| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
६८. इन्द्रियपरोपरियत्तञाणनिद्देसो
68. Indriyaparopariyattañāṇaniddeso
१११. कतमं तथागतस्स इन्द्रियपरोपरियत्त ञाणं? इध तथागतो सत्ते पस्सति अप्परजक्खे महारजक्खे तिक्खिन्द्रिये मुदिन्द्रिये स्वाकारे द्वाकारे सुविञ्ञापये दुविञ्ञापये अप्पेकच्चे परलोकवज्जभयदस्साविनो अप्पेकच्चे न परलोकवज्जभयदस्साविनो।
111. Katamaṃ tathāgatassa indriyaparopariyatta ñāṇaṃ? Idha tathāgato satte passati apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na paralokavajjabhayadassāvino.
अप्परजक्खे महारजक्खेति सद्धो पुग्गलो अप्परजक्खो, अस्सद्धो पुग्गलो महारजक्खो। आरद्धवीरियो पुग्गलो अप्परजक्खो, कुसीतो पुग्गलो महारजक्खो। उपट्ठितस्सति पुग्गलो अप्परजक्खो, मुट्ठस्सति पुग्गलो महारजक्खो। समाहितो पुग्गलो अप्परजक्खो, असमाहितो पुग्गलो महारजक्खो। पञ्ञवा पुग्गलो अप्परजक्खो, दुप्पञ्ञो पुग्गलो महारजक्खो।
Apparajakkhe mahārajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo mahārajakkho. Āraddhavīriyo puggalo apparajakkho, kusīto puggalo mahārajakkho. Upaṭṭhitassati puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho. Samāhito puggalo apparajakkho, asamāhito puggalo mahārajakkho. Paññavā puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mahārajakkho.
तिक्खिन्द्रिये मुदिन्द्रियेति सद्धो पुग्गलो तिक्खिन्द्रियो, अस्सद्धो पुग्गलो मुदिन्द्रियो। आरद्धवीरियो पुग्गलो तिक्खिन्द्रियो, कुसीतो पुग्गलो मुदिन्द्रियो। उपट्ठितस्सति पुग्गलो तिक्खिन्द्रियो, मुट्ठस्सति पुग्गलो मुदिन्द्रियो। समाहितो पुग्गलो तिक्खिन्द्रियो, असमाहितो पुग्गलो मुदिन्द्रियो। पञ्ञवा पुग्गलो तिक्खिन्द्रियो, दुप्पञ्ञो पुग्गलो मुदिन्द्रियो।
Tikkhindriyemudindriyeti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudindriyo. Āraddhavīriyo puggalo tikkhindriyo, kusīto puggalo mudindriyo. Upaṭṭhitassati puggalo tikkhindriyo, muṭṭhassati puggalo mudindriyo. Samāhito puggalo tikkhindriyo, asamāhito puggalo mudindriyo. Paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.
स्वाकारे द्वाकारेति सद्धो पुग्गलो स्वाकारो, अस्सद्धो पुग्गलो द्वाकारो। आरद्धवीरियो पुग्गलो स्वाकारो, कुसीतो पुग्गलो द्वाकारो। उपट्ठितस्सति पुग्गलो स्वाकारो, मुट्ठस्सति पुग्गलो द्वाकारो। समाहितो पुग्गलो स्वाकारो, असमाहितो पुग्गलो द्वाकारो। पञ्ञवा पुग्गलो स्वाकारो, दुप्पञ्ञो पुग्गलो द्वाकारो।
Svākāre dvākāreti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvākāro. Āraddhavīriyo puggalo svākāro, kusīto puggalo dvākāro. Upaṭṭhitassati puggalo svākāro, muṭṭhassati puggalo dvākāro. Samāhito puggalo svākāro, asamāhito puggalo dvākāro. Paññavā puggalo svākāro, duppañño puggalo dvākāro.
सुविञ्ञापये दुविञ्ञापयेति सद्धो पुग्गलो सुविञ्ञापयो, अस्सद्धो पुग्गलो दुविञ्ञापयो। आरद्धवीरियो पुग्गलो सुविञ्ञापयो, कुसीतो पुग्गलो दुविञ्ञापयो। उपट्ठितस्सति पुग्गलो सुविञ्ञापयो, मुट्ठस्सति पुग्गलो दुविञ्ञापयो। समाहितो पुग्गलो सुविञ्ञापयो , असमाहितो पुग्गलो दुविञ्ञापयो। पञ्ञवा पुग्गलो सुविञ्ञापयो, दुप्पञ्ञो पुग्गलो दुविञ्ञापयो।
Suviññāpaye duviññāpayeti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo. Āraddhavīriyo puggalo suviññāpayo, kusīto puggalo duviññāpayo. Upaṭṭhitassati puggalo suviññāpayo, muṭṭhassati puggalo duviññāpayo. Samāhito puggalo suviññāpayo , asamāhito puggalo duviññāpayo. Paññavā puggalo suviññāpayo, duppañño puggalo duviññāpayo.
