Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
౪. జాణుస్సోణిబ్రాహ్మణసుత్తవణ్ణనా
4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā
౪. వళవాభి-సద్దో వళవాపరియాయోతి ఆహ ‘‘చతూహి వళవాహి యుత్తరథేనా’’తి. యోధరథోతి యోధేహి యుజ్ఝనత్థం ఆరోహితబ్బరథో. అలఙ్కారరథో మఙ్గలదివసేసు అలఙ్కతపటియత్తేహి ఆరోహితబ్బరథో. ఘనదుకులేన పరివారితోతి రజతపట్టవణ్ణేన సేతదుకులేన పటిచ్ఛాదితో. పటిచ్ఛాదనత్థో హి ఇధ పరివారసద్దో. రజతపనాళిసుపరిక్ఖిత్తా సేతభావకరణత్థం.
4.Vaḷavābhi-saddo vaḷavāpariyāyoti āha ‘‘catūhi vaḷavāhi yuttarathenā’’ti. Yodharathoti yodhehi yujjhanatthaṃ ārohitabbaratho. Alaṅkāraratho maṅgaladivasesu alaṅkatapaṭiyattehi ārohitabbaratho. Ghanadukulena parivāritoti rajatapaṭṭavaṇṇena setadukulena paṭicchādito. Paṭicchādanattho hi idha parivārasaddo. Rajatapanāḷisuparikkhittā setabhāvakaraṇatthaṃ.
ఛన్నం ఛన్నం మాసానన్తి నిద్ధారణే సామివచనం. ఏకవారం నగరం పదక్ఖిణం కరోతీతి ఇదం తస్మిం ఠానన్తరే ఠితేన కాతబ్బం చారిత్తం. నగరతో న పక్కన్తాతి నగరతో బహి న గతా. మఙ్గలవచనే నియుత్తా మఙ్గలికా, సువత్థివచనే నియుత్తా సోవత్థికా. ఆది-సద్దేన థుతిమాగధవన్దికాచరియకే సఙ్గణ్హాతి. సుకపత్తసదిసాని వణ్ణతో.
Channaṃ channaṃ māsānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Ekavāraṃ nagaraṃ padakkhiṇaṃ karotīti idaṃ tasmiṃ ṭhānantare ṭhitena kātabbaṃ cārittaṃ. Nagarato na pakkantāti nagarato bahi na gatā. Maṅgalavacane niyuttā maṅgalikā, suvatthivacane niyuttā sovatthikā. Ādi-saddena thutimāgadhavandikācariyake saṅgaṇhāti. Sukapattasadisāni vaṇṇato.
వణ్ణగీతన్తి థుతిగీతం. బ్రహ్మభూతం సేట్ఠభూతం యానం, బ్రహ్మభూతానం సేట్ఠభూతానం యానన్తి వా బ్రహ్మయానం. విజితత్తా విసేసేన జిననతో. రాగం వినయమానా పరియోసాపేతీతి సబ్బమ్పి రాగం సముచ్ఛేదవినయవసేన వినేతి, అత్తనో కిచ్చం పరియోసాపేతి. కిచ్చపరియోసాపనేనేవ హి సయమ్పి పరియోసానం నిప్ఫత్తిం ఉపగచ్ఛతి. తేనాహ ‘‘పరియోసానం గచ్ఛతి నిప్ఫజ్జతీ’’తి.
Vaṇṇagītanti thutigītaṃ. Brahmabhūtaṃ seṭṭhabhūtaṃ yānaṃ, brahmabhūtānaṃ seṭṭhabhūtānaṃ yānanti vā brahmayānaṃ. Vijitattā visesena jinanato. Rāgaṃ vinayamānā pariyosāpetīti sabbampi rāgaṃ samucchedavinayavasena vineti, attano kiccaṃ pariyosāpeti. Kiccapariyosāpaneneva hi sayampi pariyosānaṃ nipphattiṃ upagacchati. Tenāha ‘‘pariyosānaṃ gacchati nipphajjatī’’ti.
ధురన్తి భుమ్మత్థే ఉపయోగవచనన్తి ఆహ ‘‘తత్రమజ్ఝత్తతాయుగే యుత్తా’’తి. ఈసాతి యుగసన్ధారికా దారుయుగళా. యథా వా బాహిరం యుగం ధారేతి, తస్సా ఠితాయ ఏవ కిచ్చసిద్ధి, ఏవం కిరియావసేన లద్ధబలేన తత్రమజ్ఝత్తతాయుగే థిరం ధారేతి, తేహేవ అరియమగ్గరథస్స పవత్తనం. హిరిగ్గహణేన చేత్థ తంసహచరణతో ఓత్తప్పమ్పి గహితంయేవ హోతి. తేనాహ ‘‘అత్తనా సద్ధి’’న్తిఆది. నాళియా మినమానో పురిసో వియ ఆరమ్మణం మినాతీతి మనో. కతరం పన తం మనో, కథఞ్చస్స యోత్తసదిసతాతి ఆహ ‘‘విపస్సనాచిత్త’’న్తిఆది. తేన యోత్తం వియాతి యోత్తన్తి దస్సేతి. లోకియవిపస్సనాచిత్తం అతిరేకపఞ్ఞాస కుసలధమ్మే ఏకాబద్ధే ఏకసఙ్గహితే కరోతీతి సమ్బన్ధో. తే పన ‘‘ఫస్సో హోతి…పే॰… అవిక్ఖేపో హోతీ’’తి చిత్తఙ్గవసేన ధమ్మసఙ్గహే (ధ॰ స॰ ౧) ఆగతనయేనేవ వేదితబ్బా. లోకుత్తరవిపస్సనాచిత్తన్తి మగ్గచిత్తం ఆహ. అతిరేకసట్ఠీతి తే ఏవ సమ్మాకమ్మన్తాజీవేహి అనఞ్ఞాతఞ్ఞస్సామీతిన్ద్రియాదీహి చ సద్ధిం అతిరేకసట్ఠి కుసలధమ్మే. ఏకాబద్ధేతి ఏకస్మిం ఏవ ఆరమ్మణే ఆబద్ధే. ఏకసఙ్గహేతి తథేవ విపస్సనాకిచ్చవసేన ఏకసఙ్గహే కరోతి. పుబ్బఙ్గమభావేన ఆరక్ఖం సారేతీతి ఆరక్ఖసారథీ. ‘‘యథా హి రథస్స…పే॰… సారథీ’’తి వత్వా తం దస్సేతుం ‘‘యోగ్గియో’’తి వుత్తం. ధురం వాహేతి యోగ్గే. యోజేతి యోగ్గే సమగతియఞ్చ. అక్ఖం అబ్భఞ్జతి సుఖప్పవత్తనత్థం. రథం పేసేతి యోగ్గచోదనేన. నిబ్బిసేవనే కరోతి గమనవీథియం పటిపాదనేన సన్నియోజేతి. ఆరక్ఖపచ్చుపట్ఠానాతి ఆరక్ఖం పచ్చుపట్ఠపేతి అసమ్మోససభావత్తా. గతియోతి పవత్తియో, నిప్ఫత్తియో వా. సమన్వేసతీతి గవేసతి.
Dhuranti bhummatthe upayogavacananti āha ‘‘tatramajjhattatāyuge yuttā’’ti. Īsāti yugasandhārikā dāruyugaḷā. Yathā vā bāhiraṃ yugaṃ dhāreti, tassā ṭhitāya eva kiccasiddhi, evaṃ kiriyāvasena laddhabalena tatramajjhattatāyuge thiraṃ dhāreti, teheva ariyamaggarathassa pavattanaṃ. Hiriggahaṇena cettha taṃsahacaraṇato ottappampi gahitaṃyeva hoti. Tenāha ‘‘attanā saddhi’’ntiādi. Nāḷiyā minamāno puriso viya ārammaṇaṃ minātīti mano. Kataraṃ pana taṃ mano, kathañcassa yottasadisatāti āha ‘‘vipassanācitta’’ntiādi. Tena yottaṃ viyāti yottanti dasseti. Lokiyavipassanācittaṃ atirekapaññāsa kusaladhamme ekābaddhe ekasaṅgahite karotīti sambandho. Te pana ‘‘phasso hoti…pe… avikkhepo hotī’’ti cittaṅgavasena dhammasaṅgahe (dha. sa. 1) āgatanayeneva veditabbā. Lokuttaravipassanācittanti maggacittaṃ āha. Atirekasaṭṭhīti te eva sammākammantājīvehi anaññātaññassāmītindriyādīhi ca saddhiṃ atirekasaṭṭhi kusaladhamme. Ekābaddheti ekasmiṃ eva ārammaṇe ābaddhe. Ekasaṅgaheti tatheva vipassanākiccavasena ekasaṅgahe karoti. Pubbaṅgamabhāvena ārakkhaṃ sāretīti ārakkhasārathī. ‘‘Yathā hi rathassa…pe… sārathī’’ti vatvā taṃ dassetuṃ ‘‘yoggiyo’’ti vuttaṃ. Dhuraṃ vāheti yogge. Yojeti yogge samagatiyañca. Akkhaṃ abbhañjati sukhappavattanatthaṃ. Rathaṃ peseti yoggacodanena. Nibbisevane karoti gamanavīthiyaṃ paṭipādanena sanniyojeti. Ārakkhapaccupaṭṭhānāti ārakkhaṃ paccupaṭṭhapeti asammosasabhāvattā. Gatiyoti pavattiyo, nipphattiyo vā. Samanvesatīti gavesati.
అరియపుగ్గలస్స నిబ్బానం పటిముఖం సమ్పాపనే రథో వియాతి రథో. పరికరోతి విభూసయతీతి పరిక్ఖారో, విభూసనం, సీలఞ్చ అరియమగ్గస్స విభూసనట్ఠానియం. తేన వుత్తం ‘‘చతుపారిసుద్ధిసీలాలఙ్కారో’’తి, సీలభూసనోతి అత్థో. విపస్సనాసమ్పయుత్తానన్తి లోకియాయ లోకుత్తరాయ చ విపస్సనాయ సమ్పయుత్తానం. విధినా ఈరేతబ్బతో పవత్తేతబ్బతో వీరియం, సమ్మావాయామో. సమం సమ్మా చ ధియతీతి సమాధి, ధురఞ్చ తం సమాధి చాతి ధురసమాధి, ఉపేక్ఖా ధురసమాధి ఏతస్సాతి ఉపేక్ఖాధురసమాధి, అరియమగ్గో ఉపేక్ఖాసఙ్ఖాతధురసమాధీతి అత్థో. అట్ఠకథాయం పన బ్యఞ్జనం అనాదియిత్వా ధురసమాధిసద్దానం భిన్నాధికరణతా వుత్తా. పయోగమజ్ఝత్తేతి వీరియసమతాయ. అనిచ్ఛాతి ఇచ్ఛాపటిపక్ఖా. తేనాహ ‘‘అలోభసఙ్ఖాతా’’తి. పరివారణన్తి పరివారో, పరిచ్ఛదోతి అత్థో.
