| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೫. ಇನ್ದ್ರಿಯಸಮೋಧಾನವಣ್ಣನಾ
5. Indriyasamodhānavaṇṇanā
೨೦೪. ಇದಾನಿ ಸಮಾಧಿಂ ಭಾವಯತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಭಾವಯತೋ ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಮೋಧಾನಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಪಠಮಂ ತಾವ ಉಪಟ್ಠಾನಕೋಸಲ್ಲಪ್ಪಭೇದಂ ನಿದ್ದಿಸಿತುಂ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಸಮಾಧಿಂ ಭಾವೇನ್ತೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಸಮಾಧಿಂ ಭಾವೇನ್ತೋತಿ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸಮಾಧಿಂ ಭಾವೇನ್ತೋ। ಸೇಕ್ಖಸ್ಸ ವೀತರಾಗಸ್ಸ ಚ ಪನ ಲೋಕುತ್ತರೋಪಿ ಸಮಾಧಿ ಲಬ್ಭತಿ। ಆವಜ್ಜಿತತ್ತಾತಿ ಕಸಿಣಾದಿನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಜ್ಜಿತತ್ತಾ, ಕಸಿಣಾದಿಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಪ್ಪಾದಿತನಿಮಿತ್ತತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಆರಮ್ಮಣೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಿತಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸೇವ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಸಮಥನಿಮಿತ್ತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಅಚ್ಚಾರದ್ಧವೀರಿಯತಾದೀಹಿ ಉದ್ಧತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮಾಧಿಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭಾವನಾವಸೇನ ಚಿತ್ತೋಪಸಮನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಪಗ್ಗಹನಿಮಿತ್ತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಅತಿಸಿಥಿಲವೀರಿಯತಾದೀಹಿ ಲೀನೇ ಚಿತ್ತೇ ಧಮ್ಮವಿಚಯವೀರಿಯಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭಾವನಾವಸೇನ ಚಿತ್ತಪಗ್ಗಹನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಅವಿಕ್ಖೇಪೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಅನುದ್ಧತಾಲೀನಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಓಭಾಸೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಪಞ್ಞಾಪಯೋಗಮನ್ದತಾಯ ನಿರಸ್ಸಾದೇ ಚಿತ್ತೇ ಅಟ್ಠಸಂವೇಗವತ್ಥುಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇನ ಚಿತ್ತಂ ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ಞಾಣೋಭಾಸಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಅಟ್ಠ ಸಂವೇಗವತ್ಥೂನಿ ನಾಮ ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ, ಅಪಾಯದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಚಮಂ, ಅತೀತೇ ವಟ್ಟಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಅನಾಗತೇ ವಟ್ಟಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಆಹಾರಪರಿಯೇಟ್ಠಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ। ಸಮ್ಪಹಂಸನೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಉಪಸಮಸುಖಾನಧಿಗಮೇನ ನಿರಸ್ಸಾದೇ ಚಿತ್ತೇ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಗುಣಾನುಸ್ಸರಣೇನ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇನ್ತೋ ಸಮ್ಪಹಂಸನಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಉಪೇಕ್ಖೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಉದ್ಧತಾದಿದೋಸವಿರಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ನಿಗ್ಗಹಪಗ್ಗಹಾದೀಸು ಬ್ಯಾಪಾರಾಭಾವಕರಣೇನ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಸೇಕ್ಖೋತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ ಸಿಕ್ಖತೀತಿ ಸೇಕ್ಖೋ। ಏಕತ್ತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಾದೀನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದಿನೋ ಏಕತ್ತಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ।
