Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්දපඤ්හපාළි • Milindapañhapāḷi |
7. ඉස්සාසඞ්ගපඤ්හො
7. Issāsaṅgapañho
7. ‘‘භන්තෙ නාගසෙන, ‘ඉස්සාසස්ස චත්තාරි අඞ්ගානි ගහෙතබ්බානී’ති යං වදෙසි, කතමානි තානි චත්තාරි අඞ්ගානි ගහෙතබ්බානී’’ති? ‘‘යථා, මහාරාජ, ඉස්සාසො සරෙ පාතයන්තො උභො පාදෙ පථවියං දළ්හං පතිට්ඨාපෙති, ජණ්ණුඅවෙකල්ලං කරොති, සරකලාපං කටිසන්ධිම්හි ඨපෙති, කායං උපත්ථද්ධං කරොති, ද්වෙ හත්ථෙ සන්ධිට්ඨානං ආරොපෙති, මුට්ඨිං පීළයති, අඞ්ගුලියො නිරන්තරං කරොති, ගීවං පග්ගණ්හාති, චක්ඛූනි මුඛඤ්ච පිදහති, නිමිත්තං උජුං කරොති, හාසමුප්පාදෙති ‘විජ්ඣිස්සාමී’ති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යොගිනා යොගාවචරෙන සීලපථවියං වීරියපාදෙ පතිට්ඨාපෙතබ්බං, ඛන්තිසොරච්චං අවෙකල්ලං කාතබ්බං, සංවරෙ චිත්තං ඨපෙතබ්බං, සංයමනියමෙ අත්තා උපනෙතබ්බො, ඉච්ඡා මුච්ඡා පීළයිතබ්බා, යොනිසො මනසිකාරෙ චිත්තං නිරන්තරං කාතබ්බං, වීරියං පග්ගහෙතබ්බං, ඡ ද්වාරා පිදහිතබ්බා, සති උපට්ඨපෙතබ්බා, හාසමුප්පාදෙතබ්බං ‘සබ්බකිලෙසෙ ඤාණනාරාචෙන විජ්ඣිස්සාමී’ති. ඉදං, මහාරාජ, ඉස්සාසස්ස පඨමං අඞ්ගං ගහෙතබ්බං.
7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘issāsassa cattāri aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni cattāri aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, issāso sare pātayanto ubho pāde pathaviyaṃ daḷhaṃ patiṭṭhāpeti, jaṇṇuavekallaṃ karoti, sarakalāpaṃ kaṭisandhimhi ṭhapeti, kāyaṃ upatthaddhaṃ karoti, dve hatthe sandhiṭṭhānaṃ āropeti, muṭṭhiṃ pīḷayati, aṅguliyo nirantaraṃ karoti, gīvaṃ paggaṇhāti, cakkhūni mukhañca pidahati, nimittaṃ ujuṃ karoti, hāsamuppādeti ‘vijjhissāmī’ti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sīlapathaviyaṃ vīriyapāde patiṭṭhāpetabbaṃ, khantisoraccaṃ avekallaṃ kātabbaṃ, saṃvare cittaṃ ṭhapetabbaṃ, saṃyamaniyame attā upanetabbo, icchā mucchā pīḷayitabbā, yoniso manasikāre cittaṃ nirantaraṃ kātabbaṃ, vīriyaṃ paggahetabbaṃ, cha dvārā pidahitabbā, sati upaṭṭhapetabbā, hāsamuppādetabbaṃ ‘sabbakilese ñāṇanārācena vijjhissāmī’ti. Idaṃ, mahārāja, issāsassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘පුන චපරං, මහාරාජ, ඉස්සාසො ආළකං පරිහරති වඞ්කජිම්හකුටිලනාරාචස්ස උජුකරණාය. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යොගිනා යොගාවචරෙන ඉමස්මිං කායෙ සතිපට්ඨානආළකං පරිහරිතබ්බං වඞ්කජිම්හකුටිලචිත්තස්ස උජුකරණාය. ඉදං, මහාරාජ, ඉස්සාසස්ස දුතියං අඞ්ගං ගහෙතබ්බං.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, issāso āḷakaṃ pariharati vaṅkajimhakuṭilanārācassa ujukaraṇāya. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye satipaṭṭhānaāḷakaṃ pariharitabbaṃ vaṅkajimhakuṭilacittassa ujukaraṇāya. Idaṃ, mahārāja, issāsassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘පුන චපරං, මහාරාජ, ඉස්සාසො ලක්ඛෙ උපාසෙති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යොගිනා යොගාවචරෙන ඉමස්මිං කායෙ උපාසිතබ්බං. කථං මහාරාජ යොගිනා යොගාවචරෙන ඉමස්මිං කායෙ උපාසිතබ්බං? අනිච්චතො උපාසිතබ්බං, දුක්ඛතො උපාසිතබ්බං, අනත්තතො උපාසිතබ්බං, රොගතො…පෙ.