| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
६. जागरसुत्तवण्णना
6. Jāgarasuttavaṇṇanā
६. जागरतन्ति अनादरे सामिवचनं। तेनाह ‘‘इन्द्रियेसु जागरन्तेसू’’ति। ‘‘विस्सज्जनगाथायं पना’’ति इमस्स पदस्स ‘‘अयमत्थो वेदितब्बो’’ति इमिना सम्बन्धो। पुच्छागाथाय पन अत्थो इमिनाव नयेन विञ्ञायतीति अधिप्पायो। पञ्च जागरतं सुत्ताति एत्थ ‘‘सुत्ता’’ति पदं अपेक्खित्वा पञ्चाति पच्चत्तवचनं ‘‘जागरत’’न्ति पदं अपेक्खित्वा सामिवसेन परिणामेतब्बं ‘‘पञ्चन्नं जागरत’’न्ति। तेनाह – ‘‘पञ्चसु इन्द्रियेसु जागरन्तेसू’’ति, जागरन्तेसु बद्धाभावेन सकिच्चप्पसुतताय सकिच्चसमत्थताय चाति अत्थो। सोत्तंव सुत्ता पमादनिद्दाभावतो। तमेव सुत्तभावं पुग्गलाधिट्ठानाय कथाय दस्सेतुं ‘‘कस्मा’’तिआदि वुत्तं। पमज्जति, पमादो वा एतस्स अत्थीति पमादो, तस्स भावो पमादता, ताय, पमत्तभावेनाति अत्थो।
6.Jāgaratanti anādare sāmivacanaṃ. Tenāha ‘‘indriyesu jāgarantesū’’ti. ‘‘Vissajjanagāthāyaṃ panā’’ti imassa padassa ‘‘ayamattho veditabbo’’ti iminā sambandho. Pucchāgāthāya pana attho imināva nayena viññāyatīti adhippāyo. Pañca jāgarataṃ suttāti ettha ‘‘suttā’’ti padaṃ apekkhitvā pañcāti paccattavacanaṃ ‘‘jāgarata’’nti padaṃ apekkhitvā sāmivasena pariṇāmetabbaṃ ‘‘pañcannaṃ jāgarata’’nti. Tenāha – ‘‘pañcasu indriyesu jāgarantesū’’ti, jāgarantesu baddhābhāvena sakiccappasutatāya sakiccasamatthatāya cāti attho. Sottaṃva suttā pamādaniddābhāvato. Tameva suttabhāvaṃ puggalādhiṭṭhānāya kathāya dassetuṃ ‘‘kasmā’’tiādi vuttaṃ. Pamajjati, pamādo vā etassa atthīti pamādo, tassa bhāvo pamādatā, tāya, pamattabhāvenāti attho.
एवं गाथाय पठमस्स पादस्स अत्थं वत्वा दुतियस्स वत्तुं ‘‘एवं सुत्तेसू’’तिआदि वुत्तं। तस्सत्थो वुत्तनयेन वेदितब्बो। यस्मा अप्पहीनसुपनकिरियावसेन सनीवरणस्स पुग्गलस्स अनुप्पन्नरागरजादयो उप्पज्जन्ति, उप्पन्ना पवड्ढन्ति, तस्मा वुत्तं ‘‘नीवरणेहेव किलेसरजं आदियती’’ति। तेनेवाह ‘‘पुरिमा’’तिआदि। पुरिमानं पच्छिमानं अपरापरुप्पत्तिया पच्चयभावो हेत्थ आदियनं। पञ्चहि इन्द्रियेहि परिसुज्झतीति मग्गपरियापन्नेहि सद्धादीहि पञ्चहि इन्द्रियेहि सकलसंकिलेसतो विसुज्झति। पञ्ञिन्द्रियमेव हि अनञ्ञातञ्ञस्सामीतिन्द्रियादीनि, इतरानि च अन्वयानीति।
Evaṃ gāthāya paṭhamassa pādassa atthaṃ vatvā dutiyassa vattuṃ ‘‘evaṃ suttesū’’tiādi vuttaṃ. Tassattho vuttanayena veditabbo. Yasmā appahīnasupanakiriyāvasena sanīvaraṇassa puggalassa anuppannarāgarajādayo uppajjanti, uppannā pavaḍḍhanti, tasmā vuttaṃ ‘‘nīvaraṇeheva kilesarajaṃ ādiyatī’’ti. Tenevāha ‘‘purimā’’tiādi. Purimānaṃ pacchimānaṃ aparāparuppattiyā paccayabhāvo hettha ādiyanaṃ. Pañcahi indriyehi parisujjhatīti maggapariyāpannehi saddhādīhi pañcahi indriyehi sakalasaṃkilesato visujjhati. Paññindriyameva hi anaññātaññassāmītindriyādīni, itarāni ca anvayānīti.
जागरसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Jāgarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ६. जागरसुत्तं • 6. Jāgarasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ६. जागरसुत्तवण्णना • 6. Jāgarasuttavaṇṇanā
