| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೧೦. ಇನ್ದ್ರಿಯಯಮಕಂ
10. Indriyayamakaṃ
ಇದಾನಿ ತೇಸಞ್ಞೇವ ಮೂಲಯಮಕೇ ದೇಸಿತಾನಂ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮಾನಂ ಲಬ್ಭಮಾನವಸೇನ ಏಕದೇಸಂ ಸಂಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಯಮಕಾನನ್ತರಂ ದೇಸಿತಸ್ಸ ಇನ್ದ್ರಿಯಯಮಕಸ್ಸ ವಣ್ಣನಾ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಖನ್ಧಯಮಕಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಾಳಿವವತ್ಥಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಧಾಪಿ ಹಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಾರಾದಯೋ ತಯೋ ಮಹಾವಾರಾ ಅವಸೇಸಾ ಅನ್ತರವಾರಾ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಕಾಲಪ್ಪಭೇದಾದೀಹಿ ಖನ್ಧಯಮಕಾದೀಸು ಆಗತಸದಿಸಾವ। ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪನ ಬಹುತಾಯ ಧಾತುಯಮಕತೋಪಿ ಬಹುತರಾನಿ ಯಮಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯಥಾ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ಪುಗ್ಗಲವಾರಾದೀಸು ಚಕ್ಖಾಯತನಚಕ್ಖುಧಾತುಮೂಲಕೇ ನಯೇ ಚಕ್ಖಾಯತನಚಕ್ಖುಧಾತೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಜಿವ್ಹಾಯತನಕಾಯಾಯತನಾನಿ ನ ಯೋಜಿತಾನಿ। ಜಿವ್ಹಾಯತನಕಾಯಾಯತನಮೂಲಕಾನಿ ಚ ಯಮಕಾನೇವ ನ ಗಹಿತಾನಿ, ತಥಾ ಇಧಾಪಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇ ನಯೇ ಜಿವ್ಹಿನ್ದ್ರಿಯಕಾಯಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ನ ಯೋಜಿತಾನಿ, ಜಿವ್ಹಿನ್ದ್ರಿಯಕಾಯಿನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕಾನಿ ಚ ಯಮಕಾನೇವ ನ ಗಹಿತಾನಿ। ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಹಣೇ ಕಾರಣಂ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನ ಯಥಾ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಾದಿಮೂಲಕೇಹಿ ತಥೇವ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿಮೂಲಕೇಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯಸ್ಮಾ ಯೋಜನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಯೋಜಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಯೋಜಿತಾನಿ ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ನತ್ಥೀತಿ ನ ಗಹಿತಾನಿ। ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಉಪೇಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ ಗಹಿತಾನಿ। ತಥಾ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ ಪಞ್ಚ। ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ ತೀಣಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಅಭಾವೇನೇವ ನ ಗಹಿತಾನಿ। ಇತಿ ಯಾನಿ ಗಹಿತಾನಿ, ತೇಸಂ ವಸೇನೇತ್ಥ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇ ನಯೇ ಯಮಕಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಯಾನಿ ಪನ ನ ಗಹಿತಾನಿ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಯಮಕಾನಿ ನ ಗಣೇತಬ್ಬಾನಿ। ಗಣೇನ್ತೇನ ವಾ ಮೋಘಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಗಣೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ಏವಂ ತಾವ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಪಾಳಿವವತ್ಥಾನಮೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Idāni tesaññeva mūlayamake desitānaṃ kusalādidhammānaṃ labbhamānavasena ekadesaṃ saṃgaṇhitvā dhammayamakānantaraṃ desitassa indriyayamakassa vaṇṇanā hoti. Tattha khandhayamakādīsu vuttanayeneva pāḷivavatthānaṃ veditabbaṃ. Idhāpi hi paṇṇattivārādayo tayo mahāvārā avasesā antaravārā ca saddhiṃ kālappabhedādīhi khandhayamakādīsu āgatasadisāva. Indriyānaṃ pana bahutāya dhātuyamakatopi bahutarāni yamakāni honti. Yathā pana heṭṭhā puggalavārādīsu cakkhāyatanacakkhudhātumūlake naye cakkhāyatanacakkhudhātūhi saddhiṃ jivhāyatanakāyāyatanāni na yojitāni. Jivhāyatanakāyāyatanamūlakāni ca yamakāneva na gahitāni, tathā idhāpi cakkhundriyamūlake naye jivhindriyakāyindriyāni na yojitāni, jivhindriyakāyindriyamūlakāni ca yamakāneva na gahitāni. Tesaṃ aggahaṇe kāraṇaṃ tattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Manindriyaṃ pana yathā cakkhundriyādimūlakehi tatheva itthindriyādimūlakehipi saddhiṃ yasmā yojanaṃ gacchati, tasmā nikkhittapaṭipāṭiyā ayojetvā sabbehipi cakkhundriyamūlakādīhi saddhiṃ pariyosāne yojitanti veditabbaṃ. Cakkhundriyena saddhiṃ itthindriyapurisindriyajīvitindriyāni yojitāni sukhindriyadukkhindriyadomanassindriyāni paṭisandhiyaṃ natthīti na gahitāni. Somanassindriyaupekkhindriyāni paṭisandhiyaṃ uppattisabbhāvato gahitāni. Tathā saddhindriyādīni pañca. Lokuttarāni tīṇi paṭisandhiyaṃ abhāveneva na gahitāni. Iti yāni gahitāni, tesaṃ vasenettha cakkhundriyamūlake naye yamakagaṇanā veditabbā. Yathā cettha, evaṃ sabbattha. Yāni pana na gahitāni, tesaṃ vasena yamakāni na gaṇetabbāni. Gaṇentena vā moghapucchāvasena gaṇetabbānīti evaṃ tāva sabbavāresu pāḷivavatthānameva veditabbaṃ.
ಪವತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ
Pavattivāravaṇṇanā
೧-೮೬. ಅತ್ಥವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಪನೇತ್ಥ ಇದಂ ನಯಮುಖಂ – ಸಚಕ್ಖುಕಾನಂ ನ ಇತ್ಥೀನನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾದೀನಞ್ಚೇವ ರೂಪೀನಂ ಪುರಿಸನಪುಂಸಕಾನಞ್ಚ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಸಚಕ್ಖುಕಾನಂ ನ ಪುರಿಸಾನನ್ತಿ ರೂಪೀಬ್ರಹ್ಮಾನಞ್ಚೇವ ಇತ್ಥಿನಪುಂಸಕಾನಞ್ಚ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಅಚಕ್ಖುಕಾನಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಾನಂ ತೇಸಂ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಏಕವೋಕಾರಚತುವೋಕಾರಕಾಮಧಾತುಸತ್ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸಚಕ್ಖುಕಾನಂ ವಿನಾ ಸೋಮನಸ್ಸೇನಾತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾವಿಪಾಕಪಟಿಸನ್ಧೀನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸಚಕ್ಖುಕಾನಂ ವಿನಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಯಾತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಅಚಕ್ಖುಕಾನನ್ತಿ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಅಹೇತುಕಾನನ್ತಿ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಂ ಅಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಹಿ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಸದ್ಧಾಸತಿಪಞ್ಞಾಯೋ ನತ್ಥಿ। ಸಮಾಧಿವೀರಿಯಾನಿ ಪನ ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ಪತ್ತಾನಿ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಸಹೇತುಕಾನಂ ಅಚಕ್ಖುಕಾನನ್ತಿ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕವಸೇನ ಚೇವ ಅರೂಪೀವಸೇನ ಚ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞೋ ಹಿ ಸಹೇತುಕೋ ಅಚಕ್ಖುಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಸಚಕ್ಖುಕಾನಂ ಅಹೇತುಕಾನನ್ತಿ ಅಪಾಯೇ ಓಪಪಾತಿಕವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸಚಕ್ಖುಕಾನಂ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾನನ್ತಿ ಕಾಮಧಾತುಯಂ ದುಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸಚಕ್ಖುಕಾನಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನನ್ತಿ ರೂಪೀಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಚೇವ ಕಾಮಾವಚರದೇವಮನುಸ್ಸೇ ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಅಚಕ್ಖುಕಾನನ್ತಿ ಅರೂಪಿನೋ ಚ ತಿಹೇತುಕಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕೇ ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
1-86. Atthavinicchaye panettha idaṃ nayamukhaṃ – sacakkhukānaṃ na itthīnanti brahmapārisajjādīnañceva rūpīnaṃ purisanapuṃsakānañca vasena vuttaṃ. Tesañhi itthindriyaṃ nuppajjati. Sacakkhukānaṃ na purisānanti rūpībrahmānañceva itthinapuṃsakānañca vasena vuttaṃ. Tesañhi purisindriyaṃ nuppajjati. Acakkhukānaṃ upapajjantānaṃ tesaṃ jīvitindriyaṃ uppajjatīti ekavokāracatuvokārakāmadhātusatte sandhāya vuttaṃ. Sacakkhukānaṃ vinā somanassenāti upekkhāsahagatānaṃ catunnaṃ mahāvipākapaṭisandhīnaṃ vasena vuttaṃ. Sacakkhukānaṃ vinā upekkhāyāti somanassasahagatapaṭisandhikānaṃ vasena vuttaṃ. Upekkhāya acakkhukānanti ahetukapaṭisandhivasena vuttaṃ. Ahetukānanti ahetukapaṭisandhicittena saddhiṃ saddhindriyādīnaṃ abhāvato vuttaṃ. Tattha hi ekanteneva saddhāsatipaññāyo natthi. Samādhivīriyāni pana indriyappattāni na honti. Sahetukānaṃ acakkhukānanti gabbhaseyyakavasena ceva arūpīvasena ca vuttaṃ. Añño hi sahetuko acakkhuko nāma natthi. Sacakkhukānaṃ ahetukānanti apāye opapātikavasena vuttaṃ. Sacakkhukānaṃ ñāṇavippayuttānanti kāmadhātuyaṃ duhetukapaṭisandhikānaṃ vasena vuttaṃ. Sacakkhukānaṃ ñāṇasampayuttānanti rūpībrahmāno ceva kāmāvacaradevamanusse ca sandhāya vuttaṃ. Ñāṇasampayuttānaṃ acakkhukānanti arūpino ca tihetukagabbhaseyyake ca sandhāya vuttaṃ.
೧೯೦. ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇ ವಿನಾ ಸೋಮನಸ್ಸೇನ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಾನನ್ತಿ ದ್ವೇಪಿ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪವತ್ತೇ ಸೋಮನಸ್ಸವಿಪ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇತಿ ಅರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥಾಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತಿವಸೇನ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿಮೂಲಕೇಸುಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತಿವಸೇನೇವತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಪಟಿಲೋಮನಯೇ ಪನ ನಿರೋಧವಾರೇ ಚ ಏತೇಸಞ್ಚೇವ ಅಞ್ಞೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾಲಾಭವಸೇನ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತೇಸು ತೀಸುಪಿ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
190. Jīvitindriyamūlake vinā somanassena upapajjantānanti dvepi jīvitindriyāni sandhāya vuttaṃ. Pavattesomanassavippayuttacittassa uppādakkhaṇeti arūpajīvitindriyaṃ sandhāya vuttaṃ. Iminā nayena sabbatthāpi paṭisandhipavattivasena jīvitindriyayojanā veditabbā. Somanassindriyādimūlakesupi paṭisandhipavattivasenevattho gahetabbo. Paṭilomanaye pana nirodhavāre ca etesañceva aññesañca dhammānaṃ yathālābhavasena cutipaṭisandhipavattesu tīsupi anuppādanirodhā veditabbā.