… ගණ්ඩතො…පෙ.… සල්ලතො…පෙ.… අඝතො…පෙ.… ආබාධතො…පෙ.… පරතො…පෙ.… පලොකතො…පෙ.… ඊතිතො…පෙ.… උපද්දවතො…පෙ.… භයතො…පෙ.… උපසග්ගතො…පෙ.… චලතො…පෙ.… පභඞ්ගුතො…පෙ.… අද්ධුවතො…පෙ.… අතාණතො…පෙ.… අලෙණතො…පෙ.… අසරණතො…පෙ.… රිත්තතො…පෙ.… තුච්ඡතො…පෙ.… සුඤ්ඤතො…පෙ.… ආදීනවතො…පෙ.… විපරිණාමධම්මතො…පෙ.… අසාරතො …පෙ.… අඝමූලතො…පෙ.… වධකතො…පෙ.… විභවතො…පෙ.… සාසවතො…පෙ.… සඞ්ඛතතො…පෙ.… මාරාමිසතො…පෙ.… ජාතිධම්මතො…පෙ.… ජරාධම්මතො…පෙ.… බ්යාධිධම්මතො…පෙ.… මරණධම්මතො…පෙ.… සොකධම්මතො…පෙ.… පරිදෙවධම්මතො…පෙ.… උපායාසධම්මතො…පෙ.… සංකිලෙසධම්මතො…පෙ.… එවං ඛො, මහාරාජ, යොගිනා යොගාවචරෙන ඉමස්මිං කායෙ උපාසිතබ්බං. ඉදං, මහාරාජ, ඉස්සාසස්ස තතියං අඞ්ගං ගහෙතබ්බං.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, issāso lakkhe upāseti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye upāsitabbaṃ. Kathaṃ mahārāja yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye upāsitabbaṃ? Aniccato upāsitabbaṃ, dukkhato upāsitabbaṃ, anattato upāsitabbaṃ, rogato…pe… gaṇḍato…pe… sallato…pe… aghato…pe… ābādhato…pe… parato…pe… palokato…pe… ītito…pe… upaddavato…pe… bhayato…pe… upasaggato…pe… calato…pe… pabhaṅguto…pe… addhuvato…pe… atāṇato…pe… aleṇato…pe… asaraṇato…pe… rittato…pe… tucchato…pe… suññato…pe… ādīnavato…pe… vipariṇāmadhammato…pe… asārato …pe… aghamūlato…pe… vadhakato…pe… vibhavato…pe… sāsavato…pe… saṅkhatato…pe… mārāmisato…pe… jātidhammato…pe… jarādhammato…pe… byādhidhammato…pe… maraṇadhammato…pe… sokadhammato…pe… paridevadhammato…pe… upāyāsadhammato…pe… saṃkilesadhammato…pe… evaṃ kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena imasmiṃ kāye upāsitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, issāsassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘පුන චපරං, මහාරාජ, ඉස්සාසො සායං පාතං උපාසති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යොගිනා යොගාවචරෙන සායං පාතං ආරම්මණෙ උපාසිතබ්බං. ඉදං, මහාරාජ, ඉස්සාසස්ස චතුත්ථං අඞ්ගං ගහෙතබ්බං. භාසිතම්පෙතං, මහාරාජ, ථෙරෙන සාරිපුත්තෙන ධම්මසෙනාපතිනා –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, issāso sāyaṃ pātaṃ upāsati. Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sāyaṃ pātaṃ ārammaṇe upāsitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, issāsassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
‘‘‘යථා ඉස්සාසකො නාම, සායං පාතං උපාසති;
‘‘‘Yathā issāsako nāma, sāyaṃ pātaṃ upāsati;
‘‘‘තථෙව බුද්ධපුත්තොපි, කරොති කායුපාසනං;
‘‘‘Tatheva buddhaputtopi, karoti kāyupāsanaṃ;
කායුපාසනං අරිඤ්චන්තො, අරහත්තමධිගච්ඡතී’’’ති.
Kāyupāsanaṃ ariñcanto, arahattamadhigacchatī’’’ti.
ඉස්සාසඞ්ගපඤ්හො සත්තමො.
Issāsaṅgapañho sattamo.
තස්සුද්දානං –
Tassuddānaṃ –
කුම්භො ච කාළායසො ච, ඡත්තං ඛෙත්තඤ්ච අගදො;
Kumbho ca kāḷāyaso ca, chattaṃ khettañca agado;
භොජනෙන ච ඉස්සාසො, වුත්තං දානි විදූහීති.
Bhojanena ca issāso, vuttaṃ dāni vidūhīti.
ඔපම්මකථාපඤ්හො නිට්ඨිතො.
Opammakathāpañho niṭṭhito.
Footnotes: