| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
४. इस्सत्तसुत्तं
4. Issattasuttaṃ
१३५. सावत्थिनिदानं। एकमन्तं निसिन्नो खो राजा पसेनदि कोसलो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘कत्थ नु खो, भन्ते, दानं दातब्ब’’न्ति? ‘‘यत्थ खो, महाराज, चित्तं पसीदती’’ति। ‘‘कत्थ पन, भन्ते, दिन्नं महप्फल’’न्ति? ‘‘अञ्ञं खो एतं, महाराज, कत्थ दानं दातब्बं, अञ्ञं पनेतं कत्थ दिन्नं महप्फलन्ति? सीलवतो खो, महाराज, दिन्नं महप्फलं, नो तथा दुस्सीले। तेन हि, महाराज, तञ्ञेवेत्थ पटिपुच्छिस्सामि। यथा, ते खमेय्य, तथा नं ब्याकरेय्यासि। तं किं मञ्ञसि, महाराज, इध त्यस्स युद्धं पच्चुपट्ठितं सङ्गामो समुपब्यूळ्हो 1। अथ आगच्छेय्य खत्तियकुमारो असिक्खितो अकतहत्थो अकतयोग्गो अकतूपासनो भीरु छम्भी उत्रासी पलायी। भरेय्यासि तं पुरिसं, अत्थो च ते तादिसेन पुरिसेना’’ति? ‘‘नाहं, भन्ते, भरेय्यं तं पुरिसं, न च मे अत्थो तादिसेन पुरिसेना’’ति। ‘‘अथ आगच्छेय्य ब्राह्मणकुमारो असिक्खितो…पे॰… अथ आगच्छेय्य वेस्सकुमारो असिक्खितो…पे॰… अथ आगच्छेय्य सुद्दकुमारो असिक्खितो…पे॰… न च मे अत्थो तादिसेन पुरिसेना’’ति।
135. Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kattha nu kho, bhante, dānaṃ dātabba’’nti? ‘‘Yattha kho, mahārāja, cittaṃ pasīdatī’’ti. ‘‘Kattha pana, bhante, dinnaṃ mahapphala’’nti? ‘‘Aññaṃ kho etaṃ, mahārāja, kattha dānaṃ dātabbaṃ, aññaṃ panetaṃ kattha dinnaṃ mahapphalanti? Sīlavato kho, mahārāja, dinnaṃ mahapphalaṃ, no tathā dussīle. Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā, te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho 2. Atha āgaccheyya khattiyakumāro asikkhito akatahattho akatayoggo akatūpāsano bhīru chambhī utrāsī palāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Nāhaṃ, bhante, bhareyyaṃ taṃ purisaṃ, na ca me attho tādisena purisenā’’ti. ‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya vessakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya suddakumāro asikkhito…pe… na ca me attho tādisena purisenā’’ti.
‘‘तं किं मञ्ञसि, महाराज, इध त्यस्स युद्धं पच्चुपट्ठितं सङ्गामो समुपब्यूळ्हो। अथ आगच्छेय्य खत्तियकुमारो सुसिक्खितो कतहत्थो कतयोग्गो कतूपासनो अभीरु अच्छम्भी अनुत्रासी अपलायी। भरेय्यासि तं पुरिसं, अत्थो च ते तादिसेन पुरिसेना’’ति? ‘‘भरेय्याहं, भन्ते , तं पुरिसं, अत्थो च मे तादिसेन पुरिसेना’’ति। ‘‘अथ आगच्छेय्य ब्राह्मणकुमारो…पे॰… अथ आगच्छेय्य वेस्सकुमारो…पे॰… अथ आगच्छेय्य सुद्दकुमारो सुसिक्खितो कतहत्थो कतयोग्गो कतूपासनो अभीरु अच्छम्भी अनुत्रासी अपलायी। भरेय्यासि तं पुरिसं, अत्थो च ते तादिसेन पुरिसेना’’ति? ‘‘भरेय्याहं, भन्ते, तं पुरिसं, अत्थो च मे तादिसेन पुरिसेना’’ति।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho. Atha āgaccheyya khattiyakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante , taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti. ‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro…pe… atha āgaccheyya vessakumāro…pe… atha āgaccheyya suddakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante, taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti.
