Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൦. ഇസിദത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
10. Isidattattheragāthāvaṇṇanā
പഞ്ചക്ഖന്ധാ പരിഞ്ഞാതാതി ആയസ്മതോ ഇസിദത്തത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം പുഞ്ഞം ഉപചിനന്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം ഭഗവന്തം രഥിയം ഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ മധുരം ആമോദഫലം അദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിത്വാ അപരാപരം പുഞ്ഞാനി കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ അവന്തിരട്ഠേ വഡ്ഢഗാമേ അഞ്ഞതരസ്സ സത്ഥവാഹസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, ഇസിദത്തോതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ മച്ഛികാസണ്ഡേ ചിത്തസ്സ ഗഹപതിനോ അദിട്ഠസഹായോ ഹുത്വാ തേന ബുദ്ധഗുണേ ലിഖിത്വാ പേസിതസാസനം പടിലഭിത്വാ സാസനേ സഞ്ജാതപ്പസാദോ ഥേരസ്സ മഹാകച്ചാനസ്സ സന്തികേ പബ്ബജിത്വാ വിപസ്സനം ആരഭിത്വാ നചിരസ്സേവ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൧.൮൦-൮൪) –
Pañcakkhandhāpariññātāti āyasmato isidattattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ bhagavantaṃ rathiyaṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso madhuraṃ āmodaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde avantiraṭṭhe vaḍḍhagāme aññatarassa satthavāhassa putto hutvā nibbatti, isidattotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto macchikāsaṇḍe cittassa gahapatino adiṭṭhasahāyo hutvā tena buddhaguṇe likhitvā pesitasāsanaṃ paṭilabhitvā sāsane sañjātappasādo therassa mahākaccānassa santike pabbajitvā vipassanaṃ ārabhitvā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.80-84) –
‘‘സുവണ്ണവണ്ണം സമ്ബുദ്ധം, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹം;
‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;
രഥിയം പടിപജ്ജന്തം, ആമോദമദദിം ഫലം.
Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, āmodamadadiṃ phalaṃ.
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, യം ഫലം അദദിം തദാ;
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ഫലദാനസ്സിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ഛളഭിഞ്ഞോ പന ഹുത്വാ ‘‘ബുദ്ധുപട്ഠാനം ഗമിസ്സാമീ’’തി ഥേരം ആപുച്ഛിത്വാ അനുക്കമേന മജ്ഝിമദേസം ഗന്ത്വാ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസിന്നോ , ‘‘കച്ചി, ഭിക്ഖു, ഖമനീയം, കച്ചി യാപനീയ’’ന്തിആദിനാ സത്ഥാരാ കതപടിസന്ഥാരോ പടിവചനമുഖേന, ‘‘ഭഗവാ തുമ്ഹാകം സാസനം ഉപഗതകാലതോ പട്ഠായ മയ്ഹം സബ്ബദുക്ഖം അപഗതം, സബ്ബോ പരിസ്സയോ വൂപസന്തോ’’തി പവേദനവസേന അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ –
Chaḷabhiñño pana hutvā ‘‘buddhupaṭṭhānaṃ gamissāmī’’ti theraṃ āpucchitvā anukkamena majjhimadesaṃ gantvā satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisinno , ‘‘kacci, bhikkhu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīya’’ntiādinā satthārā katapaṭisanthāro paṭivacanamukhena, ‘‘bhagavā tumhākaṃ sāsanaṃ upagatakālato paṭṭhāya mayhaṃ sabbadukkhaṃ apagataṃ, sabbo parissayo vūpasanto’’ti pavedanavasena aññaṃ byākaronto –
൧൨൦.
120.
