Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൪. ഇസ്സത്തസുത്തം
4. Issattasuttaṃ
൧൩൫. സാവത്ഥിനിദാനം. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘കത്ഥ നു ഖോ, ഭന്തേ, ദാനം ദാതബ്ബ’’ന്തി? ‘‘യത്ഥ ഖോ, മഹാരാജ, ചിത്തം പസീദതീ’’തി. ‘‘കത്ഥ പന, ഭന്തേ, ദിന്നം മഹപ്ഫല’’ന്തി? ‘‘അഞ്ഞം ഖോ ഏതം, മഹാരാജ, കത്ഥ ദാനം ദാതബ്ബം, അഞ്ഞം പനേതം കത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലന്തി? സീലവതോ ഖോ, മഹാരാജ, ദിന്നം മഹപ്ഫലം, നോ തഥാ ദുസ്സീലേ. തേന ഹി, മഹാരാജ, തഞ്ഞേവേത്ഥ പടിപുച്ഛിസ്സാമി. യഥാ, തേ ഖമേയ്യ, തഥാ നം ബ്യാകരേയ്യാസി. തം കിം മഞ്ഞസി, മഹാരാജ, ഇധ ത്യസ്സ യുദ്ധം പച്ചുപട്ഠിതം സങ്ഗാമോ സമുപബ്യൂള്ഹോ 1. അഥ ആഗച്ഛേയ്യ ഖത്തിയകുമാരോ അസിക്ഖിതോ അകതഹത്ഥോ അകതയോഗ്ഗോ അകതൂപാസനോ ഭീരു ഛമ്ഭീ ഉത്രാസീ പലായീ. ഭരേയ്യാസി തം പുരിസം, അത്ഥോ ച തേ താദിസേന പുരിസേനാ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭന്തേ, ഭരേയ്യം തം പുരിസം, ന ച മേ അത്ഥോ താദിസേന പുരിസേനാ’’തി. ‘‘അഥ ആഗച്ഛേയ്യ ബ്രാഹ്മണകുമാരോ അസിക്ഖിതോ…പേ॰… അഥ ആഗച്ഛേയ്യ വേസ്സകുമാരോ അസിക്ഖിതോ…പേ॰… അഥ ആഗച്ഛേയ്യ സുദ്ദകുമാരോ അസിക്ഖിതോ…പേ॰… ന ച മേ അത്ഥോ താദിസേന പുരിസേനാ’’തി.
135. Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kattha nu kho, bhante, dānaṃ dātabba’’nti? ‘‘Yattha kho, mahārāja, cittaṃ pasīdatī’’ti. ‘‘Kattha pana, bhante, dinnaṃ mahapphala’’nti? ‘‘Aññaṃ kho etaṃ, mahārāja, kattha dānaṃ dātabbaṃ, aññaṃ panetaṃ kattha dinnaṃ mahapphalanti? Sīlavato kho, mahārāja, dinnaṃ mahapphalaṃ, no tathā dussīle. Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā, te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho 2. Atha āgaccheyya khattiyakumāro asikkhito akatahattho akatayoggo akatūpāsano bhīru chambhī utrāsī palāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Nāhaṃ, bhante, bhareyyaṃ taṃ purisaṃ, na ca me attho tādisena purisenā’’ti. ‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya vessakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya suddakumāro asikkhito…pe… na ca me attho tādisena purisenā’’ti.
‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, മഹാരാജ, ഇധ ത്യസ്സ യുദ്ധം പച്ചുപട്ഠിതം സങ്ഗാമോ സമുപബ്യൂള്ഹോ. അഥ ആഗച്ഛേയ്യ ഖത്തിയകുമാരോ സുസിക്ഖിതോ കതഹത്ഥോ കതയോഗ്ഗോ കതൂപാസനോ അഭീരു അച്ഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ. ഭരേയ്യാസി തം പുരിസം, അത്ഥോ ച തേ താദിസേന പുരിസേനാ’’തി? ‘‘ഭരേയ്യാഹം, ഭന്തേ , തം പുരിസം, അത്ഥോ ച മേ താദിസേന പുരിസേനാ’’തി. ‘‘അഥ ആഗച്ഛേയ്യ ബ്രാഹ്മണകുമാരോ…പേ॰… അഥ ആഗച്ഛേയ്യ വേസ്സകുമാരോ…പേ॰… അഥ ആഗച്ഛേയ്യ സുദ്ദകുമാരോ സുസിക്ഖിതോ കതഹത്ഥോ കതയോഗ്ഗോ കതൂപാസനോ അഭീരു അച്ഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ. ഭരേയ്യാസി തം പുരിസം, അത്ഥോ ച തേ താദിസേന പുരിസേനാ’’തി? ‘‘ഭരേയ്യാഹം, ഭന്തേ, തം പുരിസം, അത്ഥോ ച മേ താദിസേന പുരിസേനാ’’തി.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho. Atha āgaccheyya khattiyakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante , taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti. ‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro…pe… atha āgaccheyya vessakumāro…pe… atha āgaccheyya suddakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī. Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti? ‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante, taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti.
‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യസ്മാ കസ്മാ ചേപി 3 കുലാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ ഹോതി, സോ ച ഹോതി പഞ്ചങ്ഗവിപ്പഹീനോ പഞ്ചങ്ഗസമന്നാഗതോ, തസ്മിം ദിന്നം മഹപ്ഫലം ഹോതി. കതമാനി പഞ്ചങ്ഗാനി പഹീനാനി ഹോന്തി? കാമച്ഛന്ദോ പഹീനോ ഹോതി, ബ്യാപാദോ പഹീനോ ഹോതി, ഥിനമിദ്ധം പഹീനം ഹോതി, ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചം പഹീനം ഹോതി, വിചികിച്ഛാ പഹീനാ ഹോതി. ഇമാനി പഞ്ചങ്ഗാനി പഹീനാനി ഹോന്തി. കതമേഹി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഹോതി? അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന പഞ്ഞാക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഇമേഹി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഇതി പഞ്ചങ്ഗവിപ്പഹീനേ പഞ്ചങ്ഗസമന്നാഗതേ ദിന്നം മഹപ്ഫല’’ന്തി. ഇദമവോച ഭഗവാ…പേ॰… സത്ഥാ –
‘‘Evameva kho, mahārāja, yasmā kasmā cepi 4 kulā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca hoti pañcaṅgavippahīno pañcaṅgasamannāgato, tasmiṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamāni pañcaṅgāni pahīnāni honti? Kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Imāni pañcaṅgāni pahīnāni honti. Katamehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti? Asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena paññākkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti. Imehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti. Iti pañcaṅgavippahīne pañcaṅgasamannāgate dinnaṃ mahapphala’’nti. Idamavoca bhagavā…pe… satthā –
തം യുദ്ധത്ഥോ ഭരേ രാജാ, നാസൂരം ജാതിപച്ചയാ.
Taṃ yuddhattho bhare rājā, nāsūraṃ jātipaccayā.
‘‘തഥേവ ഖന്തിസോരച്ചം, ധമ്മാ യസ്മിം പതിട്ഠിതാ;
‘‘Tatheva khantisoraccaṃ, dhammā yasmiṃ patiṭṭhitā;
അരിയവുത്തിം മേധാവിം, ഹീനജച്ചമ്പി പൂജയേ.
Ariyavuttiṃ medhāviṃ, hīnajaccampi pūjaye.
‘‘കാരയേ അസ്സമേ രമ്മേ, വാസയേത്ഥ ബഹുസ്സുതേ;
‘‘Kāraye assame ramme, vāsayettha bahussute;
പപഞ്ച വിവനേ കയിരാ, ദുഗ്ഗേ സങ്കമനാനി ച.
Papañca vivane kayirā, dugge saṅkamanāni ca.
‘‘അന്നം പാനം ഖാദനീയം, വത്ഥസേനാസനാനി ച;
‘‘Annaṃ pānaṃ khādanīyaṃ, vatthasenāsanāni ca;
ദദേയ്യ ഉജുഭൂതേസു, വിപ്പസന്നേന ചേതസാ.
Dadeyya ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
‘‘യഥാ ഹി മേഘോ ഥനയം, വിജ്ജുമാലീ സതക്കകു;
‘‘Yathā hi megho thanayaṃ, vijjumālī satakkaku;
ഥലം നിന്നഞ്ച പൂരേതി, അഭിവസ്സം വസുന്ധരം.
Thalaṃ ninnañca pūreti, abhivassaṃ vasundharaṃ.
‘‘തഥേവ സദ്ധോ സുതവാ, അഭിസങ്ഖച്ച ഭോജനം;
‘‘Tatheva saddho sutavā, abhisaṅkhacca bhojanaṃ;
വനിബ്ബകേ തപ്പയതി, അന്നപാനേന പണ്ഡിതോ.
Vanibbake tappayati, annapānena paṇḍito.
‘‘ആമോദമാനോ പകിരേതി, ദേഥ ദേഥാതി ഭാസതി;
‘‘Āmodamāno pakireti, detha dethāti bhāsati;
തം ഹിസ്സ ഗജ്ജിതം ഹോതി, ദേവസ്സേവ പവസ്സതോ;
Taṃ hissa gajjitaṃ hoti, devasseva pavassato;
സാ പുഞ്ഞധാരാ വിപുലാ, ദാതാരം അഭിവസ്സതീ’’തി.
Sā puññadhārā vipulā, dātāraṃ abhivassatī’’ti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൪. ഇസ്സത്തസുത്തവണ്ണനാ • 4. Issattasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൪. ഇസ്സത്തസുത്തവണ്ണനാ • 4. Issattasuttavaṇṇanā