Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၇. ဣသ္သာသင္ဂပဉ္ဟော
7. Issāsaṅgapañho
၇. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘ဣသ္သာသသ္သ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနီ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမာနိ တာနိ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနီ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသော သရေ ပာတယန္တော ဥဘော ပာဒေ ပထဝိယံ ဒဠ္ဟံ ပတိဋ္ဌာပေတိ, ဇဏ္ဏုအဝေကလ္လံ ကရောတိ, သရကလာပံ ကဋိသန္ဓိမ္ဟိ ဌပေတိ, ကာယံ ဥပတ္ထဒ္ဓံ ကရောတိ, ဒ္ဝေ ဟတ္ထေ သန္ဓိဋ္ဌာနံ အာရောပေတိ, မုဋ္ဌိံ ပီဠယတိ, အင္ဂုလိယော နိရန္တရံ ကရောတိ, ဂီဝံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ, စက္ခူနိ မုခဉ္စ ပိဒဟတိ, နိမိတ္တံ ဥဇုံ ကရောတိ, ဟာသမုပ္ပာဒေတိ ‘ဝိဇ္ဈိသ္သာမီ’တိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန သီလပထဝိယံ ဝီရိယပာဒေ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗံ, ခန္တိသောရစ္စံ အဝေကလ္လံ ကာတဗ္ဗံ, သံဝရေ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ, သံယမနိယမေ အတ္တာ ဥပနေတဗ္ဗော, ဣစ္ဆာ မုစ္ဆာ ပီဠယိတဗ္ဗာ, ယောနိသော မနသိကာရေ စိတ္တံ နိရန္တရံ ကာတဗ္ဗံ, ဝီရိယံ ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ, ဆ ဒ္ဝာရာ ပိဒဟိတဗ္ဗာ, သတိ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗာ, ဟာသမုပ္ပာဒေတဗ္ဗံ ‘သဗ္ဗကိလေသေ ဉာဏနာရာစေန ဝိဇ္ဈိသ္သာမီ’တိ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသသ္သ ပဌမံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘issāsassa cattāri aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni cattāri aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, issāso sare pātayanto ubho pāde pathaviyaṃ daḷhaṃ patiṭṭhāpeti, jaṇṇuavekallaṃ karoti, sarakalāpaṃ kaṭisandhimhi ṭhapeti, kāyaṃ upatthaddhaṃ karoti, dve hatthe sandhiṭṭhānaṃ āropeti, muṭṭhiṃ pīḷayati, aṅguliyo nirantaraṃ karoti, gīvaṃ paggaṇhāti, cakkhūni mukhañca pidahati, nimittaṃ ujuṃ karoti, hāsamuppādeti ‘vijjhissāmī’ti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sīlapathaviyaṃ vīriyapāde patiṭṭhāpetabbaṃ, khantisoraccaṃ avekallaṃ kātabbaṃ, saṃvare cittaṃ ṭhapetabbaṃ, saṃyamaniyame attā upanetabbo, icchā mucchā pīḷayitabbā, yoniso manasikāre cittaṃ nirantaraṃ kātabbaṃ, vīriyaṃ paggahetabbaṃ, cha dvārā pidahitabbā, sati upaṭṭhapetabbā, hāsamuppādetabbaṃ ‘sabbakilese ñāṇanārācena vijjhissāmī’ti. Idaṃ, mahārāja, issāsassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသော အာဠကံ ပရိဟရတိ ဝင္ကဇိမ္ဟကုဋိလနာရာစသ္သ ဥဇုကရဏာယ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန ဣမသ္မိံ ကာယေ သတိပဋ္ဌာနအာဠကံ ပရိဟရိတဗ္ဗံ ဝင္ကဇိမ္ဟကုဋိလစိတ္တသ္သ ဥဇုကရဏာယ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသသ္သ ဒုတိယံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, issāso āḷakaṃ pariharati vaṅkajimhakuṭilanārācassa ujukaraṇāya. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye satipaṭṭhānaāḷakaṃ pariharitabbaṃ vaṅkajimhakuṭilacittassa ujukaraṇāya. Idaṃ, mahārāja, issāsassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသော လက္ခေ ဥပာသေတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန ဣမသ္မိံ ကာယေ ဥပာသိတဗ္ဗံ။ ကထံ မဟာရာဇ ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန ဣမသ္မိံ ကာယေ ဥပာသိတဗ္ဗံ? အနိစ္စတော ဥပာသိတဗ္ဗံ, ဒုက္ခတော ဥပာသိတဗ္ဗံ, အနတ္တတော ဥပာသိတဗ္ဗံ, ရောဂတော။ပေ.။ ဂဏ္ဍတော။ပေ.။ သလ္လတော။ပေ.။ အဃတော။ပေ.။ အာဗာဓတော။ပေ.။ ပရတော။ပေ.။ ပလောကတော။ပေ.။ ဤတိတော။ပေ.။ ဥပဒ္ဒဝတော။ပေ.။ ဘယတော။ပေ.။ ဥပသဂ္ဂတော။ပေ.။ စလတော။ပေ.။ ပဘင္ဂုတော။ပေ.။ အဒ္ဓုဝတော။ပေ.။ အတာဏတော။ပေ.။ အလေဏတော။ပေ.။ အသရဏတော။ပေ.။ ရိတ္တတော။ပေ.။ တုစ္ဆတော။ပေ.။ သုညတော။ပေ.။ အာဒီနဝတော။ပေ.။ ဝိပရိဏာမဓမ္မတော။ပေ.။ အသာရတော ။ပေ.။ အဃမူလတော။ပေ.။ ဝဓကတော။ပေ.။ ဝိဘဝတော။ပေ.။ သာသဝတော။ပေ.။ သင္ခတတော။ပေ.။ မာရာမိသတော။ပေ.။ ဇာတိဓမ္မတော။ပေ.။ ဇရာဓမ္မတော။ပေ.။ ဗ္ယာဓိဓမ္မတော။ပေ.။ မရဏဓမ္မတော။ပေ.။ သောကဓမ္မတော။ပေ.။ ပရိဒေဝဓမ္မတော။ပေ.။ ဥပာယာသဓမ္မတော။ပေ.။ သံကိလေသဓမ္မတော။ပေ.။ ဧဝံ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန ဣမသ္မိံ ကာယေ ဥပာသိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသသ္သ တတိယံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, issāso lakkhe upāseti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye upāsitabbaṃ. Kathaṃ mahārāja yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye upāsitabbaṃ? Aniccato upāsitabbaṃ, dukkhato upāsitabbaṃ, anattato upāsitabbaṃ, rogato…pe… gaṇḍato…pe… sallato…pe… aghato…pe… ābādhato…pe… parato…pe… palokato…pe… ītito…pe… upaddavato…pe… bhayato…pe… upasaggato…pe… calato…pe… pabhaṅguto…pe… addhuvato…pe… atāṇato…pe… aleṇato…pe… asaraṇato…pe… rittato…pe… tucchato…pe… suññato…pe… ādīnavato…pe… vipariṇāmadhammato…pe… asārato …pe… aghamūlato…pe… vadhakato…pe… vibhavato…pe… sāsavato…pe… saṅkhatato…pe… mārāmisato…pe… jātidhammato…pe… jarādhammato…pe… byādhidhammato…pe… maraṇadhammato…pe… sokadhammato…pe… paridevadhammato…pe… upāyāsadhammato…pe… saṃkilesadhammato…pe… evaṃ kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye upāsitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, issāsassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသော သာယံ ပာတံ ဥပာသတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂိနာ ယောဂာဝစရေန သာယံ ပာတံ အာရမ္မဏေ ဥပာသိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ, မဟာရာဇ, ဣသ္သာသသ္သ စတုတ္ထံ အင္ဂံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ထေရေန သာရိပုတ္တေန ဓမ္မသေနာပတိနာ –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, issāso sāyaṃ pātaṃ upāsati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sāyaṃ pātaṃ ārammaṇe upāsitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, issāsassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
‘‘‘ယထာ ဣသ္သာသကော နာမ၊ သာယံ ပာတံ ဥပာသတိ။
‘‘‘Yathā issāsako nāma, sāyaṃ pātaṃ upāsati;
‘‘‘တထေဝ ဗုဒ္ဓပုတ္တောပိ၊ ကရောတိ ကာယုပာသနံ။
‘‘‘Tatheva buddhaputtopi, karoti kāyupāsanaṃ;
ကာယုပာသနံ အရိဉ္စန္တော၊ အရဟတ္တမဓိဂစ္ဆတီ’’’တိ။
Kāyupāsanaṃ ariñcanto, arahattamadhigacchatī’’’ti.
ဣသ္သာသင္ဂပဉ္ဟော သတ္တမော။
Issāsaṅgapañho sattamo.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
ကုမ္ဘော စ ကာဠာယသော စ၊ ဆတ္တံ ခေတ္တဉ္စ အဂဒော။
Kumbho ca kāḷāyaso ca, chattaṃ khettañca agado;
ဘောဇနေန စ ဣသ္သာသော၊ ဝုတ္တံ ဒာနိ ဝိဒူဟီတိ။
Bhojanena ca issāso, vuttaṃ dāni vidūhīti.
ဩပမ္မကထာပဉ္ဟော နိဋ္ဌိတော။
Opammakathāpañho niṭṭhito.
Footnotes: