Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya |
๖. อิสิคิลิสุตฺตํ
6. Isigilisuttaṃ
๑๓๓. เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเตฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามเนฺตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘ภทเนฺต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจโสฺสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –
133. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati isigilismiṃ pabbate. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ปสฺสถ โน ตุเมฺห, ภิกฺขเว, เอตํ เวภารํ ปพฺพต’’นฺติ? ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ฯ ‘‘เอตสฺสปิ โข, ภิกฺขเว, เวภารสฺส ปพฺพตสฺส อญฺญาว สมญฺญา อโหสิ อญฺญา ปญฺญตฺติ’’ฯ
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ vebhāraṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, vebhārassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ปสฺสถ โน ตุเมฺห, ภิกฺขเว, เอตํ ปณฺฑวํ ปพฺพต’’นฺติ? ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ฯ ‘‘เอตสฺสปิ โข, ภิกฺขเว, ปณฺฑวสฺส ปพฺพตสฺส อญฺญาว สมญฺญา อโหสิ อญฺญา ปญฺญตฺติ’’ฯ
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ paṇḍavaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, paṇḍavassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ปสฺสถ โน ตุเมฺห, ภิกฺขเว, เอตํ เวปุลฺลํ ปพฺพต’’นฺติ? ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ฯ ‘‘เอตสฺสปิ โข, ภิกฺขเว, เวปุลฺลสฺส ปพฺพตสฺส อญฺญาว สมญฺญา อโหสิ อญฺญา ปญฺญตฺติ’’ฯ
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ vepullaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, vepullassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ปสฺสถ โน ตุเมฺห, ภิกฺขเว, เอตํ คิชฺฌกูฎํ ปพฺพต’’นฺติ? ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ฯ ‘‘เอตสฺสปิ โข, ภิกฺขเว, คิชฺฌกูฎสฺส ปพฺพตสฺส อญฺญาว สมญฺญา อโหสิ อญฺญา ปญฺญตฺติ’’ฯ
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ gijjhakūṭaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, gijjhakūṭassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ปสฺสถ โน ตุเมฺห, ภิกฺขเว, อิมํ อิสิคิลิํ ปพฺพต’’นฺติ? ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ฯ ‘‘อิมสฺส โข ปน, ภิกฺขเว, อิสิคิลิสฺส ปพฺพตสฺส เอสาว สมญฺญา อโหสิ เอสา ปญฺญตฺติ’’ฯ
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, imaṃ isigiliṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Imassa kho pana, bhikkhave, isigilissa pabbatassa esāva samaññā ahosi esā paññatti’’.
‘‘ภูตปุพฺพํ, ภิกฺขเว, ปญฺจ ปเจฺจกพุทฺธสตานิ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสิโน อเหสุํฯ เต อิมํ ปพฺพตํ ปวิสนฺตา ทิสฺสนฺติ , ปวิฎฺฐา น ทิสฺสนฺติฯ ตเมนํ มนุสฺสา ทิสฺวา เอวมาหํสุ – ‘อยํ ปพฺพโต อิเม อิสี 1 คิลตี’ติ; ‘อิสิคิลิ อิสิคิลิ’ เตฺวว สมญฺญา อุทปาทิฯ อาจิกฺขิสฺสามิ 2, ภิกฺขเว, ปเจฺจกพุทฺธานํ นามานิ; กิตฺตยิสฺสามิ, ภิกฺขเว, ปเจฺจกพุทฺธานํ นามานิ; เทเสสฺสามิ, ภิกฺขเว , ปเจฺจกพุทฺธานํ นามานิ ฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจโสฺสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, pañca paccekabuddhasatāni imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsino ahesuṃ. Te imaṃ pabbataṃ pavisantā dissanti , paviṭṭhā na dissanti. Tamenaṃ manussā disvā evamāhaṃsu – ‘ayaṃ pabbato ime isī 3 gilatī’ti; ‘isigili isigili’ tveva samaññā udapādi. Ācikkhissāmi 4, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; kittayissāmi, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; desessāmi, bhikkhave , paccekabuddhānaṃ nāmāni . Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
๑๓๔. ‘‘อริโฎฺฐ นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ 5 อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; อุปริโฎฺฐ นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; ตครสิขี 6 นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; ยสสฺสี นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; สุทสฺสโน นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; ปิยทสฺสี นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; คนฺธาโร นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; ปิโณฺฑโล นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; อุปาสโภ นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; นีโต นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; ตโถ นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ, สุตวา นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิ; ภาวิตโตฺต นาม, ภิกฺขเว, ปเจฺจกสมฺพุโทฺธ อิมสฺมิํ อิสิคิลิสฺมิํ ปพฺพเต จิรนิวาสี อโหสิฯ
134. ‘‘Ariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho 7 imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tagarasikhī 8 nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; yasassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; sudassano nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piyadassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; gandhāro nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piṇḍolo nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upāsabho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; nīto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tatho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi, sutavā nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; bhāvitatto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi.
๑๓๕.
135.
‘‘เย สตฺตสารา อนีฆา นิราสา,
‘‘Ye sattasārā anīghā nirāsā,
เตสํ วิสลฺลาน นรุตฺตมานํ,
Tesaṃ visallāna naruttamānaṃ,
นามานิ เม กิตฺตยโต สุณาถฯ
Nāmāni me kittayato suṇātha.
