| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೧೬. ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
16. Indriyapaccayaniddesavaṇṇanā
೧೬. ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸೇ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ ಚಕ್ಖುಸಙ್ಖಾತಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ। ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನಾತಿ ಸಯಂ ಪುರೇಜಾತೋ ಹುತ್ವಾ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಭಙ್ಗಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಸೋತಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅರೂಪಿನೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಅರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತಂ। ತಂಸಮುಟ್ಠಾನಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕಟತ್ತಾರೂಪಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಪಞ್ಹಾವಾರೇ – ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಕಟತ್ತಾ ಚ ರೂಪಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ। ಏವಂ ತಾವೇತ್ಥ ಪಾಳಿವಣ್ಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
16. Indriyapaccayaniddese cakkhundriyanti cakkhusaṅkhātaṃ indriyaṃ. Indriyapaccayenāti sayaṃ purejāto hutvā arūpadhammānaṃ uppādato paṭṭhāya yāva bhaṅgā indriyapaccayena paccayo hoti. Sotindriyādīsupi eseva nayo. Arūpino indriyāti ettha arūpajīvitindriyampi saṅgahitaṃ. Taṃsamuṭṭhānānanti ettha heṭṭhā vuttanayeneva kaṭattārūpampi saṅgahitaṃ. Vuttañhetaṃ pañhāvāre – paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā indriyā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ indriyapaccayena paccayoti. Evaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā veditabbā.
ಅಯಂ ಪನ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯವಜ್ಜಾನಂ ಸಮವೀಸತಿಯಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ವಸೇನ ಠಿತೋ। ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಾದೀನಂ ಬೀಜಭೂತಾನಿ, ಕಲಲಾದಿಕಾಲೇ ಪನ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಸುಪಿ ತೇಸು ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಾದೀನಂ ಅಭಾವಾ ತಾನಿ ನೇವ ತೇಸಂ, ನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯತಂ ಫರನ್ತಿ। ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ವಿಜ್ಜಮಾನಕ್ಖಣೇ ಅವಿನಿಬ್ಭುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯತಂ ಅಫರನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ತಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇಸಂ ಪನೇತಾನಿ ಬೀಜಭೂತಾನಿ, ತೇಸಂ ತಾನಿ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಪರಿಯಾಯೇನ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯಭಾವಂ ಭಜನ್ತಿ। ಇತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಸಮವೀಸತಿಯಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ವಸೇನ ಠಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಜಾತಿತೋ ಕುಸಲಾಕುಸಲವಿಪಾಕಕಿರಿಯರೂಪವಸೇನ ಪಞ್ಚಧಾ ಭಿಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ಕುಸಲೋ ಭೂಮಿವಸೇನ ಚತುಧಾ, ಅಕುಸಲೋ ಕಾಮಾವಚರೋವ ವಿಪಾಕೋ ಚತುಧಾವ ಕಿರಿಯಾಸಙ್ಖಾತೋ ತಿಧಾ, ರೂಪಂ ಕಾಮಾವಚರಮೇವಾತಿ ಏವಂ ಅನೇಕಧಾ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ ಏವಂ ತಾವೇತ್ಥ ನಾನಪ್ಪಕಾರಭೇದತೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Ayaṃ pana indriyapaccayo itthindriyapurisindriyavajjānaṃ samavīsatiyā indriyānaṃ vasena ṭhito. Itthindriyapurisindriyāni hi kiñcāpi itthiliṅgapurisaliṅgādīnaṃ bījabhūtāni, kalalādikāle pana vijjamānesupi tesu itthiliṅgapurisaliṅgādīnaṃ abhāvā tāni neva tesaṃ, na aññesaṃ indriyapaccayataṃ pharanti. Indriyapaccayo hi attano vijjamānakkhaṇe avinibbhuttadhammānaṃ indriyapaccayataṃ apharanto nāma natthi, tasmā tāni indriyapaccayā na honti. Yesaṃ panetāni bījabhūtāni, tesaṃ tāni suttantikapariyāyena pakatūpanissayabhāvaṃ bhajanti. Iti indriyapaccayo samavīsatiyā indriyānaṃ vasena ṭhitoti veditabbo. So jātito kusalākusalavipākakiriyarūpavasena pañcadhā bhijjati. Tattha kusalo bhūmivasena catudhā, akusalo kāmāvacarova vipāko catudhāva kiriyāsaṅkhāto tidhā, rūpaṃ kāmāvacaramevāti evaṃ anekadhā bhijjatīti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ಏವಂ ಭಿನ್ನೇ ಪನೇತ್ಥ ಚತುಭೂಮಕೋಪಿ ಕುಸಲಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಞ್ಚೇವ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಸ್ಸ ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ತಥಾ ಅಕುಸಲೋ। ಠಪೇತ್ವಾ ಪನ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ ಅವಸೇಸಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಆರುಪ್ಪೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಞ್ಞೇವ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ। ಚತುಭೂಮಕೋ ವಿಪಾಕಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ। ಕಾಮಾವಚರರೂಪಾವಚರಾ ಪನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಪವತ್ತೇ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಸ್ಸ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಕಟತ್ತಾರೂಪಸ್ಸಾಪಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಲೋಕುತ್ತರಾ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಸ್ಸೇವ। ಆರುಪ್ಪೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಾ ರೂಪಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಭೂಮಕಾ ಕಿರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಞ್ಚೇವ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಸ್ಸ ಚ, ಕಾಮಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾ ಪನ ಆರುಪ್ಪೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಞ್ಞೇವ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯತಂ ಫರನ್ತಿ। ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಾದಿವಸೇನ ಛಬ್ಬಿಧೇ ರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲವಿಪಾಕತೋ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ, ಸೋತಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ ತಥಾವಿಧಾನಞ್ಞೇವ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ, ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅತ್ತನಾ ಸಹಜಾತರೂಪಾನಂ ಠಿತಿಕ್ಖಣೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ। ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯತಾ ಪನ ತಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನತೋಪಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋತಿ।
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakopi kusalindriyapaccayo pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca indriyapaccayena paccayo, tathā akusalo. Ṭhapetvā pana rūpāvacarakusalaṃ avasesā kusalākusalā āruppe sampayuttadhammānaññeva indriyapaccayena paccayo. Catubhūmako vipākindriyapaccayo ekanteneva sampayuttakānaṃ indriyapaccayena paccayo. Kāmāvacararūpāvacarā panettha pañcavokāre uppajjanato pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassāpi indriyapaccayena paccayā honti. Lokuttarā cittasamuṭṭhānarūpasseva. Āruppe uppannā lokuttaravipākā indriyā rūpassa paccayā na honti. Tebhūmakā kiriyindriyā pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, kāmāvacarārūpāvacarā pana āruppe sampayuttadhammānaññeva indriyapaccayataṃ pharanti. Cakkhundriyādivasena chabbidhe rūpindriye cakkhundriyaṃ kusalākusalavipākato sampayuttadhammānaṃ dvinnaṃ cakkhuviññāṇānaṃ, sotindriyādīni tathāvidhānaññeva sotaviññāṇādīnaṃ, rūpajīvitindriyaṃ attanā sahajātarūpānaṃ ṭhitikkhaṇe indriyapaccayena paccayo. Sahajātapaccayatā pana tassa natthīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ।
Indriyapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / (೨) ಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸೋ • (2) Paccayaniddeso
