Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ౧౦. జాగరియసుత్తవణ్ణనా

    10. Jāgariyasuttavaṇṇanā

    ౪౭. దసమే జాగరోతి జాగరకో విగతనిద్దో జాగరియం అనుయుత్తో, రత్తిన్దివం కమ్మట్ఠానమనసికారే యుత్తప్పయుత్తోతి అత్థో. వుత్తఞ్హేతం –

    47. Dasame jāgaroti jāgarako vigataniddo jāgariyaṃ anuyutto, rattindivaṃ kammaṭṭhānamanasikāre yuttappayuttoti attho. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు పుబ్బరత్తాపరరత్తం జాగరియానుయోగమనుయుత్తో హోతి? ఇధ భిక్ఖు దివసం చఙ్కమేన నిసజ్జాయ ఆవరణీయేహి ధమ్మేహి చిత్తం పరిసోధేతి, రత్తియా పఠమం యామం చఙ్కమేన నిసజ్జాయ ఆవరణీయేహి ధమ్మేహి చిత్తం పరిసోధేతి, రత్తియా మజ్ఝిమం యామం దక్ఖిణేన పస్సేన సీహసేయ్యం కప్పేతి పాదే పాదం అచ్చాధాయ సతో సమ్పజానో ఉట్ఠానసఞ్ఞం మనసి కరిత్వా, రత్తియా పచ్ఛిమం యామం పచ్చుట్ఠాయ చఙ్కమేన నిసజ్జాయ ఆవరణీయేహి ధమ్మేహి చిత్తం పరిసోధేతి. ఏవం భిక్ఖు పుబ్బరత్తాపరరత్తం జాగరియానుయోగమనుయుత్తో హోతీ’’తి (విభ॰ ౫౧౯).

    ‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto hoti? Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto hotī’’ti (vibha. 519).

    చసద్దో సమ్పిణ్డనత్థో, తేన వక్ఖమానే సతాదిభావే సమ్పిణ్డేతి. అస్సాతి సియా, భవేయ్యాతి అత్థో. ‘‘జాగరో చ భిక్ఖు విహరేయ్యా’’తి చ పఠన్తి. సబ్బత్థ సబ్బదా చ కమ్మట్ఠానావిజహనవసేన సతిఅవిప్పవాసేన సతో సమ్పజానోతి సత్తట్ఠానియస్స చతుబ్బిధస్సపి సమ్పజఞ్ఞస్స వసేన సమ్పజానో. సమాహితోతి ఉపచారసమాధినా అప్పనాసమాధినా చ సమాహితో ఏకగ్గచిత్తో. పముదితోతి పటిపత్తియా ఆనిసంసదస్సనేన ఉత్తరుత్తరి విసేసాధిగమేన వీరియారమ్భస్స చ అమోఘభావదస్సనేన పముదితో పామోజ్జబహులో. విప్పసన్నోతి తతో ఏవ పటిపత్తిభూతాసు తీసు సిక్ఖాసు పటిపత్తిదేసకే చ సత్థరి సద్ధాబహులతాయ సుట్ఠు పసన్నో. సబ్బత్థ అస్సాతి సమ్బన్ధో విహరేయ్యాతి వా.

    Casaddo sampiṇḍanattho, tena vakkhamāne satādibhāve sampiṇḍeti. Assāti siyā, bhaveyyāti attho. ‘‘Jāgaro ca bhikkhu vihareyyā’’ti ca paṭhanti. Sabbattha sabbadā ca kammaṭṭhānāvijahanavasena satiavippavāsena sato sampajānoti sattaṭṭhāniyassa catubbidhassapi sampajaññassa vasena sampajāno. Samāhitoti upacārasamādhinā appanāsamādhinā ca samāhito ekaggacitto. Pamuditoti paṭipattiyā ānisaṃsadassanena uttaruttari visesādhigamena vīriyārambhassa ca amoghabhāvadassanena pamudito pāmojjabahulo. Vippasannoti tato eva paṭipattibhūtāsu tīsu sikkhāsu paṭipattidesake ca satthari saddhābahulatāya suṭṭhu pasanno. Sabbattha assāti sambandho vihareyyāti vā.

