| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
6. ඉසිගිලිසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Isigilisuttavaṇṇanā
133. සමඤ්‌ඤායති එතායාති සමඤ්‌ඤා, නාමන්‌ති අත්‌ථො. අයමයං නාමාති පඤ්‌ඤාපෙන්‌ති එතාය, තථාපඤ්‌ඤාපනමත්‌තන්‌ති වා පඤ්‌ඤත්‌ති, නාමමෙව. තෙනාහ ‘‘පුරිමපදස්‌සෙව වෙවචන’’න්‌ති. සෙසෙසුපීති ‘‘පණ්‌ඩවස්‌ස පබ්‌බතස්‌සා’’තිආදීසු තීසු වාරෙසුපි.
133. Samaññāyati etāyāti samaññā, nāmanti attho. Ayamayaṃ nāmāti paññāpenti etāya, tathāpaññāpanamattanti vā paññatti, nāmameva. Tenāha ‘‘purimapadasseva vevacana’’nti. Sesesupīti ‘‘paṇḍavassa pabbatassā’’tiādīsu tīsu vāresupi.
සමුට්‌ඨානං තාව සුත්‌තස්‌ස කථෙත්‌වා අත්‌ථසංවණ්‌ණනං කාතුං ‘‘තදා කිරා’’තිආදි වුත්‌තං. න පබ්‌බතෙහි අත්‌ථොති න භගවතො පබ්‌බතෙහි කථිතෙහි අත්‌ථො අත්‌ථි. ඉසිගිලිභාවොති ඉසිගිලිනාමතා. ඉතීති ඉමිනා කාරණෙන, ඉමං අට්‌ඨුප්‌පත්‌තිං අවෙක්‌ඛන්‌තොති අත්‌ථො.
Samuṭṭhānaṃ tāva suttassa kathetvā atthasaṃvaṇṇanaṃ kātuṃ ‘‘tadā kirā’’tiādi vuttaṃ. Na pabbatehi atthoti na bhagavato pabbatehi kathitehi attho atthi. Isigilibhāvoti isigilināmatā. Itīti iminā kāraṇena, imaṃ aṭṭhuppattiṃ avekkhantoti attho.
චෙතියගබ්‌භෙති චෙතියඝරෙ චෙතියස්‌ස අබ්‌භන්‌තරෙ. යමකමහාද්‌වාරන්‌ති යමකකවාටයුත්‌තං මහන්‌තං ද්‌වාරං. ද්‌වෙධා කත්‌වාති පබ්‌බතස්‌ස අබ්‌භන්‌තරෙ මණ්‌ඩපසඞ්‌ඛෙපෙන ලෙණං නිම්‌මිනිත්‌වා ද්‌වෙධා කත්‌වා තදා තෙ තත්‌ථ වසිංසු.
Cetiyagabbheti cetiyaghare cetiyassa abbhantare. Yamakamahādvāranti yamakakavāṭayuttaṃ mahantaṃ dvāraṃ. Dvedhā katvāti pabbatassa abbhantare maṇḍapasaṅkhepena leṇaṃ nimminitvā dvedhā katvā tadā te tattha vasiṃsu.
වසිතකාලඤ්‌ච කථෙන්‌තො තෙසං මාතුයා යාව තතියභවතො පට්‌ඨාය සමුදාගමං දස්‌සෙතුං, ‘‘අතීතෙ කිරා’’තිආදි වුත්‌තං. පත්‌ථෙසීති තස්‌සා කිර ඛෙත්‌තකුටියා වීහයො භජ්‌ජන්‌තියා තත්‌ථ මහාකරඤ්‌ජපුප්‌ඵප්‌පමාණා මහන්‌තා මනොහරා පඤ්‌චසතමත්‌තා ලාජා ජායිංසු. සා තා ගහෙත්‌වා මහන්‌තෙ පදුමිනිපත්‌තෙ ඨපෙසි. තස්‌මිඤ්‌ච සමයෙ එකො පච්‌චෙකබුද්‌ධො තස්‌සා අනුග්‌ගහත්‌ථං අවිදූරෙ ඛෙත්‌තපාළියා ගච්‌ඡති. සා තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසා සුපුප්‌ඵිතං මහන්‌තං එකං පදුමං ගහෙත්‌වා තත්‌ථ ලාජෙ පක්‌ඛිපිත්‌වා පච්‌චෙකබුද්‌ධං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌චපතිට්‌ඨිතෙන වන්‌දිත්‌වා, ‘‘ඉමස්‌ස, භන්‌තෙ, පුඤ්‌ඤස්‌ස ආනුභාවෙන ආනුභාවසම්‌පන්‌නෙ පඤ්‌චසතපුත්‌තෙ ලභෙය්‍ය’’න්‌ති පඤ්‌ච පුත්‌තසතානි පත්‌ථෙසි. තස්‌මිංයෙව ඛණෙති යදා සා යථාවුත්‌තං පත්‌ථනං පට්‌ඨපෙසි; තස්‌මිංයෙව ඛණෙ පඤ්‌චසතා මිගලුද්‌දකා සම්‌භතසම්‌භාරා පරිපක්‌කපච්‌චෙකබොධිඤාණා තස්‌සෙව පච්‌චෙකබුද්‌ධස්‌ස මධුරමංසං දත්‌වා, ‘‘එතිස්‌සා පුත්‌තා භවෙය්‍යාමා’’ති පත්‌ථයිංසු. අතීතාසු අනෙකජාතීසු තස්‌සා පුත්‌තභාවෙන ආගතත්‌තා තථා තෙසං අහොසීති වදන්‌ති. පාදුද්‌ධාරෙති පාදුද්‌ධාරෙ පාදුද්‌ධාරෙ. පාදුද්‌ධාරසීසෙන චෙත්‌ථ නික්‌ඛිපනං ආහ.
Vasitakālañca kathento tesaṃ mātuyā yāva tatiyabhavato paṭṭhāya samudāgamaṃ dassetuṃ, ‘‘atīte kirā’’tiādi vuttaṃ. Patthesīti tassā kira khettakuṭiyā vīhayo bhajjantiyā tattha mahākarañjapupphappamāṇā mahantā manoharā pañcasatamattā lājā jāyiṃsu. Sā tā gahetvā mahante paduminipatte ṭhapesi. Tasmiñca samaye eko paccekabuddho tassā anuggahatthaṃ avidūre khettapāḷiyā gacchati. Sā taṃ disvā pasannamānasā supupphitaṃ mahantaṃ ekaṃ padumaṃ gahetvā tattha lāje pakkhipitvā paccekabuddhaṃ upasaṅkamitvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā, ‘‘imassa, bhante, puññassa ānubhāvena ānubhāvasampanne pañcasataputte labheyya’’nti pañca puttasatāni patthesi. Tasmiṃyeva khaṇeti yadā sā yathāvuttaṃ patthanaṃ paṭṭhapesi; tasmiṃyeva khaṇe pañcasatā migaluddakā sambhatasambhārā paripakkapaccekabodhiñāṇā tasseva paccekabuddhassa madhuramaṃsaṃ datvā, ‘‘etissā puttā bhaveyyāmā’’ti patthayiṃsu. Atītāsu anekajātīsu tassā puttabhāvena āgatattā tathā tesaṃ ahosīti vadanti. Pāduddhāreti pāduddhāre pāduddhāre. Pāduddhārasīsena cettha nikkhipanaṃ āha.
ගබ්‌භමලං නිස්‌සායාති බහි නික්‌ඛන්‌තං ගබ්‌භමලං නිස්‌සයං කත්‌වා සංසෙදජභාවෙන නිබ්‌බත්‌තා . ඔපපාතිකභාවෙනාති කෙචි. ඛයවයං පට්‌ඨපෙත්‌වාති විපස්‌සනං ආරභිත්‌වා. විපස්‌සනාති අනිච්‌චානුපස්‌සනාපුබ්‌බිකා සප්‌පච්‌චයනාමරූපදස්‌සනපුබ්‌බිකා ච, සඞ්‌ඛාරෙ සම්‌මසන්‌තස්‌ස අනිච්‌චලක්‌ඛණෙ දිට්‌ඨෙ, ‘‘යදනිච්‌චං තං දුක්‌ඛං, යං දුක්‌ඛං තදනත්‌තා’’ති සෙසලක්‌ඛණානි සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යානෙව හොන්‌ති. පච්‌චෙකබොධිඤාණං නිබ්‌බත්‌තයිංසූති ද්‌වෙ අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යානි කප්‌පානං සතසහස්‌සඤ්‌ච පච්‌චෙකබොධිපාරමිතාය පරිනිප්‌ඵන්‌නත්‌තා ඤාණස්‌ස පරිපාකත්‌තා වුත්‌තනයෙන සයමෙව විපස්‌සනං පවත්‌තෙත්‌වා මත්‌ථකං පාපෙත්‌වා පච්‌චෙකබොධිඤාණං අධිගච්‌ඡිංසු. සබ්‌බෙපි තෙ තංයෙව ගාථං අභාසිංසූති ආහ – ‘‘අයං තෙසං බ්‍යාකරණගාථා අහොසී’’ති.
Gabbhamalaṃ nissāyāti bahi nikkhantaṃ gabbhamalaṃ nissayaṃ katvā saṃsedajabhāvena nibbattā . Opapātikabhāvenāti keci. Khayavayaṃ paṭṭhapetvāti vipassanaṃ ārabhitvā. Vipassanāti aniccānupassanāpubbikā sappaccayanāmarūpadassanapubbikā ca, saṅkhāre sammasantassa aniccalakkhaṇe diṭṭhe, ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti sesalakkhaṇāni suviññeyyāneva honti. Paccekabodhiñāṇaṃ nibbattayiṃsūti dve asaṅkhyeyyāni kappānaṃ satasahassañca paccekabodhipāramitāya parinipphannattā ñāṇassa paripākattā vuttanayena sayameva vipassanaṃ pavattetvā matthakaṃ pāpetvā paccekabodhiñāṇaṃ adhigacchiṃsu. Sabbepi te taṃyeva gāthaṃ abhāsiṃsūti āha – ‘‘ayaṃ tesaṃ byākaraṇagāthā ahosī’’ti.
සරොරුහන්‌ති සරසි ජාතං. පදුමපලාසපත්‌තජන්‌ති ඛුද්‌දකමහන්‌තෙහි කමලදලෙහි සහජාතං. ඛුද්‌දකමහන්‌තකමලදලසඞ්‌ඛාතානි වා පදුමපලාසපත්‌තානි එත්‌ථ සන්‌තීති පදුමපලාසපත්‌තං, පදුමගච්‌ඡං. තත්‌ථ ජාතන්‌ති පදුමපලාසපත්‌තජං. සුපුප්‌ඵිතන්‌ති සුට්‌ඨු පුප්‌ඵිතං සම්‌මා විකසිතං. භමරගණානුචිණ්‌ණන්‌ති භමරගණෙහි අනුකුලඤ්‌චෙව අනුපරිබ්‌භමිතඤ්‌ච. අනිච්‌චතායුපගතන්‌ති ඛණෙ ඛණෙ වණ්‌ණභෙදාදිවසෙන අනිච්‌චතාය උපගතං. විදිත්‌වාති විපස්‌සනාපඤ්‌ඤාසහිතාය මග්‌ගපඤ්‌ඤාය ජානිත්‌වා. එකො චරෙති තස්‌මා අඤ්‌ඤොපි මාදිසො හොතුකාමො එවං පටිපජ්‌ජිත්‌වා එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පොති.
Saroruhanti sarasi jātaṃ. Padumapalāsapattajanti khuddakamahantehi kamaladalehi sahajātaṃ. Khuddakamahantakamaladalasaṅkhātāni vā padumapalāsapattāni ettha santīti padumapalāsapattaṃ, padumagacchaṃ. Tattha jātanti padumapalāsapattajaṃ. Supupphitanti suṭṭhu pupphitaṃ sammā vikasitaṃ. Bhamaragaṇānuciṇṇanti bhamaragaṇehi anukulañceva anuparibbhamitañca. Aniccatāyupagatanti khaṇe khaṇe vaṇṇabhedādivasena aniccatāya upagataṃ. Viditvāti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya jānitvā. Eko careti tasmā aññopi mādiso hotukāmo evaṃ paṭipajjitvā eko care khaggavisāṇakappoti.
135. සතිසාරසීලසාරාදිසමන්‌නාගමනෙන සත්‌තෙසු සාරභූතා. සබ්‌බසො වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස විගතත්‌තා නිද්‌දුක්‌ඛා. සමුච්‌ඡින්‌නතණ්‌හතාය නිත්‌තණ්‌හා. මානච්‌ඡිදොති ථුතිවචනං.
135. Satisārasīlasārādisamannāgamanena sattesu sārabhūtā. Sabbaso vaṭṭadukkhassa vigatattā niddukkhā. Samucchinnataṇhatāya nittaṇhā. Mānacchidoti thutivacanaṃ.
එතෙසං එකනාමකායෙවාති එතෙසං ආගතානං පච්‌චෙකබුද්‌ධානං පාළියං අනාගතා අඤ්‌ඤෙ පච්‌චෙකබුද්‌ධා සමානනාමකා එව. වුත්‌තමෙවත්‌ථං පාකටීකරණත්‌ථං ‘‘ඉමෙසු හී’’තිආදි වුත්‌තං. විසුං විසුං අවත්‌වාති පච්‌චෙකං සරූපතො අවත්‌වා. අඤ්‌ඤෙ චාති අසාධාරණත්‌තා ආහ. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
Etesaṃ ekanāmakāyevāti etesaṃ āgatānaṃ paccekabuddhānaṃ pāḷiyaṃ anāgatā aññe paccekabuddhā samānanāmakā eva. Vuttamevatthaṃ pākaṭīkaraṇatthaṃ ‘‘imesu hī’’tiādi vuttaṃ. Visuṃ visuṃ avatvāti paccekaṃ sarūpato avatvā. Aññe cāti asādhāraṇattā āha. Sesaṃ suviññeyyameva.
ඉසිගිලිසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Isigilisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 6. ඉසිගිලිසුත්‌තං • 6. Isigilisuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 6. ඉසිගිලිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Isigilisuttavaṇṇanā
