| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๔. อิสฺสตฺตสุตฺตํ
4. Issattasuttaṃ
๑๓๕. สาวตฺถินิทานํฯ เอกมนฺตํ นิสิโนฺน โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘กตฺถ นุ โข, ภเนฺต, ทานํ ทาตพฺพ’’นฺติ? ‘‘ยตฺถ โข, มหาราช, จิตฺตํ ปสีทตี’’ติฯ ‘‘กตฺถ ปน, ภเนฺต, ทินฺนํ มหปฺผล’’นฺติ? ‘‘อญฺญํ โข เอตํ, มหาราช, กตฺถ ทานํ ทาตพฺพํ, อญฺญํ ปเนตํ กตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลนฺติ? สีลวโต โข, มหาราช, ทินฺนํ มหปฺผลํ, โน ตถา ทุสฺสีเลฯ เตน หิ, มหาราช, ตเญฺญเวตฺถ ปฎิปุจฺฉิสฺสามิฯ ยถา, เต ขเมยฺย, ตถา นํ พฺยากเรยฺยาสิฯ ตํ กิํ มญฺญสิ, มหาราช, อิธ ตฺยสฺส ยุทฺธํ ปจฺจุปฎฺฐิตํ สงฺคาโม สมุปพฺยูโฬฺห 1ฯ อถ อาคเจฺฉยฺย ขตฺติยกุมาโร อสิกฺขิโต อกตหโตฺถ อกตโยโคฺค อกตูปาสโน ภีรุ ฉมฺภี อุตฺราสี ปลายีฯ ภเรยฺยาสิ ตํ ปุริสํ, อโตฺถ จ เต ตาทิเสน ปุริเสนา’’ติ? ‘‘นาหํ, ภเนฺต, ภเรยฺยํ ตํ ปุริสํ, น จ เม อโตฺถ ตาทิเสน ปุริเสนา’’ติฯ ‘‘อถ อาคเจฺฉยฺย พฺราหฺมณกุมาโร อสิกฺขิโต…เป.… อถ อาคเจฺฉยฺย เวสฺสกุมาโร อสิกฺขิโต…เป.… อถ อาคเจฺฉยฺย สุทฺทกุมาโร อสิกฺขิโต…เป.… น จ เม อโตฺถ ตาทิเสน ปุริเสนา’’ติฯ
135. Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kattha nu kho, bhante, dānaṃ dātabba’’nti? ‘‘Yattha kho, mahārāja, cittaṃ pasīdatī’’ti. ‘‘Kattha pana, bhante, dinnaṃ mahapphala’’nti? ‘‘Aññaṃ kho etaṃ, mahārāja, kattha dānaṃ dātabbaṃ, aññaṃ panetaṃ kattha dinnaṃ mahapphalanti? Sīlavato kho, mahārāja, dinnaṃ mahapphalaṃ, no tathā dussīle. Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā, te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho 2. Atha āgaccheyya khattiyakumāro asikkhito akatahattho akatayoggo akatūpāsano bhīru chambhī utrāsī palāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Nāhaṃ, bhante, bhareyyaṃ taṃ purisaṃ, na ca me attho tādisena purisenā’’ti. ‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya vessakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya suddakumāro asikkhito…pe… na ca me attho tādisena purisenā’’ti.
‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, มหาราช, อิธ ตฺยสฺส ยุทฺธํ ปจฺจุปฎฺฐิตํ สงฺคาโม สมุปพฺยูโฬฺหฯ อถ อาคเจฺฉยฺย ขตฺติยกุมาโร สุสิกฺขิโต กตหโตฺถ กตโยโคฺค กตูปาสโน อภีรุ อจฺฉมฺภี อนุตฺราสี อปลายีฯ ภเรยฺยาสิ ตํ ปุริสํ, อโตฺถ จ เต ตาทิเสน ปุริเสนา’’ติ? ‘‘ภเรยฺยาหํ, ภเนฺต , ตํ ปุริสํ, อโตฺถ จ เม ตาทิเสน ปุริเสนา’’ติฯ ‘‘อถ อาคเจฺฉยฺย พฺราหฺมณกุมาโร…เป.… อถ อาคเจฺฉยฺย เวสฺสกุมาโร…เป.… อถ อาคเจฺฉยฺย สุทฺทกุมาโร สุสิกฺขิโต กตหโตฺถ กตโยโคฺค กตูปาสโน อภีรุ อจฺฉมฺภี อนุตฺราสี อปลายีฯ ภเรยฺยาสิ ตํ ปุริสํ, อโตฺถ จ เต ตาทิเสน ปุริเสนา’’ติ? ‘‘ภเรยฺยาหํ, ภเนฺต, ตํ ปุริสํ, อโตฺถ จ เม ตาทิเสน ปุริเสนา’’ติฯ
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho. Atha āgaccheyya khattiyakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante , taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti. ‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro…pe… atha āgaccheyya vessakumāro…pe… atha āgaccheyya suddakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante, taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti.
‘‘เอวเมว โข, มหาราช, ยสฺมา กสฺมา เจปิ 3 กุลา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิโต โหติ, โส จ โหติ ปญฺจงฺควิปฺปหีโน ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต, ตสฺมิํ ทินฺนํ มหปฺผลํ โหติฯ กตมานิ ปญฺจงฺคานิ ปหีนานิ โหนฺติ? กามจฺฉโนฺท ปหีโน โหติ, พฺยาปาโท ปหีโน โหติ, ถินมิทฺธํ ปหีนํ โหติ, อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ ปหีนํ โหติ, วิจิกิจฺฉา ปหีนา โหติฯ อิมานิ ปญฺจงฺคานิ ปหีนานิ โหนฺติฯ กตเมหิ ปญฺจหเงฺคหิ สมนฺนาคโต โหติ? อเสเกฺขน สีลกฺขเนฺธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสเกฺขน สมาธิกฺขเนฺธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสเกฺขน ปญฺญากฺขเนฺธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสเกฺขน วิมุตฺติกฺขเนฺธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสเกฺขน วิมุตฺติญาณทสฺสนกฺขเนฺธน สมนฺนาคโต โหติฯ อิเมหิ ปญฺจหเงฺคหิ สมนฺนาคโต โหติฯ อิติ ปญฺจงฺควิปฺปหีเน ปญฺจงฺคสมนฺนาคเต ทินฺนํ มหปฺผล’’นฺติฯ อิทมโวจ ภควา…เป.… สตฺถา –
‘‘Evameva kho, mahārāja, yasmā kasmā cepi 4 kulā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca hoti pañcaṅgavippahīno pañcaṅgasamannāgato, tasmiṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamāni pañcaṅgāni pahīnāni honti? Kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Imāni pañcaṅgāni pahīnāni honti. Katamehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti? Asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena paññākkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti. Imehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti. Iti pañcaṅgavippahīne pañcaṅgasamannāgate dinnaṃ mahapphala’’nti. Idamavoca bhagavā…pe… satthā –
ตํ ยุทฺธโตฺถ ภเร ราชา, นาสูรํ ชาติปจฺจยาฯ
Taṃ yuddhattho bhare rājā, nāsūraṃ jātipaccayā.
‘‘ตเถว ขนฺติโสรจฺจํ, ธมฺมา ยสฺมิํ ปติฎฺฐิตา;
‘‘Tatheva khantisoraccaṃ, dhammā yasmiṃ patiṭṭhitā;
อริยวุตฺติํ เมธาวิํ, หีนชจฺจมฺปิ ปูชเยฯ
Ariyavuttiṃ medhāviṃ, hīnajaccampi pūjaye.
‘‘การเย อสฺสเม รเมฺม, วาสเยตฺถ พหุสฺสุเต;
‘‘Kāraye assame ramme, vāsayettha bahussute;
ปปญฺจ วิวเน กยิรา, ทุเคฺค สงฺกมนานิ จฯ
Papañca vivane kayirā, dugge saṅkamanāni ca.
‘‘อนฺนํ ปานํ ขาทนียํ, วตฺถเสนาสนานิ จ;
‘‘Annaṃ pānaṃ khādanīyaṃ, vatthasenāsanāni ca;
ทเทยฺย อุชุภูเตสุ, วิปฺปสเนฺนน เจตสาฯ
Dadeyya ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
‘‘ยถา หิ เมโฆ ถนยํ, วิชฺชุมาลี สตกฺกกุ;
‘‘Yathā hi megho thanayaṃ, vijjumālī satakkaku;
ถลํ นินฺนญฺจ ปูเรติ, อภิวสฺสํ วสุนฺธรํฯ
Thalaṃ ninnañca pūreti, abhivassaṃ vasundharaṃ.
‘‘ตเถว สโทฺธ สุตวา, อภิสงฺขจฺจ โภชนํ;
‘‘Tatheva saddho sutavā, abhisaṅkhacca bhojanaṃ;
วนิพฺพเก ตปฺปยติ, อนฺนปาเนน ปณฺฑิโตฯ
Vanibbake tappayati, annapānena paṇḍito.
‘‘อาโมทมาโน ปกิเรติ, เทถ เทถาติ ภาสติ;
‘‘Āmodamāno pakireti, detha dethāti bhāsati;
ตํ หิสฺส คชฺชิตํ โหติ, เทวเสฺสว ปวสฺสโต;
Taṃ hissa gajjitaṃ hoti, devasseva pavassato;
สา ปุญฺญธารา วิปุลา, ทาตารํ อภิวสฺสตี’’ติฯ
Sā puññadhārā vipulā, dātāraṃ abhivassatī’’ti.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๔. อิสฺสตฺตสุตฺตวณฺณนา • 4. Issattasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๔. อิสฺสตฺตสุตฺตวณฺณนา • 4. Issattasuttavaṇṇanā