    తత్థ కాలవిపస్సీ చ కుసలేసు ధమ్మేసూతి తస్మిం కాలే విపస్సకో, తత్థ వా కమ్మట్ఠానానుయోగే కాలవిపస్సీ కాలానురూపం విపస్సకో. కిం వుత్తం హోతి? విపస్సనం పట్ఠపేత్వా కలాపసమ్మసనాదివసేన సమ్మసన్తో ఆవాసాదికే సత్త అసప్పాయే వజ్జేత్వా సప్పాయే సేవన్తో అన్తరా వోసానం అనాపజ్జిత్వా పహితత్తో చిత్తస్స సమాహితాకారం సల్లక్ఖేన్తో సక్కచ్చం నిరన్తరం అనిచ్చానుపస్సనాదిం పవత్తేన్తో యస్మిం కాలే విపస్సనాచిత్తం లీనం హోతి, తస్మిం ధమ్మవిచయవీరియపీతిసఙ్ఖాతేసు, యస్మిం పన కాలే చిత్తం ఉద్ధతం హోతి, తస్మిం పస్సద్ధిసమాధిఉపేక్ఖాసఙ్ఖాతేసు కుసలేసు అనవజ్జేసు బోజ్ఝఙ్గధమ్మేసూతి ఏవం తత్థ తస్మిం తస్మిం కాలే, తస్మిం వా కమ్మట్ఠానానుయోగే కాలానురూపం విపస్సకో అస్సాతి. సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో పన సబ్బత్థేవ ఇచ్ఛితబ్బో . వుత్తఞ్హేతం ‘‘సతిఞ్చ ఖ్వాహం, భిక్ఖవే, సబ్బత్థికం వదామీ’’తి (సం॰ ని॰ ౫.౨౩౪; మి॰ ప॰ ౨.౧.౧౩). ఏత్తావతా పుగ్గలాధిట్ఠానాయ దేసనాయ జాగరియం దస్సేత్వా యేహి ధమ్మేహి జాగరియానుయోగో సమ్పజ్జతి, తే పకాసేతి.

    Tattha kālavipassī ca kusalesu dhammesūti tasmiṃ kāle vipassako, tattha vā kammaṭṭhānānuyoge kālavipassī kālānurūpaṃ vipassako. Kiṃ vuttaṃ hoti? Vipassanaṃ paṭṭhapetvā kalāpasammasanādivasena sammasanto āvāsādike satta asappāye vajjetvā sappāye sevanto antarā vosānaṃ anāpajjitvā pahitatto cittassa samāhitākāraṃ sallakkhento sakkaccaṃ nirantaraṃ aniccānupassanādiṃ pavattento yasmiṃ kāle vipassanācittaṃ līnaṃ hoti, tasmiṃ dhammavicayavīriyapītisaṅkhātesu, yasmiṃ pana kāle cittaṃ uddhataṃ hoti, tasmiṃ passaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātesu kusalesu anavajjesu bojjhaṅgadhammesūti evaṃ tattha tasmiṃ tasmiṃ kāle, tasmiṃ vā kammaṭṭhānānuyoge kālānurūpaṃ vipassako assāti. Satisambojjhaṅgo pana sabbattheva icchitabbo . Vuttañhetaṃ ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti (saṃ. ni. 5.234; mi. pa. 2.1.13). Ettāvatā puggalādhiṭṭhānāya desanāya jāgariyaṃ dassetvā yehi dhammehi jāgariyānuyogo sampajjati, te pakāseti.