204. Idāni samādhiṃ bhāvayato vipassanaṃ bhāvayato ca indriyasamodhānaṃ dassetukāmo paṭhamaṃ tāva upaṭṭhānakosallappabhedaṃ niddisituṃ puthujjano samādhiṃ bhāventotiādimāha. Tattha puthujjano samādhiṃ bhāventoti nibbedhabhāgiyaṃ samādhiṃ bhāvento. Sekkhassa vītarāgassa ca pana lokuttaropi samādhi labbhati. Āvajjitattāti kasiṇādinimittassa āvajjitattā, kasiṇādiparikammaṃ katvā tattha uppāditanimittattāti vuttaṃ hoti. Ārammaṇūpaṭṭhānakusaloti tassa uppāditassa nimittasseva upaṭṭhāne kusalo. Samathanimittūpaṭṭhānakusaloti accāraddhavīriyatādīhi uddhate citte passaddhisamādhiupekkhāsambojjhaṅgabhāvanāvasena cittopasamanimittassa upaṭṭhāne kusalo. Paggahanimittūpaṭṭhānakusaloti atisithilavīriyatādīhi līne citte dhammavicayavīriyapītisambojjhaṅgabhāvanāvasena cittapaggahanimittassa upaṭṭhāne kusalo. Avikkhepūpaṭṭhānakusaloti anuddhatālīnacittassa sampayuttassa samādhissa upaṭṭhāne kusalo. Obhāsūpaṭṭhānakusaloti paññāpayogamandatāya nirassāde citte aṭṭhasaṃvegavatthupaccavekkhaṇena cittaṃ saṃvejetvā ñāṇobhāsassa upaṭṭhāne kusalo. Aṭṭha saṃvegavatthūni nāma jātijarābyādhimaraṇāni cattāri, apāyadukkhaṃ pañcamaṃ, atīte vaṭṭamūlakaṃ dukkhaṃ, anāgate vaṭṭamūlakaṃ dukkhaṃ, paccuppanne āhārapariyeṭṭhimūlakaṃ dukkhanti. Sampahaṃsanūpaṭṭhānakusaloti upasamasukhānadhigamena nirassāde citte buddhadhammasaṅghaguṇānussaraṇena cittaṃ pasādento sampahaṃsanassa upaṭṭhāne kusalo. Upekkhūpaṭṭhānakusaloti uddhatādidosavirahite citte niggahapaggahādīsu byāpārābhāvakaraṇena upekkhāya upaṭṭhāne kusalo. Sekkhoti tisso sikkhā sikkhatīti sekkho. Ekattūpaṭṭhānakusaloti sakkāyadiṭṭhādīnaṃ pahīnattā nekkhammādino ekattassa upaṭṭhāne kusalo.
ವೀತರಾಗೋತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಹೀನರಾಗತ್ತಾ ವೀತರಾಗೋ ಖೀಣಾಸವೋ। ಞಾಣೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಅರಹಾ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಗತಸಮ್ಮೋಹತ್ತಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಅಸಮ್ಮೋಹಞಾಣಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ವಿಮುತ್ತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಅರಹತ್ತಫಲವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ವಿಮುತ್ತೀತಿ ಹಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಅರಹತ್ತಫಲವಿಮುತ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ।
Vītarāgoti sabbaso pahīnarāgattā vītarāgo khīṇāsavo. Ñāṇūpaṭṭhānakusaloti arahā dhammesu vigatasammohattā tattha tattha asammohañāṇassa upaṭṭhāne kusalo. Vimuttūpaṭṭhānakusaloti arahattaphalavimuttiyā upaṭṭhāne kusalo. Vimuttīti hi sabbakilesehi vimuttattā arahattaphalavimutti adhippetā.
