Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරීගාථාපාළි • Therīgāthāpāḷi |
15. චත්තාලීසනිපාතො
15. Cattālīsanipāto
1. ඉසිදාසීථෙරීගාථා
1. Isidāsītherīgāthā
402.
402.
නගරම්හි කුසුමනාමෙ, පාටලිපුත්තම්හි පථවියා මණ්ඩෙ;
Nagaramhi kusumanāme, pāṭaliputtamhi pathaviyā maṇḍe;
සක්යකුලකුලීනායො, ද්වෙ භික්ඛුනියො හි ගුණවතියො.
Sakyakulakulīnāyo, dve bhikkhuniyo hi guṇavatiyo.
403.
403.
ඉසිදාසී තත්ථ එකා, දුතියා බොධීති සීලසම්පන්නා ච;
Isidāsī tattha ekā, dutiyā bodhīti sīlasampannā ca;
ඣානජ්ඣායනරතායො, බහුස්සුතායො ධුතකිලෙසායො.
Jhānajjhāyanaratāyo, bahussutāyo dhutakilesāyo.
404.
404.
තා පිණ්ඩාය චරිත්වා, භත්තත්ථං 1 කරිය ධොතපත්තායො;
Tā piṇḍāya caritvā, bhattatthaṃ 2 kariya dhotapattāyo;
රහිතම්හි සුඛනිසින්නා, ඉමා ගිරා අබ්භුදීරෙසුං.
Rahitamhi sukhanisinnā, imā girā abbhudīresuṃ.
405.
405.
‘‘පාසාදිකාසි අය්යෙ, ඉසිදාසි වයොපි තෙ අපරිහීනො;
‘‘Pāsādikāsi ayye, isidāsi vayopi te aparihīno;
කිං දිස්වාන බ්යාලිකං, අථාසි නෙක්ඛම්මමනුයුත්තා’’.
Kiṃ disvāna byālikaṃ, athāsi nekkhammamanuyuttā’’.
406.
406.
එවමනුයුඤ්ජියමානා සා, රහිතෙ ධම්මදෙසනාකුසලා;
Evamanuyuñjiyamānā sā, rahite dhammadesanākusalā;
ඉසිදාසී වචනමබ්රවි, ‘‘සුණ බොධි යථාම්හි පබ්බජිතා.
Isidāsī vacanamabravi, ‘‘suṇa bodhi yathāmhi pabbajitā.
407.
407.
‘‘උජ්ජෙනියා පුරවරෙ, මය්හං පිතා සීලසංවුතො සෙට්ඨි;
‘‘Ujjeniyā puravare, mayhaṃ pitā sīlasaṃvuto seṭṭhi;
තස්සම්හි එකධීතා, පියා මනාපා ච දයිතා ච.
Tassamhi ekadhītā, piyā manāpā ca dayitā ca.
408.
408.
‘‘අථ මෙ සාකෙතතො වරකා, ආගච්ඡුමුත්තමකුලීනා;
‘‘Atha me sāketato varakā, āgacchumuttamakulīnā;
සෙට්ඨී පහූතරතනො, තස්ස මමං සුණ්හමදාසි තාතො.
Seṭṭhī pahūtaratano, tassa mamaṃ suṇhamadāsi tāto.
409.
409.
‘‘සස්සුයා සස්සුරස්ස ච, සායං පාතං පණාමමුපගම්ම;
‘‘Sassuyā sassurassa ca, sāyaṃ pātaṃ paṇāmamupagamma;
සිරසා කරොමි පාදෙ, වන්දාමි යථාම්හි අනුසිට්ඨා.
Sirasā karomi pāde, vandāmi yathāmhi anusiṭṭhā.
410.
410.
‘‘යා මය්හං සාමිකස්ස, භගිනියො භාතුනො පරිජනො වා;
‘‘Yā mayhaṃ sāmikassa, bhaginiyo bhātuno parijano vā;
තමෙකවරකම්පි දිස්වා, උබ්බිග්ගා ආසනං දෙමි.
