| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เถรีคาถาปาฬิ • Therīgāthāpāḷi |
๑๕. จตฺตาลีสนิปาโต
15. Cattālīsanipāto
๑. อิสิทาสีเถรีคาถา
1. Isidāsītherīgāthā
๔๐๒.
402.
นครมฺหิ กุสุมนาเม, ปาฎลิปุตฺตมฺหิ ปถวิยา มเณฺฑ;
Nagaramhi kusumanāme, pāṭaliputtamhi pathaviyā maṇḍe;
สกฺยกุลกุลีนาโย, เทฺว ภิกฺขุนิโย หิ คุณวติโยฯ
Sakyakulakulīnāyo, dve bhikkhuniyo hi guṇavatiyo.
๔๐๓.
403.
อิสิทาสี ตตฺถ เอกา, ทุติยา โพธีติ สีลสมฺปนฺนา จ;
Isidāsī tattha ekā, dutiyā bodhīti sīlasampannā ca;
ฌานชฺฌายนรตาโย, พหุสฺสุตาโย ธุตกิเลสาโยฯ
Jhānajjhāyanaratāyo, bahussutāyo dhutakilesāyo.
๔๐๔.
404.
ตา ปิณฺฑาย จริตฺวา, ภตฺตตฺถํ 1 กริย โธตปตฺตาโย;
Tā piṇḍāya caritvā, bhattatthaṃ 2 kariya dhotapattāyo;
รหิตมฺหิ สุขนิสินฺนา, อิมา คิรา อพฺภุทีเรสุํฯ
Rahitamhi sukhanisinnā, imā girā abbhudīresuṃ.
๔๐๕.
405.
‘‘ปาสาทิกาสิ อเยฺย, อิสิทาสิ วโยปิ เต อปริหีโน;
‘‘Pāsādikāsi ayye, isidāsi vayopi te aparihīno;
กิํ ทิสฺวาน พฺยาลิกํ, อถาสิ เนกฺขมฺมมนุยุตฺตา’’ฯ
Kiṃ disvāna byālikaṃ, athāsi nekkhammamanuyuttā’’.
๔๐๖.
406.
เอวมนุยุญฺชิยมานา สา, รหิเต ธมฺมเทสนากุสลา;
Evamanuyuñjiyamānā sā, rahite dhammadesanākusalā;
อิสิทาสี วจนมพฺรวิ, ‘‘สุณ โพธิ ยถามฺหิ ปพฺพชิตาฯ
Isidāsī vacanamabravi, ‘‘suṇa bodhi yathāmhi pabbajitā.
๔๐๗.
407.
‘‘อุเชฺชนิยา ปุรวเร, มยฺหํ ปิตา สีลสํวุโต เสฎฺฐิ;
‘‘Ujjeniyā puravare, mayhaṃ pitā sīlasaṃvuto seṭṭhi;
ตสฺสมฺหิ เอกธีตา, ปิยา มนาปา จ ทยิตา จฯ
Tassamhi ekadhītā, piyā manāpā ca dayitā ca.
๔๐๘.
408.
‘‘อถ เม สาเกตโต วรกา, อาคจฺฉุมุตฺตมกุลีนา;
‘‘Atha me sāketato varakā, āgacchumuttamakulīnā;
เสฎฺฐี ปหูตรตโน, ตสฺส มมํ สุณฺหมทาสิ ตาโตฯ
Seṭṭhī pahūtaratano, tassa mamaṃ suṇhamadāsi tāto.
๔๐๙.
409.
‘‘สสฺสุยา สสฺสุรสฺส จ, สายํ ปาตํ ปณามมุปคมฺม;
‘‘Sassuyā sassurassa ca, sāyaṃ pātaṃ paṇāmamupagamma;
สิรสา กโรมิ ปาเท, วนฺทามิ ยถามฺหิ อนุสิฎฺฐาฯ
Sirasā karomi pāde, vandāmi yathāmhi anusiṭṭhā.
๔๑๐.
410.
‘‘ยา มยฺหํ สามิกสฺส, ภคินิโย ภาตุโน ปริชโน วา;
‘‘Yā mayhaṃ sāmikassa, bhaginiyo bhātuno parijano vā;
ตเมกวรกมฺปิ ทิสฺวา, อุพฺพิคฺคา อาสนํ เทมิฯ
Tamekavarakampi disvā, ubbiggā āsanaṃ demi.
๔๑๑.
411.
‘‘อเนฺนน จ ปาเนน จ, ขเชฺชน จ ยญฺจ ตตฺถ สนฺนิหิตํ;
‘‘Annena ca pānena ca, khajjena ca yañca tattha sannihitaṃ;
ฉาเทมิ อุปนยามิ จ, เทมิ จ ยํ ยสฺส ปติรูปํฯ
Chādemi upanayāmi ca, demi ca yaṃ yassa patirūpaṃ.
๔๑๒.
412.
‘‘กาเลน อุปฎฺฐหิตฺวา 3, ฆรํ สมุปคมามิ อุมฺมาเร;
‘‘Kālena upaṭṭhahitvā 4, gharaṃ samupagamāmi ummāre;
โธวนฺตี หตฺถปาเท, ปญฺชลิกา สามิกมุเปมิฯ
Dhovantī hatthapāde, pañjalikā sāmikamupemi.
๔๑๓.
413.
‘‘โกจฺฉํ ปสาทํ อญฺชนิญฺจ, อาทาสกญฺจ คณฺหิตฺวา;
‘‘Kocchaṃ pasādaṃ añjaniñca, ādāsakañca gaṇhitvā;
ปริกมฺมการิกา วิย, สยเมว ปติํ วิภูเสมิฯ
Parikammakārikā viya, sayameva patiṃ vibhūsemi.
๔๑๔.
414.
‘‘สยเมว โอทนํ สาธยามิ, สยเมว ภาชนํ โธวนฺตี;
‘‘Sayameva odanaṃ sādhayāmi, sayameva bhājanaṃ dhovantī;
๔๑๕.
415.
‘‘เอวํ มํ ภตฺติกตํ, อนุรตฺตํ การิกํ นิหตมานํ;
‘‘Evaṃ maṃ bhattikataṃ, anurattaṃ kārikaṃ nihatamānaṃ;
๔๑๖.
416.
‘‘โส มาตรญฺจ ปิตรญฺจ, ภณติ ‘อาปุจฺฉหํ คมิสฺสามิ;
‘‘So mātarañca pitarañca, bhaṇati ‘āpucchahaṃ gamissāmi;
อิสิทาสิยา น สห วจฺฉํ, เอกาคาเรหํ 9 สห วตฺถุํ’ฯ
Isidāsiyā na saha vacchaṃ, ekāgārehaṃ 10 saha vatthuṃ’.
๔๑๗.
417.
‘‘‘มา เอวํ ปุตฺต อวจ, อิสิทาสี ปณฺฑิตา ปริพฺยตฺตา;
‘‘‘Mā evaṃ putta avaca, isidāsī paṇḍitā paribyattā;
อุฎฺฐายิกา อนลสา, กิํ ตุยฺหํ น โรจเต ปุตฺต’ฯ
Uṭṭhāyikā analasā, kiṃ tuyhaṃ na rocate putta’.
๔๑๘.
418.
‘‘‘น จ เม หิํสติ กิญฺจิ, น จหํ อิสิทาสิยา สห วจฺฉํ;
‘‘‘Na ca me hiṃsati kiñci, na cahaṃ isidāsiyā saha vacchaṃ;
๔๑๙.
419.
‘‘ตสฺส วจนํ สุณิตฺวา, สสฺสุ สสุโร จ มํ อปุจฺฉิํสุ;
‘‘Tassa vacanaṃ suṇitvā, sassu sasuro ca maṃ apucchiṃsu;
‘กิสฺส 13 ตยา อปรทฺธํ, ภณ วิสฺสฎฺฐา ยถาภูตํ’ฯ
‘Kissa 14 tayā aparaddhaṃ, bhaṇa vissaṭṭhā yathābhūtaṃ’.
๔๒๐.
420.
‘‘‘นปิหํ อปรชฺฌํ กิญฺจิ, นปิ หิํเสมิ น ภณามิ ทุพฺพจนํ;
‘‘‘Napihaṃ aparajjhaṃ kiñci, napi hiṃsemi na bhaṇāmi dubbacanaṃ;
กิํ สกฺกา กาตุเยฺย, ยํ มํ วิเทฺทสฺสเต ภตฺตา’ฯ
Kiṃ sakkā kātuyye, yaṃ maṃ viddessate bhattā’.
๔๒๑.
421.
‘‘เต มํ ปิตุฆรํ ปฎินยิํสุ, วิมนา ทุเขน อธิภูตา;
‘‘Te maṃ pitugharaṃ paṭinayiṃsu, vimanā dukhena adhibhūtā;
‘ปุตฺตมนุรกฺขมานา, ชิตามฺหเส รูปินิํ ลกฺขิํ’ฯ
‘Puttamanurakkhamānā, jitāmhase rūpiniṃ lakkhiṃ’.
๔๒๒.
422.
‘‘อถ มํ อทาสิ ตาโต, อฑฺฒสฺส ฆรมฺหิ ทุติยกุลิกสฺส;
‘‘Atha maṃ adāsi tāto, aḍḍhassa gharamhi dutiyakulikassa;
ตโต อุปฑฺฒสุเงฺกน, เยน มํ วินฺทถ เสฎฺฐิฯ
Tato upaḍḍhasuṅkena, yena maṃ vindatha seṭṭhi.
๔๒๓.
423.
‘‘ตสฺสปิ ฆรมฺหิ มาสํ, อวสิํ อถ โสปิ มํ ปฎิจฺฉรยิ 15;
‘‘Tassapi gharamhi māsaṃ, avasiṃ atha sopi maṃ paṭiccharayi 16;
ทาสีว อุปฎฺฐหนฺติํ, อทูสิกํ สีลสมฺปนฺนํฯ
Dāsīva upaṭṭhahantiṃ, adūsikaṃ sīlasampannaṃ.
๔๒๔.
424.
‘‘ภิกฺขาย จ วิจรนฺตํ, ทมกํ ทนฺตํ เม ปิตา ภณติ;
‘‘Bhikkhāya ca vicarantaṃ, damakaṃ dantaṃ me pitā bhaṇati;
๔๒๕.
425.
‘‘โสปิ วสิตฺวา ปกฺขํ 21, อถ ตาตํ ภณติ ‘เทหิ เม โปฎฺฐิํ;
‘‘Sopi vasitvā pakkhaṃ 22, atha tātaṃ bhaṇati ‘dehi me poṭṭhiṃ;
ฆฎิกญฺจ มลฺลกญฺจ, ปุนปิ ภิกฺขํ จริสฺสามิ’ฯ
Ghaṭikañca mallakañca, punapi bhikkhaṃ carissāmi’.
๔๒๖.
426.
‘‘อถ นํ ภณตี ตาโต, อมฺมา สโพฺพ จ เม ญาติคณวโคฺค;
‘‘Atha naṃ bhaṇatī tāto, ammā sabbo ca me ñātigaṇavaggo;
‘กิํ เต น กีรติ อิธ, ภณ ขิปฺปํ ตํ เต กริหิ’ติฯ
‘Kiṃ te na kīrati idha, bhaṇa khippaṃ taṃ te karihi’ti.
๔๒๗.
427.
‘‘เอวํ ภณิโต ภณติ, ‘ยทิ เม อตฺตา สโกฺกติ อลํ มยฺหํ;
‘‘Evaṃ bhaṇito bhaṇati, ‘yadi me attā sakkoti alaṃ mayhaṃ;
อิสิทาสิยา น สห วจฺฉํ, เอกฆเรหํ สห วตฺถุํ’ฯ
Isidāsiyā na saha vacchaṃ, ekagharehaṃ saha vatthuṃ’.
๔๒๘.
428.
‘‘วิสฺสชฺชิโต คโต โส, อหมฺปิ เอกากินี วิจิเนฺตมิ;
‘‘Vissajjito gato so, ahampi ekākinī vicintemi;
‘อาปุจฺฉิตูน คจฺฉํ, มริตุเย 23 วา ปพฺพชิสฺสํ วา’ฯ
‘Āpucchitūna gacchaṃ, marituye 24 vā pabbajissaṃ vā’.
๔๒๙.
429.
‘‘อถ อยฺยา ชินทตฺตา, อาคจฺฉี โคจราย จรมานา;
‘‘Atha ayyā jinadattā, āgacchī gocarāya caramānā;
ตาตกุลํ วินยธรี, พหุสฺสุตา สีลสมฺปนฺนาฯ
Tātakulaṃ vinayadharī, bahussutā sīlasampannā.
