| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
၇. ဇာလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
7. Jāliyasuttavaṇṇanā
ဒ္ဝေ ပဗ္ဗဇိတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ
Dve pabbajitavatthuvaṇṇanā
၃၇၈. ဧဝံ မေ သုတံ။ပေ.။ ကောသမ္ဗိယန္တိ ဇာလိယသုတ္တံ။ တတ္ရာယံ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။ ဃောသိတာရာမေတိ ဃောသိတေန သေဋ္ဌိနာ ကတေ အာရာမေ။ ပုဗ္ဗေ ကိရ အလ္လကပ္ပရဋ္ဌံ နာမ အဟောသိ။ တတော ကောတူဟလိကော နာမ ဒလိဒ္ဒော ဆာတကဘယေန သပုတ္တဒာရော အဝန္တိရဋ္ဌံ ဂစ္ဆန္တော ပုတ္တံ ဝဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဆဍ္ဍေတ္ဝာ အဂမာသိ, မာတာ နိဝတ္တိတ္ဝာ တံ ဂဟေတ္ဝာ ဂတာ, တေ ဧကံ ဂောပာလကဂာမံ ပဝိသိံသု။ ဂောပာလကေန စ တဒာ ဗဟုပာယာသော ပဋိယတ္တော ဟောတိ, တေ တတော ပာယာသံ လဘိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇိံသု။ အထ သော ပုရိသော ဗလဝပာယာသံ ဘုတ္တော ဇီရာပေတုံ အသက္ကောန္တော ရတ္တိဘာဂေ ကာလံ ကတ္ဝာ တတ္ထေဝ သုနခိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတ္ဝာ ကုက္ကုရော ဇာတော, သော ဂောပာလကသ္သ ပိယော အဟောသိ။ ဂောပာလကော စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဥပဋ္ဌဟတိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓောပိ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ ကုက္ကုရသ္သ ဧကေကံ ပိဏ္ဍံ ဒေတိ, သော ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ သိနေဟံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ဂောပာလကေန သဒ္ဓိံ ပဏ္ဏသာလမ္ပိ ဂစ္ဆတိ။ ဂောပာလကေ အသန္နိဟိတေ ဘတ္တဝေလာယံ သယမေဝ ဂန္တ္ဝာ ကာလာရောစနတ္ထံ ပဏ္ဏသာလဒ္ဝာရေ ဘုသ္သတိ, အန္တရာမဂ္ဂေပိ စဏ္ဍမိဂေ ဒိသ္ဝာ ဘုသ္သိတ္ဝာ ပလာပေတိ။ သော ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ မုဒုကေန စိတ္တေန ကာလံကတ္ဝာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ ။ တတ္ရသ္သ ဃောသကဒေဝပုတ္တော တ္ဝေဝ နာမံ အဟောသိ။ သော ဒေဝလောကတော စဝိတ္ဝာ ကောသမ္ဗိယံ ဧကသ္သ ကုလသ္သ ဃရေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အပုတ္တကော သေဋ္ဌိ တသ္သ မာတာပိတူနံ ဓနံ ဒတ္ဝာ ပုတ္တံ ကတ္ဝာ အဂ္ဂဟေသိ။ အထ အတ္တနော ပုတ္တေ ဇာတေ သတ္တက္ခတ္တုံ ဃာတာပေတုံ ဥပက္ကမိ။ သော ပုညဝန္တတာယ သတ္တသုပိ ဌာနေသု မရဏံ အပ္ပတ္ဝာ အဝသာနေ ဧကာယ သေဋ္ဌိဓီတာယ ဝေယ္ယတ္တိယေန လဒ္ဓဇီဝိတော အပရဘာဂေ ပိတုအစ္စယေန သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ ပတ္ဝာ ဃောသကသေဋ္ဌိ နာမ ဇာတော။ အညေပိ ကောသမ္ဗိယံ ကုက္ကုဋသေဋ္ဌိ , ပာဝာရိယသေဋ္ဌီတိ ဒ္ဝေ သေဋ္ဌိနော အတ္ထိ, ဣမိနာ သဒ္ဓိံ တယော အဟေသုံ။
