិយាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ អរូបិនោ ឥន្ទ្រិយាតិ ឯត្ថ អរូបជីវិតិន្ទ្រិយម្បិ សង្គហិតំ។ តំសមុដ្ឋានានន្តិ ឯត្ថ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ កដត្តារូបម្បិ សង្គហិតំ។ វុត្តញ្ហេតំ បញ្ហាវារេ – បដិសន្ធិក្ខណេ វិបាកាព្យាកតា ឥន្ទ្រិយា សម្បយុត្តកានំ ខន្ធានំ កដត្តា ច រូបានំ ឥន្ទ្រិយបច្ចយេន បច្ចយោតិ។ ឯវំ តាវេត្ថ បាឡិវណ្ណនា វេទិតព្ពា។
16. Indriyapaccayaniddese cakkhundriyanti cakkhusaṅkhātaṃ indriyaṃ. Indriyapaccayenāti sayaṃ purejāto hutvā arūpadhammānaṃ uppādato paṭṭhāya yāva bhaṅgā indriyapaccayena paccayo hoti. Sotindriyādīsupi eseva nayo. Arūpino indriyāti ettha arūpajīvitindriyampi saṅgahitaṃ. Taṃsamuṭṭhānānanti ettha heṭṭhā vuttanayeneva kaṭattārūpampi saṅgahitaṃ. Vuttañhetaṃ pañhāvāre – paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā indriyā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ indriyapaccayena paccayoti. Evaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā veditabbā.
អយំ បន ឥន្ទ្រិយបច្ចយោ ឥត្ថិន្ទ្រិយបុរិសិន្ទ្រិយវជ្ជានំ សមវីសតិយា ឥន្ទ្រិយានំ វសេន ឋិតោ។ ឥត្ថិន្ទ្រិយបុរិសិន្ទ្រិយានិ ហិ កិញ្ចាបិ ឥត្ថិលិង្គបុរិសលិង្គាទីនំ ពីជភូតានិ, កលលាទិកាលេ បន វិជ្ជមានេសុបិ តេសុ ឥត្ថិលិង្គបុរិសលិង្គាទីនំ អភាវា តានិ នេវ តេសំ, ន អញ្ញេសំ ឥន្ទ្រិយបច្ចយតំ ផរន្តិ។ ឥន្ទ្រិយបច្ចយោ ហិ អត្តនោ វិជ្ជមានក្ខណេ អវិនិព្ភុត្តធម្មានំ ឥន្ទ្រិយបច្ចយតំ អផរន្តោ នាម នត្ថិ, តស្មា តានិ ឥន្ទ្រិយបច្ចយា ន ហោន្តិ។ យេសំ បនេតានិ ពីជភូតានិ, តេសំ តានិ សុត្តន្តិកបរិយាយេន បកតូបនិស្សយភាវំ ភជន្តិ។ ឥតិ ឥន្ទ្រិយបច្ចយោ សមវីសតិយា ឥន្ទ្រិយានំ វសេន ឋិតោតិ វេទិតព្ពោ។ សោ ជាតិតោ កុសលាកុសលវិបាកកិរិយរូបវសេន បញ្ចធា ភិជ្ជតិ។ តត្ថ កុសលោ ភូមិវសេន ចតុធា, អកុសលោ កាមាវចរោវ វិបាកោ ចតុធាវ កិរិយាសង្ខាតោ តិធា, រូបំ កាមាវចរមេវាតិ ឯវំ អនេកធា ភិជ្ជតីតិ ឯវំ តាវេត្ថ នានប្បការភេទតោ វិញ្ញាតព្ពោ វិនិច្ឆយោ។
Ayaṃ pana indriyapaccayo itthindriyapurisindriyavajjānaṃ samavīsatiyā indriyānaṃ vasena ṭhito. Itthindriyapurisindriyāni hi kiñcāpi itthiliṅgapurisaliṅgādīnaṃ bījabhūtāni, kalalādikāle pana vijjamānesupi tesu itthiliṅgapurisaliṅgādīnaṃ abhāvā tāni neva tesaṃ, na aññesaṃ indriyapaccayataṃ pharanti. Indriyapaccayo hi attano vijjamānakkhaṇe avinibbhuttadhammānaṃ indriyapaccayataṃ apharanto nāma natthi, tasmā tāni indriyapaccayā na honti. Yesaṃ panetāni bījabhūtāni, tesaṃ tāni suttantikapariyāyena pakatūpanissayabhāvaṃ bhajanti. Iti indriyapaccayo samavīsatiyā indriyānaṃ vasena ṭhitoti veditabbo. So jātito kusalākusalavipākakiriyarūpavasena pañcadhā bhijjati. Tattha kusalo bhūmivasena catudhā, akusalo kāmāvacarova vipāko catudhāva kiriyāsaṅkhāto tidhā, rūpaṃ kāmāvacaramevāti evaṃ anekadhā bhijjatīti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ឯវំ ភិន្នេ បនេត្ថ ចតុភូមកោបិ កុសលិន្ទ្រិយបច្ចយោ បញ្ចវោការេ សម្បយុត្តធម្មានញ្ចេវ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបស្ស ច ឥន្ទ្រិយបច្ចយេន បច្ចយោ, តថា អកុសលោ។ ឋបេត្វា បន រូបាវចរកុសលំ អវសេសា កុសលាកុសលា អារុប្បេ សម្បយុត្តធម្មានញ្ញេវ ឥន្ទ្រិយបច្ចយេន បច្ចយោ។ ចតុភូមកោ វិបាកិន្ទ្រិយបច្ចយោ ឯកន្តេនេវ សម្បយុត្តកានំ ឥន្ទ្រិយបច្ចយេន បច្ចយោ។ កាមាវចររូបាវចរា បនេត្ថ បញ្ចវោការេ ឧប្បជ្ជនតោ បវត្តេ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបស្ស, បដិសន្ធិយំ កដត្តារូបស្សាបិ ឥន្ទ្រិយបច្ចយេន បច្ចយា ហោន្តិ។ លោកុត្តរា ចិត្តសមុដ្ឋានរូបស្សេវ។ អារុប្បេ ឧប្បន្នា លោកុត្តរវិបាកា ឥន្ទ្រិយា រូបស្ស បច្ចយា ន ហោន្តិ។ តេភូមកា កិរិយិន្ទ្រិយា បញ្ចវោការេ សម្បយុត្តធម្មានញ្ចេវ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបស្ស ច, កាមាវចរារូបាវចរា បន អារុប្បេ សម្បយុត្តធម្មានញ្ញេវ ឥន្ទ្រិយបច្ចយតំ ផរន្តិ។ ចក្ខុន្ទ្រិយាទិវសេន ឆព្ពិធេ រូបិន្ទ្រិយេ ចក្ខុន្ទ្រិយំ កុសលាកុសលវិបាកតោ សម្បយុត្តធម្មានំ ទ្វិន្នំ ចក្ខុវិញ្ញាណានំ, សោតិន្ទ្រិយាទីនិ តថាវិធានញ្ញេវ សោតវិញ្ញាណាទីនំ, រូបជីវិតិន្ទ្រិយំ អត្តនា សហជាតរូបានំ ឋិតិក្ខណេ ឥន្ទ្រិយបច្ចយេន បច្ចយោ។ សហជាតបច្ចយតា បន តស្ស នត្ថីតិ ឯវមេត្ថ បច្ចយុប្បន្នតោបិ វិញ្ញាតព្ពោ វិនិច្ឆយោតិ។
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakopi kusalindriyapaccayo pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca indriyapaccayena paccayo, tathā akusalo. Ṭhapetvā pana rūpāvacarakusalaṃ avasesā kusalākusalā āruppe sampayuttadhammānaññeva indriyapaccayena paccayo. Catubhūmako vipākindriyapaccayo ekanteneva sampayuttakānaṃ indriyapaccayena paccayo. Kāmāvacararūpāvacarā panettha pañcavokāre uppajjanato pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassāpi indriyapaccayena paccayā honti. Lokuttarā cittasamuṭṭhānarūpasseva. Āruppe uppannā lokuttaravipākā indriyā rūpassa paccayā na honti. Tebhūmakā kiriyindriyā pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, kāmāvacarārūpāvacarā pana āruppe sampayuttadhammānaññeva indriyapaccayataṃ pharanti. Cakkhundriyādivasena chabbidhe rūpindriye cakkhundriyaṃ kusalākusalavipākato sampayuttadhammānaṃ dvinnaṃ cakkhuviññāṇānaṃ, sotindriyādīni tathāvidhānaññeva sotaviññāṇādīnaṃ, rūpajīvitindriyaṃ attanā sahajātarūpānaṃ ṭhitikkhaṇe indriyapaccayena paccayo. Sahajātapaccayatā pana tassa natthīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
ឥន្ទ្រិយបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា។
Indriyapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / (២) បច្ចយនិទ្ទេសោ • (2) Paccayaniddeso