๔๓๐.
430.
‘‘ตํ ทิสฺวาน อมฺหากํ, อุฎฺฐายาสนํ ตสฺสา ปญฺญาปยิํ;
‘‘Taṃ disvāna amhākaṃ, uṭṭhāyāsanaṃ tassā paññāpayiṃ;
นิสินฺนาย จ ปาเท, วนฺทิตฺวา โภชนมทาสิํฯ
Nisinnāya ca pāde, vanditvā bhojanamadāsiṃ.
๔๓๑.
431.
‘‘อเนฺนน จ ปาเนน จ, ขเชฺชน จ ยญฺจ ตตฺถ สนฺนิหิตํ;
‘‘Annena ca pānena ca, khajjena ca yañca tattha sannihitaṃ;
สนฺตปฺปยิตฺวา อวจํ, ‘อเยฺย อิจฺฉามิ ปพฺพชิตุํ’ฯ
Santappayitvā avacaṃ, ‘ayye icchāmi pabbajituṃ’.
๔๓๒.
432.
‘‘อถ มํ ภณตี ตาโต, ‘อิเธว ปุตฺตก 25 จราหิ ตฺวํ ธมฺมํ;
‘‘Atha maṃ bhaṇatī tāto, ‘idheva puttaka 26 carāhi tvaṃ dhammaṃ;
อเนฺนน จ ปาเนน จ, ตปฺปย สมเณ ทฺวิชาตี จ’ฯ
Annena ca pānena ca, tappaya samaṇe dvijātī ca’.
๔๓๓.
433.
‘‘อถหํ ภณามิ ตาตํ, โรทนฺตี อญฺชลิํ ปณาเมตฺวา;
‘‘Athahaṃ bhaṇāmi tātaṃ, rodantī añjaliṃ paṇāmetvā;
‘ปาปญฺหิ มยา ปกตํ, กมฺมํ ตํ นิชฺชเรสฺสามิ’ฯ
‘Pāpañhi mayā pakataṃ, kammaṃ taṃ nijjaressāmi’.
๔๓๔.
434.
‘‘อถ มํ ภณตี ตาโต, ‘ปาปุณ โพธิญฺจ อคฺคธมฺมญฺจ;
‘‘Atha maṃ bhaṇatī tāto, ‘pāpuṇa bodhiñca aggadhammañca;
นิพฺพานญฺจ ลภสฺสุ, ยํ สจฺฉิกรี ทฺวิปทเสโฎฺฐ’ฯ
Nibbānañca labhassu, yaṃ sacchikarī dvipadaseṭṭho’.
๔๓๕.
435.
‘‘มาตาปิตู อภิวาทยิตฺวา, สพฺพญฺจ ญาติคณวคฺคํ;
‘‘Mātāpitū abhivādayitvā, sabbañca ñātigaṇavaggaṃ;
สตฺตาหํ ปพฺพชิตา, ติโสฺส วิชฺชา อผสฺสยิํฯ
Sattāhaṃ pabbajitā, tisso vijjā aphassayiṃ.
๔๓๖.
436.
‘‘ชานามิ อตฺตโน สตฺต, ชาติโย ยสฺสยํ ผลวิปาโก;
‘‘Jānāmi attano satta, jātiyo yassayaṃ phalavipāko;
ตํ ตว อาจิกฺขิสฺสํ, ตํ เอกมนา นิสาเมหิฯ
Taṃ tava ācikkhissaṃ, taṃ ekamanā nisāmehi.
๔๓๗.
437.
‘‘นครมฺหิ เอรกเจฺฉ 27, สุวณฺณกาโร อหํ ปหูตธโน;
‘‘Nagaramhi erakacche 28, suvaṇṇakāro ahaṃ pahūtadhano;
โยพฺพนมเทน มโตฺต โส, ปรทารํ อเสวิหํฯ
Yobbanamadena matto so, paradāraṃ asevihaṃ.
๔๓๘.