೨೦೫. ವಿಪಸ್ಸನಾಭಾವನಾಯ ಉಪಟ್ಠಾನಾನುಪಟ್ಠಾನೇಸು ಅನಿಚ್ಚತೋತಿಆದೀನಿ ನಿಚ್ಚತೋತಿಆದೀನಿ ಚ ಸೀಲಕಥಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಪಾಠತೋ ಪನ ‘‘ಆಯೂಹನಾನುಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ವಿಪರಿಣಾಮೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಅನಿಮಿತ್ತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ನಿಮಿತ್ತಾನುಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಪಣಿಧಿಅನುಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಅಭಿನಿವೇಸಾನುಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ’’ತಿ ಏತೇಸು ಸಾಮಿವಚನೇನ ಸಮಾಸಪದಚ್ಛೇದೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಸೇಸೇಸು ಪನ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನೇನ ಪಾಠೋ।
205. Vipassanābhāvanāya upaṭṭhānānupaṭṭhānesu aniccatotiādīni niccatotiādīni ca sīlakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbāni. Pāṭhato pana ‘‘āyūhanānupaṭṭhānakusalo vipariṇāmūpaṭṭhānakusalo animittūpaṭṭhānakusalo nimittānupaṭṭhānakusalo appaṇihitūpaṭṭhānakusalo paṇidhianupaṭṭhānakusalo abhinivesānupaṭṭhānakusalo’’ti etesu sāmivacanena samāsapadacchedo kātabbo. Sesesu pana nissakkavacanena pāṭho.
೨೦೬. ಸುಞ್ಞತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಪನೇತ್ಥ ಸುಞ್ಞತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ವಾ ಸುಞ್ಞತಾಯ ಉಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ವಾ ಪದಚ್ಛೇದೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗನಿರೋಧಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾ ವಿವಟ್ಟನಾನುಪಸ್ಸನಾತಿ ಇಮಾ ಅಟ್ಠ ಮಹಾವಿಪಸ್ಸನಾ ಅತ್ತನೋ ಸಭಾವವಿಸೇಸೇನ ವಿಸೇಸಿತಾ, ನ ಆರಮ್ಮಣವಿಸೇಸೇನ, ತಸ್ಮಾ ಇಮಾಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ‘‘ಅನಿಚ್ಚತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವಚನಾನಿ ವಿಯ ‘‘ನಿಬ್ಬಿದಾತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವಚನಾನಿ ನ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವ ಇಮಾ ಅಟ್ಠ ನ ಯೋಜಿತಾ। ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸನಾ ಪನ ‘‘ಸುಞ್ಞತೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಹೋತಿ, ಅಭಿನಿವೇಸಾನುಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಯುಗಲಕವಚನೇನೇವ ಅತ್ಥತೋ ‘‘ಆದೀನವತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಹೋತಿ, ಆಲಯಾಭಿನಿವೇಸಾನುಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಯೋಜಿತಾವ ಹೋತೀತಿ ಸರೂಪೇನ ನ ಯೋಜಿತಾ। ಇತಿ ಪುರಿಮಾ ಚ ಅಟ್ಠ, ಅಯಞ್ಚ ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸನಾತಿ ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಮಹಾವಿಪಸ್ಸನಾಸು ಇಮಾ ನವ ಅಯೋಜೇತ್ವಾ ಇತರಾ ಏವ ನವ ಯೋಜಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಞಾಣೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಸೇಕ್ಖೋ ವಿಪಸ್ಸನೂಪಕ್ಕಿಲೇಸಾನಂ ಅಭಾವತೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಾವನಾಯ ಞಾಣಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಸಮಾಧಿಭಾವನಾಯ ಪನ ನಿಕನ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ ಞಾಣೂಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋತಿ ನ ವುತ್ತೋ।
206.Suññatūpaṭṭhānakusaloti panettha suññato upaṭṭhānakusaloti vā suññatāya upaṭṭhānakusaloti vā padacchedo kātabbo. Yasmā pana nibbidāvirāganirodhapaṭinissaggānupassanā adhipaññādhammavipassanā yathābhūtañāṇadassanaṃ paṭisaṅkhānupassanā vivaṭṭanānupassanāti imā aṭṭha mahāvipassanā attano sabhāvavisesena visesitā, na ārammaṇavisesena, tasmā imāsaṃ aṭṭhannaṃ ‘‘aniccato upaṭṭhānakusalo hotī’’tiādīni vacanāni viya ‘‘nibbidāto upaṭṭhānakusalo hotī’’tiādīni vacanāni na yujjanti. Tasmā eva imā aṭṭha na yojitā. Ādīnavānupassanā pana ‘‘suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hotī’’ti iminā yugalakavacaneneva atthato ‘‘ādīnavato upaṭṭhānakusalo hoti, ālayābhinivesānupaṭṭhānakusalo hotī’’ti yojitāva hotīti sarūpena na yojitā. Iti purimā ca aṭṭha, ayañca ādīnavānupassanāti aṭṭhārasasu mahāvipassanāsu imā nava ayojetvā itarā eva nava yojitāti veditabbā. Ñāṇūpaṭṭhānakusaloti sekkho vipassanūpakkilesānaṃ abhāvato vipassanābhāvanāya ñāṇassa upaṭṭhāne kusalo. Samādhibhāvanāya pana nikantisabbhāvato ñāṇūpaṭṭhāne kusaloti na vutto.