    ఏవం భగవా ఆరద్ధవిపస్సకస్స భిక్ఖునో సఙ్ఖేపేనేవ సద్ధిం ఉపకారకధమ్మేహి సమ్మసనచారం దస్సేత్వా ఇదాని తథా పటిపజ్జన్తస్స పటిపత్తియా అవఞ్ఝభావం దస్సేన్తో ‘‘జాగరస్స, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో’’తిఆదిమాహ. తత్థ జాగరియానుయోగే సతిసమ్పజఞ్ఞసమాదానాని సబ్బత్థకాని సమ్మోదపసాదావహాని, తత్థ కాలవిపస్సనా నామ విపస్సనాయ గబ్భగ్గహణం పరిపాకగతం. ఉపక్కిలేసవిముత్తే హి వీథిపటిపన్నే విపస్సనాఞాణే తిక్ఖే సూరే వహన్తే యోగినో ఉళారం పామోజ్జం పసాదో చ హోతి, తేహి చ విసేసాధిగమస్స సన్తికేయేవ. వుత్తఞ్హేతం –

    Evaṃ bhagavā āraddhavipassakassa bhikkhuno saṅkhepeneva saddhiṃ upakārakadhammehi sammasanacāraṃ dassetvā idāni tathā paṭipajjantassa paṭipattiyā avañjhabhāvaṃ dassento ‘‘jāgarassa, bhikkhave, bhikkhuno’’tiādimāha. Tattha jāgariyānuyoge satisampajaññasamādānāni sabbatthakāni sammodapasādāvahāni, tattha kālavipassanā nāma vipassanāya gabbhaggahaṇaṃ paripākagataṃ. Upakkilesavimutte hi vīthipaṭipanne vipassanāñāṇe tikkhe sūre vahante yogino uḷāraṃ pāmojjaṃ pasādo ca hoti, tehi ca visesādhigamassa santikeyeva. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘యతో యతో సమ్మసతి, ఖన్ధానం ఉదయబ్బయం;

    ‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;

    లభతీ పీతిపామోజ్జం, అమతం తం విజానతం.

    Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānataṃ.

    ‘‘పామోజ్జబహులో భిక్ఖు, పసన్నో బుద్ధసాసనే;

    ‘‘Pāmojjabahulo bhikkhu, pasanno buddhasāsane;

    అధిగచ్ఛే పదం సన్తం, సఙ్ఖారూపసమం సుఖ’’న్తి. (ధ॰ ప॰ ౩౭౪, ౩౮౧);

    Adhigacche padaṃ santaṃ, saṅkhārūpasamaṃ sukha’’nti. (dha. pa. 374, 381);

    గాథాసు జాగరన్తా సుణాథేతన్తి ఏతం మమ వచనం ఏకన్తేనేవ పమాదనిద్దాయ అవిజ్జానిద్దాయ పబోధనత్థం జాగరన్తా సతిసమ్పజఞ్ఞాదిధమ్మసమాయోగేన జాగరియం అనుయుత్తా సుణాథ. యే సుత్తా తే పబుజ్ఝథాతి యే యథావుత్తనిద్దాయ సుత్తా సుపనం ఉపగతా, తే తుమ్హే జాగరియానుయోగవసేన ఇన్ద్రియబలబోజ్ఝఙ్గే సఙ్కడ్ఢిత్వా విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేన్తా అప్పమాదపటిపత్తియా తతో పబుజ్ఝథ అథ వా జాగరన్తాతి జాగరనిమిత్తా. ‘‘సుణాథేత’’న్తి ఏత్థ ‘‘ఏత’’న్తి వుత్తం, కిం తం వచనన్తి ఆహ ‘‘యే సుత్తా తే పబుజ్ఝథా’’తిఆది. తత్థ యే సుత్తాతి యే కిలేసనిద్దాయ సుత్తా, తే తుమ్హే అరియమగ్గపటిబోధేన పబుజ్ఝథ. సుత్తా జాగరితం సేయ్యోతి ఇదం పబోధస్స కారణవచనం. యస్మా యథావుత్తసుపతో వుత్తప్పకారం జాగరితం జాగరణం అత్థకామస్స కులపుత్తస్స సేయ్యో పాసంసతరో హితసుఖావహో, తస్మా పబుజ్ఝథ. నత్థి జాగరతో భయన్తి ఇదం తత్థ ఆనిసంసదస్సనం. యో హి సద్ధాదీహి జాగరణధమ్మేహి సమన్నాగమేన జాగరో జగ్గతి, పమాదనిద్దం న ఉపగచ్ఛతి, తస్స అత్తానువాదభయం పరానువాదభయం దణ్డభయం దుగ్గతిభయం జాతిఆదినిమిత్తం సబ్బమ్పి వట్టభయం నత్థి.