378.Evaṃme sutaṃ…pe… kosambiyanti jāliyasuttaṃ. Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā. Ghositārāmeti ghositena seṭṭhinā kate ārāme. Pubbe kira allakapparaṭṭhaṃ nāma ahosi. Tato kotūhaliko nāma daliddo chātakabhayena saputtadāro avantiraṭṭhaṃ gacchanto puttaṃ vahituṃ asakkonto chaḍḍetvā agamāsi, mātā nivattitvā taṃ gahetvā gatā, te ekaṃ gopālakagāmaṃ pavisiṃsu. Gopālakena ca tadā bahupāyāso paṭiyatto hoti, te tato pāyāsaṃ labhitvā bhuñjiṃsu. Atha so puriso balavapāyāsaṃ bhutto jīrāpetuṃ asakkonto rattibhāge kālaṃ katvā tattheva sunakhiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gahetvā kukkuro jāto, so gopālakassa piyo ahosi. Gopālako ca paccekabuddhaṃ upaṭṭhahati. Paccekabuddhopi bhattakiccapariyosāne kukkurassa ekekaṃ piṇḍaṃ deti, so paccekabuddhe sinehaṃ uppādetvā gopālakena saddhiṃ paṇṇasālampi gacchati. Gopālake asannihite bhattavelāyaṃ sayameva gantvā kālārocanatthaṃ paṇṇasāladvāre bhussati, antarāmaggepi caṇḍamige disvā bhussitvā palāpeti. So paccekabuddhe mudukena cittena kālaṃkatvā devaloke nibbatti . Tatrassa ghosakadevaputto tveva nāmaṃ ahosi. So devalokato cavitvā kosambiyaṃ ekassa kulassa ghare nibbatti. Taṃ aputtako seṭṭhi tassa mātāpitūnaṃ dhanaṃ datvā puttaṃ katvā aggahesi. Atha attano putte jāte sattakkhattuṃ ghātāpetuṃ upakkami. So puññavantatāya sattasupi ṭhānesu maraṇaṃ appatvā avasāne ekāya seṭṭhidhītāya veyyattiyena laddhajīvito aparabhāge pituaccayena seṭṭhiṭṭhānaṃ patvā ghosakaseṭṭhi nāma jāto. Aññepi kosambiyaṃ kukkuṭaseṭṭhi , pāvāriyaseṭṭhīti dve seṭṭhino atthi, iminā saddhiṃ tayo ahesuṃ.
တေန စ သမယေန ဟိမဝန္တတော ပဉ္စသတတာပသာ သရီရသန္တပ္ပနတ္ထံ အန္တရန္တရာကောသမ္ဗိံ အာဂစ္ဆန္တိ , တေသံ ဧတေ တယော သေဋ္ဌီ အတ္တနော အတ္တနော ဥယ္ယာနေသု ပဏ္ဏကုဋိယော ကတ္ဝာ ဥပဋ္ဌာနံ ကရောန္တိ။ အထေကဒိဝသံ တေ တာပသာ ဟိမဝန္တတော အာဂစ္ဆန္တာ မဟာကန္တာရေ တသိတာ ကိလန္တာ ဧကံ မဟန္တံ ဝဋရုက္ခံ ပတ္ဝာ တတ္ထ အဓိဝတ္ထာယ ဒေဝတာယ သန္တိကာ သင္ဂဟံ ပစ္စာသိသန္တာ နိသီဒိံသု။ ဒေဝတာ သဗ္ဗာလင္ကာရဝိဘူသိတံ ဟတ္ထံ ပသာရေတ္ဝာ တေသံ ပာနီယပာနကာဒီနိ ဒတ္ဝာ ကိလမထံ ပဋိဝိနောဒေသိ, ဧတေ ဒေဝတာယာနုဘာဝေန ဝိမ္ဟိတာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကိံ နု ခော, ဒေဝတေ, ကမ္မံ ကတ္ဝာ တယာ အယံ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓာ’’တိ? ဒေဝတာ အာဟ – ‘‘လောကေ ဗုဒ္ဓော နာမ ဘဂဝာ ဥပ္ပန္နော, သော ဧတရဟိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ, အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ တံ ဥပဋ္ဌဟတိ။ သော ဥပောသထဒိဝသေသု အတ္တနော ဘတကာနံ ပကတိဘတ္တဝေတနမေဝ ဒတ္ဝာ ဥပောသထံ ကာရာပေသိ။ အထာဟံ ဧကဒိဝသံ မဇ္ဈန္ဟိကေ ပာတရာသတ္ထာယ အာဂတော ကဉ္စိ ဘတကကမ္မံ အကရောန္တံ ဒိသ္ဝာ – ‘အဇ္ဇ မနုသ္သာ ကသ္မာ ကမ္မံ န ကရောန္တီ’တိ ပုစ္ဆိံ။ တသ္သ မေ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထာဟံ ဧတဒဝောစံ – ‘ဣဒာနိ ဥပဍ္ဎဒိဝသော ဂတော, သက္ကာ နု ခော ဥပဍ္ဎုပောသထံ ကာတု’န္တိ။ တတော သေဋ္ဌိသ္သ ပဋိဝေဒေတ္ဝာ ‘‘သက္ကာ ကာတု’’န္တိ အာဟ။ သ္ဝာဟံ ဥပဍ္ဎဒိဝသံ ဥပဍ္ဎုပောသထံ သမာဒိယိတ္ဝာ တဒဟေဝ ကာလံ ကတ္ဝာ ဣမံ သမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘိ’’န္တိ။
Tena ca samayena himavantato pañcasatatāpasā sarīrasantappanatthaṃ antarantarākosambiṃ āgacchanti , tesaṃ ete tayo seṭṭhī attano attano uyyānesu paṇṇakuṭiyo katvā upaṭṭhānaṃ karonti. Athekadivasaṃ te tāpasā himavantato āgacchantā mahākantāre tasitā kilantā ekaṃ mahantaṃ vaṭarukkhaṃ patvā tattha adhivatthāya devatāya santikā saṅgahaṃ paccāsisantā nisīdiṃsu. Devatā sabbālaṅkāravibhūsitaṃ hatthaṃ pasāretvā tesaṃ pānīyapānakādīni datvā kilamathaṃ paṭivinodesi, ete devatāyānubhāvena vimhitā pucchiṃsu – ‘‘kiṃ nu kho, devate, kammaṃ katvā tayā ayaṃ sampatti laddhā’’ti? Devatā āha – ‘‘loke buddho nāma bhagavā uppanno, so etarahi sāvatthiyaṃ viharati, anāthapiṇḍiko gahapati taṃ upaṭṭhahati. So uposathadivasesu attano bhatakānaṃ pakatibhattavetanameva datvā uposathaṃ kārāpesi. Athāhaṃ ekadivasaṃ majjhanhike pātarāsatthāya āgato kañci bhatakakammaṃ akarontaṃ disvā – ‘ajja manussā kasmā kammaṃ na karontī’ti pucchiṃ. Tassa me tamatthaṃ ārocesuṃ. Athāhaṃ etadavocaṃ – ‘idāni upaḍḍhadivaso gato, sakkā nu kho upaḍḍhuposathaṃ kātu’nti. Tato seṭṭhissa paṭivedetvā ‘‘sakkā kātu’’nti āha. Svāhaṃ upaḍḍhadivasaṃ upaḍḍhuposathaṃ samādiyitvā tadaheva kālaṃ katvā imaṃ sampattiṃ paṭilabhi’’nti.
