| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
५. जन्तुसुत्तवण्णना
5. Jantusuttavaṇṇanā
१०६. ये विनये अपकतञ्ञुनो संकिलेसिकेसु वोदानियेसु धम्मेसु न कुसला यं किञ्चि न कारिनो विप्पटिसारबहुला। तेसं अनुप्पन्नञ्च उद्धच्चं उप्पज्जति, उप्पन्नञ्च भिय्योभावं वेपुल्लं आपज्जतीति आह ‘‘अकप्पिये कप्पियसञ्ञिताय…पे॰… उद्धच्चपकतिका’’ति। साराभावेन तुच्छत्ता च नळो वियाति नळो, मानोति आह ‘‘उन्नळाति उग्गतनळा’’ति। तेनाह ‘‘उट्ठिततुच्छमाना’’ति। मानो हि सेय्यस्स सेय्योति सदिसोति च पवत्तिया विसेसतो तुच्छो। चापल्लेनाति चपलभावेन, तण्हालोलुप्पेनाति अत्थो। मुखखराति मुखेन फरुसा, फरुसवादिनोति अत्थो। विकिण्णवाचाति विसटवचना, सम्फप्पलापताय अपरियन्तवचना। तेनाह ‘‘असंयतवचना’’तिआदि। चण्डसोते बद्धनावासदिसाति एतेन अनवट्ठितकिरियतं दस्सेति। येन समन्नागता सत्ता एकस्मिं ठाने ठातुं वा निसीदितुं वा न सक्कोन्ति, इतो चितो च विचरन्ति। अनवट्ठितचित्ताति एकस्मिं आरम्मणे न अवट्ठितचित्ता। विवटइन्द्रियाति असंवुतचक्खादिइन्द्रिया।
106. Ye vinaye apakataññuno saṃkilesikesu vodāniyesu dhammesu na kusalā yaṃ kiñci na kārino vippaṭisārabahulā. Tesaṃ anuppannañca uddhaccaṃ uppajjati, uppannañca bhiyyobhāvaṃ vepullaṃ āpajjatīti āha ‘‘akappiye kappiyasaññitāya…pe… uddhaccapakatikā’’ti. Sārābhāvena tucchattā ca naḷo viyāti naḷo, mānoti āha ‘‘unnaḷāti uggatanaḷā’’ti. Tenāha ‘‘uṭṭhitatucchamānā’’ti. Māno hi seyyassa seyyoti sadisoti ca pavattiyā visesato tuccho. Cāpallenāti capalabhāvena, taṇhāloluppenāti attho. Mukhakharāti mukhena pharusā, pharusavādinoti attho. Vikiṇṇavācāti visaṭavacanā, samphappalāpatāya apariyantavacanā. Tenāha ‘‘asaṃyatavacanā’’tiādi. Caṇḍasote baddhanāvāsadisāti etena anavaṭṭhitakiriyataṃ dasseti. Yena samannāgatā sattā ekasmiṃ ṭhāne ṭhātuṃ vā nisīdituṃ vā na sakkonti, ito cito ca vicaranti. Anavaṭṭhitacittāti ekasmiṃ ārammaṇe na avaṭṭhitacittā. Vivaṭaindriyāti asaṃvutacakkhādiindriyā.
गुणकथाय सद्धिं कथियमानो निग्गुणस्स अगुणो पाकटो होति जातिमणिसमीपे ठितस्स विय काचमणिनो दोसो। सुखजीविनोति सुखे ठिता। यथा दायकानं सुभरं होति, एवं सुखेन अकिच्छेन पवत्तजीविका। तेनाह ‘‘पुब्बे भिक्खू’’तिआदि।
Guṇakathāya saddhiṃ kathiyamāno nigguṇassa aguṇo pākaṭo hoti jātimaṇisamīpe ṭhitassa viya kācamaṇino doso. Sukhajīvinoti sukhe ṭhitā. Yathā dāyakānaṃ subharaṃ hoti, evaṃ sukhena akicchena pavattajīvikā. Tenāha ‘‘pubbe bhikkhū’’tiādi.
अत्तनो रुचिवसेन गामकिच्चं नेतीति गामणि, ते पन हीळेन्तो वदति ‘‘गामणिका’’ति। विस्सज्जेत्वाति सतिवोस्सग्गवसेन विस्सज्जेत्वा किलेसमुच्छायाति महिच्छासङ्खाताय तण्हामुच्छाय। सीलवन्तानंयेव हि दुप्पटिपत्तिं सन्धाय देवपुत्तो वदति। वत्तब्बयुत्तकेयेवाति ओवादेन मया अनुग्गहेतब्बमेव। छड्डितकाति परिच्चत्ता आचरियुपज्झायादीहि। ततो एव अनाथा अप्पतिट्ठा। पेताति विगतजीविता मता। यथा पेता, तथेव होन्ति अत्तहितासमत्थताय विञ्ञूनं जिगुच्छितब्बताय च।
Attano rucivasena gāmakiccaṃ netīti gāmaṇi, te pana hīḷento vadati ‘‘gāmaṇikā’’ti. Vissajjetvāti sativossaggavasena vissajjetvā kilesamucchāyāti mahicchāsaṅkhātāya taṇhāmucchāya. Sīlavantānaṃyeva hi duppaṭipattiṃ sandhāya devaputto vadati. Vattabbayuttakeyevāti ovādena mayā anuggahetabbameva. Chaḍḍitakāti pariccattā ācariyupajjhāyādīhi. Tato eva anāthā appatiṭṭhā. Petāti vigatajīvitā matā. Yathā petā, tatheva honti attahitāsamatthatāya viññūnaṃ jigucchitabbatāya ca.
जन्तुसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Jantusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. जन्तुसुत्तं • 5. Jantusuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. जन्तुसुत्तवण्णना • 5. Jantusuttavaṇṇanā