    Gāthāsu jāgarantā suṇāthetanti etaṃ mama vacanaṃ ekanteneva pamādaniddāya avijjāniddāya pabodhanatthaṃ jāgarantā satisampajaññādidhammasamāyogena jāgariyaṃ anuyuttā suṇātha. Ye suttā te pabujjhathāti ye yathāvuttaniddāya suttā supanaṃ upagatā, te tumhe jāgariyānuyogavasena indriyabalabojjhaṅge saṅkaḍḍhitvā vipassanaṃ ussukkāpentā appamādapaṭipattiyā tato pabujjhatha atha vā jāgarantāti jāgaranimittā. ‘‘Suṇātheta’’nti ettha ‘‘eta’’nti vuttaṃ, kiṃ taṃ vacananti āha ‘‘ye suttā te pabujjhathā’’tiādi. Tattha ye suttāti ye kilesaniddāya suttā, te tumhe ariyamaggapaṭibodhena pabujjhatha. Suttā jāgaritaṃ seyyoti idaṃ pabodhassa kāraṇavacanaṃ. Yasmā yathāvuttasupato vuttappakāraṃ jāgaritaṃ jāgaraṇaṃ atthakāmassa kulaputtassa seyyo pāsaṃsataro hitasukhāvaho, tasmā pabujjhatha. Natthi jāgarato bhayanti idaṃ tattha ānisaṃsadassanaṃ. Yo hi saddhādīhi jāgaraṇadhammehi samannāgamena jāgaro jaggati, pamādaniddaṃ na upagacchati, tassa attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ jātiādinimittaṃ sabbampi vaṭṭabhayaṃ natthi.

    కాలేనాతి ఆవాససప్పాయాదీనం లద్ధకాలేన. సోతి నిపాతమత్తం. సమ్మా ధమ్మం పరివీమంసమానోతి విపస్సనాయ ఆరమ్మణభూతం తేభూమకధమ్మం సమ్మా ఞాయేన యథా నిబ్బిన్దనవిరజ్జనాదయో సమ్భవన్తి, ఏవం పరితో వీమంసన్తో, సబ్బాకారేన విపస్సన్తోతి అత్థో. ఏకోదిభూతోతి ఏకో సేట్ఠో హుత్వా ఉదేతీతి ఏకోది, సమాధి. సో ఏకోది భూతో జాతో ఉప్పన్నో ఏతస్సాతి ఏకోదిభూతో. అగ్గిఆహితాదిసద్దానం వియ ఏత్థ భూతసద్దస్స పరవచనం దట్ఠబ్బం. ఏకోదిం వా భూతో పత్తోతి ఏకోదిభూతో. ఏత్థ చ ఏకోదీతి మగ్గసమాధి అధిప్పేతో, ‘‘సమాహితో’’తి ఏత్థ పన పాదకజ్ఝానసమాధినా సద్ధిం విపస్సనాసమాధి. అథ వా కాలేనాతి మగ్గపటివేధకాలేన. సమ్మా ధమ్మం పరివీమంసమానోతి సమ్మదేవ చతుసచ్చధమ్మం పరిఞ్ఞాభిసమయాదివసేన వీమంసన్తో, ఏకాభిసమయేన అభిసమేన్తో. ఏకోదిభూతోతి ఏకో సేట్ఠో అసహాయో వా హుత్వా ఉదేతీతి ఏకోది, చతుకిచ్చసాధకో సమ్మప్పధానో. సో ఏకోది భూతో జాతోతి సబ్బం పురిమసదిసమేవ. విహనే తమం సోతి సో ఏవంభూతో అరియసావకో అరహత్తమగ్గేన అవిజ్జాతమం అనవసేసతో విహనేయ్య సముచ్ఛిన్దేయ్య.