‘‘อริโฎฺฐ อุปริโฎฺฐ ตครสิขี ยสสฺสี,
‘‘Ariṭṭho upariṭṭho tagarasikhī yasassī,
คนฺธาโร ปิโณฺฑโล อุปาสโภ จ,
Gandhāro piṇḍolo upāsabho ca,
นีโต ตโถ สุตวา ภาวิตโตฺตฯ
Nīto tatho sutavā bhāvitatto.
ปเจฺจกพุทฺธา ภวเนตฺติขีณา,
Paccekabuddhā bhavanettikhīṇā,
หิงฺคู จ หิโงฺค จ มหานุภาวาฯ
Hiṅgū ca hiṅgo ca mahānubhāvā.
‘‘เทฺว ชาลิโน มุนิโน อฎฺฐโก จ,
‘‘Dve jālino munino aṭṭhako ca,
อถ โกสโลฺล พุโทฺธ อโถ สุพาหุ;
Atha kosallo buddho atho subāhu;
อุปเนมิโส เนมิโส สนฺตจิโตฺต,
Upanemiso nemiso santacitto,
สโจฺจ ตโถ วิรโช ปณฺฑิโต จฯ
Sacco tatho virajo paṇḍito ca.
‘‘กาฬูปกาฬา วิชิโต ชิโต จ,
‘‘Kāḷūpakāḷā vijito jito ca,
อโงฺค จ ปโงฺค จ คุตฺติชิโต จ;
Aṅgo ca paṅgo ca guttijito ca;
อปราชิโต มารพลํ อเชสิฯ
Aparājito mārabalaṃ ajesi.
‘‘สตฺถา ปวตฺตา สรภโงฺค โลมหํโส,
‘‘Satthā pavattā sarabhaṅgo lomahaṃso,
อุจฺจงฺคมาโย อสิโต อนาสโว;
Uccaṅgamāyo asito anāsavo;
มโนมโย มานจฺฉิโท จ พนฺธุมา,
Manomayo mānacchido ca bandhumā,
ตทาธิมุโตฺต วิมโล จ เกตุมาฯ
Tadādhimutto vimalo ca ketumā.
‘‘เกตุมฺภราโค จ มาตโงฺค อริโย,
‘‘Ketumbharāgo ca mātaṅgo ariyo,
อถจฺจุโต อจฺจุตคามพฺยามโก;
Athaccuto accutagāmabyāmako;
สุมงฺคโล ทพฺพิโล สุปติฎฺฐิโต,
Sumaṅgalo dabbilo supatiṭṭhito,
อสโยฺห เขมาภิรโต จ โสรโตฯ
Asayho khemābhirato ca sorato.
‘‘ทุรนฺนโย สโงฺฆ อโถปิ อุชฺชโย,
‘‘Durannayo saṅgho athopi ujjayo,
อปโร มุนิ สโยฺห อโนมนิกฺกโม;
Aparo muni sayho anomanikkamo;
อานโนฺท นโนฺท อุปนโนฺท ทฺวาทส,
Ānando nando upanando dvādasa,
‘‘โพธิ มหานาโม อโถปิ อุตฺตโร,
‘‘Bodhi mahānāmo athopi uttaro,
เกสี สิขี สุนฺทโร ทฺวารภาโช;
Kesī sikhī sundaro dvārabhājo;
ติสฺสูปติสฺสา ภวพนฺธนจฺฉิทา,
Tissūpatissā bhavabandhanacchidā,
‘‘พุโทฺธ อหุ มงฺคโล วีตราโค,
‘‘Buddho ahu maṅgalo vītarāgo,
อุสภจฺฉิทา ชาลินิํ ทุกฺขมูลํ;
Usabhacchidā jāliniṃ dukkhamūlaṃ;
สนฺตํ ปทํ อชฺฌคโมปนีโต,
Santaṃ padaṃ ajjhagamopanīto,
อุโปสโถ สุนฺทโร สจฺจนาโมฯ
Uposatho sundaro saccanāmo.
‘‘เชโต ชยโนฺต ปทุโม อุปฺปโล จ,
‘‘Jeto jayanto padumo uppalo ca,
ปทุมุตฺตโร รกฺขิโต ปพฺพโต จ;
Padumuttaro rakkhito pabbato ca;
มานตฺถโทฺธ โสภิโต วีตราโค,
Mānatthaddho sobhito vītarāgo,
กโณฺห จ พุโทฺธ สุวิมุตฺตจิโตฺตฯ
Kaṇho ca buddho suvimuttacitto.
‘‘เอเต จ อเญฺญ จ มหานุภาวา,
‘‘Ete ca aññe ca mahānubhāvā,
ปเจฺจกพุทฺธา ภวเนตฺติขีณา;
Paccekabuddhā bhavanettikhīṇā;
เต สพฺพสงฺคาติคเต มเหสี,
Te sabbasaṅgātigate mahesī,
ปรินิพฺพุเต วนฺทถ อปฺปเมเยฺย’’ติฯ
Parinibbute vandatha appameyye’’ti.
อิสิคิลิสุตฺตํ นิฎฺฐิตํ ฉฎฺฐํฯ
Isigilisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ๖. อิสิคิลิสุตฺตวณฺณนา • 6. Isigilisuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๖. อิสิคิลิสุตฺตวณฺณนา • 6. Isigilisuttavaṇṇanā