Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၆. ဣသိဂိလိသုတ္တံ
6. Isigilisuttaṃ
၁၃၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
133. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati isigilismiṃ pabbate. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဝေဘာရံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတသ္သပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေဘာရသ္သ ပဗ္ဗတသ္သ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ vebhāraṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, vebhārassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ပဏ္ဍဝံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတသ္သပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍဝသ္သ ပဗ္ဗတသ္သ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ paṇḍavaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, paṇḍavassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဝေပုလ္လံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတသ္သပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေပုလ္လသ္သ ပဗ္ဗတသ္သ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ vepullaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, vepullassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတသ္သပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဂိဇ္ဈကူဋသ္သ ပဗ္ဗတသ္သ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ gijjhakūṭaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, gijjhakūṭassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဣသိဂိလိံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣမသ္သ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣသိဂိလိသ္သ ပဗ္ဗတသ္သ ဧသာဝ သမညာ အဟောသိ ဧသာ ပညတ္တိ’’။
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, imaṃ isigiliṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Imassa kho pana, bhikkhave, isigilissa pabbatassa esāva samaññā ahosi esā paññatti’’.
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသတာနိ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသိနော အဟေသုံ။ တေ ဣမံ ပဗ္ဗတံ ပဝိသန္တာ ဒိသ္သန္တိ , ပဝိဋ္ဌာ န ဒိသ္သန္တိ။ တမေနံ မနုသ္သာ ဒိသ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘အယံ ပဗ္ဗတော ဣမေ ဣသီ 1 ဂိလတီ’တိ; ‘ဣသိဂိလိ ဣသိဂိလိ’ တ္ဝေဝ သမညာ ဥဒပာဒိ။ အာစိက္ခိသ္သာမိ 2, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓာနံ နာမာနိ; ကိတ္တယိသ္သာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓာနံ နာမာနိ; ဒေသေသ္သာမိ, ဘိက္ခဝေ , ပစ္စေကဗုဒ္ဓာနံ နာမာနိ ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, pañca paccekabuddhasatāni imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsino ahesuṃ. Te imaṃ pabbataṃ pavisantā dissanti , paviṭṭhā na dissanti. Tamenaṃ manussā disvā evamāhaṃsu – ‘ayaṃ pabbato ime isī 3 gilatī’ti; ‘isigili isigili’ tveva samaññā udapādi. Ācikkhissāmi 4, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; kittayissāmi, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; desessāmi, bhikkhave , paccekabuddhānaṃ nāmāni . Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
၁၃၄. ‘‘အရိဋ္ဌော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော 5 ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; ဥပရိဋ္ဌော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; တဂရသိခီ 6 နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; ယသသ္သီ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; သုဒသ္သနော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; ပိယဒသ္သီ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; ဂန္ဓာရော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; ပိဏ္ဍောလော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; ဥပာသဘော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; နီတော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; တထော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ, သုတဝာ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ; ဘာဝိတတ္တော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝာသီ အဟောသိ။
134. ‘‘Ariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho 7 imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tagarasikhī 8 nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; yasassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; sudassano nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piyadassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; gandhāro nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piṇḍolo nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upāsabho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; nīto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tatho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi, sutavā nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; bhāvitatto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi.
၁၃၅.
135.
‘‘ယေ သတ္တသာရာ အနီဃာ နိရာသာ၊
‘‘Ye sattasārā anīghā nirāsā,
တေသံ ဝိသလ္လာန နရုတ္တမာနံ၊
Tesaṃ visallāna naruttamānaṃ,
နာမာနိ မေ ကိတ္တယတော သုဏာထ။
Nāmāni me kittayato suṇātha.
‘‘အရိဋ္ဌော ဥပရိဋ္ဌော တဂရသိခီ ယသသ္သီ၊
‘‘Ariṭṭho upariṭṭho tagarasikhī yasassī,
ဂန္ဓာရော ပိဏ္ဍောလော ဥပာသဘော စ၊
Gandhāro piṇḍolo upāsabho ca,
နီတော တထော သုတဝာ ဘာဝိတတ္တော။
Nīto tatho sutavā bhāvitatto.
ပစ္စေကဗုဒ္ဓာ ဘဝနေတ္တိခီဏာ၊
Paccekabuddhā bhavanettikhīṇā,
ဟိင္ဂူ စ ဟိင္ဂော စ မဟာနုဘာဝာ။
Hiṅgū ca hiṅgo ca mahānubhāvā.
