| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៤. ឥស្សត្តសុត្តវណ្ណនា
4. Issattasuttavaṇṇanā
១៣៥. ចតុត្ថស្ស អដ្ឋុប្បត្តិកោ និក្ខេបោ។ ភគវតោ កិរ បឋមពោធិយំ មហាលាភសក្ការោ ឧទបាទិ ភិក្ខុសង្ឃស្ស ច។ តិត្ថិយា ហតលាភសក្ការា ហុត្វា កុលេសុ ឯវំ កន្ថេន្តា វិចរន្តិ – ‘‘សមណោ គោតមោ ឯវមាហ, ‘មយ្ហមេវ ទានំ ទាតព្ពំ, ន អញ្ញេសំ ទានំ ទាតព្ពំ។ មយ្ហមេវ សាវកានំ ទានំ ទាតព្ពំ, ន អញ្ញេសំ សាវកានំ ទានំ ទាតព្ពំ។ មយ្ហមេវ ទិន្នំ មហប្ផលំ, ន អញ្ញេសំ ទិន្នំ មហប្ផលំ។ មយ្ហមេវ សាវកានំ ទិន្នំ មហប្ផលំ, ន អញ្ញេសំ សាវកានំ ទិន្នំ មហប្ផល’ន្តិ។ យុត្តំ នុ ខោ សយម្បិ ភិក្ខាចារនិស្សិតេន បរេសំ ភិក្ខាចារនិស្សិតានំ ចតុន្នំ បច្ចយានំ អន្តរាយំ កាតុំ, អយុត្តំ ករោតិ អននុច្ឆវិក’’ន្តិ។ សា កថា បត្ថរមានា រាជកុលំ សម្បត្តា។ រាជា សុត្វា ចិន្តេសិ – ‘‘អដ្ឋានមេតំ យំ តថាគតោ បរេសំ លាភន្តរាយំ ករេយ្យ។ ឯតេ តថាគតស្ស អលាភាយ អយសាយ បរិសក្កន្តិ។ សចាហំ ឥធេវ ឋត្វា ‘មា ឯវំ អវោចុត្ថ, ន សត្ថា ឯវំ កថេតី’តិ វទេយ្យំ, ឯវំ សា កថា និជ្ឈត្តិំ ន គច្ឆេយ្យ, ឥមស្ស មហាជនស្ស សន្និបតិតកាលេយេវ នំ និជ្ឈាបេស្សាមី’’តិ ឯកំ ឆណទិវសំ អាគមេន្តោ តុណ្ហី អហោសិ។
135. Catutthassa aṭṭhuppattiko nikkhepo. Bhagavato kira paṭhamabodhiyaṃ mahālābhasakkāro udapādi bhikkhusaṅghassa ca. Titthiyā hatalābhasakkārā hutvā kulesu evaṃ kanthentā vicaranti – ‘‘samaṇo gotamo evamāha, ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ, na aññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ. Mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, na aññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ. Mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, na aññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ. Mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, na aññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti. Yuttaṃ nu kho sayampi bhikkhācāranissitena paresaṃ bhikkhācāranissitānaṃ catunnaṃ paccayānaṃ antarāyaṃ kātuṃ, ayuttaṃ karoti ananucchavika’’nti. Sā kathā pattharamānā rājakulaṃ sampattā. Rājā sutvā cintesi – ‘‘aṭṭhānametaṃ yaṃ tathāgato paresaṃ lābhantarāyaṃ kareyya. Ete tathāgatassa alābhāya ayasāya parisakkanti. Sacāhaṃ idheva ṭhatvā ‘mā evaṃ avocuttha, na satthā evaṃ kathetī’ti vadeyyaṃ, evaṃ sā kathā nijjhattiṃ na gaccheyya, imassa mahājanassa sannipatitakāleyeva naṃ nijjhāpessāmī’’ti ekaṃ chaṇadivasaṃ āgamento tuṇhī ahosi.
អបរេន សមយេន មហាឆណេ សម្បត្តេ ‘‘អយំ ឥមស្ស កាលោ’’តិ នគរេ ភេរិំ ចរាបេសិ – ‘‘សទ្ធា វា អស្សទ្ធា វា សម្មាទិដ្ឋិកា វា មិច្ឆាទិដ្ឋិកា វា គេហរក្ខកេ ទារកេ វា មាតុគាមេ វា ឋបេត្វា អវសេសា យេ វិហារំ នាគច្ឆន្តិ, បញ្ញាសំ ទណ្ឌោ’’តិ។ សយម្បិ បាតោវ ន្ហត្វា កតបាតរាសោ សព្ពាភរណបដិមណ្ឌិតោ មហតា ពលកាយេន សទ្ធិំ វិហារំ អគមាសិ។ គច្ឆន្តោ ច ចិន្តេសិ – ‘‘ភគវា តុម្ហេ កិរ ឯវំ វទថ ‘មយ្ហមេវ ទានំ ទាតព្ពំ…បេ.… ន អញ្ញេសំ សាវកានំ ទិន្នំ មហប្ផល’ន្តិ ឯវំ បុច្ឆិតុំ អយុត្តំ, បញ្ហមេវ បុច្ឆិស្សាមិ, បញ្ហំ កថេន្តោ ច មេ ភគវា អវសានេ តិត្ថិយានំ វាទំ ភញ្ជិស្សតី’’តិ។ សោ បញ្ហំ បុច្ឆន្តោ កត្ថ នុ ខោ, ភន្តេ, ទានំ ទាតព្ពន្តិ អាហ។ យត្ថាតិ យស្មិំ បុគ្គលេ ចិត្តំ បសីទតិ, តស្មិំ ទាតព្ពំ, តស្ស វា ទាតព្ពន្តិ អត្ថោ។
Aparena samayena mahāchaṇe sampatte ‘‘ayaṃ imassa kālo’’ti nagare bheriṃ carāpesi – ‘‘saddhā vā assaddhā vā sammādiṭṭhikā vā micchādiṭṭhikā vā geharakkhake dārake vā mātugāme vā ṭhapetvā avasesā ye vihāraṃ nāgacchanti, paññāsaṃ daṇḍo’’ti. Sayampi pātova nhatvā katapātarāso sabbābharaṇapaṭimaṇḍito mahatā balakāyena saddhiṃ vihāraṃ agamāsi. Gacchanto ca cintesi – ‘‘bhagavā tumhe kira evaṃ vadatha ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ…pe… na aññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti evaṃ pucchituṃ ayuttaṃ, pañhameva pucchissāmi, pañhaṃ kathento ca me bhagavā avasāne titthiyānaṃ vādaṃ bhañjissatī’’ti. So pañhaṃ pucchanto kattha nu kho, bhante, dānaṃ dātabbanti āha. Yatthāti yasmiṃ puggale cittaṃ pasīdati, tasmiṃ dātabbaṃ, tassa vā dātabbanti attho.
ឯវំ វុត្តេ រាជា យេហិ មនុស្សេហិ តិត្ថិយានំ វចនំ អារោចិតំ, តេ ឱលោកេសិ។ តេ រញ្ញា ឱលោកិតមត្តាវ មង្កុភូតា អធោមុខា បាទង្គុដ្ឋកេន ភូមិំ លេខមានា អដ្ឋំសុ។ រាជា – ‘‘ឯកបទេនេវ, ភន្តេ, ហតា តិត្ថិយា’’តិ មហាជនំ សាវេន្តោ មហាសទ្ទេន អភាសិ។ ឯវញ្ច បន ភាសិត្វា – ‘‘ភគវា ចិត្តំ នាម និគណ្ឋាចេលកបរិព្ពាជកាទីសុ យត្ថ កត្ថចិ បសីទតិ , កត្ថ បន, ភន្តេ, ទិន្នំ មហប្ផល’’ន្តិ បុច្ឆិ។ អញ្ញំ ខោ ឯតន្តិ, ‘‘មហារាជ, អញ្ញំ តយា បឋមំ បុច្ឆិតំ, អញ្ញំ បច្ឆា, សល្លក្ខេហិ ឯតំ, បញ្ហាកថនំ បន មយ្ហំ ភារោ’’តិ វត្វា សីលវតោ ខោតិអាទិមាហ។ តត្ថ ឥធ ត្យស្សាតិ ឥធ តេ អស្ស។ សមុបព្យូឡ្ហោតិ រាសិភូតោ។ អសិក្ខិតោតិ ធនុសិប្បេ អសិក្ខិតោ។ អកតហត្ថោតិ មុដ្ឋិពន្ធាទិវសេន អសម្បាទិតហត្ថោ។ អកតយោគ្គោតិ តិណបុញ្ជមត្តិកាបុញ្ជាទីសុ អកតបរិចយោ។ អកតូបាសនោតិ រាជរាជមហាមត្តានំ អទស្សិតសរក្ខេបោ។ ឆម្ភីតិ បវេធិតកាយោ។