Tamekavarakampi disvā, ubbiggā āsanaṃ demi.
411.
411.
‘‘අන්නෙන ච පානෙන ච, ඛජ්ජෙන ච යඤ්ච තත්ථ සන්නිහිතං;
‘‘Annena ca pānena ca, khajjena ca yañca tattha sannihitaṃ;
ඡාදෙමි උපනයාමි ච, දෙමි ච යං යස්ස පතිරූපං.
Chādemi upanayāmi ca, demi ca yaṃ yassa patirūpaṃ.
412.
412.
‘‘කාලෙන උපට්ඨහිත්වා 3, ඝරං සමුපගමාමි උම්මාරෙ;
‘‘Kālena upaṭṭhahitvā 4, gharaṃ samupagamāmi ummāre;
ධොවන්තී හත්ථපාදෙ, පඤ්ජලිකා සාමිකමුපෙමි.
Dhovantī hatthapāde, pañjalikā sāmikamupemi.
413.
413.
‘‘කොච්ඡං පසාදං අඤ්ජනිඤ්ච, ආදාසකඤ්ච ගණ්හිත්වා;
‘‘Kocchaṃ pasādaṃ añjaniñca, ādāsakañca gaṇhitvā;
පරිකම්මකාරිකා විය, සයමෙව පතිං විභූසෙමි.
Parikammakārikā viya, sayameva patiṃ vibhūsemi.
414.
414.
‘‘සයමෙව ඔදනං සාධයාමි, සයමෙව භාජනං ධොවන්තී;
‘‘Sayameva odanaṃ sādhayāmi, sayameva bhājanaṃ dhovantī;
415.
415.
‘‘එවං මං භත්තිකතං, අනුරත්තං කාරිකං නිහතමානං;
‘‘Evaṃ maṃ bhattikataṃ, anurattaṃ kārikaṃ nihatamānaṃ;
416.
416.
‘‘සො මාතරඤ්ච පිතරඤ්ච, භණති ‘ආපුච්ඡහං ගමිස්සාමි;
‘‘So mātarañca pitarañca, bhaṇati ‘āpucchahaṃ gamissāmi;
ඉසිදාසියා න සහ වච්ඡං, එකාගාරෙහං 9 සහ වත්ථුං’.
Isidāsiyā na saha vacchaṃ, ekāgārehaṃ 10 saha vatthuṃ’.
417.
417.
‘‘‘මා එවං පුත්ත අවච, ඉසිදාසී පණ්ඩිතා පරිබ්යත්තා;
‘‘‘Mā evaṃ putta avaca, isidāsī paṇḍitā paribyattā;
උට්ඨායිකා අනලසා, කිං තුය්හං න රොචතෙ පුත්ත’.
Uṭṭhāyikā analasā, kiṃ tuyhaṃ na rocate putta’.
418.
418.
‘‘‘න ච මෙ හිංසති කිඤ්චි, න චහං ඉසිදාසියා සහ වච්ඡං;
‘‘‘Na ca me hiṃsati kiñci, na cahaṃ isidāsiyā saha vacchaṃ;
419.
419.
‘‘තස්ස වචනං සුණිත්වා, සස්සු සසුරො ච මං අපුච්ඡිංසු;
‘‘Tassa vacanaṃ suṇitvā, sassu sasuro ca maṃ apucchiṃsu;
‘කිස්ස 13 තයා අපරද්ධං, භණ විස්සට්ඨා යථාභූතං’.
‘Kissa 14 tayā aparaddhaṃ, bhaṇa vissaṭṭhā yathābhūtaṃ’.
420.
420.
‘‘‘නපිහං අපරජ්ඣං කිඤ්චි, නපි හිංසෙමි න භණාමි දුබ්බචනං;
‘‘‘Napihaṃ aparajjhaṃ kiñci, napi hiṃsemi na bhaṇāmi dubbacanaṃ;
කිං සක්කා කාතුය්යෙ, යං මං විද්දෙස්සතෙ භත්තා’.