‘‘एवमेव खो, महाराज, यस्मा कस्मा चेपि 3 कुला अगारस्मा अनगारियं पब्बजितो होति, सो च होति पञ्चङ्गविप्पहीनो पञ्चङ्गसमन्नागतो, तस्मिं दिन्नं महप्फलं होति। कतमानि पञ्चङ्गानि पहीनानि होन्ति? कामच्छन्दो पहीनो होति, ब्यापादो पहीनो होति, थिनमिद्धं पहीनं होति, उद्धच्चकुक्कुच्चं पहीनं होति, विचिकिच्छा पहीना होति। इमानि पञ्चङ्गानि पहीनानि होन्ति। कतमेहि पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो होति? असेक्खेन सीलक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन समाधिक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन पञ्ञाक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन विमुत्तिक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन विमुत्तिञाणदस्सनक्खन्धेन समन्नागतो होति। इमेहि पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो होति। इति पञ्चङ्गविप्पहीने पञ्चङ्गसमन्नागते दिन्नं महप्फल’’न्ति। इदमवोच भगवा…पे॰… सत्था –
‘‘Evameva kho, mahārāja, yasmā kasmā cepi 4 kulā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca hoti pañcaṅgavippahīno pañcaṅgasamannāgato, tasmiṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamāni pañcaṅgāni pahīnāni honti? Kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Imāni pañcaṅgāni pahīnāni honti. Katamehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti? Asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena paññākkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti. Imehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti. Iti pañcaṅgavippahīne pañcaṅgasamannāgate dinnaṃ mahapphala’’nti. Idamavoca bhagavā…pe… satthā –
तं युद्धत्थो भरे राजा, नासूरं जातिपच्चया॥
Taṃ yuddhattho bhare rājā, nāsūraṃ jātipaccayā.
‘‘तथेव खन्तिसोरच्चं, धम्मा यस्मिं पतिट्ठिता।
‘‘Tatheva khantisoraccaṃ, dhammā yasmiṃ patiṭṭhitā;
अरियवुत्तिं मेधाविं, हीनजच्चम्पि पूजये॥
Ariyavuttiṃ medhāviṃ, hīnajaccampi pūjaye.
‘‘कारये अस्समे रम्मे, वासयेत्थ बहुस्सुते।
‘‘Kāraye assame ramme, vāsayettha bahussute;
पपञ्च विवने कयिरा, दुग्गे सङ्कमनानि च॥
Papañca vivane kayirā, dugge saṅkamanāni ca.
‘‘अन्नं पानं खादनीयं, वत्थसेनासनानि च।
‘‘Annaṃ pānaṃ khādanīyaṃ, vatthasenāsanāni ca;
ददेय्य उजुभूतेसु, विप्पसन्नेन चेतसा॥
Dadeyya ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
‘‘यथा हि मेघो थनयं, विज्जुमाली सतक्ककु।
‘‘Yathā hi megho thanayaṃ, vijjumālī satakkaku;
थलं निन्नञ्च पूरेति, अभिवस्सं वसुन्धरं॥
Thalaṃ ninnañca pūreti, abhivassaṃ vasundharaṃ.
‘‘तथेव सद्धो सुतवा, अभिसङ्खच्च भोजनं।
‘‘Tatheva saddho sutavā, abhisaṅkhacca bhojanaṃ;
वनिब्बके तप्पयति, अन्नपानेन पण्डितो॥
Vanibbake tappayati, annapānena paṇḍito.
‘‘आमोदमानो पकिरेति, देथ देथाति भासति।
‘‘Āmodamāno pakireti, detha dethāti bhāsati;
तं हिस्स गज्जितं होति, देवस्सेव पवस्सतो।
Taṃ hissa gajjitaṃ hoti, devasseva pavassato;
सा पुञ्ञधारा विपुला, दातारं अभिवस्सती’’ति॥
Sā puññadhārā vipulā, dātāraṃ abhivassatī’’ti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. इस्सत्तसुत्तवण्णना • 4. Issattasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ४. इस्सत्तसुत्तवण्णना • 4. Issattasuttavaṇṇanā