अप्पेकच्चे परलोकवज्जभयदस्साविनो, अप्पेकच्चे न परलोकवज्जभयदस्साविनोति सद्धो पुग्गलो परलोकवज्जभयदस्सावी, अस्सद्धो पुग्गलो न परलोकवज्जभयदस्सावी। आरद्धवीरियो पुग्गलो परलोकवज्जभयदस्सावी, कुसीतो पुग्गलो न परलोकवज्जभयदस्सावी। उपट्ठितस्सति पुग्गलो परलोकवज्जभयदस्सावी, मुट्ठस्सति पुग्गलो न परलोकवज्जभयदस्सावी। समाहितो पुग्गलो परलोकवज्जभयदस्सावी, असमाहितो पुग्गलो न परलोकवज्जभयदस्सावी। पञ्ञवा पुग्गलो परलोकवज्जभयदस्सावी, दुप्पञ्ञो पुग्गलो न परलोकवज्जभयदस्सावी।
Appekacce paralokavajjabhayadassāvino, appekacce na paralokavajjabhayadassāvinoti saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvī, assaddho puggalo na paralokavajjabhayadassāvī. Āraddhavīriyo puggalo paralokavajjabhayadassāvī, kusīto puggalo na paralokavajjabhayadassāvī. Upaṭṭhitassati puggalo paralokavajjabhayadassāvī, muṭṭhassati puggalo na paralokavajjabhayadassāvī. Samāhito puggalo paralokavajjabhayadassāvī, asamāhito puggalo na paralokavajjabhayadassāvī. Paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.
११२. लोकोति – खन्धलोको, धातुलोको, आयतनलोको, विपत्तिभवलोको , विपत्तिसम्भवलोको, सम्पत्तिभवलोको, सम्पत्तिसम्भवलोको।
112.Lokoti – khandhaloko, dhātuloko, āyatanaloko, vipattibhavaloko , vipattisambhavaloko, sampattibhavaloko, sampattisambhavaloko.
एको लोको – सब्बे सत्ता आहारट्ठितिका। द्वे लोका – नामञ्च, रूपञ्च। तयो लोका – तिस्सो वेदना। चत्तारो लोका – चत्तारो आहारा। पञ्च लोका – पञ्चुपादानक्खन्धा। छ लोका – छ अज्झत्तिकानि आयतनानि। सत्त लोका – सत्त विञ्ञाणट्ठितियो । अट्ठ लोका – अट्ठ लोकधम्मा। नव लोका – नव सत्तावासा। दस लोका – दसायतनानि। द्वादसलोका – द्वादसायतनानि। अट्ठारस लोका – अट्ठारस धातुयो।
Eko loko – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. Dve lokā – nāmañca, rūpañca. Tayo lokā – tisso vedanā. Cattāro lokā – cattāro āhārā. Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā. Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni. Satta lokā – satta viññāṇaṭṭhitiyo . Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā. Nava lokā – nava sattāvāsā. Dasa lokā – dasāyatanāni. Dvādasalokā – dvādasāyatanāni. Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo.
वज्जन्ति सब्बे किलेसा वज्जा, सब्बे दुच्चरिता वज्जा, सब्बे अभिसङ्खारा वज्जा, सब्बे भवगामिकम्मा वज्जा। इति इमस्मिञ्च लोके इमस्मिञ्च वज्जे तिब्बा भयसञ्ञा पच्चुपट्ठिता होति, सेय्यथापि उक्खित्तासिके वधके। इमेहि पञ्ञासाय आकारेहि इमानि पञ्चिन्द्रियानि जानाति पस्सति अञ्ञाति पटिविज्झति – इदं तथागतस्स इन्द्रियपरोपरियत्ते ञाणं।
Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe bhavagāmikammā vajjā. Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake. Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāti paṭivijjhati – idaṃ tathāgatassa indriyaparopariyatte ñāṇaṃ.
इन्द्रियपरोपरियत्तञाणनिद्देसो अट्ठसट्ठिमो।
Indriyaparopariyattañāṇaniddeso aṭṭhasaṭṭhimo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ६८. इन्द्रियपरोपरियत्तञाणनिद्देसवण्णना • 68. Indriyaparopariyattañāṇaniddesavaṇṇanā