Kiṃ sakkā kātuyye, yaṃ maṃ viddessate bhattā’.
421.
421.
‘‘තෙ මං පිතුඝරං පටිනයිංසු, විමනා දුඛෙන අධිභූතා;
‘‘Te maṃ pitugharaṃ paṭinayiṃsu, vimanā dukhena adhibhūtā;
‘පුත්තමනුරක්ඛමානා, ජිතාම්හසෙ රූපිනිං ලක්ඛිං’.
‘Puttamanurakkhamānā, jitāmhase rūpiniṃ lakkhiṃ’.
422.
422.
‘‘අථ මං අදාසි තාතො, අඩ්ඪස්ස ඝරම්හි දුතියකුලිකස්ස;
‘‘Atha maṃ adāsi tāto, aḍḍhassa gharamhi dutiyakulikassa;
තතො උපඩ්ඪසුඞ්කෙන, යෙන මං වින්දථ සෙට්ඨි.
Tato upaḍḍhasuṅkena, yena maṃ vindatha seṭṭhi.
423.
423.
‘‘තස්සපි ඝරම්හි මාසං, අවසිං අථ සොපි මං පටිච්ඡරයි 15;
‘‘Tassapi gharamhi māsaṃ, avasiṃ atha sopi maṃ paṭiccharayi 16;
දාසීව උපට්ඨහන්තිං, අදූසිකං සීලසම්පන්නං.
Dāsīva upaṭṭhahantiṃ, adūsikaṃ sīlasampannaṃ.
424.
424.
‘‘භික්ඛාය ච විචරන්තං, දමකං දන්තං මෙ පිතා භණති;
‘‘Bhikkhāya ca vicarantaṃ, damakaṃ dantaṃ me pitā bhaṇati;
425.
425.
‘‘සොපි වසිත්වා පක්ඛං 21, අථ තාතං භණති ‘දෙහි මෙ පොට්ඨිං;
‘‘Sopi vasitvā pakkhaṃ 22, atha tātaṃ bhaṇati ‘dehi me poṭṭhiṃ;
ඝටිකඤ්ච මල්ලකඤ්ච, පුනපි භික්ඛං චරිස්සාමි’.
Ghaṭikañca mallakañca, punapi bhikkhaṃ carissāmi’.
426.
426.
‘‘අථ නං භණතී තාතො, අම්මා සබ්බො ච මෙ ඤාතිගණවග්ගො;
‘‘Atha naṃ bhaṇatī tāto, ammā sabbo ca me ñātigaṇavaggo;
‘කිං තෙ න කීරති ඉධ, භණ ඛිප්පං තං තෙ කරිහි’ති.
‘Kiṃ te na kīrati idha, bhaṇa khippaṃ taṃ te karihi’ti.
427.
427.
‘‘එවං භණිතො භණති, ‘යදි මෙ අත්තා සක්කොති අලං මය්හං;
‘‘Evaṃ bhaṇito bhaṇati, ‘yadi me attā sakkoti alaṃ mayhaṃ;
ඉසිදාසියා න සහ වච්ඡං, එකඝරෙහං සහ වත්ථුං’.
Isidāsiyā na saha vacchaṃ, ekagharehaṃ saha vatthuṃ’.
428.
428.
‘‘විස්සජ්ජිතො ගතො සො, අහම්පි එකාකිනී විචින්තෙමි;
‘‘Vissajjito gato so, ahampi ekākinī vicintemi;
‘ආපුච්ඡිතූන ගච්ඡං, මරිතුයෙ 23 වා පබ්බජිස්සං වා’.
‘Āpucchitūna gacchaṃ, marituye 24 vā pabbajissaṃ vā’.
429.
429.
‘‘අථ අය්යා ජිනදත්තා, ආගච්ඡී ගොචරාය චරමානා;
‘‘Atha ayyā jinadattā, āgacchī gocarāya caramānā;
තාතකුලං විනයධරී, බහුස්සුතා සීලසම්පන්නා.