အထ တေ တာပသာ ‘‘ဗုဒ္ဓော ကိရ ဥပ္ပန္နော’’တိ သဉ္ဇာတပီတိပာမောဇ္ဇာ တတောဝ သာဝတ္ထိံ ဂန္တုကာမာ ဟုတ္ဝာပိ – ‘‘ဗဟုကာရာ နော ဥပဋ္ဌာကသေဋ္ဌိနော တေသမ္ပိ ဣမမတ္ထမာရောစေသ္သာမာ’’တိ ကောသမ္ဗိံ ဂန္တ္ဝာ သေဋ္ဌီဟိ ကတသက္ကာရဗဟုမာနာ ‘‘တဒဟေဝ မယံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, တုရိတာတ္ထ, နနု တုမ္ဟေ ပုဗ္ဗေ စတ္တာရော ပဉ္စ မာသေ ဝသိတ္ဝာ ဂစ္ဆထာ’’တိ စ ဝုတ္တေ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, သဟေဝ ဂစ္ဆာမာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ဂစ္ဆာမ မယံ, တုမ္ဟေ သဏိကံ အာဂစ္ဆထာ’’တိ သာဝတ္ထိံ ဂန္တ္ဝာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိံသု။ တေပိ သေဋ္ဌိနော ပဉ္စသတပဉ္စသတသကဋပရိဝာရာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တ္ဝာ ဒာနာဒီနိ ဒတ္ဝာ ကောသမ္ဗိံ အာဂမနတ္ထာယ ဘဂဝန္တံ ယာစိတ္ဝာ ပစ္စာဂမ္မ တယော ဝိဟာရေ ကာရေသုံ။ တေသု ကုက္ကုဋသေဋ္ဌိနာ ကတော ကုက္ကုဋာရာမော နာမ, ပာဝာရိယသေဋ္ဌိနာ ကတော ပာဝာရိကမ္ဗဝနံ နာမ, ဃောသိတသေဋ္ဌိနာ ကတော ဃောသိတာရာမော နာမ အဟောသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ’’တိ။
Atha te tāpasā ‘‘buddho kira uppanno’’ti sañjātapītipāmojjā tatova sāvatthiṃ gantukāmā hutvāpi – ‘‘bahukārā no upaṭṭhākaseṭṭhino tesampi imamatthamārocessāmā’’ti kosambiṃ gantvā seṭṭhīhi katasakkārabahumānā ‘‘tadaheva mayaṃ gacchāmā’’ti āhaṃsu. ‘‘Kiṃ, bhante, turitāttha, nanu tumhe pubbe cattāro pañca māse vasitvā gacchathā’’ti ca vutte taṃ pavattiṃ ārocesuṃ. ‘‘Tena hi, bhante, saheva gacchāmā’’ti ca vutte ‘‘gacchāma mayaṃ, tumhe saṇikaṃ āgacchathā’’ti sāvatthiṃ gantvā bhagavato santike pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Tepi seṭṭhino pañcasatapañcasatasakaṭaparivārā sāvatthiṃ gantvā dānādīni datvā kosambiṃ āgamanatthāya bhagavantaṃ yācitvā paccāgamma tayo vihāre kāresuṃ. Tesu kukkuṭaseṭṭhinā kato kukkuṭārāmo nāma, pāvāriyaseṭṭhinā kato pāvārikambavanaṃ nāma, ghositaseṭṭhinā kato ghositārāmo nāma ahosi. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘kosambiyaṃ viharati ghositārāme’’ti.
မုဏ္ဍိယောတိ ဣဒံ တသ္သ နာမံ။ ဇာလိယောတိ ဣဒမ္ပိ ဣတရသ္သ နာမမေဝ။ ယသ္မာ ပနသ္သ ဥပဇ္ဈာယော ဒာရုမယေန ပတ္တေန ပိဏ္ဍာယ စရတိ, တသ္မာ ဒာရုပတ္တိကန္တေဝာသီတိ ဝုစ္စတိ။ ဧတဒဝောစုန္တိ ဥပာရမ္ဘာဓိပ္ပာယေန ဝာဒံ အာရောပေတုကာမာ ဟုတ္ဝာ ဧတဒဝောစုံ။ ဣတိ ကိရ နေသံ အဟောသိ, သစေ သမဏော ဂောတမော ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ ဝက္ခတိ, အထသ္သ မယံ ဧတံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမ – ‘‘ဘော ဂောတမ, တုမ္ဟာကံ လဒ္ဓိယာ ဣဓေဝ သတ္တော ဘိဇ္ဇတိ, တေန ဝော ဝာဒော ဥစ္ဆေဒဝာဒော ဟောတီ’’တိ။ သစေ ပန ‘‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’န္တိ ဝက္ခတိ, အထသ္သေတံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမ ‘‘တုမ္ဟာကံ ဝာဒေ ရူပံ ဘိဇ္ဇတိ, န သတ္တော ဘိဇ္ဇတိ။ တေန ဝော ဝာဒေ သတ္တော သသ္သတော အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ အထ ဘဂဝာ ‘‘ဣမေ ဝာဒာရောပနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, မမ သာသနေ ဣမေ ဒ္ဝေ အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ အတ္ထီတိ န ဇာနန္တိ, ဟန္ဒ နေသံ ပဉ္ဟံ အဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ တသ္သာယေဝ ပဋိပဒာယ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဓမ္မံ ဒေသေမီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ‘‘တေန ဟာဝုသော’’တိအာဒိမာဟ။
