| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
10. இந்த்³ரியயமகங்
10. Indriyayamakaṃ
1. பண்ணத்திவாரோ
1. Paṇṇattivāro
உத்³தே³ஸவாரவண்ணனா
Uddesavāravaṇṇanā
1. இந்த்³ரியயமகே விப⁴ங்கே³ வியாதி யதா² இந்த்³ரியவிப⁴ங்கே³ புரிஸிந்த்³ரியானந்தரங் ஜீவிதிந்த்³ரியங் உத்³தி³ட்ட²ங், ந மனிந்த்³ரியானந்தரங், ஏவங் இமஸ்மிங் இந்த்³ரியயமகே. தஞ்ச ஸுத்ததே³ஸனானுரோதே⁴னாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘தீணிமானி…பே॰… ஸுத்தே தே³ஸிதக்கமேனா’’தி ஆஹ. ஸோயங் யத³த்த²ங் தஸ்ஸ ஸுத்தே தே³ஸிதக்கமேன உத்³தே³ஸோ, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பவத்திவாரேஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² யதா² ‘‘ஜீவிதிந்த்³ரிய’’ந்தி இத³ங் ரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ அரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ ச ஸாமஞ்ஞதோ க³ஹணங், ஏவங் உபாதி³ன்னஸ்ஸ அனுபாதி³ன்னஸ்ஸ சாதி ஆஹ ‘‘கம்மஜானங் அகம்மஜானஞ்ச அனுபாலக’’ந்தி. அத² வா ஸஹஜத⁴ம்மானுபாலகம்பி ஜீவிதிந்த்³ரியங் ந கேவலங் க²ணட்டி²தியா ஏவ காரணங், அத² கோ² பப³ந்தா⁴னுபச்சே²த³ஸ்ஸபி காரணமேவ. அஞ்ஞதா² ஆயுக்க²யமரணங் ந ஸம்ப⁴வெய்ய, தஸ்மா ‘‘கம்மஜானஞ்ச அனுபாலக’’ந்தி அவிஸேஸதோ வுத்தங், சுதிபடிஸந்தீ⁴ஸு ச பவத்தமானானங் கம்மஜானங் அனுபாலகங். இதீதி தஸ்மா. தங்மூலகானீதி ஜீவிதிந்த்³ரியமூலகானி. சுதிபடிஸந்தி⁴பவத்திவஸேனாதி சுதிபடிஸந்தி⁴வஸேன பவத்திவஸேன ச. தத்த² யங் உபாதி³ன்னங், தங் சுதிபடிஸந்தி⁴வஸேனேவ, இதரங் இதரவஸேனபி வத்தப்³ப³ங். யஸ்மா சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³ஸு புரிஸிந்த்³ரியாவஸானேஸு ஏகந்தஉபாதி³ன்னேஸு அதங்ஸபா⁴வத்தா யங் மனிந்த்³ரியங் மூலமேவ ந ஹோதி, தஸ்மா தங் ட²பெத்வா அவஸேஸமூலகானி சக்கு²ந்த்³ரியாதி³மூலகானி. ஆயதனயமகே வியாதி யதா² ஆயதனயமகே படிஸந்தி⁴வஸேனாயதனானங் உப்பாதோ³, மரணவஸேன ச நிரோதோ⁴ வுத்தோ, ஏவமிதா⁴பி சுதிஉபபத்திவஸேனேவ வத்தப்³பா³னி, தஸ்மா அதங்ஸபா⁴வத்தா ஜீவிதிந்த்³ரியங் தேஸங் சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³னங் மஜ்ஜே² அனுத்³தி³ஸித்வா அந்தே புரிஸிந்த்³ரியானந்தரங் உத்³தி³ட்ட²ங். யங் பன சக்கு²ந்த்³ரியாதி³மூலகேஸு மனிந்த்³ரியங் ஸப்³ப³பச்சா² ஏவ க³ஹிதங், தத்த² காரணங் அட்ட²கதா²யங் வுத்தமேவ.
1. Indriyayamakevibhaṅge viyāti yathā indriyavibhaṅge purisindriyānantaraṃ jīvitindriyaṃ uddiṭṭhaṃ, na manindriyānantaraṃ, evaṃ imasmiṃ indriyayamake. Tañca suttadesanānurodhenāti dassento ‘‘tīṇimāni…pe… sutte desitakkamenā’’ti āha. Soyaṃ yadatthaṃ tassa sutte desitakkamena uddeso, taṃ dassetuṃ ‘‘pavattivārehī’’tiādi vuttaṃ. Tattha yathā ‘‘jīvitindriya’’nti idaṃ rūpajīvitindriyassa arūpajīvitindriyassa ca sāmaññato gahaṇaṃ, evaṃ upādinnassa anupādinnassa cāti āha ‘‘kammajānaṃ akammajānañca anupālaka’’nti. Atha vā sahajadhammānupālakampi jīvitindriyaṃ na kevalaṃ khaṇaṭṭhitiyā eva kāraṇaṃ, atha kho pabandhānupacchedassapi kāraṇameva. Aññathā āyukkhayamaraṇaṃ na sambhaveyya, tasmā ‘‘kammajānañca anupālaka’’nti avisesato vuttaṃ, cutipaṭisandhīsu ca pavattamānānaṃ kammajānaṃ anupālakaṃ. Itīti tasmā. Taṃmūlakānīti jīvitindriyamūlakāni. Cutipaṭisandhipavattivasenāti cutipaṭisandhivasena pavattivasena ca. Tattha yaṃ upādinnaṃ, taṃ cutipaṭisandhivaseneva, itaraṃ itaravasenapi vattabbaṃ. Yasmā cakkhundriyādīsu purisindriyāvasānesu ekantaupādinnesu ataṃsabhāvattā yaṃ manindriyaṃ mūlameva na hoti, tasmā taṃ ṭhapetvā avasesamūlakāni cakkhundriyādimūlakāni. Āyatanayamake viyāti yathā āyatanayamake paṭisandhivasenāyatanānaṃ uppādo, maraṇavasena ca nirodho vutto, evamidhāpi cutiupapattivaseneva vattabbāni, tasmā ataṃsabhāvattā jīvitindriyaṃ tesaṃ cakkhundriyādīnaṃ majjhe anuddisitvā ante purisindriyānantaraṃ uddiṭṭhaṃ. Yaṃ pana cakkhundriyādimūlakesu manindriyaṃ sabbapacchā eva gahitaṃ, tattha kāraṇaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttameva.
உத்³தே³ஸவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
நித்³தே³ஸவாரவண்ணனா
Niddesavāravaṇṇanā
94. கோசி ஸபா⁴வோ நத்தீ²தி கோசி ஸபா⁴வத⁴ம்மோ நத்தி². யதி³ ஏவங் ‘‘நத்தீ²’’தி படிக்கே²போ ஏவ யுத்தோதி ஆஹ ‘‘ந ச ரூபாதீ³’’திஆதி³. ‘‘ஸுகா² து³க்கா² அது³க்க²மஸுகா²’’திஆதீ³ஸு ஸுக²து³க்க²ஸத்³தா³னங் ஸாமஞ்ஞவசனபா⁴வேபி இந்த்³ரியதே³ஸனாயங் தே விஸிட்ட²விஸயா ஏவாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸுக²ஸ்ஸ…பே॰… க³ஹிதோயேவா’’தி ஆஹ. து³க்க²ஸ்ஸ ச பே⁴த³ங் கத்வா.
94. Kocisabhāvo natthīti koci sabhāvadhammo natthi. Yadi evaṃ ‘‘natthī’’ti paṭikkhepo eva yuttoti āha ‘‘na ca rūpādī’’tiādi. ‘‘Sukhā dukkhā adukkhamasukhā’’tiādīsu sukhadukkhasaddānaṃ sāmaññavacanabhāvepi indriyadesanāyaṃ te visiṭṭhavisayā evāti dassento ‘‘sukhassa…pe… gahitoyevā’’ti āha. Dukkhassa ca bhedaṃ katvā.
140. பஞ்ஞிந்த்³ரியானி ஹொந்தீதி ஆமந்தாதி வுத்தந்தி பஜானநட்டே²ன அதி⁴பதெய்யட்டே²ன ச பஞ்ஞிந்த்³ரியானி ஹொந்தி, த³ஸ்ஸனட்டே²ன பன சக்கூ²னி சாதி சக்கு², இந்த்³ரியந்தி புச்சா²ய ‘‘ஆமந்தா’’தி வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ‘‘தண்ஹாஸோதமேவாஹா’’தி வுத்தங், ‘‘யஸ்ஸ ச²த்திங்ஸதி ஸோதா’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 339) பன தி³ட்டி²ஆதீ³னம்பி ஸோதபா⁴வோ ஆக³தோ.
140. Paññindriyāni hontīti āmantāti vuttanti pajānanaṭṭhena adhipateyyaṭṭhena ca paññindriyāni honti, dassanaṭṭhena pana cakkhūni cāti cakkhu, indriyanti pucchāya ‘‘āmantā’’ti vuttanti adhippāyo. ‘‘Taṇhāsotamevāhā’’ti vuttaṃ, ‘‘yassa chattiṃsati sotā’’tiādīsu (dha. pa. 339) pana diṭṭhiādīnampi sotabhāvo āgato.
பண்ணத்தினித்³தே³ஸவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paṇṇattiniddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
2. பவத்திவாரவண்ணனா
2. Pavattivāravaṇṇanā
186. அஞ்ஞத⁴ம்மனிஸ்ஸயேனாதி ‘‘யோ தேஸங் ரூபீனங் த⁴ம்மானங் ஆயு டி²தீ’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 634) அஞ்ஞத⁴ம்மனிஸ்ஸயேன க³ஹேதப்³ப³ங். பவத்திஞ்ச க³ஹெத்வா க³தேஸு விஸ்ஸஜ்ஜனேஸு, சுதிபடிஸந்தி⁴யோ க³ஹெத்வா க³தேஸு யோஜனா ந லப்³ப⁴தீதி அதி⁴ப்பாயோ. அலப்³ப⁴மானா ச ஸுக²து³க்க²தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியேஹேவ ந லப்³ப⁴தி. தங்மூலகா ச நயாதி ஸுகி²ந்த்³ரியாதி³மூலகா ச நயா. தேஹீதி ஸுகி²ந்த்³ரியாதீ³ஹி. யோஜனாதி ‘‘பவத்தே ஸுகி²ந்த்³ரியவிப்பயுத்தசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே’’திஆதி³னா உப்பஜ்ஜமானேஹி யோஜனா. தங்மூலகா ச ததா²யோஜனாமூலபூ⁴தா ச நயா ஜீவிதிந்த்³ரியாதி³மூலகா ச நயா. பாகடாயேவாதி பாளிக³தியா ஏவ விஞ்ஞாயமானயோஜனத்தா ஸுவிஞ்ஞெய்யா ஏவ.
186. Aññadhammanissayenāti ‘‘yo tesaṃ rūpīnaṃ dhammānaṃ āyu ṭhitī’’tiādinā (dha. sa. 634) aññadhammanissayena gahetabbaṃ. Pavattiñca gahetvā gatesu vissajjanesu, cutipaṭisandhiyo gahetvā gatesu yojanā na labbhatīti adhippāyo. Alabbhamānā ca sukhadukkhadomanassindriyeheva na labbhati. Taṃmūlakā ca nayāti sukhindriyādimūlakā ca nayā. Tehīti sukhindriyādīhi. Yojanāti ‘‘pavatte sukhindriyavippayuttacittassa uppādakkhaṇe’’tiādinā uppajjamānehi yojanā. Taṃmūlakā ca tathāyojanāmūlabhūtā ca nayā jīvitindriyādimūlakā ca nayā. Pākaṭāyevāti pāḷigatiyā eva viññāyamānayojanattā suviññeyyā eva.
தங் வசனங். ஸோமனஸ்ஸவிரஹிதஸசக்கு²கபடிஸந்தி⁴னித³ஸ்ஸனவஸேனாதி ஸோமனஸ்ஸவிரஹிதஸசக்கு²கபடிஸந்தி⁴யேவ நித³ஸ்ஸனந்தி யோஜேதப்³ப³ங். கத²ங் பனேதங் ஜானிதப்³ப³ங் ‘‘நித³ஸ்ஸனமத்தமேதங், ந பன க³ணனபரிச்சி²ந்த³ன’’ந்தி ஆஹ ‘‘ந ஹி சதுன்னங்யேவாதி நியமோ கதோ’’தி. தங்ஸமானலக்க²ணாதி தாய ஸசக்கு²கபடிஸந்தி⁴தாய ஸமானலக்க²ணாதி பரித்தவிபாகக்³க³ஹணங். தத்த² ஸஸோமனஸ்ஸபடிஸந்தி⁴யோ ஸந்தா⁴ய உபெக்கா²படிஸந்தி⁴யோ நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன வுத்தாதி கேசி. பரித்தவிபாகபடிஸந்தி⁴ ச குஸலவிபாகாஹேதுகபடிஸந்தி⁴ வேதி³தப்³பா³. ஸாபி ஹி ஸசக்கு²கா ஸியா. தங்ஸமானலக்க²ணாதி வா தாய உபெக்கா²ஸஹக³தாய ஸமானலக்க²ணா யதா²வுத்தஅஹேதுகபடிஸந்தி⁴ ச பஞ்சமஜ்ஜா²னபடிஸந்தி⁴ ச. யதி³ ஏவங் ‘‘சதுன்ன’’ந்தி கஸ்மா க³ணனபரிச்சே²தோ³தி ஆஹ ‘‘காமாவசரே…பே॰… நித³ஸ்ஸனங் கத’’ந்தி. தேனாதி உபெக்கா²ஸஹக³தமஹாவிபாகனித³ஸ்ஸனேன, யேஹி ஸமானதாய இமே நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன வுத்தா, தே ஏகங்ஸேன தங்ஸபா⁴வா ஏவாதி அயமெத்த² அதி⁴ப்பாயோ. தேனாஹ ‘‘யதா² ஸஸோமனஸ்ஸ…பே॰… தோ ஹோதீ’’தி.
Taṃ vacanaṃ. Somanassavirahitasacakkhukapaṭisandhinidassanavasenāti somanassavirahitasacakkhukapaṭisandhiyeva nidassananti yojetabbaṃ. Kathaṃ panetaṃ jānitabbaṃ ‘‘nidassanamattametaṃ, na pana gaṇanaparicchindana’’nti āha ‘‘na hi catunnaṃyevāti niyamo kato’’ti. Taṃsamānalakkhaṇāti tāya sacakkhukapaṭisandhitāya samānalakkhaṇāti parittavipākaggahaṇaṃ. Tattha sasomanassapaṭisandhiyo sandhāya upekkhāpaṭisandhiyo nidassanabhāvena vuttāti keci. Parittavipākapaṭisandhi ca kusalavipākāhetukapaṭisandhi veditabbā. Sāpi hi sacakkhukā siyā. Taṃsamānalakkhaṇāti vā tāya upekkhāsahagatāya samānalakkhaṇā yathāvuttaahetukapaṭisandhi ca pañcamajjhānapaṭisandhi ca. Yadi evaṃ ‘‘catunna’’nti kasmā gaṇanaparicchedoti āha ‘‘kāmāvacare…pe… nidassanaṃ kata’’nti. Tenāti upekkhāsahagatamahāvipākanidassanena, yehi samānatāya ime nidassanabhāvena vuttā, te ekaṃsena taṃsabhāvā evāti ayamettha adhippāyo. Tenāha ‘‘yathā sasomanassa…pe… to hotī’’ti.
நனு ச க³ப்³ப⁴ஸெய்யகேஸு அயமத்தோ² ஏகங்ஸதோ ந லப்³ப⁴தீதி ஆஸங்கங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘க³ப்³ப⁴ஸெய்யகானஞ்ச…பே॰… த³ஸ்ஸிதா ஹோதீ’’தி. தேனாஹ ‘‘ஸசக்கு²கான’’ந்திஆதி³. தத்த² யதி³ ஸஹேதுகபடிஸந்தி⁴கானங் காமாவசரானங் நியமதோ ஸசக்கு²காதி³பா⁴வத³ஸ்ஸனங் க³ப்³ப⁴ஸெய்யகவஸேன லப்³பெ⁴ய்ய, யுத்தமேதங் ஸியாதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘க³ப்³ப⁴ஸெய்யகேபி ஹீ’’திஆதி³. ததா² ஆயதனயமகே த³ஸ்ஸிதந்தி இத³ங் ஆயதனயமகவண்ணனாயங் அத்தனா வுத்தங் ‘‘ஏவஞ்ச கத்வா இந்த்³ரியயமகே’’திஆதி³வசனங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். தத்த² ஹி ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியுப்பாத³ககம்மஸ்ஸ ஏகந்தேன சக்கு²ந்த்³ரியுப்பாத³னதோ க³ப்³பே⁴பி யாவ சக்கு²ந்த்³ரியுப்பத்தி, தாவ உப்பஜ்ஜமானதாய ‘‘அபி⁴னந்தி³தப்³ப³த்தா’’தி வுத்தங். ஸன்னிட்டா²னேன ஸங்க³ஹிதானந்தி ‘‘யஸ்ஸ வா பன ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதீ’’தி ஏதேன ஸன்னிட்டா²னேன ஸங்க³ஹிதானங். இத்தீ²னங் அகா⁴னகானங் உபபஜ்ஜந்தீனந்தி ஆதீ³ஸூதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘இத்தீ²னங் அசக்கு²கானங் உபபஜ்ஜந்தீன’’ந்திஆதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. தே ஏவாதி க³ப்³ப⁴ஸெய்யகா ஏவ.
Nanu ca gabbhaseyyakesu ayamattho ekaṃsato na labbhatīti āsaṅkaṃ sandhāyāha ‘‘gabbhaseyyakānañca…pe… dassitā hotī’’ti. Tenāha ‘‘sacakkhukāna’’ntiādi. Tattha yadi sahetukapaṭisandhikānaṃ kāmāvacarānaṃ niyamato sacakkhukādibhāvadassanaṃ gabbhaseyyakavasena labbheyya, yuttametaṃ siyāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘gabbhaseyyakepi hī’’tiādi. Tathā āyatanayamake dassitanti idaṃ āyatanayamakavaṇṇanāyaṃ attanā vuttaṃ ‘‘evañca katvā indriyayamake’’tiādivacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha hi somanassindriyuppādakakammassa ekantena cakkhundriyuppādanato gabbhepi yāva cakkhundriyuppatti, tāva uppajjamānatāya ‘‘abhinanditabbattā’’ti vuttaṃ. Sanniṭṭhānena saṅgahitānanti ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ uppajjatī’’ti etena sanniṭṭhānena saṅgahitānaṃ. Itthīnaṃ aghānakānaṃ upapajjantīnanti ādīsūti ādi-saddena ‘‘itthīnaṃ acakkhukānaṃ upapajjantīna’’ntiādiṃ saṅgaṇhāti. Te evāti gabbhaseyyakā eva.
தங்ஸமானலக்க²ணந்தி ஸோபெக்க²அசக்கு²கபடிஸந்தி⁴பா⁴வேன ஸமானலக்க²ணங். தத்தா²தி அஹேதுகபடிஸந்தி⁴சித்தே. ஸமாதி⁴லேஸோ து³ப்³ப³லஸமாதி⁴ யோ சித்தட்டி²திமத்தோ. தஸ்மாதி யஸ்மா சித்தட்டி²தி விய து³ப்³ப³லங் வீரியங் நத்தி², யோ ‘‘வீரியலேஸோ’’தி வத்தப்³போ³, தஸ்மா, லேஸமத்தஸ்ஸபி வீரியஸ்ஸ அபா⁴வாதி அத்தோ². அஞ்ஞேஸூதி அஹேதுகபடிஸந்தி⁴சித்ததோ அஞ்ஞேஸு. கேஸுசீதி ஏகச்சேஸு. உப⁴யேனபி மனொத்³வாராவஜ்ஜனஹஸிதுப்பாத³சித்தங் வத³தி. இதா⁴தி அஹேதுகபடிஸந்தி⁴சித்தே. ஸமாதி⁴வீரியானி இந்த்³ரியப்பத்தானி ச ந ஹொந்தீதி ஸமாதி⁴கிச்சங் படிக்கி²பதி, ந ஸமாதி⁴மத்தங், ந வீரியலேஸஸ்ஸ ஸப்³பா⁴வதோதி யோஜேதப்³ப³ங். தேனேவாஹ ‘‘விஸேஸனஞ்ஹி விஸேஸிதப்³பே³ பவத்ததீ’’தி. யஸ்மிங் வீரியே ஸதி இந்த்³ரியுப்பத்தி ஸியா, ததே³வ தத்த² நத்தீ²தி அத்தோ².
Taṃsamānalakkhaṇanti sopekkhaacakkhukapaṭisandhibhāvena samānalakkhaṇaṃ. Tatthāti ahetukapaṭisandhicitte. Samādhileso dubbalasamādhi yo cittaṭṭhitimatto. Tasmāti yasmā cittaṭṭhiti viya dubbalaṃ vīriyaṃ natthi, yo ‘‘vīriyaleso’’ti vattabbo, tasmā, lesamattassapi vīriyassa abhāvāti attho. Aññesūti ahetukapaṭisandhicittato aññesu. Kesucīti ekaccesu. Ubhayenapi manodvārāvajjanahasituppādacittaṃ vadati. Idhāti ahetukapaṭisandhicitte. Samādhivīriyāni indriyappattāni ca na hontīti samādhikiccaṃ paṭikkhipati, na samādhimattaṃ, na vīriyalesassa sabbhāvatoti yojetabbaṃ. Tenevāha ‘‘visesanañhi visesitabbe pavattatī’’ti. Yasmiṃ vīriye sati indriyuppatti siyā, tadeva tattha natthīti attho.