Tātakulaṃ vinayadharī, bahussutā sīlasampannā.
430.
430.
‘‘තං දිස්වාන අම්හාකං, උට්ඨායාසනං තස්සා පඤ්ඤාපයිං;
‘‘Taṃ disvāna amhākaṃ, uṭṭhāyāsanaṃ tassā paññāpayiṃ;
නිසින්නාය ච පාදෙ, වන්දිත්වා භොජනමදාසිං.
Nisinnāya ca pāde, vanditvā bhojanamadāsiṃ.
431.
431.
‘‘අන්නෙන ච පානෙන ච, ඛජ්ජෙන ච යඤ්ච තත්ථ සන්නිහිතං;
‘‘Annena ca pānena ca, khajjena ca yañca tattha sannihitaṃ;
සන්තප්පයිත්වා අවචං, ‘අය්යෙ ඉච්ඡාමි පබ්බජිතුං’.
Santappayitvā avacaṃ, ‘ayye icchāmi pabbajituṃ’.
432.
432.
‘‘අථ මං භණතී තාතො, ‘ඉධෙව පුත්තක 25 චරාහි ත්වං ධම්මං;
‘‘Atha maṃ bhaṇatī tāto, ‘idheva puttaka 26 carāhi tvaṃ dhammaṃ;
අන්නෙන ච පානෙන ච, තප්පය සමණෙ ද්විජාතී ච’.
Annena ca pānena ca, tappaya samaṇe dvijātī ca’.
433.
433.
‘‘අථහං භණාමි තාතං, රොදන්තී අඤ්ජලිං පණාමෙත්වා;
‘‘Athahaṃ bhaṇāmi tātaṃ, rodantī añjaliṃ paṇāmetvā;
‘පාපඤ්හි මයා පකතං, කම්මං තං නිජ්ජරෙස්සාමි’.
‘Pāpañhi mayā pakataṃ, kammaṃ taṃ nijjaressāmi’.
434.
434.
‘‘අථ මං භණතී තාතො, ‘පාපුණ බොධිඤ්ච අග්ගධම්මඤ්ච;
‘‘Atha maṃ bhaṇatī tāto, ‘pāpuṇa bodhiñca aggadhammañca;
නිබ්බානඤ්ච ලභස්සු, යං සච්ඡිකරී ද්විපදසෙට්ඨො’.
Nibbānañca labhassu, yaṃ sacchikarī dvipadaseṭṭho’.
435.
435.
‘‘මාතාපිතූ අභිවාදයිත්වා, සබ්බඤ්ච ඤාතිගණවග්ගං;
‘‘Mātāpitū abhivādayitvā, sabbañca ñātigaṇavaggaṃ;
සත්තාහං පබ්බජිතා, තිස්සො විජ්ජා අඵස්සයිං.
Sattāhaṃ pabbajitā, tisso vijjā aphassayiṃ.
436.
436.
‘‘ජානාමි අත්තනො සත්ත, ජාතියො යස්සයං ඵලවිපාකො;
‘‘Jānāmi attano satta, jātiyo yassayaṃ phalavipāko;
තං තව ආචික්ඛිස්සං, තං එකමනා නිසාමෙහි.
Taṃ tava ācikkhissaṃ, taṃ ekamanā nisāmehi.
437.
437.
‘‘නගරම්හි එරකච්ඡෙ 27, සුවණ්ණකාරො අහං පහූතධනො;
‘‘Nagaramhi erakacche 28, suvaṇṇakāro ahaṃ pahūtadhano;
යොබ්බනමදෙන මත්තො සො, පරදාරං අසෙවිහං.
Yobbanamadena matto so, paradāraṃ asevihaṃ.
438.
438.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, නිරයම්හි අපච්චිසං චිරං;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, nirayamhi apaccisaṃ ciraṃ;
පක්කො තතො ච උට්ඨහිත්වා, මක්කටියා කුච්ඡිමොක්කමිං.
Pakko tato ca uṭṭhahitvā, makkaṭiyā kucchimokkamiṃ.
439.
439.
‘‘සත්තාහජාතකං මං, මහාකපි යූථපො නිල්ලච්ඡෙසි;
‘‘Sattāhajātakaṃ maṃ, mahākapi yūthapo nillacchesi;
තස්සෙතං කම්මඵලං, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
Tassetaṃ kammaphalaṃ, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
440.
440.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, කාලං කරිත්වා සින්ධවාරඤ්ඤෙ;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, kālaṃ karitvā sindhavāraññe;
කාණාය ච ඛඤ්ජාය ච, එළකියා කුච්ඡිමොක්කමිං.
Kāṇāya ca khañjāya ca, eḷakiyā kucchimokkamiṃ.
441.
441.
‘‘ද්වාදස වස්සානි අහං, නිල්ලච්ඡිතො දාරකෙ පරිවහිත්වා;
‘‘Dvādasa vassāni ahaṃ, nillacchito dārake parivahitvā;
කිමිනාවට්ටො අකල්ලො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
Kimināvaṭṭo akallo, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
442.
442.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, ගොවාණිජකස්ස ගාවියා ජාතො;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, govāṇijakassa gāviyā jāto;
වච්ඡො ලාඛාතම්බො, නිල්ලච්ඡිතො ද්වාදසෙ මාසෙ.
Vaccho lākhātambo, nillacchito dvādase māse.
443.
443.
අන්ධොවට්ටො අකල්ලො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
Andhovaṭṭo akallo, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
444.
444.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, වීථියා දාසියා ඝරෙ ජාතො;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, vīthiyā dāsiyā ghare jāto;
නෙව මහිලා න පුරිසො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
Neva mahilā na puriso, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
445.
445.
‘‘තිංසතිවස්සම්හි මතො, සාකටිකකුලම්හි දාරිකා ජාතා;
‘‘Tiṃsativassamhi mato, sākaṭikakulamhi dārikā jātā;
446.
446.
‘‘තං මං තතො සත්ථවාහො, උස්සන්නාය විපුලාය වඩ්ඪියා;
‘‘Taṃ maṃ tato satthavāho, ussannāya vipulāya vaḍḍhiyā;
ඔකඩ්ඪති විලපන්තිං, අච්ඡින්දිත්වා කුලඝරස්මා.
Okaḍḍhati vilapantiṃ, acchinditvā kulagharasmā.
447.
447.
‘‘අථ සොළසමෙ වස්සෙ, දිස්වා මං පත්තයොබ්බනං කඤ්ඤං;
‘‘Atha soḷasame vasse, disvā maṃ pattayobbanaṃ kaññaṃ;
ඔරුන්ධතස්ස පුත්තො, ගිරිදාසො නාම නාමෙන.
Orundhatassa putto, giridāso nāma nāmena.
448.
448.
‘‘තස්සපි අඤ්ඤා භරියා, සීලවතී ගුණවතී යසවතී ච;
‘‘Tassapi aññā bhariyā, sīlavatī guṇavatī yasavatī ca;
449.
449.
‘‘තස්සෙතං කම්මඵලං, යං මං අපකීරිතූන ගච්ඡන්ති;
‘‘Tassetaṃ kammaphalaṃ, yaṃ maṃ apakīritūna gacchanti;
දාසීව උපට්ඨහන්තිං, තස්සපි අන්තො කතො මයා’’ති.
Dāsīva upaṭṭhahantiṃ, tassapi anto kato mayā’’ti.
… ඉසිදාසී ථෙරී….
… Isidāsī therī….
චත්තාලීසනිපාතො නිට්ඨිතො.
Cattālīsanipāto niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්දකනිකාය (අට්ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ථෙරීගාථා-අට්ඨකථා • Therīgāthā-aṭṭhakathā / 1. ඉසිදාසීථෙරීගාථාවණ්ණනා • 1. Isidāsītherīgāthāvaṇṇanā