ವಿಸಞ್ಞೋಗೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ‘‘ಕಾಮಯೋಗವಿಸಞ್ಞೋಗೋ ಭವಯೋಗವಿಸಞ್ಞೋಗೋ ದಿಟ್ಠಿಯೋಗವಿಸಞ್ಞೋಗೋ ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗವಿಸಞ್ಞೋಗೋ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೧೨) ಚತುಧಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ವಿಸಞ್ಞೋಗಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಸಞ್ಞೋಗಾನುಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ಕಾಮಯೋಗಭವಯೋಗದಿಟ್ಠಿಯೋಗಾವಿಜ್ಜಾಯೋಗವಸೇನ ಚತುಧಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ಸಞ್ಞೋಗಸ್ಸ ಅನುಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ। ನಿರೋಧೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲೋತಿ ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಪೋಣಂ ನಿಬ್ಬಾನಪಬ್ಭಾರಂ ವಿವೇಕಟ್ಠಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಭಿರತಂ ಬ್ಯನ್ತೀಭೂತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಸವಟ್ಠಾನಿಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೯೦; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೨.೪೪ ಅತ್ಥತೋ ಸಮಾನಂ) ವುತ್ತಖೀಣಾಸವಬಲವಸೇನ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನಚಿತ್ತತ್ತಾ ಖೀಣಾಸವೋವ ನಿರೋಧಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲೋ।
Visaññogūpaṭṭhānakusaloti ‘‘kāmayogavisaññogo bhavayogavisaññogo diṭṭhiyogavisaññogo avijjāyogavisaññogo’’ti (dī. ni. 3.312) catudhā vuttassa visaññogassa upaṭṭhāne kusalo. Saññogānupaṭṭhānakusaloti kāmayogabhavayogadiṭṭhiyogāvijjāyogavasena catudhā vuttassa saññogassa anupaṭṭhāne kusalo. Nirodhūpaṭṭhānakusaloti ‘‘puna caparaṃ, bhikkhave, khīṇāsavassa bhikkhuno nibbānaninnaṃ cittaṃ hoti nibbānapoṇaṃ nibbānapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehī’’ti (a. ni. 10.90; paṭi. ma. 2.44 atthato samānaṃ) vuttakhīṇāsavabalavasena nibbānaninnacittattā khīṇāsavova nirodhasaṅkhātassa nibbānassa upaṭṭhāne kusalo.
ಆರಮ್ಮಣೂಪಟ್ಠಾನಕುಸಲವಸೇನಾತಿಆದೀಸು ಕುಸಲನ್ತಿ ಞಾಣಂ। ಞಾಣಮ್ಪಿ ಹಿ ಕುಸಲಪುಗ್ಗಲಯೋಗತೋ ಕುಸಲಂ ಯಥಾ ಪಣ್ಡಿತಪುಗ್ಗಲಯೋಗತೋ ‘‘ಪಣ್ಡಿತಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ದುಕಮಾತಿಕಾ ೧೦೩)। ತಸ್ಮಾ ಕೋಸಲ್ಲವಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Ārammaṇūpaṭṭhānakusalavasenātiādīsu kusalanti ñāṇaṃ. Ñāṇampi hi kusalapuggalayogato kusalaṃ yathā paṇḍitapuggalayogato ‘‘paṇḍitā dhammā’’ti (dha. sa. dukamātikā 103). Tasmā kosallavasenāti attho.
೨೦೭. ಇದಾನಿ ಚತುಸಟ್ಠಿಯಾ ಆಕಾರೇಹೀತಿಆದಿ ಞಾಣಕಥಾಯಂ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೦೭) ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಕಥಾಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಇಧಾನೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
207. Idāni catusaṭṭhiyā ākārehītiādi ñāṇakathāyaṃ (paṭi. ma. 1.107) vuttampi indriyakathāsambandhena idhānetvā vuttaṃ. Taṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
೨೦೮. ಪುನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಧಾನಂ ವತ್ತುಕಾಮೋ ನ ತಸ್ಸ ಅದ್ದಿಟ್ಠಮಿಧತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ। ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನಾತಿಆದಿನಾ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಅವಿಯೋಗಿತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸದ್ದಹನ್ತೋ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿಆದೀಹಿ ಏಕೇಕಿನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಚತುಕ್ಕೇಹಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ನಿನ್ನಪಯೋಗಕಾಲೇ ವಾ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ವಾ ಏಕರಸಭಾವಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಭಾವಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸದ್ದಹಿತತ್ತಾ ಪಗ್ಗಹಿತನ್ತಿಆದೀಹಿ ಏಕೇಕಿನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಚತುಕ್ಕೇಹಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಕಾಲೇ ವಾ ಫಲಕಾಲೇ ವಾ ಏಕರಸಭಾವಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಭಾವಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪುನ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಧಾನಂ ವತ್ತುಕಾಮೋ ಯಂ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖೂತಿಆದಿಮಾಹ । ತತ್ಥ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖೂತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತಞಾಣಂ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಞ್ಚ। ಬುದ್ಧಞಾಣನ್ತಿ ಚ ಇದಂ ತದೇವ ದ್ವಯಂ, ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವಾತಿ।
208. Puna samantacakkhusambandhena indriyavidhānaṃ vattukāmo na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñcītiādimāha. Tattha samantacakkhūti sabbaññutaññāṇaṃ. Paññindriyassa vasenātiādinā pañcannaṃ indriyānaṃ aviyogitaṃ dasseti. Saddahanto paggaṇhātītiādīhi ekekindriyamūlakehi pañcahi catukkehi pañcannaṃ indriyānaṃ ninnapayogakāle vā maggakkhaṇe vā ekarasabhāvaṃ aññamaññapaccayabhāvañca dasseti. Saddahitattā paggahitantiādīhi ekekindriyamūlakehi pañcahi catukkehi pañcannaṃ indriyānaṃ nibbattikāle vā phalakāle vā ekarasabhāvaṃ aññamaññapaccayabhāvañca dasseti. Puna buddhacakkhusambandhena indriyavidhānaṃ vattukāmo yaṃ buddhacakkhūtiādimāha . Tattha buddhacakkhūti indriyaparopariyattañāṇaṃ āsayānusayañāṇañca. Buddhañāṇanti ca idaṃ tadeva dvayaṃ, sesaṃ heṭṭhā vuttatthamevāti.
ಇನ್ದ್ರಿಯಸಮೋಧಾನವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Indriyasamodhānavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸದ್ಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾಸಿನಿಯಾ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ
Saddhammappakāsiniyā paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathāya
ಇನ್ದ್ರಿಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Indriyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೫. ಇನ್ದ್ರಿಯಸಮೋಧಾನಂ • 5. Indriyasamodhānaṃ