Muṇḍiyoti idaṃ tassa nāmaṃ. Jāliyoti idampi itarassa nāmameva. Yasmā panassa upajjhāyo dārumayena pattena piṇḍāya carati, tasmā dārupattikantevāsīti vuccati. Etadavocunti upārambhādhippāyena vādaṃ āropetukāmā hutvā etadavocuṃ. Iti kira nesaṃ ahosi, sace samaṇo gotamo ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vakkhati, athassa mayaṃ etaṃ vādaṃ āropessāma – ‘‘bho gotama, tumhākaṃ laddhiyā idheva satto bhijjati, tena vo vādo ucchedavādo hotī’’ti. Sace pana ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vakkhati, athassetaṃ vādaṃ āropessāma ‘‘tumhākaṃ vāde rūpaṃ bhijjati, na satto bhijjati. Tena vo vāde satto sassato āpajjatī’’ti. Atha bhagavā ‘‘ime vādāropanatthāya pañhaṃ pucchanti, mama sāsane ime dve ante anupagamma majjhimā paṭipadā atthīti na jānanti, handa nesaṃ pañhaṃ avissajjetvā tassāyeva paṭipadāya āvibhāvatthaṃ dhammaṃ desemī’’ti cintetvā ‘‘tena hāvuso’’tiādimāha.
၃၇၉-၃၈၀. တတ္ထ ကလ္လံ နု ခော တသ္သေတံ ဝစနာယာတိ တသ္သေတံ သဒ္ဓာပဗ္ဗဇိတသ္သ တိဝိဓံ သီလံ ပရိပူရေတ္ဝာ ပဌမဇ္ဈာနံ ပတ္တသ္သ ယုတ္တံ နု ခော ဧတံ ဝတ္တုန္တိ အတ္ထော။ တံ သုတ္ဝာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ပုထုဇ္ဇနော နာမ ယသ္မာ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆော န ဟောတိ, တသ္မာ ကဒာစိ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာတိ မညမာနာ – ‘‘ကလ္လံ တသ္သေတံ ဝစနာယာ’’တိ အာဟံသု။ အထ စ ပနာဟံ န ဝဒာမီတိ အဟံ ဧတမေဝံ ဇာနာမိ, နော စ ဧဝံ ဝဒာမိ, အထ ခော ကသိဏပရိကမ္မံ ကတ္ဝာ ဘာဝေန္တသ္သ ပညာဗလေန ဥပ္ပန္နံ မဟဂ္ဂတစိတ္တမေတန္တိ သညံ ဌပေသိံ။ န ကလ္လံ တသ္သေတန္တိ ဣဒံ တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ – ‘‘ယသ္မာ ခီဏာသဝော ဝိဂတသမ္မောဟော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော, တသ္မာ န ယုတ္တံ တသ္သေတံ ဝတ္တု’’န္တိ မညမာနာ ဝဒန္တိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။
379-380. Tattha kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāyāti tassetaṃ saddhāpabbajitassa tividhaṃ sīlaṃ paripūretvā paṭhamajjhānaṃ pattassa yuttaṃ nu kho etaṃ vattunti attho. Taṃ sutvā paribbājakā puthujjano nāma yasmā nibbicikiccho na hoti, tasmā kadāci evaṃ vadeyyāti maññamānā – ‘‘kallaṃ tassetaṃ vacanāyā’’ti āhaṃsu. Atha ca panāhaṃ na vadāmīti ahaṃ etamevaṃ jānāmi, no ca evaṃ vadāmi, atha kho kasiṇaparikammaṃ katvā bhāventassa paññābalena uppannaṃ mahaggatacittametanti saññaṃ ṭhapesiṃ. Nakallaṃ tassetanti idaṃ te paribbājakā – ‘‘yasmā khīṇāsavo vigatasammoho tiṇṇavicikiccho, tasmā na yuttaṃ tassetaṃ vattu’’nti maññamānā vadanti. Sesamettha uttānatthamevāti.
ဣတိ သုမင္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ
Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ
ဇာလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Jāliyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya / ၇. ဇာလိယသုတ္တံ • 7. Jāliyasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၇. ဇာလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Jāliyasuttavaṇṇanā