‘‘പഞ്ചക്ഖന്ധാ പരിഞ്ഞാതാ, തിട്ഠന്തി ഛിന്നമൂലകാ;
‘‘Pañcakkhandhā pariññātā, tiṭṭhanti chinnamūlakā;
ദുക്ഖക്ഖയോ അനുപ്പത്തോ, പത്തോ മേ ആസവക്ഖയോ’’തി. – ഗാഥം അഭാസി;
Dukkhakkhayo anuppatto, patto me āsavakkhayo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
തത്ഥ പഞ്ചക്ഖന്ധാ പരിഞ്ഞാതാതി പഞ്ചപി മേ ഉപാദാനക്ഖന്ധാ വിപസ്സനാപഞ്ഞാസഹിതായ മഗ്ഗപഞ്ഞായ ‘‘ഇദം ദുക്ഖം, ഏത്തകം ദുക്ഖം, ന ഇതോ ഭിയ്യോ’’തി സബ്ബസോ പരിച്ഛിജ്ജ ഞാതാ, ന തേസു കിഞ്ചിപി പരിഞ്ഞാതബ്ബം അത്ഥീതി അധിപ്പായോ. തിട്ഠന്തി ഛിന്നമൂലകാതി സബ്ബസോ പരിഞ്ഞാതത്താ ഏവ തേസം അവിജ്ജാതണ്ഹാദികസ്സ മൂലസ്സ സമുച്ഛിന്നത്താ അരിയമഗ്ഗേന പഹീനത്താ യാവചരിമചിത്തനിരോധാ തേ തിട്ഠന്തി. ദുക്ഖക്ഖയോ അനുപ്പത്തോതി ഛിന്നമൂലകത്തായേവ ച നേസം വട്ടദുക്ഖസ്സ ഖയോ പരിക്ഖയോ അനുപ്പത്തോ, നിബ്ബാനം അധിഗതം. പത്തോ മേ ആസവക്ഖയോതി കാമാസവാദീനം സബ്ബേസം ആസവാനം ഖയന്തേ അഭിഗന്തബ്ബതായ ‘‘ആസവക്ഖയോ’’തി ലദ്ധനാമം അരഹത്തം പത്തം പടിലദ്ധന്തി അത്ഥോ. കേചി പന അന്തിമായം സമുസ്സയോ’’തി പഠന്തി. നിബ്ബാനസ്സ അധിഗതത്തായേവ അയം മമ സമുസ്സയോ അത്തഭാവോ അന്തിമോ സബ്ബപച്ഛിമകോ, നത്ഥി ദാനി പുനബ്ഭവോതി അത്ഥോ. യം പന തത്ഥ തത്ഥ അവുത്തം, തം ഹേട്ഠാ വുത്തനയത്താ ഉത്താനംയേവാതി.
Tattha pañcakkhandhā pariññātāti pañcapi me upādānakkhandhā vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya ‘‘idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyo’’ti sabbaso paricchijja ñātā, na tesu kiñcipi pariññātabbaṃ atthīti adhippāyo. Tiṭṭhanti chinnamūlakāti sabbaso pariññātattā eva tesaṃ avijjātaṇhādikassa mūlassa samucchinnattā ariyamaggena pahīnattā yāvacarimacittanirodhā te tiṭṭhanti. Dukkhakkhayo anuppattoti chinnamūlakattāyeva ca nesaṃ vaṭṭadukkhassa khayo parikkhayo anuppatto, nibbānaṃ adhigataṃ. Patto me āsavakkhayoti kāmāsavādīnaṃ sabbesaṃ āsavānaṃ khayante abhigantabbatāya ‘‘āsavakkhayo’’ti laddhanāmaṃ arahattaṃ pattaṃ paṭiladdhanti attho. Keci pana antimāyaṃ samussayo’’ti paṭhanti. Nibbānassa adhigatattāyeva ayaṃ mama samussayo attabhāvo antimo sabbapacchimako, natthi dāni punabbhavoti attho. Yaṃ pana tattha tattha avuttaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānaṃyevāti.
ഇസിദത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Isidattattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ദ്വാദസമവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dvādasamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
നിട്ഠിതാ ച പരമത്ഥദീപനിയം ഥേരഗാഥാവണ്ണനായം
Niṭṭhitā ca paramatthadīpaniyaṃ theragāthāvaṇṇanāyaṃ
വീസാധികസതത്ഥേരഗാഥാപടിമണ്ഡിതസ്സ ഏകകനിപാതസ്സ
Vīsādhikasatattheragāthāpaṭimaṇḍitassa ekakanipātassa
അത്ഥവണ്ണനാ.
Atthavaṇṇanā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൦. ഇസിദത്തത്ഥേരഗാഥാ • 10. Isidattattheragāthā