அபாயே ஓபபாதிகவஸேனாதி இத³ங் ஸுக³தியங் ஓபபாதிகோ விகலிந்த்³ரியோ ந ஹோதீதி கத்வா வுத்தங், ‘‘லப்³ப⁴ந்தேவ ஞாணவிப்பயுத்தான’’ந்தி பன வுத்தத்தா ‘‘து³ஹேதுகபடிஸந்தி⁴கானங் வஸேனா’’தி அட்ட²கதா²யங் வுத்தங். தேஸந்தி இத்தி²புரிஸிந்த்³ரியஸந்தானானங். இத்தி²புரிஸிந்த்³ரியானங் பன உப்பாத³னிரோதா⁴ அபி⁴ண்ஹஸோவ ஹொந்தீதி. பட²மகப்பிகாதீ³னந்தி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன க³ஹிதானங் பரிவத்தமானலிங்கா³னங் வஸேன உப்பாத³னிரோத⁴க்³க³ஹணங் வேதி³தப்³ப³ங். பட²மகப்பிகானங் பன வஸேன உப்பாதோ³ ஏவ லப்³ப⁴தி. ‘‘சுதிஉபபத்திவஸேனேவ து³தியபுச்சா²ஸுபி ஸன்னிட்டா²னேஹி க³ஹணங் வேதி³தப்³ப³’’ந்தி இத³ங் உபாதி³ன்னஇந்த்³ரியேஹி நியமிதத்தா வுத்தங்.
Apāyeopapātikavasenāti idaṃ sugatiyaṃ opapātiko vikalindriyo na hotīti katvā vuttaṃ, ‘‘labbhanteva ñāṇavippayuttāna’’nti pana vuttattā ‘‘duhetukapaṭisandhikānaṃ vasenā’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Tesanti itthipurisindriyasantānānaṃ. Itthipurisindriyānaṃ pana uppādanirodhā abhiṇhasova hontīti. Paṭhamakappikādīnanti ettha ādi-saddena gahitānaṃ parivattamānaliṅgānaṃ vasena uppādanirodhaggahaṇaṃ veditabbaṃ. Paṭhamakappikānaṃ pana vasena uppādo eva labbhati. ‘‘Cutiupapattivaseneva dutiyapucchāsupi sanniṭṭhānehi gahaṇaṃ veditabba’’nti idaṃ upādinnaindriyehi niyamitattā vuttaṃ.
190. ஸந்தானுப்பத்தினிரோத⁴த³ஸ்ஸனதோதி ஸந்தானவஸேன உப்பாத³னிரோதா⁴னங் தி³ஸ்ஸமானத்தா. ஏதேன ரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியாதி³ஸமானக³திகதங் யுத்திதோ ஸாதே⁴தி. ஆக³மதோ பன ‘‘வினா ஸோமனஸ்ஸேனா’’திஆதி³னா பரதோ ஸாதெ⁴ஸ்ஸதி. சே²தோ³தி நாமங் த³ட்ட²ப்³ப³ங் ஸரூபத³ஸ்ஸனேனேவ ஸங்ஸயசே²த³னதோ.
190. Santānuppattinirodhadassanatoti santānavasena uppādanirodhānaṃ dissamānattā. Etena rūpajīvitindriyassa cakkhundriyādisamānagatikataṃ yuttito sādheti. Āgamato pana ‘‘vinā somanassenā’’tiādinā parato sādhessati. Chedoti nāmaṃ daṭṭhabbaṃ sarūpadassaneneva saṃsayachedanato.
தஸ்ஸாதி ரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ. தே ச அஸஞ்ஞஸத்தா. நனு ச உப்பாதோ³வ ஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ சுதிஉபபத்திவஸேன வத்தப்³போ³, ந அனுப்பாதோ³தி ஆஹ ‘‘அனுப்பாதோ³…பே॰… ந பவத்தே’’தி. அயஞ்ச நயோ ந கேவலங் புரிமகொட்டா²ஸே ஏவ, அத² கோ² இதரகொட்டா²ஸேபி க³ஹிதோ ஏவாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘பச்சி²மகொட்டா²ஸேபீ’’திஆதி³மாஹ.
Tassāti rūpajīvitindriyassa. Te ca asaññasattā. Nanu ca uppādova jīvitindriyassa cutiupapattivasena vattabbo, na anuppādoti āha ‘‘anuppādo…pe… na pavatte’’ti. Ayañca nayo na kevalaṃ purimakoṭṭhāse eva, atha kho itarakoṭṭhāsepi gahito evāti dassento ‘‘pacchimakoṭṭhāsepī’’tiādimāha.
‘‘உபபத்திசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே’’தி கஸ்மா வுத்தந்தி யேனாதி⁴ப்பாயேன சோத³னா கதா, தமதி⁴ப்பாயங் விவரிதுங் ‘‘நனு ஸுத்³தா⁴வாஸ’’ந்திஆதி³ வுத்தங். ந வத்தப்³ப³ந்தி ‘‘உபபஜ்ஜந்தான’’ந்தி ந வத்தப்³ப³ங், ‘‘உபபத்திசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே’’இச்சேவ வத்தப்³ப³ந்தி அத்தோ². இதா³னி யதா² ‘‘உபபஜ்ஜந்தான’’ந்தி ந வத்தப்³ப³ங், தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஸோமனஸ்ஸமனிந்த்³ரியானந்தி ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியமனிந்த்³ரியானங், அயமேவ வா பாடோ². ததா³தி பட²மஸ்ஸ ரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ த⁴ரமானகாலே. தஸ்மாதி யஸ்மா ரூபாரூபஜீவிதிந்த்³ரியானங் அத்தே²வ காலபே⁴தோ³, உப⁴யஞ்செத்த² ஜீவிதிந்த்³ரியபா⁴வஸாமஞ்ஞேன ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா க³ய்ஹதி, தஸ்மா. உப⁴யந்தி ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியஜீவிதிந்த்³ரியந்தி இத³ங் உப⁴யங். உப்பாத³க்க²ணேன நித³ஸ்ஸிதந்தி ஏதேன ‘‘உபபத்திசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே’’தி இத³ங் நித³ஸ்ஸனமத்தந்தி த³ஸ்ஸேதி. இதா³னி தமேவத்த²ங் உதா³ஹரணேன பாகடதரங் காதுங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² யதா² தாதி³ஸானங் அனேகேஸங் சித்தானங் ப⁴ங்க³க்க²ணே லப்³ப⁴மானங் ததே³கதே³ஸேன ஸப்³ப³பட²மஸ்ஸ உபபத்திசித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணேன நித³ஸ்ஸிதங், ஏவமிதா⁴பி க²ணத்³வயே லப்³ப⁴மானங் ததே³கதே³ஸேன உப்பாத³க்க²ணேன நித³ஸ்ஸிதந்தி ஏவங் நித³ஸ்ஸனத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
‘‘Upapatticittassa uppādakkhaṇe’’ti kasmā vuttanti yenādhippāyena codanā katā, tamadhippāyaṃ vivarituṃ ‘‘nanu suddhāvāsa’’ntiādi vuttaṃ. Na vattabbanti ‘‘upapajjantāna’’nti na vattabbaṃ, ‘‘upapatticittassa uppādakkhaṇe’’icceva vattabbanti attho. Idāni yathā ‘‘upapajjantāna’’nti na vattabbaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Somanassamanindriyānanti somanassindriyamanindriyānaṃ, ayameva vā pāṭho. Tadāti paṭhamassa rūpajīvitindriyassa dharamānakāle. Tasmāti yasmā rūpārūpajīvitindriyānaṃ attheva kālabhedo, ubhayañcettha jīvitindriyabhāvasāmaññena ekajjhaṃ katvā gayhati, tasmā. Ubhayanti somanassindriyajīvitindriyanti idaṃ ubhayaṃ. Uppādakkhaṇena nidassitanti etena ‘‘upapatticittassa uppādakkhaṇe’’ti idaṃ nidassanamattanti dasseti. Idāni tamevatthaṃ udāharaṇena pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha yathā tādisānaṃ anekesaṃ cittānaṃ bhaṅgakkhaṇe labbhamānaṃ tadekadesena sabbapaṭhamassa upapatticittassa bhaṅgakkhaṇena nidassitaṃ, evamidhāpi khaṇadvaye labbhamānaṃ tadekadesena uppādakkhaṇena nidassitanti evaṃ nidassanattho veditabbo.
