| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๖. ชาครสุตฺตวณฺณนา
6. Jāgarasuttavaṇṇanā
๖. ชาครตนฺติ อนาทเร สามิวจนํฯ เตนาห ‘‘อินฺทฺริเยสุ ชาครเนฺตสู’’ติฯ ‘‘วิสฺสชฺชนคาถายํ ปนา’’ติ อิมสฺส ปทสฺส ‘‘อยมโตฺถ เวทิตโพฺพ’’ติ อิมินา สมฺพโนฺธฯ ปุจฺฉาคาถาย ปน อโตฺถ อิมินาว นเยน วิญฺญายตีติ อธิปฺปาโยฯ ปญฺจ ชาครตํ สุตฺตาติ เอตฺถ ‘‘สุตฺตา’’ติ ปทํ อเปกฺขิตฺวา ปญฺจาติ ปจฺจตฺตวจนํ ‘‘ชาครต’’นฺติ ปทํ อเปกฺขิตฺวา สามิวเสน ปริณาเมตพฺพํ ‘‘ปญฺจนฺนํ ชาครต’’นฺติฯ เตนาห – ‘‘ปญฺจสุ อินฺทฺริเยสุ ชาครเนฺตสู’’ติ, ชาครเนฺตสุ พทฺธาภาเวน สกิจฺจปฺปสุตตาย สกิจฺจสมตฺถตาย จาติ อโตฺถฯ โสตฺตํว สุตฺตา ปมาทนิทฺทาภาวโตฯ ตเมว สุตฺตภาวํ ปุคฺคลาธิฎฺฐานาย กถาย ทเสฺสตุํ ‘‘กสฺมา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปมชฺชติ, ปมาโท วา เอตสฺส อตฺถีติ ปมาโท, ตสฺส ภาโว ปมาทตา, ตาย, ปมตฺตภาเวนาติ อโตฺถฯ
6.Jāgaratanti anādare sāmivacanaṃ. Tenāha ‘‘indriyesu jāgarantesū’’ti. ‘‘Vissajjanagāthāyaṃ panā’’ti imassa padassa ‘‘ayamattho veditabbo’’ti iminā sambandho. Pucchāgāthāya pana attho imināva nayena viññāyatīti adhippāyo. Pañca jāgarataṃ suttāti ettha ‘‘suttā’’ti padaṃ apekkhitvā pañcāti paccattavacanaṃ ‘‘jāgarata’’nti padaṃ apekkhitvā sāmivasena pariṇāmetabbaṃ ‘‘pañcannaṃ jāgarata’’nti. Tenāha – ‘‘pañcasu indriyesu jāgarantesū’’ti, jāgarantesu baddhābhāvena sakiccappasutatāya sakiccasamatthatāya cāti attho. Sottaṃva suttā pamādaniddābhāvato. Tameva suttabhāvaṃ puggalādhiṭṭhānāya kathāya dassetuṃ ‘‘kasmā’’tiādi vuttaṃ. Pamajjati, pamādo vā etassa atthīti pamādo, tassa bhāvo pamādatā, tāya, pamattabhāvenāti attho.
เอวํ คาถาย ปฐมสฺส ปาทสฺส อตฺถํ วตฺวา ทุติยสฺส วตฺตุํ ‘‘เอวํ สุเตฺตสู’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตสฺสโตฺถ วุตฺตนเยน เวทิตโพฺพฯ ยสฺมา อปฺปหีนสุปนกิริยาวเสน สนีวรณสฺส ปุคฺคลสฺส อนุปฺปนฺนราครชาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, อุปฺปนฺนา ปวฑฺฒนฺติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘นีวรเณเหว กิเลสรชํ อาทิยตี’’ติฯ เตเนวาห ‘‘ปุริมา’’ติอาทิฯ ปุริมานํ ปจฺฉิมานํ อปราปรุปฺปตฺติยา ปจฺจยภาโว เหตฺถ อาทิยนํฯ ปญฺจหิ อินฺทฺริเยหิ ปริสุชฺฌตีติ มคฺคปริยาปเนฺนหิ สทฺธาทีหิ ปญฺจหิ อินฺทฺริเยหิ สกลสํกิเลสโต วิสุชฺฌติฯ ปญฺญินฺทฺริยเมว หิ อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยาทีนิ, อิตรานิ จ อนฺวยานีติฯ
Evaṃ gāthāya paṭhamassa pādassa atthaṃ vatvā dutiyassa vattuṃ ‘‘evaṃ suttesū’’tiādi vuttaṃ. Tassattho vuttanayena veditabbo. Yasmā appahīnasupanakiriyāvasena sanīvaraṇassa puggalassa anuppannarāgarajādayo uppajjanti, uppannā pavaḍḍhanti, tasmā vuttaṃ ‘‘nīvaraṇeheva kilesarajaṃ ādiyatī’’ti. Tenevāha ‘‘purimā’’tiādi. Purimānaṃ pacchimānaṃ aparāparuppattiyā paccayabhāvo hettha ādiyanaṃ. Pañcahi indriyehi parisujjhatīti maggapariyāpannehi saddhādīhi pañcahi indriyehi sakalasaṃkilesato visujjhati. Paññindriyameva hi anaññātaññassāmītindriyādīni, itarāni ca anvayānīti.
ชาครสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Jāgarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๖. ชาครสุตฺตํ • 6. Jāgarasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๖. ชาครสุตฺตวณฺณนา • 6. Jāgarasuttavaṇṇanā