Evaṃ vutte rājā yehi manussehi titthiyānaṃ vacanaṃ ārocitaṃ, te olokesi. Te raññā olokitamattāva maṅkubhūtā adhomukhā pādaṅguṭṭhakena bhūmiṃ lekhamānā aṭṭhaṃsu. Rājā – ‘‘ekapadeneva, bhante, hatā titthiyā’’ti mahājanaṃ sāvento mahāsaddena abhāsi. Evañca pana bhāsitvā – ‘‘bhagavā cittaṃ nāma nigaṇṭhācelakaparibbājakādīsu yattha katthaci pasīdati , kattha pana, bhante, dinnaṃ mahapphala’’nti pucchi. Aññaṃ kho etanti, ‘‘mahārāja, aññaṃ tayā paṭhamaṃ pucchitaṃ, aññaṃ pacchā, sallakkhehi etaṃ, pañhākathanaṃ pana mayhaṃ bhāro’’ti vatvā sīlavato khotiādimāha. Tattha idha tyassāti idha te assa. Samupabyūḷhoti rāsibhūto. Asikkhitoti dhanusippe asikkhito. Akatahatthoti muṭṭhibandhādivasena asampāditahattho. Akatayoggoti tiṇapuñjamattikāpuñjādīsu akataparicayo. Akatūpāsanoti rājarājamahāmattānaṃ adassitasarakkhepo. Chambhīti pavedhitakāyo.
កាមច្ឆន្ទោ បហីនោតិអាទីសុ អរហត្តមគ្គេន កាមច្ឆន្ទោ បហីនោ ហោតិ, អនាគាមិមគ្គេន ព្យាបាទោ , អរហត្តមគ្គេនេវ ថិនមិទ្ធំ, តថា ឧទ្ធច្ចំ, តតិយេនេវ កុក្កុច្ចំ, បឋមមគ្គេន វិចិកិច្ឆា បហីនា ហោតិ។ អសេក្ខេន សីលក្ខន្ធេនាតិ អសេក្ខស្ស សីលក្ខន្ធោ អសេក្ខោ សីលក្ខន្ធោ នាម។ ឯស នយោ សព្ពត្ថ។ ឯត្ថ ច បុរិមេហិ ចតូហិ បទេហិ លោកិយលោកុត្តរសីលសមាធិបញ្ញាវិមុត្តិយោ កថិតា។ វិមុត្តិញាណទស្សនំ បច្ចវេក្ខណញាណំ ហោតិ, តំ លោកិយមេវ។
Kāmacchando pahīnotiādīsu arahattamaggena kāmacchando pahīno hoti, anāgāmimaggena byāpādo , arahattamaggeneva thinamiddhaṃ, tathā uddhaccaṃ, tatiyeneva kukkuccaṃ, paṭhamamaggena vicikicchā pahīnā hoti. Asekkhenasīlakkhandhenāti asekkhassa sīlakkhandho asekkho sīlakkhandho nāma. Esa nayo sabbattha. Ettha ca purimehi catūhi padehi lokiyalokuttarasīlasamādhipaññāvimuttiyo kathitā. Vimuttiñāṇadassanaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti, taṃ lokiyameva.
ឥស្សត្តន្តិ ឧសុសិប្បំ។ ពលវីរិយន្តិ ឯត្ថ ពលំ នាម វាយោធាតុ, វីរិយំ កាយិកចេតសិកវីរិយមេវ។ ភរេតិ ភរេយ្យ។ នាសូរំ ជាតិបច្ចយាតិ, ‘‘អយំ ជាតិសម្បន្នោ’’តិ ឯវំ ជាតិការណា អសូរំ ន ភរេយ្យ។
Issattanti ususippaṃ. Balavīriyanti ettha balaṃ nāma vāyodhātu, vīriyaṃ kāyikacetasikavīriyameva. Bhareti bhareyya. Nāsūraṃ jātipaccayāti, ‘‘ayaṃ jātisampanno’’ti evaṃ jātikāraṇā asūraṃ na bhareyya.
ខន្តិសោរច្ចន្តិ ឯត្ថ ខន្តីតិ អធិវាសនខន្តិ, សោរច្ចន្តិ អរហត្តំ។ ធម្មាតិ ឯតេ ទ្វេ ធម្មា។ អស្សមេតិ អាវសថេ។ វិវនេតិ អរញ្ញដ្ឋានេ, និរុទកេ អរញ្ញេ ចតុរស្សបោក្ខរណិអាទីនិ ការយេតិ អត្ថោ។ ទុគ្គេតិ វិសមដ្ឋានេ។ សង្កមនានីតិ បណ្ណាសហត្ថសដ្ឋិហត្ថានិ សមោកិណ្ណបរិសុទ្ធវាលិកានិ សង្កមនានិ ករេយ្យ។
Khantisoraccanti ettha khantīti adhivāsanakhanti, soraccanti arahattaṃ. Dhammāti ete dve dhammā. Assameti āvasathe. Vivaneti araññaṭṭhāne, nirudake araññe caturassapokkharaṇiādīni kārayeti attho. Duggeti visamaṭṭhāne. Saṅkamanānīti paṇṇāsahatthasaṭṭhihatthāni samokiṇṇaparisuddhavālikāni saṅkamanāni kareyya.
ឥទានិ ឯតេសុ អរញ្ញសេនាសនេសុ វសន្តានំ ភិក្ខូនំ ភិក្ខាចារវត្តំ អាចិក្ខន្តោ អន្នំ បានន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ សេនាសនានីតិ មញ្ចបីឋាទីនិ។ វិប្បសន្នេនាតិ ខីណាសវស្ស ទេន្តោបិ សកង្ខេន កិលេសមលិនេន ចិត្តេន អទត្វា វិប្បសន្នេនេវ ចិត្តេន ទទេយ្យ។ ថនយន្តិ គជ្ជន្តោ។ សតក្កកូតិ សតសិខរោ, អនេកកូដោតិ អត្ថោ។ អភិសង្ខច្ចាតិ អភិសង្ខរិត្វា សមោធានេត្វា រាសិំ កត្វា។
Idāni etesu araññasenāsanesu vasantānaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhācāravattaṃ ācikkhanto annaṃ pānantiādimāha. Tattha senāsanānīti mañcapīṭhādīni. Vippasannenāti khīṇāsavassa dentopi sakaṅkhena kilesamalinena cittena adatvā vippasanneneva cittena dadeyya. Thanayanti gajjanto. Satakkakūti satasikharo, anekakūṭoti attho. Abhisaṅkhaccāti abhisaṅkharitvā samodhānetvā rāsiṃ katvā.
អាមោទមានោតិ តុដ្ឋមានសោ ហុត្វា។ បកិរេតីតិ ទានគ្គេ វិចិរតិ, បកិរន្តោ វិយ វា ទានំ ទេតិ។ បុញ្ញធារាតិ អនេកទានចេតនាមយា បុញ្ញធារា។ ទាតារំ អភិវស្សតីតិ យថា អាកាសេ សមុដ្ឋិតមេឃតោ និក្ខន្តា ឧទកធារា បថវិំ សិនេហយន្តី តេមេន្តី កិលេទយន្តី អភិវស្សតិ, ឯវមេវ អយម្បិ ទាយកស្ស អព្ភន្តរេ ឧប្បន្នា បុញ្ញធារា តមេវ ទាតារំ អន្តោ សិនេហេតិ បូរេតិ អភិសន្ទេតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘ទាតារំ អភិវស្សតី’’តិ។ ចតុត្ថំ។
Āmodamānoti tuṭṭhamānaso hutvā. Pakiretīti dānagge vicirati, pakiranto viya vā dānaṃ deti. Puññadhārāti anekadānacetanāmayā puññadhārā. Dātāraṃ abhivassatīti yathā ākāse samuṭṭhitameghato nikkhantā udakadhārā pathaviṃ sinehayantī tementī kiledayantī abhivassati, evameva ayampi dāyakassa abbhantare uppannā puññadhārā tameva dātāraṃ anto sineheti pūreti abhisandeti. Tena vuttaṃ ‘‘dātāraṃ abhivassatī’’ti. Catutthaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. ឥស្សត្តសុត្តំ • 4. Issattasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៤. ឥស្សត្តសុត្តវណ្ណនា • 4. Issattasuttavaṇṇanā