    Kālenāti āvāsasappāyādīnaṃ laddhakālena. Soti nipātamattaṃ. Sammādhammaṃ parivīmaṃsamānoti vipassanāya ārammaṇabhūtaṃ tebhūmakadhammaṃ sammā ñāyena yathā nibbindanavirajjanādayo sambhavanti, evaṃ parito vīmaṃsanto, sabbākārena vipassantoti attho. Ekodibhūtoti eko seṭṭho hutvā udetīti ekodi, samādhi. So ekodi bhūto jāto uppanno etassāti ekodibhūto. Aggiāhitādisaddānaṃ viya ettha bhūtasaddassa paravacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Ekodiṃ vā bhūto pattoti ekodibhūto. Ettha ca ekodīti maggasamādhi adhippeto, ‘‘samāhito’’ti ettha pana pādakajjhānasamādhinā saddhiṃ vipassanāsamādhi. Atha vā kālenāti maggapaṭivedhakālena. Sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti sammadeva catusaccadhammaṃ pariññābhisamayādivasena vīmaṃsanto, ekābhisamayena abhisamento. Ekodibhūtoti eko seṭṭho asahāyo vā hutvā udetīti ekodi, catukiccasādhako sammappadhāno. So ekodi bhūto jātoti sabbaṃ purimasadisameva. Vihane tamaṃ soti so evaṃbhūto ariyasāvako arahattamaggena avijjātamaṃ anavasesato vihaneyya samucchindeyya.

    ఇతి భగవా పటిపత్తియా అమోఘభావం దస్సేత్వా ఇదాని తత్థ దళ్హం నియోజేన్తో ‘‘తస్మా హవే’’తి ఓసానగాథమాహ. తత్థ తస్మాతి యస్మా జాగరతో సతిఅవిప్పవాసాదినా సమథవిపస్సనాభావనా పారిపూరిం గచ్ఛతి, అనుక్కమేన అరియమగ్గో పాతుభవతి, తతో చస్స సబ్బం వట్టభయం నత్థి, తస్మా. హవేతి ఏకంసేన దళ్హం వా. భజేథాతి భజేయ్య. ఏవం జాగరియం భజన్తో చ ఆతాపిభావాదిగుణయుత్తో భిక్ఖు సంయోజనాని భిన్దిత్వా అగ్గఫలఞాణసఙ్ఖాతం అనుత్తరం ఉత్తరరహితం సమ్బోధిం ఫుసే పాపుణేయ్య. సేసం వుత్తనయమేవ.

    Iti bhagavā paṭipattiyā amoghabhāvaṃ dassetvā idāni tattha daḷhaṃ niyojento ‘‘tasmā have’’ti osānagāthamāha. Tattha tasmāti yasmā jāgarato satiavippavāsādinā samathavipassanābhāvanā pāripūriṃ gacchati, anukkamena ariyamaggo pātubhavati, tato cassa sabbaṃ vaṭṭabhayaṃ natthi, tasmā. Haveti ekaṃsena daḷhaṃ vā. Bhajethāti bhajeyya. Evaṃ jāgariyaṃ bhajanto ca ātāpibhāvādiguṇayutto bhikkhu saṃyojanāni bhinditvā aggaphalañāṇasaṅkhātaṃ anuttaraṃ uttararahitaṃ sambodhiṃ phuse pāpuṇeyya. Sesaṃ vuttanayameva.

    దసమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౧౦. జాగరియసుత్తం • 10. Jāgariyasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact