| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
१०. जनपदकल्याणीसुत्तवण्णना
10. Janapadakalyāṇīsuttavaṇṇanā
३८६. जनपदस्मिं कल्याणीति सकलजनपदे भद्दा रूपसम्पत्तिया सिक्खासम्पत्तिया च सुन्दरा सेट्ठा। रूपसम्पत्ति च नाम सब्बसो रूपदोसाभावेन रूपगुणपारिपूरिया होतीति तदुभयं दस्सेतुं ‘‘छसरीरदोसरहिता पञ्चकल्याणसमन्नागता’’ति वुत्तं। तं दुविधम्पि विवरन्तो ‘‘सा ही’’तिआदिमाह। पञ्चकल्याणसमन्नागताति पञ्चविधसरीरगुणसम्पदाहि समन्नागता। नातिदीघा नातिरस्साति पमाणमज्झिमा दीघतरप्पमाणा न होति, न अतिरस्सा, लकुण्डकरूपा न होति। नातिकिसाति अतिविय किसथद्धमंसलोहिता दिस्समाना अट्ठिसरीरा जालसरीरा न होति। नातिथूलाति भारियमंसा महोदरा न होति। नातिकाळा नाच्चोदाताति अतिविय काळवण्णा झामङ्गारो विय , दधितक्कादीहि पमज्जितमत्तकंसलोहवण्णा न होति। मनुस्सलोके तादिसिया रूपसम्पत्तिया अभावतो अतिक्कन्ता मनुस्सवण्णं। यथा पमाणयुत्ता, एवं आरोहपरिणाहयोगतो च परेसं पसादावहा नातिदीघतादयो। एवं मनुस्सानं दिब्बरूपतासम्पत्तीपीति वुत्तं ‘‘अप्पत्ता दिब्बवण्ण’’न्ति। एत्थ च नातिदीघनातिरस्सतावचनेन आरोहसम्पत्ति वुत्ता उब्बेधेन पासादिकभावतो। किसथूलदोसाभाववचनेन परिणाहसम्पत्ति वुत्ता। उभयेनपि सण्ठानसम्पदा विभाविता, नातिकाळतावचनेन वण्णसम्पत्ति वुत्ता विवण्णताभावतो। पियङ्गुसामाति परिणतपियङ्गुपुप्फसदिससरीरनिभासा। मुखपरियोसानन्ति अधरोट्ठमाह। अयं यथावुत्ता सरीरवण्णसम्पत्ति। अस्साति जनपदकल्याणिया। छविकल्याणता छविसम्पत्तिहेतुकत्ता तस्सा। एस नयो सेसेसुपि। नखा एव पत्तसदिसताय नखपत्तानि।
386.Janapadasmiṃ kalyāṇīti sakalajanapade bhaddā rūpasampattiyā sikkhāsampattiyā ca sundarā seṭṭhā. Rūpasampatti ca nāma sabbaso rūpadosābhāvena rūpaguṇapāripūriyā hotīti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘chasarīradosarahitā pañcakalyāṇasamannāgatā’’ti vuttaṃ. Taṃ duvidhampi vivaranto ‘‘sā hī’’tiādimāha. Pañcakalyāṇasamannāgatāti pañcavidhasarīraguṇasampadāhi samannāgatā. Nātidīghā nātirassāti pamāṇamajjhimā dīghatarappamāṇā na hoti, na atirassā, lakuṇḍakarūpā na hoti. Nātikisāti ativiya kisathaddhamaṃsalohitā dissamānā aṭṭhisarīrā jālasarīrā na hoti. Nātithūlāti bhāriyamaṃsā mahodarā na hoti. Nātikāḷā nāccodātāti ativiya kāḷavaṇṇā jhāmaṅgāro viya , dadhitakkādīhi pamajjitamattakaṃsalohavaṇṇā na hoti. Manussaloke tādisiyā rūpasampattiyā abhāvato atikkantā manussavaṇṇaṃ. Yathā pamāṇayuttā, evaṃ ārohapariṇāhayogato ca paresaṃ pasādāvahā nātidīghatādayo. Evaṃ manussānaṃ dibbarūpatāsampattīpīti vuttaṃ ‘‘appattā dibbavaṇṇa’’nti. Ettha ca nātidīghanātirassatāvacanena ārohasampatti vuttā ubbedhena pāsādikabhāvato. Kisathūladosābhāvavacanena pariṇāhasampatti vuttā. Ubhayenapi saṇṭhānasampadā vibhāvitā, nātikāḷatāvacanena vaṇṇasampatti vuttā vivaṇṇatābhāvato. Piyaṅgusāmāti pariṇatapiyaṅgupupphasadisasarīranibhāsā. Mukhapariyosānanti adharoṭṭhamāha. Ayaṃ yathāvuttā sarīravaṇṇasampatti. Assāti janapadakalyāṇiyā. Chavikalyāṇatā chavisampattihetukattā tassā. Esa nayo sesesupi. Nakhā eva pattasadisatāya nakhapattāni.
(पसावो सरीरावयवेन इरियनन्ति आह – ‘‘पवत्तीति अत्थो’’ति, पसावो यथापरितमेव कनतन्ति, न सभावसन्धानं। यथाविभावसेन उत्तममेव नच्चं नच्चति। ते वा वीसतियासूतिरं धानप्पत्तिया पवत्तिया पवत्तिमकतमन्दता विभावसुटतस्स उत्तममेव गीतञ्च गायतीति अत्थो।) [एत्थन्तरे पाठो असुद्धो दुस्सोधनीयो च। सुद्धपाठो गवेसितब्बो।] समतित्तिको तेलपत्तोति मुखवत्तिसमं तेलानं पूरितत्ता समतित्तिकमुखं तेलभाजनं। अन्तरेन च महासमज्जं अन्तरेन च जनपदकल्याणिन्ति जनपदकल्याणिया, तस्सा च नच्चगीतं पेक्खितुं सन्निपतितमहाजनसमूहस्स मज्झतो परिहरितब्बो नेतब्बो। नन्ति तेलं। आहरेय्याति आपज्जेय्य। तत्रिदं ओपम्मसंसन्दनं – तेलपत्तं विय कायगतासति, तस्स परिहरणपुग्गलो विय विपस्सको, जनकाया विय पुथुत्तारम्मणानि, असिपुरिसो विय मनो, तेलस्स चजनं विय किलेसुप्पादनं, सीसपातनं विय अरियमग्गञाणसीसानुप्पत्ति। ‘‘कायगता सति नो भाविता…पे॰… सिक्खितब्ब’’न्ति वुत्तत्ता ‘‘पुब्बभागविपस्सनाव कथिता’’ति वुत्तं।
(Pasāvo sarīrāvayavena iriyananti āha – ‘‘pavattīti attho’’ti, pasāvo yathāparitameva kanatanti, na sabhāvasandhānaṃ. Yathāvibhāvasena uttamameva naccaṃ naccati. Te vā vīsatiyāsūtiraṃ dhānappattiyā pavattiyā pavattimakatamandatā vibhāvasuṭatassa uttamameva gītañca gāyatīti attho.) [Etthantare pāṭho asuddho dussodhanīyo ca. Suddhapāṭho gavesitabbo.] Samatittiko telapattoti mukhavattisamaṃ telānaṃ pūritattā samatittikamukhaṃ telabhājanaṃ. Antarena ca mahāsamajjaṃ antarena ca janapadakalyāṇinti janapadakalyāṇiyā, tassā ca naccagītaṃ pekkhituṃ sannipatitamahājanasamūhassa majjhato pariharitabbo netabbo. Nanti telaṃ. Āhareyyāti āpajjeyya. Tatridaṃ opammasaṃsandanaṃ – telapattaṃ viya kāyagatāsati, tassa pariharaṇapuggalo viya vipassako, janakāyā viya puthuttārammaṇāni, asipuriso viya mano, telassa cajanaṃ viya kilesuppādanaṃ, sīsapātanaṃ viya ariyamaggañāṇasīsānuppatti. ‘‘Kāyagatā sati no bhāvitā…pe… sikkhitabba’’nti vuttattā ‘‘pubbabhāgavipassanāva kathitā’’ti vuttaṃ.
नालन्दवग्गवण्णना निट्ठिता।
Nālandavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १०. जनपदकल्याणीसुत्तं • 10. Janapadakalyāṇīsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. जनपदकल्याणीसुत्तवण्णना • 10. Janapadakalyāṇīsuttavaṇṇanā