438.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, นิรยมฺหิ อปจฺจิสํ จิรํ;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, nirayamhi apaccisaṃ ciraṃ;
ปโกฺก ตโต จ อุฎฺฐหิตฺวา, มกฺกฎิยา กุจฺฉิโมกฺกมิํฯ
Pakko tato ca uṭṭhahitvā, makkaṭiyā kucchimokkamiṃ.
๔๓๙.
439.
‘‘สตฺตาหชาตกํ มํ, มหากปิ ยูถโป นิลฺลเจฺฉสิ;
‘‘Sattāhajātakaṃ maṃ, mahākapi yūthapo nillacchesi;
ตเสฺสตํ กมฺมผลํ, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
Tassetaṃ kammaphalaṃ, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
๔๔๐.
440.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, กาลํ กริตฺวา สินฺธวารเญฺญ;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, kālaṃ karitvā sindhavāraññe;
กาณาย จ ขญฺชาย จ, เอฬกิยา กุจฺฉิโมกฺกมิํฯ
Kāṇāya ca khañjāya ca, eḷakiyā kucchimokkamiṃ.
๔๔๑.
441.
‘‘ทฺวาทส วสฺสานิ อหํ, นิลฺลจฺฉิโต ทารเก ปริวหิตฺวา;
‘‘Dvādasa vassāni ahaṃ, nillacchito dārake parivahitvā;
กิมินาวโฎฺฎ อกโลฺล, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
Kimināvaṭṭo akallo, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
๔๔๒.
442.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, โควาณิชกสฺส คาวิยา ชาโต;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, govāṇijakassa gāviyā jāto;
วโจฺฉ ลาขาตโมฺพ, นิลฺลจฺฉิโต ทฺวาทเส มาเสฯ
Vaccho lākhātambo, nillacchito dvādase māse.
๔๔๓.
443.
อโนฺธวโฎฺฎ อกโลฺล, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
Andhovaṭṭo akallo, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
๔๔๔.
444.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, วีถิยา ทาสิยา ฆเร ชาโต;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, vīthiyā dāsiyā ghare jāto;
เนว มหิลา น ปุริโส, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
Neva mahilā na puriso, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
๔๔๕.
445.
‘‘ติํสติวสฺสมฺหิ มโต, สากฎิกกุลมฺหิ ทาริกา ชาตา;
‘‘Tiṃsativassamhi mato, sākaṭikakulamhi dārikā jātā;
๔๔๖.
446.
‘‘ตํ มํ ตโต สตฺถวาโห, อุสฺสนฺนาย วิปุลาย วฑฺฒิยา;
‘‘Taṃ maṃ tato satthavāho, ussannāya vipulāya vaḍḍhiyā;
โอกฑฺฒติ วิลปนฺติํ, อจฺฉินฺทิตฺวา กุลฆรสฺมาฯ
Okaḍḍhati vilapantiṃ, acchinditvā kulagharasmā.
๔๔๗.
447.
‘‘อถ โสฬสเม วเสฺส, ทิสฺวา มํ ปตฺตโยพฺพนํ กญฺญํ;
‘‘Atha soḷasame vasse, disvā maṃ pattayobbanaṃ kaññaṃ;
โอรุนฺธตสฺส ปุโตฺต, คิริทาโส นาม นาเมนฯ
Orundhatassa putto, giridāso nāma nāmena.
๔๔๘.
448.
‘‘ตสฺสปิ อญฺญา ภริยา, สีลวตี คุณวตี ยสวตี จ;
‘‘Tassapi aññā bhariyā, sīlavatī guṇavatī yasavatī ca;
๔๔๙.
449.
‘‘ตเสฺสตํ กมฺมผลํ, ยํ มํ อปกีริตูน คจฺฉนฺติ;
‘‘Tassetaṃ kammaphalaṃ, yaṃ maṃ apakīritūna gacchanti;
ทาสีว อุปฎฺฐหนฺติํ, ตสฺสปิ อโนฺต กโต มยา’’ติฯ
Dāsīva upaṭṭhahantiṃ, tassapi anto kato mayā’’ti.
… อิสิทาสี เถรี…ฯ
… Isidāsī therī….
จตฺตาลีสนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
Cattālīsanipāto niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / เถรีคาถา-อฎฺฐกถา • Therīgāthā-aṭṭhakathā / ๑. อิสิทาสีเถรีคาถาวณฺณนา • 1. Isidāsītherīgāthāvaṇṇanā