தேஸந்தி ஜீவிதிந்த்³ரியாதீ³னங். அஞ்ஞத்தா²தி பவத்தே. இதா⁴தி அனாக³தகாலபே⁴தே³. ந ந ஸம்ப⁴வதி உபபத்திக்க²ணஸ்ஸ விய ததோ பரங் பவத்திக்க²ணஸ்ஸபி அனாக³தகாலபா⁴வதோ. தஸ்மாதி உபபத்திதோ அஞ்ஞத்தா²பி யதா²தி⁴ப்பேதஉப்பாத³ஸம்ப⁴வதோ. அயஞ்ச அத்தோ² வாரந்தரேபி தி³ஸ்ஸதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஏவஞ்ச கத்வா’’திஆதி³. ந ஹீதிஆதி³னா தமேவத்த²ங் ஸமத்தே²தி. தத்த² அபி பச்சி²ம…பே॰… ஸந்தி⁴கஸ்ஸாதி அபி-ஸத்³தே³ன ‘‘கோ பன வாதோ³ அபச்சி²மப⁴விகஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தபடிஸந்தி⁴கஸ்ஸா’’தி த³ஸ்ஸேதி. அபச்சி²மப⁴விகஸ்ஸ சுதிதோ பச்சா² ‘‘ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீ’’தி வத்தப்³ப³மேவ நத்தீ²தி ஆஹ ‘‘சுதிதோ புப்³பே³வா’’தி. எத்த² ஹி பட²மபுச்சா²ஸு ஸன்னிட்டா²னத்தோ²திஆதீ³ஸு அயங் ஸங்கே²பத்தோ² – எத்த² ‘‘யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’தி ஏவமாதீ³ஸு யமகேஸு யா பட²மபுச்சா², தாஸு ஸன்னிட்டா²னபத³ஸங்க³ஹிதோ அத்தோ². புச்சி²தப்³ப³த்த²னிஸ்ஸயோதி ‘‘தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’திஆதி³கஸ்ஸ புச்சி²தப்³ப³ஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ நிஸ்ஸயபூ⁴தோ மாதி³ஸோவ மயா ஸதி³ஸோ ஏவ அத்தோ² உபபத்திஉப்பாதி³ந்த்³ரியவா உபபத்திக்க²ணே உப்பாதா³வத்த²இந்த்³ரியஸஹிதோ, உப⁴யுப்பாதி³ந்த்³ரியவா படிஸந்தி⁴பவத்தீஸு உப்பாதா³வத்த²இந்த்³ரியஸஹிதோ வா. படினிவத்தித்வாபி புச்சி²தப்³ப³த்த²ஸ்ஸ நிஸ்ஸயோதி ‘‘யஸ்ஸ வா பனா’’திஆதி³னா படினிவத்தித்வா புச்சி²தப்³ப³ஸ்ஸபி ஸங்ஸயத்த²ஸ்ஸ நிஸ்ஸயோதி ஏவங் இமினா விய அஜ்ஜா²ஸயேன ‘‘யஸ்ஸ வா பன ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’திஆதீ³ஸு து³தியபுச்சா²ஸு ஸன்னிட்டா²னத்த²மேவ ஸன்னிட்டா²னபத³ஸங்க³ஹிதமேவ அத்த²ங் நியமேதி. தத்தே²வ தாஸு ஏவ புப்³பே³ வுத்தபட²மபுச்சா²ஸு ஏவ. புச்சி²தப்³ப³ங் ‘‘தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’திஆதீ³ஸு அனாக³தபா⁴வமத்தேன ஸரூபதோ க³ஹிதங் உப்பாத³ங் உப்பாத³ஸங்கா²தங், ‘‘தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீ’’திஆதீ³ஸு அனாக³தபா⁴வமத்தேன ஸரூபதோ க³ஹிதங் நிரோத⁴ங் வா நிரோத⁴ஸங்கா²தங் வா ஸங்ஸயத்த²ங் ந நியமேதீதி. ஏவந்தி வுத்தப்பகாரேன ஸன்னிட்டா²னத்த²ஸ்ஸ நியமோ ஹோதி, ந ஸங்ஸயத்த²ஸ்ஸ, தஸ்மா ‘‘யஸ்ஸ வா பன…பே॰… ஆமந்தா’’தி வுத்தங். ஏஸ நயோதி ய்வாயங் உப்பாத³வாரே விசாரோ வுத்தோ, நிரோத⁴வாரேபி ஏஸேவ நயோ. ததா² ஹி ‘‘யஸ்ஸ வா பன ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி, தஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீதி? ஆமந்தா’’தி வுத்தங்.
Tesanti jīvitindriyādīnaṃ. Aññatthāti pavatte. Idhāti anāgatakālabhede. Na na sambhavati upapattikkhaṇassa viya tato paraṃ pavattikkhaṇassapi anāgatakālabhāvato. Tasmāti upapattito aññatthāpi yathādhippetauppādasambhavato. Ayañca attho vārantarepi dissatīti dassento āha ‘‘evañca katvā’’tiādi. Na hītiādinā tamevatthaṃ samattheti. Tattha api pacchima…pe… sandhikassāti api-saddena ‘‘ko pana vādo apacchimabhavikassa somanassasahagatapaṭisandhikassā’’ti dasseti. Apacchimabhavikassa cutito pacchā ‘‘somanassindriyaṃ nirujjhissatī’’ti vattabbameva natthīti āha ‘‘cutito pubbevā’’ti. Ettha hi paṭhamapucchāsu sanniṭṭhānatthotiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – ettha ‘‘yassa cakkhundriyaṃ uppajjissatī’’ti evamādīsu yamakesu yā paṭhamapucchā, tāsu sanniṭṭhānapadasaṅgahito attho. Pucchitabbatthanissayoti ‘‘tassa somanassindriyaṃ uppajjissatī’’tiādikassa pucchitabbassa atthassa nissayabhūto mādisova mayā sadiso eva attho upapattiuppādindriyavā upapattikkhaṇe uppādāvatthaindriyasahito, ubhayuppādindriyavā paṭisandhipavattīsu uppādāvatthaindriyasahito vā. Paṭinivattitvāpi pucchitabbatthassa nissayoti ‘‘yassa vā panā’’tiādinā paṭinivattitvā pucchitabbassapi saṃsayatthassa nissayoti evaṃ iminā viya ajjhāsayena ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ uppajjissatī’’tiādīsu dutiyapucchāsu sanniṭṭhānatthameva sanniṭṭhānapadasaṅgahitameva atthaṃ niyameti. Tattheva tāsu eva pubbe vuttapaṭhamapucchāsu eva. Pucchitabbaṃ ‘‘tassa somanassindriyaṃ uppajjissatī’’tiādīsu anāgatabhāvamattena sarūpato gahitaṃ uppādaṃ uppādasaṅkhātaṃ, ‘‘tassa somanassindriyaṃ nirujjhissatī’’tiādīsu anāgatabhāvamattena sarūpato gahitaṃ nirodhaṃ vā nirodhasaṅkhātaṃ vā saṃsayatthaṃ na niyametīti. Evanti vuttappakārena sanniṭṭhānatthassa niyamo hoti, na saṃsayatthassa, tasmā ‘‘yassa vā pana…pe… āmantā’’ti vuttaṃ. Esa nayoti yvāyaṃ uppādavāre vicāro vutto, nirodhavārepi eseva nayo. Tathā hi ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ nirujjhissati, tassa cakkhundriyaṃ nirujjhissatīti? Āmantā’’ti vuttaṃ.