೨೮೧. ಅನಾಗತವಾರೇ ಏತೇನೇವ ಭಾವೇನಾತಿ ಏತೇನ ಪುರಿಸಭಾವೇನೇವ, ಅನ್ತರಾ ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ಅನಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುರಿಸಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣೇನೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕತಿಚಿ ಭವೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಕತಿಚಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುತಿಯಪುಚ್ಛಾಯಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
281. Anāgatavāre eteneva bhāvenāti etena purisabhāveneva, antarā itthibhāvaṃ anāpajjitvā purisapaṭisandhiggahaṇenevāti attho. Katici bhave dassetvā parinibbāyissantīti katici paṭisandhiyo gahetvā itthibhāvaṃ appatvāva parinibbāyissantīti attho. Dutiyapucchāyapi eseva nayo.
೩೬೧. ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇನ ಅತೀತವಾರೇ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾನಂ ಉಪಪತ್ತಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಭಙ್ಗಕ್ಖಣೇ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ ನುಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ಥಾತಿ ಚಿತ್ತಯಮಕೇ ವಿಯ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣಾತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ಅತ್ಥಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನಪುಬ್ಬವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯಮುಖೇನ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಪವತ್ತಿವಾರೇ ಅತ್ಥವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
361. Paccuppannena atītavāre suddhāvāsānaṃ upapatticittassa bhaṅgakkhaṇe manindriyañca nuppajjitthāti cittayamake viya uppādakkhaṇātikkamavasena atthaṃ aggahetvā tasmiṃ bhave anuppannapubbavasena gahetabboti. Iminā nayamukhena sabbasmimpi pavattivāre atthavinicchayo veditabbo.
ಪವತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ।
Pavattivāravaṇṇanā.
ಪರಿಞ್ಞಾವಾರವಣ್ಣನಾ
Pariññāvāravaṇṇanā
೪೩೫-೪೮೨. ಪರಿಞ್ಞಾವಾರೇ ಪನ ಚಕ್ಖುಮೂಲಕಾದೀಸು ಏಕಮೇವ ಚಕ್ಖುಸೋತಯಮಕಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸೇಸಾನಿಪಿ ಲೋಕಿಯಅಬ್ಯಾಕತಾನಿ ಚೇವ ಲೋಕಿಯಅಬ್ಯಾಕತಮಿಸ್ಸಕಾನಿ ಚ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನೇವ, ತಸ್ಮಾ ತಾನಿ ಅನುಪದಿಟ್ಠಾನಿಪಿ ಇಮಿನಾವ ದಸ್ಸಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅಕುಸಲಂ ಏಕನ್ತತೋ ಪಹಾತಬ್ಬಮೇವ, ಏಕನ್ತಂ ಕುಸಲಂ ಭಾವೇತಬ್ಬಮೇವ, ಲೋಕುತ್ತರಾಬ್ಯಾಕತಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಜಹತೀ’’ತಿ ‘‘ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವೇತೀ’’ತಿ ‘‘ಅಞ್ಞಾತಾವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನ ಭಾವೇತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಮ್ಪಿ, ತಂ ಭಾವನಾವಸೇನೇವ ಗಹಿತಂ। ತತ್ಥ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾತಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸಮಙ್ಗೀ ಚ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸಮಙ್ಗೀ ಚ। ತೇಸು ಏಕೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥತ್ತಾ ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ಪಜಹತಿ ನಾಮ। ಏಕೋ ಪಹೀನದೋಸತ್ತಾ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ನ ಪರಿಜಾನಾತೀತಿ ಅನುಪ್ಪಾದಂ ಆಪಾದೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥತಾಯ ನ ಪರಿಜಾನಾತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
435-482. Pariññāvāre pana cakkhumūlakādīsu ekameva cakkhusotayamakaṃ dassitaṃ. Yasmā pana sesānipi lokiyaabyākatāni ceva lokiyaabyākatamissakāni ca pariññeyyāneva, tasmā tāni anupadiṭṭhānipi imināva dassitāni honti. Yasmā pana akusalaṃ ekantato pahātabbameva, ekantaṃ kusalaṃ bhāvetabbameva, lokuttarābyākataṃ sacchikātabbaṃ, tasmā ‘‘domanassindriyaṃ pajahatī’’ti ‘‘anaññātaññassāmītindriyaṃ bhāvetī’’ti ‘‘aññātāvindriyaṃ sacchikarotī’’ti vuttaṃ. Aññindriyaṃ pana bhāvetabbampi atthi sacchikātabbampi, taṃ bhāvanāvaseneva gahitaṃ. Tattha dve puggalāti sakadāgāmimaggasamaṅgī ca, arahattamaggasamaṅgī ca. Tesu eko samucchindituṃ asamatthattā domanassindriyaṃ na pajahati nāma. Eko pahīnadosattā cakkhundriyaṃ na parijānātīti anuppādaṃ āpādetuṃ asamatthatāya na parijānāti. Iminā nayena sabbavissajjanesu attho veditabboti.