‘‘ဒ္ဝေ ဇာလိနော မုနိနော အဋ္ဌကော စ၊
‘‘Dve jālino munino aṭṭhako ca,
အထ ကောသလ္လော ဗုဒ္ဓော အထော သုဗာဟု။
Atha kosallo buddho atho subāhu;
ဥပနေမိသော နေမိသော သန္တစိတ္တော၊
Upanemiso nemiso santacitto,
သစ္စော တထော ဝိရဇော ပဏ္ဍိတော စ။
Sacco tatho virajo paṇḍito ca.
‘‘ကာဠူပကာဠာ ဝိဇိတော ဇိတော စ၊
‘‘Kāḷūpakāḷā vijito jito ca,
အင္ဂော စ ပင္ဂော စ ဂုတ္တိဇိတော စ။
Aṅgo ca paṅgo ca guttijito ca;
အပရာဇိတော မာရဗလံ အဇေသိ။
Aparājito mārabalaṃ ajesi.
‘‘သတ္ထာ ပဝတ္တာ သရဘင္ဂော လောမဟံသော၊
‘‘Satthā pavattā sarabhaṅgo lomahaṃso,
ဥစ္စင္ဂမာယော အသိတော အနာသဝော။
Uccaṅgamāyo asito anāsavo;
မနောမယော မာနစ္ဆိဒော စ ဗန္ဓုမာ၊
Manomayo mānacchido ca bandhumā,
တဒာဓိမုတ္တော ဝိမလော စ ကေတုမာ။
Tadādhimutto vimalo ca ketumā.
‘‘ကေတုမ္ဘရာဂော စ မာတင္ဂော အရိယော၊
‘‘Ketumbharāgo ca mātaṅgo ariyo,
အထစ္စုတော အစ္စုတဂာမဗ္ယာမကော။
Athaccuto accutagāmabyāmako;
သုမင္ဂလော ဒဗ္ဗိလော သုပတိဋ္ဌိတော၊
Sumaṅgalo dabbilo supatiṭṭhito,
အသယ္ဟော ခေမာဘိရတော စ သောရတော။
Asayho khemābhirato ca sorato.
‘‘ဒုရန္နယော သင္ဃော အထောပိ ဥဇ္ဇယော၊
‘‘Durannayo saṅgho athopi ujjayo,
အပရော မုနိ သယ္ဟော အနောမနိက္ကမော။
Aparo muni sayho anomanikkamo;
အာနန္ဒော နန္ဒော ဥပနန္ဒော ဒ္ဝာဒသ၊
Ānando nando upanando dvādasa,
‘‘ဗောဓိ မဟာနာမော အထောပိ ဥတ္တရော၊
‘‘Bodhi mahānāmo athopi uttaro,
ကေသီ သိခီ သုန္ဒရော ဒ္ဝာရဘာဇော။
Kesī sikhī sundaro dvārabhājo;
တိသ္သူပတိသ္သာ ဘဝဗန္ဓနစ္ဆိဒာ၊
Tissūpatissā bhavabandhanacchidā,
‘‘ဗုဒ္ဓော အဟု မင္ဂလော ဝီတရာဂော၊
‘‘Buddho ahu maṅgalo vītarāgo,
ဥသဘစ္ဆိဒာ ဇာလိနိံ ဒုက္ခမူလံ။
Usabhacchidā jāliniṃ dukkhamūlaṃ;
သန္တံ ပဒံ အဇ္ဈဂမောပနီတော၊
Santaṃ padaṃ ajjhagamopanīto,
ဥပောသထော သုန္ဒရော သစ္စနာမော။
Uposatho sundaro saccanāmo.
‘‘ဇေတော ဇယန္တော ပဒုမော ဥပ္ပလော စ၊
‘‘Jeto jayanto padumo uppalo ca,
ပဒုမုတ္တရော ရက္ခိတော ပဗ္ဗတော စ။
Padumuttaro rakkhito pabbato ca;
မာနတ္ထဒ္ဓော သောဘိတော ဝီတရာဂော၊
Mānatthaddho sobhito vītarāgo,
ကဏ္ဟော စ ဗုဒ္ဓော သုဝိမုတ္တစိတ္တော။
Kaṇho ca buddho suvimuttacitto.
‘‘ဧတေ စ အညေ စ မဟာနုဘာဝာ၊
‘‘Ete ca aññe ca mahānubhāvā,
ပစ္စေကဗုဒ္ဓာ ဘဝနေတ္တိခီဏာ။
Paccekabuddhā bhavanettikhīṇā;
တေ သဗ္ဗသင္ဂာတိဂတေ မဟေသီ၊
Te sabbasaṅgātigate mahesī,
ပရိနိဗ္ဗုတေ ဝန္ဒထ အပ္ပမေယ္ယေ’’တိ။
Parinibbute vandatha appameyye’’ti.
ဣသိဂိလိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
Isigilisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၆. ဣသိဂိလိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Isigilisuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၆. ဣသိဂိလိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Isigilisuttavaṇṇanā