ஏவங் அவுத்தத்தாதி உப்பாத³னிரோதா⁴னங் அனாக³தானங் ஸரூபேன அவுத்தத்தா. ந ஹி தத்த² தே ஸரூபேன வுத்தா, அத² கோ² ‘‘நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’தி படிக்கே²பமுகே²ன வுத்தா. தத்தா²தி அனுலோமே. ந ஏவங் யோஜேதப்³பா³ படிலோமே. தமேவ அயோஜேதப்³ப³தங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³னா விவரதி. உப்பாத³னிரோதே⁴ அதிக்கமித்வா உப்பாத³னிரோதா⁴ ஸம்ப⁴வந்தி யோஜேதுங், ததா² உப்பாத³னிரோதே⁴ அப்பத்வா உப்பாத³னிரோதா⁴ ஸம்ப⁴வந்தி யோஜேதுந்தி யோஜனா. இத³ஞ்ச த்³வயங் யதா²னுலோமே ஸம்ப⁴வதி, ந ஏவங் படிலோமே. தேனாஹ ‘‘ந ஏவங்…பே॰… ஸம்ப⁴வந்தீ’’தி. தத்த² காரணமாஹ ‘‘அபூ⁴தாபா⁴வஸ்ஸ…பே॰… ஸம்ப⁴வானுபபத்திதோ’’தி. அபூ⁴தாபா⁴வஸ்ஸாதி அபூ⁴தஸ்ஸ அபா⁴வஸ்ஸ, அபூ⁴தஸ்ஸ உப்பாத³ஸ்ஸ நிரோத⁴ஸ்ஸ ச அபா⁴வஸ்ஸாதி அதி⁴ப்பாயோ. தேனாஹ ‘‘அபூ⁴துப்பாத³னிரோதா⁴பா⁴வோ ச படிலோமே புச்சி²தோ’’தி, தஸ்மா ‘‘ஆமந்தா’’தி ச வுத்தங், ந வுத்தங் விஸ்ஸஜ்ஜனந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அஸ்ஸ விஸேஸரஹிதஸ்ஸ அபூ⁴தாபா⁴வஸ்ஸாதி இமஸ்ஸ யதா²வுத்தஸ்ஸ யதா² ரூபாபா⁴வோ வேத³னாபா⁴வோதி கோசி அபா⁴வோபி விஸேஸஸஹிதோ, ந ஏவமயந்தி விஸேஸரஹிதஸ்ஸ அபூ⁴தாபா⁴வஸ்ஸ.
Evaṃ avuttattāti uppādanirodhānaṃ anāgatānaṃ sarūpena avuttattā. Na hi tattha te sarūpena vuttā, atha kho ‘‘nuppajjissatī’’ti paṭikkhepamukhena vuttā. Tatthāti anulome. Na evaṃ yojetabbā paṭilome. Tameva ayojetabbataṃ ‘‘yathā hī’’tiādinā vivarati. Uppādanirodhe atikkamitvā uppādanirodhā sambhavanti yojetuṃ, tathā uppādanirodhe appatvā uppādanirodhā sambhavanti yojetunti yojanā. Idañca dvayaṃ yathānulome sambhavati, na evaṃ paṭilome. Tenāha ‘‘na evaṃ…pe… sambhavantī’’ti. Tattha kāraṇamāha ‘‘abhūtābhāvassa…pe… sambhavānupapattito’’ti. Abhūtābhāvassāti abhūtassa abhāvassa, abhūtassa uppādassa nirodhassa ca abhāvassāti adhippāyo. Tenāha ‘‘abhūtuppādanirodhābhāvo ca paṭilome pucchito’’ti, tasmā ‘‘āmantā’’ti ca vuttaṃ, na vuttaṃ vissajjananti sambandho. Assa visesarahitassa abhūtābhāvassāti imassa yathāvuttassa yathā rūpābhāvo vedanābhāvoti koci abhāvopi visesasahito, na evamayanti visesarahitassa abhūtābhāvassa.
காலந்தரயோகா³பா⁴வதோதி காலவிஸேஸயோகா³பா⁴வதோ. யாதி³ஸானந்தி யானி பூ⁴தானி ந வத்தமானானி ஸதி பச்சயே உப்பஜ்ஜனாரஹானி, தேஸங் அனாக³தானந்தி அத்தோ². உப்பாத³னிரோதா⁴பா⁴வேன புச்சி²தப்³ப³ஸ்ஸாதி ‘‘நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி ந நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீ’’தி ஏவங் உப்பாத³ஸ்ஸ நிரோத⁴ஸ்ஸ ச அபா⁴வேன புச்சி²தப்³ப³ஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ. ஸன்னிஸ்ஸயோ நிஸ்ஸயபூ⁴தோ ஸன்னிட்டா²னேன ஸன்னிச்சி²தோ ஸன்னிட்டா²னபத³ஸங்க³ஹிதோ. ஸோ யதா²வுத்தோ அத்தோ² நிஸ்ஸயோ ஏதேஸந்தி தன்னிஸ்ஸயா. தாதி³ஸானங்யேவ அனாக³தானங்யேவ உபபத்திசுதிஉப்பாத³னிரோதா⁴னங் உபபத்திசுதிஸங்கா²தஉப்பாத³னிரோதா⁴னங் அனுப்பாதா³னிரோதா⁴னங் படிக்கே²பவஸேன. ஜீவிதாதீ³னம்பி ஜீவிதமனிந்த்³ரியாதீ³னம்பி. அனுப்பாதா³னிரோதா⁴ ஸங்ஸயபதே³ன புச்சி²தா ஹொந்தி ‘‘யஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீ’’தி. ‘‘ஆமந்தா’’தி வுத்தங் விப⁴ஜித்வா வத்தப்³ப³ஸ்ஸ அபா⁴வதோ. தேனாஹ ‘‘ந வுத்தங்…பே॰… விஸ்ஸஜ்ஜன’’ந்தி.
Kālantarayogābhāvatoti kālavisesayogābhāvato. Yādisānanti yāni bhūtāni na vattamānāni sati paccaye uppajjanārahāni, tesaṃ anāgatānanti attho. Uppādanirodhābhāvena pucchitabbassāti ‘‘nuppajjissati na nirujjhissatī’’ti evaṃ uppādassa nirodhassa ca abhāvena pucchitabbassa atthassa. Sannissayo nissayabhūto sanniṭṭhānena sannicchito sanniṭṭhānapadasaṅgahito. So yathāvutto attho nissayo etesanti tannissayā. Tādisānaṃyeva anāgatānaṃyeva upapatticutiuppādanirodhānaṃ upapatticutisaṅkhātauppādanirodhānaṃ anuppādānirodhānaṃ paṭikkhepavasena. Jīvitādīnampi jīvitamanindriyādīnampi. Anuppādānirodhā saṃsayapadena pucchitā honti ‘‘yassa somanassindriyaṃ nuppajjissati, tassa somanassindriyaṃ na nirujjhissatī’’ti. ‘‘Āmantā’’ti vuttaṃ vibhajitvā vattabbassa abhāvato. Tenāha ‘‘na vuttaṃ…pe… vissajjana’’nti.
யே ஸோபெக்க²படிஸந்தி⁴கா ப⁴விஸ்ஸந்தி ரூபலோகே, தே ஸங்க³ஹிதாதி யோஜனா. தங்ஸமானலக்க²ணதாயாதி தேன ஸோபெக்க²படிஸந்தி⁴கபா⁴வேன ஸமானலக்க²ணதாய. தங் பமாத³லிகி²தங் த⁴ம்மயமகே தாதி³ஸஸ்ஸேவ வசனஸ்ஸ அபா⁴வதோ. தத்த²பி யங் வத்தப்³ப³ங், தங் சித்தயமகே வுத்தங் ‘‘ந ஹி க²ணபச்சுப்பன்னே உப்பஜ்ஜித்தா²தி அதீதவோஹாரோ அத்தீ²’’திஆதி³னா.
Ye sopekkhapaṭisandhikā bhavissanti rūpaloke, te saṅgahitāti yojanā. Taṃsamānalakkhaṇatāyāti tena sopekkhapaṭisandhikabhāvena samānalakkhaṇatāya. Taṃ pamādalikhitaṃ dhammayamake tādisasseva vacanassa abhāvato. Tatthapi yaṃ vattabbaṃ, taṃ cittayamake vuttaṃ ‘‘na hi khaṇapaccuppanne uppajjitthāti atītavohāro atthī’’tiādinā.
பவத்திவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pavattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
3. பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா
3. Pariññāvāravaṇṇanā
435-482. லோகியஅப்³யாகதேஹீதி ப²லத⁴ம்மனிப்³பா³னவினிமுத்தேஹி அப்³யாகதேஹி. தானி உபாதா³யாதி தானி லோகியஅப்³யாகதானி உபாதா³ய. தங்ஸமானக³திகானங் மனிந்த்³ரியாதீ³னங் ‘‘ஸோ வேத³னாக்க²ந்த⁴ங் பரிஜானாதீதி? ஆமந்தா’’திஆதி³னா (யம॰ 1.க²ந்த⁴யமக.206) வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³னங் விய பரிஞ்ஞெய்யதா வுத்தா. யஞ்ஹி பரிஜானிதப்³ப³ங், ததே³வ பரிஜானாதீதிஆதி³னா வுத்தங். ஏவமவிபரீதே அத்தே² ஸித்³தே⁴பி சோத³கோ ‘‘மிஸ்ஸகத்தா’’தி எத்த² லப்³ப⁴மானங் லேஸங் க³ஹெத்வா சோதே³தி ‘‘யதி³ பரிஞ்ஞெய்யமிஸ்ஸகத்தா’’திஆதி³னா. தஸ்ஸத்தோ² – யதா² இத⁴ பரிஞ்ஞெய்யமிஸ்ஸகானங் பரிஞ்ஞெய்யதா வுத்தா, ஏவமஞ்ஞத்தா²பி ஸா தேஸங் வத்தப்³பா³, ததா² பா⁴வேதப்³ப³மிஸ்ஸகானங் பா⁴வேதப்³ப³தாதி. தேனாஹ ‘‘கஸ்மா த⁴ம்மயமகே’’திஆதி³. குஸலாகுஸலேஸு பா⁴வனாபஹானாபி⁴னிவேஸோ ஹோதி, யேன வுத்தங் ‘‘ஸோ தங் அகுஸலங் பஜஹதி, குஸலங் பா⁴வேதீ’’திஆதி³. ந அப்³யாகதபா⁴வந்தி ஏகேன யதா² ப²ஸ்ஸத்³வாரதோ விய விஞ்ஞாணத்³வாரதோ குஸலாதீ³னங் உப்பத்திபரியாயோ, ஏவங் வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³னங் விய ந அப்³யாகதாதீ³னங் பரிஞ்ஞெய்யதாபரியாயோதி த³ஸ்ஸேதி.
435-482. Lokiyaabyākatehīti phaladhammanibbānavinimuttehi abyākatehi. Tāni upādāyāti tāni lokiyaabyākatāni upādāya. Taṃsamānagatikānaṃ manindriyādīnaṃ ‘‘so vedanākkhandhaṃ parijānātīti? Āmantā’’tiādinā (yama. 1.khandhayamaka.206) vedanākkhandhādīnaṃ viya pariññeyyatā vuttā. Yañhi parijānitabbaṃ, tadeva parijānātītiādinā vuttaṃ. Evamaviparīte atthe siddhepi codako ‘‘missakattā’’ti ettha labbhamānaṃ lesaṃ gahetvā codeti ‘‘yadi pariññeyyamissakattā’’tiādinā. Tassattho – yathā idha pariññeyyamissakānaṃ pariññeyyatā vuttā, evamaññatthāpi sā tesaṃ vattabbā, tathā bhāvetabbamissakānaṃ bhāvetabbatāti. Tenāha ‘‘kasmā dhammayamake’’tiādi. Kusalākusalesu bhāvanāpahānābhiniveso hoti, yena vuttaṃ ‘‘so taṃ akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāvetī’’tiādi. Na abyākatabhāvanti ekena yathā phassadvārato viya viññāṇadvārato kusalādīnaṃ uppattipariyāyo, evaṃ vedanākkhandhādīnaṃ viya na abyākatādīnaṃ pariññeyyatāpariyāyoti dasseti.
குஸலாகுஸலபா⁴வேன அக்³க³ஹிதாதி ஸமுத³யஸபா⁴வேன அக்³க³ஹிதாதி அத்தோ². குஸலாகுஸலாபீதி குஸலாகுஸலபா⁴வாபி ஸமானா. பா⁴வேதப்³ப³பஹாதப்³ப³பா⁴வேஹி வினாபி ஹோதி, யோ ந மக்³க³ஸமுத³யஸச்சபக்கி²யோ. யதா² ‘‘அனிச்சங் ரூப’’ந்தி எத்த² ‘‘அனிச்சமேவ ரூபங், ந நிச்ச’’ந்தி படியோகி³வினிவத்தனமேவ ஏவ-காரேன கரீயதி, ந தஸ்ஸ து³க்கா²னத்ததாத³யோ நிவாரிதா ஹொந்தி, ஏவங் ‘‘பஹாதப்³ப³மேவா’’தி எத்த² ஏவ-ஸத்³தே³ன படியோகி³பூ⁴தங் அப்பஹாதப்³ப³மேவ நிவத்தீயதி, ந ததோ அஞ்ஞவிஸேஸாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஏதேன பஹாதப்³ப³மேவா’’திஆதி³. பா⁴வேதப்³ப³பா⁴வோ ஏவ தஸ்ஸ அஞ்ஞிந்த்³ரியஸ்ஸ க³ஹிதோ உக்கங்ஸக³திவிஜானநதோ. ‘‘பரதோ லிகி²தப்³ப³ங் உப்படிபாடியா லிகி²த’’ந்தி கஸ்மா வுத்தங். த்³வே புக்³க³லாதி ஹி ஆதி³ அனுலோமே ஆக³தங் உத்³த⁴டங், சக்கு²ந்த்³ரியங் ந பரிஜானாதீதிஆதி³ பன படிலோமே. தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந பஜஹந்தி நாமாதி இத³ங் ‘‘நோ ச தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியங் பஜஹந்தீ’’தி பாளிபத³ஸ்ஸ அத்த²வசனங். யங் பன ‘‘சக்கு²ந்த்³ரியமூலகங் அதிக்கமித்வா தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியமூலகே இத³ங் வுத்த’’ந்தி வுத்தங், படிலோமே ஆக³தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தத்தா தங் ந யுத்தங், ந தங் அட்ட²கதா²சரியா பட²மங் ஆக³தங் பத³ங் லங்கி⁴த்வா தாதி³ஸஸ்ஸேவ பச்சா² ஆக³தபத³ஸ்ஸ அத்த²வண்ணனங் கரொந்தி. பதா³னுக்கமதோ ஏவ ஹி அட்ட²கதா²யங் அத்த²வண்ணனா ஆரத்³தா⁴, பரியோஸாபிதா ச, தஸ்மா அனுபடிபாடியாவ லிகி²தங், ந உப்படிபாடியாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங் ‘‘த்³வே புக்³க³லா’’திஆதி³கஸ்ஸ அனுலோமே ஆக³தஸ்ஸ உத்³த⁴டத்தா.
Kusalākusalabhāvena aggahitāti samudayasabhāvena aggahitāti attho. Kusalākusalāpīti kusalākusalabhāvāpi samānā. Bhāvetabbapahātabbabhāvehivināpi hoti, yo na maggasamudayasaccapakkhiyo. Yathā ‘‘aniccaṃ rūpa’’nti ettha ‘‘aniccameva rūpaṃ, na nicca’’nti paṭiyogivinivattanameva eva-kārena karīyati, na tassa dukkhānattatādayo nivāritā honti, evaṃ ‘‘pahātabbamevā’’ti ettha eva-saddena paṭiyogibhūtaṃ appahātabbameva nivattīyati, na tato aññavisesāti dassento āha ‘‘etena pahātabbamevā’’tiādi. Bhāvetabbabhāvo eva tassa aññindriyassa gahito ukkaṃsagativijānanato. ‘‘Parato likhitabbaṃ uppaṭipāṭiyā likhita’’nti kasmā vuttaṃ. Dve puggalāti hi ādi anulome āgataṃ uddhaṭaṃ, cakkhundriyaṃ na parijānātītiādi pana paṭilome. Domanassindriyaṃ na pajahanti nāmāti idaṃ ‘‘no ca domanassindriyaṃ pajahantī’’ti pāḷipadassa atthavacanaṃ. Yaṃ pana ‘‘cakkhundriyamūlakaṃ atikkamitvā domanassindriyamūlake idaṃ vutta’’nti vuttaṃ, paṭilome āgataṃ sandhāya vuttattā taṃ na yuttaṃ, na taṃ aṭṭhakathācariyā paṭhamaṃ āgataṃ padaṃ laṅghitvā tādisasseva pacchā āgatapadassa atthavaṇṇanaṃ karonti. Padānukkamato eva hi aṭṭhakathāyaṃ atthavaṇṇanā āraddhā, pariyosāpitā ca, tasmā anupaṭipāṭiyāva likhitaṃ, na uppaṭipāṭiyāti daṭṭhabbaṃ ‘‘dve puggalā’’tiādikassa anulome āgatassa uddhaṭattā.
எத்தா²தி ஏதஸ்மிங் பரிஞ்ஞாவாரே. ச² புக்³க³லாதி புது²ஜ்ஜனேன ஸத்³தி⁴ங் யாவ அனாகா³மிமக்³க³ட்டா² ச² புக்³க³லா. அபி⁴ந்தி³த்வா க³ஹிதோ தத்த² ப⁴ப்³பா³ப⁴ப்³பா³னங் கிச்சவிஸேஸஸ்ஸ அக்³க³ஹிதத்தா. யத்த² பன ஸதி புது²ஜ்ஜனக்³க³ஹணஸாமஞ்ஞே ப⁴ப்³பா³னங் கிச்சங் க³ஹிதங், யத்த² ச அப⁴ப்³பா³னங், தத்த² தே ஏவ பி⁴ந்தி³த்வா வுத்தா ஹொந்தீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யே ச புது²ஜ்ஜனா மக்³க³ங் படிலபி⁴ஸ்ஸந்தி, யே ச புது²ஜ்ஜனா மக்³க³ங் ந படிலபி⁴ஸ்ஸந்தீ’’தி ச ஆதி³மாஹ. அரஹாதி அரியோ, அயமேவ வா பாடோ². பட²மமக்³க³ப²லஸமங்கீ³தி புரிமமக்³க³ப²லஸமங்கீ³. இதரோதி அரஹா. ஏவங் புக்³க³லபே⁴த³ங் ஞத்வாதி இத⁴ புது²ஜ்ஜனோ ஸோ ச அப⁴ப்³போ³தி க³ஹிதோ, இத⁴ ப⁴ப்³போ³ இத⁴ அரியா, யே ச பட²மமக்³க³ப²லஸமங்கி³னோ யாவ அக்³க³மக்³க³ப²லஸமங்கி³னோதி ஏவங் யதா²வுத்தங் புக்³க³லவிபா⁴க³ங் ஞத்வா. தத்த² தத்தா²தி தேஸங் த்³வே புது²ஜ்ஜனா அட்ட² அரியாதி இமேஸங் யதா²வுத்தபுக்³க³லானங் பே⁴த³தோ அபே⁴த³தோ ச க³ஹணவஸேன ஆக³தே தஸ்மிங் தஸ்மிங் பாட²பதே³ஸே. ஸன்னிட்டா²னேனாதி ஸன்னிட்டா²னபத³வஸேன, நிச்ச²யவஸேனேவ வா. நித்³தா⁴ரெத்வாதி நீஹரித்வா. விஸ்ஸஜ்ஜனங் யோஜேதப்³ப³ந்தி விஸ்ஸஜ்ஜனவஸேன பவத்தபாளியா யதா²வுத்தஅத்த²த³ஸ்ஸனேன ஸம்ப³ந்த⁴தோ விபா⁴வேதப்³போ³தி.
Etthāti etasmiṃ pariññāvāre. Cha puggalāti puthujjanena saddhiṃ yāva anāgāmimaggaṭṭhā cha puggalā. Abhinditvā gahito tattha bhabbābhabbānaṃ kiccavisesassa aggahitattā. Yattha pana sati puthujjanaggahaṇasāmaññe bhabbānaṃ kiccaṃ gahitaṃ, yattha ca abhabbānaṃ, tattha te eva bhinditvā vuttā hontīti dassento ‘‘ye ca puthujjanā maggaṃ paṭilabhissanti, ye ca puthujjanā maggaṃ na paṭilabhissantī’’ti ca ādimāha. Arahāti ariyo, ayameva vā pāṭho. Paṭhamamaggaphalasamaṅgīti purimamaggaphalasamaṅgī. Itaroti arahā. Evaṃ puggalabhedaṃ ñatvāti idha puthujjano so ca abhabboti gahito, idha bhabbo idha ariyā, ye ca paṭhamamaggaphalasamaṅgino yāva aggamaggaphalasamaṅginoti evaṃ yathāvuttaṃ puggalavibhāgaṃ ñatvā. Tattha tatthāti tesaṃ dve puthujjanā aṭṭha ariyāti imesaṃ yathāvuttapuggalānaṃ bhedato abhedato ca gahaṇavasena āgate tasmiṃ tasmiṃ pāṭhapadese. Sanniṭṭhānenāti sanniṭṭhānapadavasena, nicchayavaseneva vā. Niddhāretvāti nīharitvā. Vissajjanaṃ yojetabbanti vissajjanavasena pavattapāḷiyā yathāvuttaatthadassanena sambandhato vibhāvetabboti.
பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pariññāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
இந்த்³ரியயமகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Indriyayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
யமகபகரண-அனுடீகா ஸமத்தா.
Yamakapakaraṇa-anuṭīkā samattā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / யமகபாளி • Yamakapāḷi / 8. சித்தயமகங் • 8. Cittayamakaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 10. இந்த்³ரியயமகங் • 10. Indriyayamakaṃ