ಪರಿಞ್ಞಾವಾರವಣ್ಣನಾ।
Pariññāvāravaṇṇanā.
ಇನ್ದ್ರಿಯಯಮಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Indriyayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಗಮನಕಥಾ
Nigamanakathā
ಏತ್ತಾವತಾ ಚ –
Ettāvatā ca –
ಯಸ್ಸೋವಾದೇ ಠತ್ವಾ, ನಿಟ್ಠಿತಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಸಮ್ಪನ್ನೋ।
Yassovāde ṭhatvā, niṭṭhitakiccassa kiccasampanno;
ಯುವತಿಜನೋಪಿ ಅತೀತೋ, ಸುವಿಹಿತನಿಯಮೋ ಯಮಸ್ಸಾಣಂ॥
Yuvatijanopi atīto, suvihitaniyamo yamassāṇaṃ.
ದೇವಪರಿಸಾಯ ಮಜ್ಝೇ, ದೇವಪುರೇ ಸಬ್ಬದೇವದೇವೇನ।
Devaparisāya majjhe, devapure sabbadevadevena;
ಯಮಕಂ ನಾಮ ಪಕಾಸಿತಂ, ಯಮಾಮಲಲೋಮೇನ ಯಂ ತೇನ॥
Yamakaṃ nāma pakāsitaṃ, yamāmalalomena yaṃ tena.
ಪಾಳಿವವತ್ಥಾನವಿಧಿಂ, ಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಚ ಅತ್ಥನಯಂ।
Pāḷivavatthānavidhiṃ, pucchāvissajjane ca atthanayaṃ;
ದಸ್ಸೇತುಂ ಆರದ್ಧಾ, ಯಮಕಅಟ್ಠಕಥಾ ಮಯಾ ತಸ್ಸ॥
Dassetuṃ āraddhā, yamakaaṭṭhakathā mayā tassa.
ಸಾ ಸುಬಹುಅನ್ತರಾಯೇ, ಲೋಕಮ್ಹಿ ಯಥಾ ಅನನ್ತರಾಯೇನ।
Sā subahuantarāye, lokamhi yathā anantarāyena;
ಅಯಮಜ್ಜ ಪಞ್ಚಮತ್ತೇಹಿ, ತನ್ತಿಯಾ ಭಾಣವಾರೇಹಿ॥
Ayamajja pañcamattehi, tantiyā bhāṇavārehi.
ನಿಟ್ಠಂ ಪತ್ತಾ ಏವಂ, ನಿಟ್ಠಾನಂ ಪಾಪುಣನ್ತು ಸಬ್ಬೇಪಿ।
Niṭṭhaṃ pattā evaṃ, niṭṭhānaṃ pāpuṇantu sabbepi;
ಹಿತಸುಖನಿಬ್ಬತ್ತಿಕರಾ, ಮನೋರಥಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನನ್ತಿ॥
Hitasukhanibbattikarā, manorathā sabbasattānanti.
ಯಮಕಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Yamakappakaraṇa-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಯಮಕಪಾಳಿ • Yamakapāḷi / ೧೦. ಇನ್ದ್ರಿಯಯಮಕಂ • 10. Indriyayamakaṃ