Ariyapuggalassa nibbānaṃ paṭimukhaṃ sampāpane ratho viyāti ratho. Parikaroti vibhūsayatīti parikkhāro, vibhūsanaṃ, sīlañca ariyamaggassa vibhūsanaṭṭhāniyaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘catupārisuddhisīlālaṅkāro’’ti, sīlabhūsanoti attho. Vipassanāsampayuttānanti lokiyāya lokuttarāya ca vipassanāya sampayuttānaṃ. Vidhinā īretabbato pavattetabbato vīriyaṃ, sammāvāyāmo. Samaṃ sammā ca dhiyatīti samādhi, dhurañca taṃ samādhi cāti dhurasamādhi, upekkhā dhurasamādhi etassāti upekkhādhurasamādhi, ariyamaggo upekkhāsaṅkhātadhurasamādhīti attho. Aṭṭhakathāyaṃ pana byañjanaṃ anādiyitvā dhurasamādhisaddānaṃ bhinnādhikaraṇatā vuttā. Payogamajjhatteti vīriyasamatāya. Anicchāti icchāpaṭipakkhā. Tenāha ‘‘alobhasaṅkhātā’’ti. Parivāraṇanti parivāro, paricchadoti attho.
మేత్తాతి మేత్తాచేతోవిముత్తి. తథా కరుణా. పుబ్బభాగోతి ఉభిన్నమ్పి ఉపచారో. ద్వేపి కాయచిత్తవివేకా వియ పుబ్బభాగధమ్మవసేన వుత్తా. అరియమగ్గరథేతి పరిసుద్ధమగ్గసఙ్ఖాతే రథే. అరియమగ్గరథో చ మగ్గరథో చాతి అరియమగ్గరథో, ఏవం ఏకసేసనయేన వా అత్థో వేదితబ్బో. తేనాహ ‘‘ఇమస్మిం లోకియలోకుత్తరమగ్గరథే ఠితో’’తి. సన్నద్ధచమ్మోతి యోగావచరస్స పటిముక్కచమ్మం. న నం తే విజ్ఝన్తీతి వచనపథా న నం విజ్ఝన్తి. ధమ్మభేదనవసేన న భఞ్జతి, తస్స అరియమగ్గస్స రథస్స సమ్మా యోజితస్స అన్తరా భఙ్గో నత్థీతి అత్థో.
Mettāti mettācetovimutti. Tathā karuṇā. Pubbabhāgoti ubhinnampi upacāro. Dvepi kāyacittavivekā viya pubbabhāgadhammavasena vuttā. Ariyamaggaratheti parisuddhamaggasaṅkhāte rathe. Ariyamaggaratho ca maggaratho cāti ariyamaggaratho, evaṃ ekasesanayena vā attho veditabbo. Tenāha ‘‘imasmiṃ lokiyalokuttaramaggarathe ṭhito’’ti. Sannaddhacammoti yogāvacarassa paṭimukkacammaṃ. Na naṃ te vijjhantīti vacanapathā na naṃ vijjhanti. Dhammabhedanavasena na bhañjati, tassa ariyamaggassa rathassa sammā yojitassa antarā bhaṅgo natthīti attho.
అత్తనో పురిసకారం నిస్సాయ లద్ధత్తా అత్తనో సన్తానేతి అధిప్పాయో. అనుత్తరన్తి ఉత్తరరహితం. తతో ఏవ సేట్ఠయానం, నస్స కేనచి సదిసన్తి అసదిసం. ధితిసమ్పన్నతాయ ధీరా పణ్డితపురిసా లోకమ్హా నియ్యన్తి గచ్ఛన్తి. ‘‘జయం జయ’’న్తి గాథాయం వచనవిపల్లాసేన వుత్తన్తి ఆహ ‘‘జినన్తా జినన్తా’’తి.
Attano purisakāraṃ nissāya laddhattā attano santāneti adhippāyo. Anuttaranti uttararahitaṃ. Tato eva seṭṭhayānaṃ, nassa kenaci sadisanti asadisaṃ. Dhitisampannatāya dhīrā paṇḍitapurisālokamhā niyyanti gacchanti. ‘‘Jayaṃ jaya’’nti gāthāyaṃ vacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘jinantā jinantā’’ti.
జాణుస్సోణిబ్రాహ్మణసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౪. జాణుస్సోణిబ్రాహ్మణసుత్తం • 4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౪. జాణుస్సోణిబ్రాహ్మణసుత్తవణ్ణనా • 4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā